장음표시 사용
271쪽
rsa Tract. I. Disp. I. Art. III. Quaest. IL
mit in fronte, & pectore baptiEandi, cujus
caeremoniae meminit S. Dionysius Areopagitalocis supra laudatis: Imponet eius capiti manum , inquit, consignarique illum Iaeerdotibus manum dat, virum susceptoremque describant. Idem testatur Tertullianus lib. de corona militis , & S. Augustinus lib. q. de Symbolo , cap. I. dicens: Per I aeratissimum fi nam crucis vos Ius cepit in utero sancta mater Ecclesia. Imprimitur autem signum crucis in fronte simul, & in pectore, ut tradit S. Gregorius
in Sacramento, ut nempe undique muniatur; utque noverit se destinatum ad terendam crucem, & eam toto corde tanquam mysticam
cili scaIam diIigendam. Postmodum bacerdos sat benedicit, immittitque salis paululum in os infantis , ut nempe, inquit Alcuinius putrida , , fluxa baptietati peceata sapientiae sale divino mundentur , unde Origenes hom. 6 in Eaechielem,
tui renaseietur Christo , debet sale saliri. Et
S. Augustinus lib. I. Confessi cap. II. Signabar iam eius signo, is candiebarum eius sale. diales autem in mysterio Cathecumenis dandos a Patribus institutum, inquit Isidorus Itb I de ossiciis, cap. Io. ut emum gesta comdimentum sapientiae percipiant , neque dem
tensis serm. de Sacramento Neophytorum: Datur sal heve dictum per os pueri per tuum sapientiae , ut sale conditus faetore careat iniis quilinis iaDeinde Sacertas mittit de saIlva oris sui in dexteram aurem infantis, dicens: Dbeta, quod est adaperire. Demum in nare dicendo: m odorem suavitatis : Rursus in sinistram aurem , dicens Mare diabole . itaraescribitur in Sacramentario S. Gregorii, & rdine Romano , cujus utique caeremoniae origo Ructa videtur ex Marci . ubi Chri Bus D. volens sanare surdun , & mutum; misit digitos stim in auriculam Hvr, is expuens tetigit lingvam eius, o suspiciens in corum ingemuit, is ait illi, Ephetha, quod est adaperire Unde S. Ambrosius lib. de initiandis, Cathecumen o alaequens, ait et Aperite
ureI , Ori bonum odorem vitae aeternae inta- .atum Tobis , munere Sacramentorum capite . quod vobis signavimus , cum aperitionis Nassema celebrantes , Epista diximus, quod est adaperire. Porro aures, & nares tanguntur,. & inunguntur saliva, ut significetur,
quod homo per peccatum Adae factus surdusi divina , neque amplius sapias, quae Dei sunt per Baptismum spiritualem auditum', olfactum denuo accipiat, ait Hogo Vict rinus lib. I. de Sacram. C. Ampulso autem per Exorcismum, & alios sacros ritus damone a baptiEando, Symb li Apostolici traditur ei fides, inquit Alcvinus, Ut vacua domus, is, a prisco habitatore derrata fide ornetur , ut praeparetur habitatio Deo: Unde S. Augustinus lib. 8. Cons. cap. I. refert quod victorinus Rhetor ex editiori loco Romae in cons ctu populi prosesius fuerit fidem suam 3 quod etiam Lacere solebant Competentes. Ad quod alludere videtur Tertullianus lib. de corona militis, cap. 3. dum dicit: amplius aliquid respondetis , quam Dominus in Mauriis de
Ps haec Sacerdos Cathecumenum intrinducit in Ecclesiam, pannos quibus operitur
tangens ac dicens Ingredere, &insuper eum nominatim interrogat; Abrenuneias Satan epCulus caeremoniae memini ne videtur S. P lsus e p. I. c. q. his verbis: Salvos nos ferit B
ptisma, non carnis depositio sordium, sed commientiae bonae interrogatio in Deum, ut inte pretatur S.Cyril Ius lib.f. in Joan Deinde Sacerdos linit pectus, &scapulas infantis oIeoCahecumenorum. Pectus perungitur, inquit Alcvinus, ut signo S.Crueis dimhilo elaudatur ingressui 3 signantur sevulaetit undique muniatur . vel ut ait Rabanus Iib. i. de institutione Clericorum, cap- 2AUngitur illiu= pectuI de oleo sanctificam, eum induatione II. Trinitatis, ut mens eius com fortetur , ungitur , inter stapulas de emdem oleo , ut undique muniatur, is ad bona opera facienda per Dei gratiam roboretur. Hinc apud Graecos, baptigandus ungebatur tot corpore, ut referunt S.Cyrillus Hierosolymitanus Catech. 2. Chrysostomus homo. me pistolam ad Coloss. ac B-Severus AIexandrinus in Baptismi ritibus. Vertim in Ecclesia Latina dumtaxat ungi soIere caput, & pem eius indicat S. Ambrosius lib. de iis , qui initiantur, c. i. & Isidorus. liaea. de divinis ossiciis, cap. 8-. Post haec Sacerdos interrogat baptiZar dum: Credis in Deum p Respondet: Credo LCujus quidem caeremoniae ac professionis fidei meminit Tertullianus lib. de spectaculis cap. . ubi ait: Aquam ingressi Christianam Dem in legis suae verba profitemur . Solabacetiam antiquitus huic piolassioni addi so-lcmne juramentum de propugnandae crussmodi fide ad moltcm usque , ut obsei Tac
272쪽
Tertullianus lib. ad Martyres, & lib. de
Corona militis, c.ri. Quibus completis ministratur Baptismus.
De caeremoviis eoaeeomitantibus , maxime de Deo is, Tempore.
CErtum est, Apostolos baptidasse omni
tempore, de omni loco, ubi opportuna occurrebat occasio; neque enim post primam S. Petri praedicationem, Judaeos ad fidem convcrsos, & media ad salutem n cessaria postulantes , judicarunt alio tempore, & loco esse baptiEandos et Sed qui me erunt sermonem eius, baptietati sunt, , apposita sunt in die illa animae ebriter tria millia. Neque Philippus quaesivit tempus,aut
diem, quo Eunuchum baptiZaret, nec Petrus quando Cornelium cum omni domo sua baptiZavit,scilicet Apostolicae prudentis non erat, certam, ac praesentem messim Iongilis
differre, ne passim a Gentilibus, aut Iudqis, tanquam a furiosis bellu is dissiparetur. Insuper baptiEandi nullo egebant tempo-pore , ut fidei musteria discerent; siquidem Spiritus S. docebat eos de omnibus , quae ad Christianae religionis, de fidei mysteria spectabant. Praeteria ingens hominum multitudo ad Baptismum accedebat , di cum aliunde pauci essent Minis i , qui eos baptiZarent, conveniens erat , ut Baptismus in alterum tempus non remitteretur.
vertim clim per orbem propagari coepioset Ecclesia, & jam plures constituti essent Ministri, qui Baptismum conferre possent, communis Ecclesiae mos ex Traditione Apostolica obtinuit, ut nemo extra Paschatis, de Pentecostes tempus solemniter bapti. Earetur, ut testatur imprimis Tertuli. lib. de
Baptismo, c. Io. ubi scribite Diem Baptiosi mo solemni orem Pascha praestat , cum , ,, & Passio Domini , in qua tingimur ,
,, adimpleta est: nec incongruenter adfiis guram interpretabitur, quod cum ulti,, mum Pascha Dominus esset acturus, micta sis Discipulis ad praeparandum, Imvenie-- tis, inquit , hominem aevam baiulantem , o Palchae celebrandae locum de signo aquae,, ostendit. Exinde Pentecoste ordinandista Iavacris latissimum spatium est, quo &,, Domini Resurrectio frequentata est , diis gratia Spiritus S. dedicata, de spes ad-- ventus Domini subostensa, dein Hinc Baptismi celebrationem in reliquis festivitatibus interdictam fuisse, constat ex Conciliis Gerundera, c. . Compendie i. c.3. de Hormaeensi c. i. Cujus utique observantiae rationem hanc profert S. I.eo epist. q. ad Episcopos per Siciliam constitutos, C. 3. ubi loquens de festo Paschatis, ait: Appa rere generandis filiis hominum , de in is Dei filios adoptandis illum diem esse , de illud tempus electum, in quo per si- militudinem, formamque mysterii ea, quae geruntur in membris, his quae in ipso sunt capite festa congruerent, dum in v Baetismatis regata , de morS intervenit interleetione peccati, &sepulturam tridua nam imitatur trina demersio, & ab aquis 'eIevatio resurgentis instar est de sepui chro: ipsae igitur operis quaIitas dolet ' celebrandae generaliter gratiae eum esse Ie gitimum diem, in quo orta est, de viro vlus muneris,&species actionis. Additur vlane huic observantiae etiam Pentecostes '' ex adventu Spiritus S. sacra solemnitu. quae de Paschalis festi pendet articulo.& cum ad alios dies alia festa pertineant ' haec semper ad eum diem, qui Resurre ' ctione Domini est insignis, occurrit, por rigens quodammodo auxiliantis gratiae ' manum s de eos, quos a die Paschae aut v molestia infirmitatis, aut longinquitas ilia Uneris, aut navigationis difficultas interelu ' sit, invitat ut quibuslibet necessi talibus impediti desiderii sui effectum, dono Sp.sanisti consequantur. Addit cap. q. Hoc Pautem nos non ex nostra persuasione ''defendere, sed ex Apostolica auctoritate servare . satis idoneo probamus exemplo sequentes B. Apostolum Petrum, qui inta,
die , quo omnium Credentium nume- .rum promissus Spiritus S. replevit ad- ventus, trium millium populum sua praedicatione conversum , lavacro M. Pptismatis consecravit. Rabanus lib. a. c. 38. testatur eam Consuetudinem . perdurasse usque ad tempora
Caro Ii, Ac Ludovici Imperatorum. Unde etiam orationes, Ac Cantica , quibus ad hoc utimur solemniter in Paschalibus feriis, hanc caeremoniam bapitiandi eo tempore resonant; hoc indicat Responsorium , miliaquam: Hymnus, Ad carnam Agni providit
Introitus Feriae a. Introduxit vos Dominus in
terram fluentem lac, is mel. Introitus Feriq3 aqua apientiae potavit eos 3 & hujus d iei Collecta: Deus qui Ecclesiam tuam novo semper
273쪽
vaa. I. Disip. I. Art. III. Quaest. II.
Diu multiplieas. Introitus Feriae quartae , Venite Benedicti Patris mei . Introitus Feriae quintae, Victricem manum tuam Domine lau-ilaverunt pariter, ,e. Similiter hujus diei Collecta, & Secreta: Introitus Feriae sextae; maxit eos Dominus in spe; & illius diei Secreta . Introitus Sabbati: Eduxit Dominus populum suum : Introitus quoque Domini.
cae diei octavae : 1uasi modo geniti infanteIo Causam autem cur abrogata sit haec consuetudo, subodorari Iicet ex Socrate lib.f. historiae Ecclesiasticae, cap. 2y. ubi refert in Thessalia plurimos absque Baptismo mortuos, quod diebus Paschae dumtaxat Baptismata fieri consuevissent. Eamdem ratio.
nem mutasse etiam de toto tempore Pentecostes, verisimile est ex negligentia subinde
aut Parentum, aut Presbyterorum Parochialium, ut observ*t Pamelius ad cap. IR Iertulliani lib. de Baptismo. Caeterlim urgente necessitate citra solemnitatem quovis tempore baptiEare Iicebat . ut ibidem observat Tertullianus: Caterum, inquit, omnis dies Domini es, omnis hora, omne tempus
habile Baptisma, st de salemnitate interest, de
gratia nihil reseri . Uuod etiam significat Concilium Gerundense, eap. q. ubi sic statuit: De Catechumenis haptietandis idstatutum
est , ut in Pascha solemnitate , vel Pentecostes,
quanto maioris celebritatis maior celebritas est, tanto magis ad baptigandum veniani. caeteris
solemnitatibus infirmi tantummodo debeant ba. ptisari , quibus quocumque tempore convenit Baptismum non negari. Idem etiam statuit S. Leo epist. q. cap. o. si qui, inquit, necesse Date mortis , aegritudinis , obsidionii, persecutionis ,-naufragii urgentur, omni te, re iubent baptietari.
Quantum autem ad locum , certum est
Apostolos, & eorum Discipulos baptiEasse in aquis obviis; nam legimus actor. 8. Philippum baptiEasse Eunuchum in aqua, quam obviam habuerat. Et cap. 16. Lydia purpuraria baptiEata est juxta flumen . Et invita S. Marcelli Pontificis, scujus die sacro haec scribimus legitur, quod S.Cyriacus in sua domo fontem aedificavit, quem consecravit S. Marcellus; ubi frequenter baptirabat . Clim vero Christiana Religio per orbem propagata jam a frequentibus persecutionibus tantillum quievisset, Baptisteria in urbibus, in porticu Ecclesiarum construi ceperunt . Unde Cyrillus Hierosolymitanus baptigandos alloquens: Iam, inquit, Hrea Porticum regalit Palatii fuistis, die.
Post haec vero in Ecclesiis Baptisteria erecta sunt i squidem Clodovaeum Francorum Regem in Ecclesia baptiEatum fuisse, refert Gregorius Turonensis a. Histo.
Baptismus autem conferri solebat anti, uitus per trinam immersionem , di totiem emersiones , ut per hoc quod tertio infans ab aquis educitur, Resurrectio triduani temporis exprimatur, inquit Gregorius Iib. I.ep. Nihilominus valebat etiam Ba ptismus vel per aspersionem,uel per immersionem etiam unicam, ut decernit Concilium Toletanum quartum cap. s. his verbis: Propter vitandum sebismatis standalum, vel haeretici dogmatis usum, simplam teneamus Baptismi me ovem. Verum de his jam suffricienter actum est in quaestione de materia
Baptismi, quo circa sit s. III. De caeremores Baptismi sub antiam
BAprietatum e sacro sonte emersum amplexabatur Sacerdos, & osculabatur, ut colligitur ex epist. Sy. Cypriani ad Fidum Episcopum contendentem , infantes ante octo dies non es baptiEandos, quoil nemo sine stomachi fastidio posset eos pro ter assuetas sordes ex utero contractos oscuari, ad quem ita scribit S.Cyprianus, &caeteri Collegae, qui in Concilio ad numerum M. congregati fuerant: suod vestigium infantis in primis partus sui diebus constituti, mundum non esse dixisti, quod unusquisque
nostrum adhue horreat exosculari; nee hoc putamus ad eae sem gratiam dandam impedimemto esse oportere: scriptum est enim, omnia maenda mundis 3 nee aliquis nostrum debei horrere,
quod Deus dignatus es facere; Nam etsi actuo
infans a partu nomus es, non ita est tamen, ut quisquam illam in gratia danda, atque inpare facienda horrere debeat osculari, quando in osculo infantis unusquisque nostrum pro sua
Religione ipsas adhue recentes Dei manus d beat cogitare, quas in homine modo firmato,
recenI nato quodammoua exosculamur ,
quando id, quod inus 'cit, amplectimur. Post osculum Sacerdos baptigatum ungit in vertice capitis, cujus quidem unctionis meminit S. Ambrosius lib. de initiandis, cap. Io. nq non. lib. 2. de Sacramentis, v.
274쪽
eo. . & resertur de consecr. dist. q. c. ISO. tibi lic recens baptiEatum alloquitur: Emersisti, venisti ad Saeerdotem , quid tibi dixit pDeus, inquit, Pater omnipotens, qui te regeneravit ex aqua, Spirietu sancto, concessitque tibi pereata tua, ipse te ungat in vitam aeternam: inde ubi tinctus es, invitam , inquit,
aeternam . Cujus utique caeremoniae rationem
profert lib. g. c. I. ace iri masterium , hoe es, unguentum supra caput: quare supra caput suia sensus spiritualis in rapite est. Et infra c. a. subdit: Sequitur spiritale signaculum, quod
audisti hodie legi, quia post sontem superest ,
t persectio fiat, quando ad invorationem si is caere dotis Spiritus sanctus infunditur. Tertiam rationem profert Rabanus lib. I. de institutione Clericorum , cap. 28. Postquam, inquit,
ascenderit baptietatus de finis , statim ranatur in cerebro a Presistero eum sacro Ari male , sequente simul is oratione , ut regnicissi partieeps Fat, is a Christo Christianus
post vocari . Quartam denique rationem adlicit Alculnus eap. io. Tunc saero Chri male , inquit, caput perungitur , ut intelligat se diadema Regni, bi Sacerdotii dignitatem portare isc. Unctum caput panno seu linteolo obvolvitur per octo dies, ut signum sit , inquit Amalarius lib. I. c. I quod fui ab illorum capite oleum non defieit per octo dies, ita nunquam charitas 1 mente rastra defiat.
Post Baptismum , inquit Rabanus lib. I. c. 2s. traditur Chrisiano vestis eandida, dejgnans invocentiam ,-puritatem Christianam,
quam post ablutas veteres maeulas studio sanctae conversationis immaculatam servare debet: repraesentandam ante tribunal Christi. Cuncti vero renati albis induuntur vestibus , ad m- flerium resurgentis Ecclesiae. Idem ibidem . Utuntur ergo baptietati albis vectibus 3 ut quorum prima nativitatis faelem vetusti erroris pandui fuscaverat , habitus seeundae generationis gloriae praenrat indumentum . Tegitur enim post sacram unctionem eaput eius mastico velamine , ut intelligat, se aiademate regni, , Iacerdotali dignitate potiri. Ejusdem consuetudinis meminit S. Dionysius Areopagita lib. de Ecclesiastica Hierarchia, agens de Baptismo : Assumentes autem illum ( ba- Pt iraturni Iaceravies, inquit, suique accessui
avra consignant , idi, una cum ipso illum vestemo triati munditiae congruam induunt, sicque indutum rursum ad Pontifeem dueunt. Unde canit Lactant. carm. de resurrect. Dom.
candidui egressitur nitidis exercitui undis.
Cui concinit Pontius Paulinus, Baptismum
sic describens. Inde parens sacro dueit de finie Suerdos
Infantes niveos corpore, corde, habitu. Cireumdatave rudes festis a laribuI QUOI . Pura salutiferis imbuit ora edis . rene senior sociae eongaudet turba catervae, Allelusa novis balat mile claris . Portabatur autem haec vestis candida per
octo dies nec deponebatur nisi Sabbato ante dominicam sequentem festum Paschatis , imo nonnisi ipso die octavo Paschae dimitti solere , indicat sanctus Augustinus serm.IPI. de tempore , qui est de illa die Dominica , ubi ait: Pasibalis solemnitas hodierna Nivitate eoncluditur ,- ideo hodie morasistorum habitus commutatur et ita tamen , ut
eandre, qui de habitu deponitur , semper in
Praeclarum facinus hac de re narrat Victor Uticensis lib. 3.de persecutione Uvandalorum Arianorum , de Murulis Diacono Caris
thaginensi , qui cum baptiEasset hominem quemdam nomine Elpidosorum, servavit Smbana, id est, linteamina alba, quibus eum de sacro fonte surgentem texerat. Cum autem Elpidotarus ille postmodum a fide excidisset, & Judex , seu potitis tyrannus ,( qui Catholicos ad fidem ejurandam cogeret ab Hunnerico Rege delegatus Muritiam ad Tribunal evocasset, & in fide constantem damnasset ad supplicium: id presciens Muritia secum detulerat vestem illam albam, quam ubi audivit prolatam in se mortis sententiam, statim publice expandens , eamque,hujus tyranni oculis objiciens animo generoso, & digno Martyr in haec verba erupit. Hae sunt linteamina , Elpidosere minister erroris, quae te accusabunt, dum Majestas venerit iudieantis , eustodiente diligentia mea ; ad testimonium tuae perditionis, ad demergendum te in abso putei sulasvrantis .mc te immaeulatum einxerant de Ante sum gentem . me te acrius persequentur flammantem gehennam cum caeperis p Mere , quia induisti maledictionem fui vestimem tum, scindens te amittis veri Baptismatis, , fidei Faeramentum. Ouid facturus et miser ,
cum servi Patris amisias ad caenam regiam congregare caeperint imitatos, tunc te aliquando Vocatum terribiliter indignum exutum stola
Rex conspiciet nuptiali, iueetque tibi: amice, quomodo hue venisti , oesiem non habens nuptialem p Non video quod eontulit, non nosco
quod didi , periurat militis clam im ,
275쪽
quam in tesa Hetineorum membrorum decem mensibus texi , , pendiculas crucis , quas
extendens aquam emundavi ,-purpura meis anguinis decorata: Non conspicIunt oculi mei, characterem non video Trinitatis , talis interesse non poteris epulit meis , ligate eum pedibus ,-manibus funiculis suis , qui ipse
se voluntaria separare volvat a Fratribus suis Catholicis. Post acceptam vestem albam Sacerdos baptirato porrigebat cereum ardentem , cujus coercmoniae meminit S.Cyrillus Hiero olymitanus in catechesi, ubi baptiEatos alloquens ait 3 Sponsales vobis lampades donata sunt . Unde Ivo Carnotensis serm. de Sacramento Neophytorum. Ad tittimum datur cereus ardens in manuI baptietati , quatenus implere doceatur illud Evanguit . Luctat lux vestra coram hominibus . Ipsi concinit Honorius in gemma animae lib. 3. Mox , inquit, de fonte elevatis , lumen dare solent, quatenus splendidis operum Iampadibus sponso vementi occurrant. Porro Cum hac ardente lucerna, ac vestibus albis per septem dies recens baptiEati.ad Ecclesiam Properabant , & Ecclesiis allistere solebant, ut refert Alculnus epistola ad Carolum MagnUm. Testatur etiam Rhenanus in Occidentis Ecclcsiis hanc inolevisse consuetudinem, ut recens baptiratis vinum, &lac daretur; idque probat auctoritate S. Hieronymi lib. adversus Luciferianos: Tertullianus autem
lib. de Corona militis, dicit in Africa solitum esse dari baptiEatis lac & mel; Inde suscepti , inquit, lactis, , mellis concordiam
praegustamus. Cujus etiam caeremoniae meminit ibidem S. HieronymuS. Solebat etiam antiquitus statim post completas Bapti lini caeremonias ministrari Eucharistiae Sacramentum, ut testatur Tertullianus lib. q. adversus Marcionem , ubi dicit: Nee alibi eonjunctos ad Sacramentum Baptismatis , Euebamiae admittens. Te- satur etiam ibidem solitum fuisse adminis rari baptiEatis Sacramentum Confirmationis : Debine, inquit ibidem c. 8. manus imponitur per benedictionem, advocans , Invitans spiritum anctum. Cuius etiam consuetudinis Plurimi e veteribus meminerunt, S. Cyprianus epist. ad Juba janum: Luod nunc quoque inquit, apud nos geritur , ut qui in Ecesesia ha-ptietantur , praepesitis Ecclesiae osserantur, is per nostram orationem , is manus impossionem, viritum sanctum conflabantur, cysignaculo divino consignentur Idem habet epist. o. Similiter b. Hieronymus adverso Luciferianorum: suod si hae loco quaeris, quare in Melesia baptietatas nisi per manus E sevi non accipiat Spiritum sanctum , quem non asserimus in Ur, o Baptismate tribui , diaste hanc obstruationem ex ea auctoritate deisseenaeere, quod post a Pensum Domini Spiritus sanctus ad Apostolos descendit: Unde M cichiades Papa epist. ad Episcopos Hispaniae: Paeoniuncta sunt hora duo Sacramenta , ut ab invicem nisi morte praeveniente , nullatenus possint segregari: O unum flue altero rite peris fiet non potest : nam unum promeniente moF-te , salvare fine altero potest , aliud autem non potest. Denique omnium horum antiis qui stimus B. Clemens Papa I. Omnibus festia nandum est sine mora renasei Deo, es, demum eo gnari ab Episcopo, id est septiformem gratiam Spiritus sancti percipere: quia aliter perfectus Cissianus esse non potera , si non necessitate , sed incuria, vel voluntate fremanserit: suod a B. Petro accepimus , cy ca teri Apostoli docuerunt. Postremo tandem pulsantur campanae in signum exultantis Ecclesiae , propter hominem generatum, & deputatum inter suos filios : Unde Tertullianus capite se. libri de Baptismo ait: Ergo edi nos dicet alia quis a lavacro idunare oportet, O, quis enim
p ohibet nis necessitas gaudii , is, exultatio salutis pUnde circa finem libri baptiγatos sic exultabundus alloquitur. Igitur benedicti, quos gratia Dei expectat, cum de illo sanctis no lavaero novi natalis ascenditis, primas manus apud matrem eum Fratribus aperitis et
petite de Patre , petite de Domino peculia , gratias , dstributiones charismatum subilatente , O . Et b. Augustinus serm. 6T. de Dominica Paschali 3 ue dies , inquit , lucra dior illuxit , in quo Dominus novam plebem regenerationii spiritu conquisivit , in quo singulorum mentes gaudio , exvltatione sero fudit. His omnibus aperte constat Caeremonias sacras in Baptismi administratione etiam nunc servari solitas, non esie novum quoddam figmentum, ut pessime garriunt haeretici , sed tota ipsa antiquitate consecra tas, , ab ipso Ecclesiis nascentis exordio usurpatas.
276쪽
De Hirtute , is Suramento Paenitentiae .
TAnxa est humanae naturae ad malum proclivitas , & in bono sectando
levitas, de inconstantias ut vix innocentiae venustatem adepta , statim gra vioris peccati colluvione deturpetur, &restituta illius sanitas novis succrescentibus morbis evanescat. Curatur equidem sacro baptismatis medicamine genialis morbus, &Primi parentis noxa deperdita salus divini
illius bacramenti virtute reparatur : At non ita radicitiis evelluntur morbi reliquiae :quin iterum retrudescant , eoque letnalius
animam inficiant quod jam prorsus indigna
divino munere in certum, aeternumque naufragium praeccps impingeret, nisi Poenitententia veluti secunda tabula naufraganti eliciter occurreret, & in portum divinae clementiae protelaret. Haec enim est, ait rertullianus et quae in peccatorem pronuntians
pro Dei indignatione fungitur , , temporali Flictione aeterha supplieia , non diram frustratur, sed expungit: cum enim provolvit hominem, magis revelat , cum squallidum facit ,
magis mundatum reddit, cum accusat, excusat, cum condemnat, absolvit. Tantus namque est Poenitentiae vigor, dc lacrymarum praerogativa, ut ex deterrimo
peccatore delictis turpi, flagitiis infami ,
daemonum mancipio, & gehennae reo, faciat non modo virum innocentem, immaculatum, & culpis defcecatum et sed se ichanctorum maximum , eumque admirabili metamorphosii, velut in Joannis Baptistae praerogativam, , sanctitatem tran,formet, ut praeclare significat S. Laurentius Novariensis, cum de homine , qui Poenitentiae vacat, sic ait: Noli tu iam quaerere neque Joanraem , neque Iordanem, isti e tibi esto Bapti a , quasi dicats Joannes Baptista virgo
est, Martyr, Praec uisor, Propheta, Ana choreta, quin & Angelus, esto igitur ex impudico virgo, esto Martyr a Poenitentiae acerbitatibus , esto Praecurior annuntians tibi Christum venturum in redemptionem, ello Anachoreta vitae sanctimonia , Pro pheta vaticiniis , Angelus puritate , Ba Ptilia meritis, verbo dicam. ipse tibi esto Baptista . 3 r. nec immerito sanc , Iacrymis enim Poenitentiae, virtutem Baptismatis inesse non oboscure significant SS. Patres, imprimis S. Ambrosius, cum exclamat : Bona tam mae , in quibus est redemptio peccatorum: Quasi lacrymae sint redemptrices, de vicariae non solum
Baptismatis , sed etiam Dominicae Passionis: unde apprime quadrat in Pgnitentiae lacrymas, quod de saliva Christi ingeniose dicit S. Chrysologus ad illud Joan. s. --puit in terram, bis linivit super oculos ejus itavino, inquit , ore laeseram dat salivam .
ut sanitatis gutta baptietaret oculos peccato ris , piae enim lacrymae oculos baptigant, nam eorum fomitem temperant, & contractas ab eis sordes eluunt . Imo totum hominem emaculant , ut advertit Hugo
Cardinalis , dicens : Luctui es mentis o manae baptiFerium: quasi diceret nihil aliud
esse Iavacrum lacrymarum, nisi secundum Baptismum, quo totus homo quantumvis criminibus stdatus, omnino emaculatur , & virtutis, ac innocentiae pulchritudinem induit . His eleganter consonat S. Petrus Chryosol. cum de Magdalena pedes Chrsti lacrymis rigante exclamat : O quanta vis in la-cramis peccatorum . rigant caelum , terram diluunt, extinguunt gehennam et delent in omne saereus , latam vivina promulgatione senistentiam . Nec minus elegantet, sed ad Icopum nostrum directilis collimat, cum subditi In peccatricis caput purgandis criminibus rota fluebat unda , ut suo fonte mulier in novum Baptisma suorum dilueret illuviem peccatorum. Liceat ergo cum S. Chrysol homo hic exclamare et O Paenitentia , quae peccata, Deo mis rente , remittis , is, Paraalsum reseras , conmtritum sanas, omnem triclitiam exhilaras , o, tam de interitu revocas , flatum restauras honorem renomas , fiduciam das, vires reframas , gratiam abundantiorem refundis , omnia
ligata tu soliis , Omdia soluta tu e filii ,
omnia aaversa tu mitigas, omnia contrita tu sanas , omnia confusa tu lucidat , omnia desperata tu animaI
Nec minus eleganter, & erudite his conmcinit A vetor libri de vera, de falsa Pgnit. c. f. ubi scribit . Gitantum sit appetenda gratia
Paenitentiae , omnis auctoritas declarat, ammnis honorum vita ravatur sendere i languorex enim sanat, leprosor eurat , mortuos i critat, vitia fugat, virtutes exornat, mentem munIt , is, roborat , omnia fatiat, omnia redintegrat , omnia laetifat , sanitatem uuget, quam conservat. Clavius gressum , aridis copiam i
277쪽
enam tenere. Unde me uiae Latine par- nitendo , significat universim dolorem ob
aliqua facta, vel omissa, iuxta illud Ausonii Epigram.
Sum Dea , qua facti, non factique exigo
Nempe ut niteat; sic Metanota me r. Reclamant nihilominus hujus temporis
haeretici, maxime Lutherani, & Calvinis una cum suis Antesignanis 3 Lutherus enim in epistola ad Vicarium sui ordinis ait; PCenitentiam non significare dolorem, aut odium praeteritae vitae, sed amorem justitiae,& novae vitae instituendae. Ei subscribit Calvinns lib. 3. Instit. cap. 3. ubi declarat
Poenitentiae nomen maxime denotare conversionem vitae praeteritae, ac mentis mutationem. Eis praeiverat Laurentius Ralla scribens vocabulum laesis noer, rectitis per resipiscentiam, quam per Poenitentiam Lati-tinc reddi . Suffragatur etiam Erasmus , qui quoties in textu Graeco Bibliorum vocabulum semer repetit, toties illud per resipiscentiam exprimit, unde in 3. c. S. Matthaei declarat Poenitentiam idem esse , ac perna tenentiam, & poenitere, quasi pcdam tenere , id est, postea sapere, seu resipiscere: resipiscentia namque deducitur ex re s& sapientia, & resipiscere a re, de sapere. Contra quos omnes Errores praescribendum est in sequentibus quaestionibus , quarum Prima aperiet, quid sit Poenitentia. Secunda , qualis lit . Tertia, quodnam sit illius
oblectum et auarta, in quo lubjecto reu,
siuit sit rivitentia. Notandum primδ, Poenitentiam, quatenus a Sacramento distinguitur , esse duplicem, habitualem videlicet, & actualem. Habitualis est permanens in anima qualitas, eam promptam , & expeditam eff- ciens, accum ipsa concurrens ad eliciendos Poenitentiae actus . Actualis vero est ipsemet actus Poenitentiae , quo peccator vindicare cupit, ac detestari peccatum a se commissum, qui utique actus generatim duplex est , interior videlicet, & exterior :interior est ille motus animae, quo peccam Lot movetur ad eluendum peccatum a de
commissum, hic autem quadruplex a Doctore ibidem n. I s. distinguitur, Primus velle vindicare, ac punire peccatum ex praevia cognitione intellectus manifestantis voluntati deformitatem, & malitiam, ob quam
cognitionem movetur voluntas ad volendum illud vindicare, & execrari. Secundurest illius peccati detestatio, dc odium: Tertius voluntaria acceptatio poenae propter illud inflictae: suartus ejusdem poenae sustinentia voluntaria, ac perpessio. Exterior vero est duplex, nimirum Confessio externa peccati admissi , quam comitatur, ac sequitur verecundia , & pudor , qui non est levis animae poena propter admissum peccatum. Secundus est omnis actus laboriosus corporalis, quo punitur poenitens confessius, &satisfacit Deo pro admisso, & commisso crimine . Hic autem maxime sermo est de illo quadruplici actu Poenitentiae, utrum videlicet quatuor illi actus revera a Poenitentia virtute eliciantur , ita quod com habitus distinguantur per actus, sic Poenitentia per hujusmodi quatuor actus appareat vera virtus, & ab aliis omnino distincta. Notandum secundo, ex eodem Doctore ibidem, Poenitentiam ex his quatuor actibus quadruplicem sortiri definitionem, veIdescriptionem, quarum prima est, pcnitere est vindicare peccatum a se commissum : cui utique descriptioni adstipulatur Author libri de vera , & falsa Poenitentia apud S. Augustinum dicens, cap. 8. P nitentia est quidam volentis Diniucta puniens in se quod dolet admisisse. Unde cap. Io. aetere ea pDnam tenere , ut semper puniat se taetrando quod admisset peccando. Suffragatur etiam S. Augustinus epist.Jo8. ad Selcucianum. Metiam pinuentia, inquit, bonorum humilium Fidelium opera , in qua pectora tundimus dierates : Dimitte nobis debita nostra. A cedit Isidorus Hispalentis lib. 6. Ethimol. cap. ult. ubi sic legitur; rivuentia appellata es quasi punientia , eo quod ipsemet homo in se puniat pcnitendo, quod male admisit. Seeunda descriptio est, poenitere, & detestari vel odisse peccatum a se cominissum, vel displicentiam habere de peccato a se commisso . Quae utique Pqnitentiae descriptio frequentissima est apud M. Patres , eamque probat Concilium Tridentinum seg. 6. cap. 6. ubi loquens de dispositionibus ad
justificationem necessariis , inter caetera ait . Propterea moventur aueraus peccata
per odium aliquod, is detestationem: hoc est,
278쪽
per eam paenitentiam, quam ante baptismum agi oportet. Et sest. Iq. cad. f. Contritio, inquit, animi dolor ae detestatio est de precato commis o cum proposito non peccandi de cae
Tertia descriptio est , poenitere est poenam inflictam pro peccato suo commisio Tatanter acceptare . Unde Tridentinum idem, cap. I. ait. Ut perversitate abiecta , bis emendata tantam Dei offensonem cum peceati odio, ictu pio animi dolore detestarentur :ubi per pium animi dolorem voluntariam poenae acceptionem designat. Quam etiam
descriptionem .approbat Author libri de vera, & falsa Poenitentia cap. 3. dicens :Hine peccator semper doleat 3 O, de dolore
sartam tandem Poenitentiae descriptionem sic efformat Doctor: Paenitere est paenam sibi pro pereato suo inflictam patienter sufferre. Quam utique descriptionem una cum praecedenti approbat Tridentinumsig Iq.c.y.dicens: Docet denique, tantam ecte divinae munificentiae largitatem , ut non solum poenis ponte a nobis pro vindicando peccato sulceptis, aut bacerdotis arbitrio promensula delicti impositis: sed etiam temporalibus flagellis, a Deo inflictis, & a
nobis patienter toleratis satisfacere valeamus. Quaeritur autem uittim Poenitentia
sub hac quadruplici ratione sit virtus, non quidem generalis, sed specialis.
Nolanaum tertio, quod ex Arist.2. Ethic. cap.f. Virtus es habitus electruus in medietate consissens, quoad nos , prout vir prudens definierit . Haec autem generatim est duplex :generalis videlicet, & specialis . virtusgeneralis dicitur quatuor modis Primo per praedicationem , quia praedicatur de omnibus aliis virtutibus, qua ratione justitia communiter accepta dicitur esse virtus generalis, &communis, quatenus videlicet est rectitudo
animae dictans qualiter bonum sit faciendum, di malum fugiendum. Unde Christus D. dicebat S. Joanni Baptistae Matth. 3. Fie decet nos implere omnem iustitiam 3 nulla enim est
virtu, cui haec iustitiae ratio non conveniat. Secunilo, virtu, dicitur generalis per regulationem: di sic prudentia dicitur regula omnium virtutum, quia omneS virtutes regUlari debent per prudentiam, siquidem prudentia docet tenere medium, di fugere ab extremis. Tertio , virtus aliqua iacitur generalis per informationem; quia videlicet aliis virtutibus praecium ac dignitatem confert,& sic charitas est virtus generalis . quia
ipsa est quae alias virtutes informat: eas. que Deo dignas, & gratas efficit: suartδdenique dicitur generalis per aggregationem omnium virtutum, quia omnes aliae virtutes videntur concurrere ad illius actum:
sic Poenitentia prout detestativa peccati . dicitur ab aliquibus virtus generalis, quia nulla est quae vitium sibi positum non exe
His ita praelibatis quaeritur, utrum P i-tentia sit mera animi resipiscentia, & vitae praeteritae innovatio, aut animi dolor, &peccati vindicta. a. Utrum secundum suum quadruplicem actum virtutis dignitatem o tineat. 3. Utrum sit virtus specialis aut generalis. Quae utique resolventur in tribus sequentibus conclusionibus.
CONCLUSIO PRIMA.Poenitentia nou est simplex resipiscentia, is,
nuda cessatio a peccato ; sed etiam dolorae peccato ac Censa praeterita. Haec est conistra haereticos, eamque aperte docet Concilium Tridentinum seis I . eap. q. ubi de Contritione sic loquitur et Declarat igitur sancta Ianodus hanc Contritionem non solum effationem a peccato, es' vitae nmae propositum, inchoationem , sed veteris etiam odium continere . Quam utique veritatem probathis textibus EZechielis 18. Proiicite a vobis omnes iniquitates vestras , in quibus praevarieati sis , is, facite vobis cor nomum , i spiritum novum. Et statim subdit Concilium: Certe qui illos Sanctorum elamores consideraverit: Tibi fili peccavi, O malum coram te feci: laboravi in gemitu meo, lavabo per I Uulas noctes lectum meum s recogitabo tibi omnes annos meos in amaritudine animae meae, ly alios
hujus generit: facio intelliget, eos ex dehementi quodam ante actae vitae odio, is, ingenti peccatorum detestatione manasse. Unde Can. s. sic haereti colum doctrinam damnat: Si quis dixerit eam contritionem , quae paratur prediscussionem , collectionem, delectationem peccatorum , qua quis recogitat annos suos in amaritudine anima sua, ponderando peccat rum suorum gravitatem, multitudinem, faediatatem , amissionem aeternae beatitudinis, Osaeternae damnationis incursum cum proposito melioris vitae , non esse verum, O, utilem dolorem , nec praeparare ad gratiam , sed facerebominem ispocritam, magis peccatorem . . in anathema sit. . Pr
279쪽
Probatur eadem veritas ex illis omnibus Scripturae locis, in quibus quoties fit mentio Poenitentiae, toties dolor, ac subeunda poena exprimitur. Sic. Job. ult. Ipse me reprehendo , is, ago Paenitentiam in Favilla, is cinere. Cinis autem, & favilla dolorem animi, & carnis afflictionem indicant. Similiter Matth. D.Christus D.loquens de Poenitentia neglecta a ChoroEaitis ait.: Si in Dro,
O Fidone factae essent virtutes, quaefactae sunt
in vobis, olim in cilicio, isn cinere Paenitemtiam egissent. Porro cinis, & cilicium arguunt animi displicentiam, & moerorem de peccatis admissis, non tantum resipiscentiam, , sententiae mutationem, nec solam vitae novae instaurationem , & institutionem .
Similiter Lueae io. Christus D. laudat Nini- vitarum Poenitentiam: sed illa Poenitentia dolorem, lacrymas, & amictionem corpIris importabat, ut legimus Ionae 3. ubi Ninivitae saccos induerunt, & suum caput ac
PeIserunt cinere, non tantum ut dolorem
suum de peccatis vitae prioris ostenderent, sed etiam poenalibus exercitiis, iti operibus Iaboriosis aliquo modo suas in Deum offensas, & culpas ulciscerentur: dc ea Poenitentia poenalis, & laboriosa, non erat tantum mera mutatio consilii, seu resipiscentia, sed resipiscentiam supponebat. Denique Apostolus a. Cor. I. agens de Penitentia , quam Corinthii conceperant de eccato fornicarii, ad primam suam epiolam, ait: Contristati enim, inquit, estis secundum Deum : quae enim secundum Deum
triclitia est , Paenitentiam in salutem stabilem operatur: Ergo tristitia quae secundum Deum est , efficit ut Poenitentia sit salutaris et attristitia dolor quidam est .
Idem docent ,S. Patres. Na Elangenus oratione ad sacra lumina, ubi Pqnitentiam ap-Iellat Baptismum lares marum. Et S. Augu-inus lib. 3. de Trinitate, cap. s. eam ae-pellat cruei ionem interioris hominis. Unae lib. Sin homiliarum homil. ult. cap. S. Non sufficit mores in melius eommutare, lan a factis magis recedere, nisi de his quae facta sunt, sati, Di Deo per P nitentiae dolorem , per humilitatis gemitum, per contriti eredis sacrificium, cooperantibus eleemostdis. Omnium autem Draeclarissime id docet S. Isidorus lib. 5 Ethym. cap. Io. ubi ait: 'nitentia , quasi
PUNIENTIA dieitur , eo quod ipse homo
puniat Hryendo quod male admisit: nam nihil aliud agunt si, quos veraeirer st nitet, nisivi ia quoa mali fecerunt, impunitum e se con ant: eo quippe modo ibi non parrantibus il te parrat, cuius altum iustumque iudicium nucius contemptor eradet.
Suffragatur etiam ratio Theologica: Nam Penitentiae nomen significat perfectam anteactae vitae correctionem , & emendati nem 3 quae utique tria significat 3 Primo e rati cobnitionem, quae causa doloris est et Seeundo displicentiam prioris vitae, seu dolorem internum eius, quod actum aut omiseium fuerit: Tertio denique spontaneam Castigationem, quae doloris illius interni, seu displicentiae vitae prioris est effectus, ac perfectio: Pqnitentia autem dicitur Praecipue
ex hoc effectu punitionis, aut ultionis voluntariae peccatorum in nobis, a veteri, Mantiquato verbo, pinio, quod idem est ac
punio 3 unde p*nitet dicitur quasi pq nam
Dices pruno, ex Tertulliano lib. 2. contra Marcionem, cap. a . ubi inquirens, quia significet Penitentiae nomen , respondet rNihil aliud intelligitur, qvam simplex conversia sententiae prioris, quae etiam sine reprehe onerius possit admitti, etiam in homine nedum in Deo , cuius omnis sententia caret eulpa : igiis tur Pqnitentia ex se non importat dolorem, & poenam.
Distinguo consequens: Si Poenitentiae vocambulum accipiatur generatim, & quatenus a Scriptura sacra tam Deo, quam homini tribuitur concedo: si prout homini peculiaris est, & inservit obtinendae peccatorum rem millioni: nego. Porro Tertullianus ibidem agit de Pqnitentia , quatenus Deo tribuimtur, qui pluries in Scriptura dicitur pq nitere: paulo enim ante dixerat, superest eampiam agnoscere quid fit pcnitentia Deir at longe diversa est illa divina Poenitentia ab humana : seu inquit Tertullianus ibidem )haee definitio in omnibus aliam formam divina P nitentiae statuit; quae neque ex improviden
tia , neque ex levitate, neque ex ulla boni, vel mali operis damnatione reputetur, sicut humana.
Quibus verbis distinguit divinam Poenitentiam ab humana. quod haec primo in animi levitate, seu mobilitate fundetur: Deunia quod includat operis omissi, seu admissi damnationem: Tertio quod significet dolorem,& vindictam de re commissa, nec-non dc exhibendam Deo sati,factionem. Instabis: Tertullianus ibidem ait: Poenitentiae nomen significare dumtaxat animi demutationem et nam Oh in Graeco ono , inquit, Penitentia nomen non ex delicti com
280쪽
Tract. I. Disp. I. Art. I. Sect. I. Quaest. I.
sest me s sed ex avisi demutatione compositum cit: igitur; &C. Respondeo id quidem verum esse, si sola
attendatur nominis Ethvmologia, seu derivatio Graeca; nam pareo ire dicitur a tu Tae. quod significat, trant, seu post , &rbs quod idem cit ac mens, & cogitatio , ita quod Tuma, idem sit ac posterior sententia, vel secunda cogitatio, sententiae mutatio. Secus vero est si attendatur secundum illius vocabuli usum frequentatum tum in Scriptura, clim Nud sacros Authores; & ut vocabulum istud hominis Poenitentiam significat; ut sic enim nedum importat simplicem sententiae mutationem, sed etiam animi dolorem. Quamquam etiam in Scriptura sacra interdum Pinitentia soliim significet animi mutationem, hinc emcaces gratiae, quibus Deus Electos ad vitam aeternam certo perducit, dicuntur Rom. H. Dona Dei sine P Ritemia, quia Deus ex quo destinavit eas alicubi, consilium non mutat. Dices a I actantius lib.a. Instit. c.2q. dicit m DueF Latine optimc reddi per resipiscentiam : igitur Pinitentia nihil aliud significat
quam mentis mutationem, & revocationcm. Nego consequentiam: Lactantius enim ibidem ait: Res scit, ne mentem suam quasi ab
insania revocat, quem errati piget, coligatque seipsum dementia,'confirmat animum suum ad rectius videndum: Tum illud ipsum cavet, ne rursus in eosdem laqueos induratur: igitur ex Lactantio Pqnitentia non modo significat agnitionem errati, vitaeque prioris emendationem, sed etiam animi dolorem, dcmentiae seu peccati castigationem, & ultionem, cum ipso vitae in melius componendae proposito . Diras: Verbum o nitet apud optimos Authores interdum idem s3nificat ac taedet , Pudet, piget, &c. Sic Cicero lib. de senectute: Si ad centesimum vixisset annum, senectutis eum sus paeniteret. Et in somnio
Scipionis: Ipsa terra, inquit, im parva mihi visa est imperii nostri, quo qua punctum eius
attingimus, pcniteret. Et Plinius lib. I. c. I .loquens de hsic nis apud Judaeos religiosis :Gens aeterna , inquit, in qua nemo nasceturram Aetivo illis aliorum vitae pinitentia est: igitur vocabulum istud non semper significat dolorem peccati punitivum. Nego consequentiamr Haec enim omnia dicuntur per metaphoram, quod videlicet in iis, quae nobis taedio, pudori, contemptui sunt, pgna quaedam, molestia, ac displicentia videatur incae : unde quidquid taedet, pudet,
& piget, etiam doIere aliquatenus cense
Poenitentia serandum suam quadrupliram acceptionem, deseripti,nem potes esse
actus virtutis . Ita subtilis Doctor dict. Iq. qu. . & probat primam partem n. a. ubi ait: Prima Pqnitentiae accceptio est quod sit vindicta peccati commissi ab eo, qui illud commisiti sed haec vindicta potest esse actus virtutis, & conformis rectae rationi: Quia, inquit, secundum rectam rationem quilibet Legislator vindicat transgressionem legis et unde, & Philin Issophus in fine libri io. Ethicorum post ,, doctrinam de vitiis, & virtutibus, statim is
introduxit Iegem positivam tanquam Ul- tricem vitiorum, & praemiatricem Sirtu tum: sed si Legislator recta ratione vindi- cat, minister recta ratione exequitur 3 quia Huniversaliter rectitudo in actu lubministra- tionis est ex conformitate ejus ad agens, tacui subministrat: ergo secundum rectam ,, rationem potest aliquis ut minister Legio is latoris vindicare peccatum commissum is contra Iegem : &hoc in illum, in quem is est sibi commissum vindicare, quia alias non est subministrans et sed unicuique commissum est esse Ministrum Dei ferentis legem suam ad vindicandum in seipsum pro peccatis, quae commisit: pqnirere autem primo modo dicit lic vindicare in seipsum; tenere enim, quando non ad- bditur dativus exprimens cui teneatur, is significat quod sibi ipsi tenenti teneatur, ut patet ex communi sermone . Ideo Deus licet puniat peccatorem, non dicitur pqnitere; quia non sibi, sed alteri pqnam infligit: sed sibi ipsi infligens dicitur ps nitere id est , pqnam applicando ,,
tenere. Haec Doctor . Ne autem videatur
asserere vindictam peccati semper Procedem re ab habitu virtutis, statim subdit: Non ,, dico quod pq nitere primo modo semper sit Hactus virtutis, id est, elicitus a vii tute: sed is
dicitur actus virtutis, quia natus cst elici a is virtute vel generare vireutem, quia con- , , formis esHectae rationi, & in hoc est boni- tas moralis, quod sit a virtute generata, vel in virtutem generans. Quae utique omnia cum evidentia sint exterminis, in eis elucidandis non cst quod diuti iis immoremur Idem probat de caeteris tribus Pin itentis acceptionibuS n. 2I. la II. De secunda, Minquit, significationi e hujus vocabuli in