장음표시 사용
121쪽
amorem boni in genores si ea quae neeessario in nobissimi, distinguamus ab iis, quae a nobis fiunt libere. t. v sentire liberialem actus esset sensim lacuuialam non agendici atqui dum agimus, non in sumus
sentire facultatem non agendi ergo. ....
R. c. M. N. Min Sentimus enim, talia esse motiva, quae potensam nostram ad actum determinant, ut ad eum invincibiliter non trahant, sicuti v. g. invincibiliter irahimur ad nolendam nostram infelicitatem. Uno verbo, talem seniimus facultatem agendi, non quidem in se, ut potentiam in nullo actu positam, sed quando est in actuali exercita, qualis est, scilicet indifferentem , ancipitem quandoque et ad utrumlibet sui deierminatricem. Inst. 2 Spinosa 1ὶ Sensus insimus non potest probare libertatem. Nam si lapidi cadensi communicaretur cogniatio et conatus 'ersus terram labendi hic lapis putaret, se a seipso ad lapsum determinari adeoque libere cadere: atqui tamen in hoc iudicio fallereiura ergo et nos sensus iniimus de liberiaie sallere potest. In hoc enim solo omnis humana liberias consistit, quod homines sui appetitus sint conscii, et causarum, a quibus determinantur ignari. omissis multis absurdis, quae in hac repothesi coni nentur, ei quae alias iam resulata sunt, R. N. Int. Ad prob. D. M. Lapis iste putaret, suboro cadere si simul perciperet, se omissere pro libitulapsum posse C. Maj. Secus N. M. et C. Min. N. Gms. In hoc enim vis sensus intimi quoad libertatem comessiit, quod sentiamus, no solum, nos ad bonum aliquod
122쪽
R C. Mai. N. m. Ad prob. I. ant. Voluntas est
123쪽
indilhrens indigeremia aetiuste elictionis, C. Int. Indigerentia passiva. N. Ini et Cons. Induserens scilicet in genere dicitur, quod nondum est determinatum ad unum. Ast indisserentia duplex est passiva, vi cuius quidpiam ex se inhabile est ad mulandum propria vi statum suum;
Sic V. g. materia indisserens est ad motum vel ad qui tem, cera ad hanc vel illam formam induendam etc.; et actina, si quid seipsum determinare statumque mlare propria vi potest; sic anima nostra in actu primo proximo posita, nondum est determinata ad unum . sed
teste sensu intimo seipsam determinat vi propria . quod liberialem non tollit, sed stabilit. Inst. Patipat anima non potest se determinare, nisi prius moveatur ab alio, i. e. a bono, ut motivo pisi quo agere nihil notest ergo libera non est ab omniis
cessitate. R. D. Nin. - t. Nisi prius moveatur a bono , i. e.
nisi praecedat aliqua cognitio obiecti et boni alicujus in
obiecto, quo alliciatur appetitus, C. Min. Sub t. i. e. nisi olitio ipsa ab illo bono determinetur.N. Nin Subvt. Itaque indiget quidem anima ad determinationem bono aliquo ab intellectu percepi tanquam necessario praerequisito, sine quo non Ignoti enim nulla evio et hoc quidem bono cognito necessario etiam sequitur aliqua eius appetitio ob innatam ad bonum in genere inclinationem; verum hanc appetitionem voluntas Suspendere coercere, imo etiam in aversionem mulare potest. Cum enim illud Bonum, quod in praesenti statu animae repraesentarii tesi, sit finitum, vel si infinitum, nonnisi obscure et inadae pasti cognitum eiusque consecutio cum dissicultate
124쪽
Grinneia, semper repraesentatur milatum eum Isim reali vel apparensi malo ergo ad illud anima non eessario irahitur, sed potes auendero vel ad rasionem boni, illudque eligere vel ad rasionem mali, illudquo
Inst. 3'viviquid dicatur, semper ratio boni vii Mopercepta deiermina volitionem. Nam praeierinthus boni repraesentationem nulla ratio sufficiens vinitonis cogitari potest atqui repugnat volita sine rasione sumienis i
n Moss. Ad prob. V. M . Nam ipsum mereas . spontaneitatis est raso sufficiens volitionis aut nolitionis. Quod si ver porro quaeratur, quae sit ratio inciens hujus Merestit, alia dari nequit nec esse, quam ipsam tura libertatis, in eo consistens, ut voluntas habilis omnibus ad agendum requisitis, agere aut non agere aut contrarium agere ex aequo possit, ut adeo sit vis smiprius determinatrix, non quidem ex parie obiecit absque ullo mosivo, sed absque determinante et minoibui. Aiqua hanc nobis liberialem inesse evincunt omnia argumenta supra allaia. μει. 'argo saltem semper requiritur aliquod moevum. Unde sic Ille non est liber a necessitate, qui in ter duo aequalia eligere nequit, et inter duo inaequali. necessario assumit, quod est melius Datqui, proutex con . cessis sequitur, homo in inter duo aequalia eligere nequit inter aequalia enim nulla est ratio vel molivum, unum
prae alio eligendi , et 2 inier duo inaequalia necessario eligii, quod est melius cum beatitudinis sit necessario amans melius autem plus Met, quam minur bonum
125쪽
R. . ant semper equusti motivum acti a tne marium obiectum appetiita, . M. Ut motivum de inam eri vctialis N AMODeinde C. Mus et . min. ad prim- me . Nam inhrpothesi aequalitatis obiectorum ipsa pro ratione v luntas est, eiusque spontanestas, seu facultas , seipsam per activitatem intrinsecam ad unam actionem prae aliis per eandem vim possibilibus determinandi. Voluntas
enim esto sensu intimo non est quasi instrumentum mera passi tum, quod inter vires aequales necessario stat in
aequilibris, quin illud valeat abrumpere, sed vi agendi intrinseca pollet, ' duobus aequalibus ea solum daeausa, quod sibi libeat eam vim exercere utrumvis esse gendi.
Demum D. Min quoad secundum me . Voluntas i
ter duo inaequalia necessario eligit, lita est melius sub
omni respectu, C. Ant. Quod est melius sub aliquo tantum respectu, N. Ant. Nam eo ipso, quod obiectum alia quod non sii melius sub omni respectu, intellectus pro sua in cognoscendo amplitudine potest duo illa bona sibi repraesentare ut duo meliora sub diversis respectibus co siderata voluntas autem inter duo illa meliora sese determinat ipsa ad alterutrum, prout vult, vi spontaneilatis, sed non determinatur etiam a repraesentatione majoris boni. Nempe in praesensi statu omne honum sub divorsis respectibus est vel majus alio bono velitanus, et plerumque quidem, quod melius est secundum ration lem, non est melius secundum sensitivum appetuum; et si quid secundum utrumque appetitum sit bonum m
lius etiam animae videri potest exercitium suae libertatis;
126쪽
ergo anima, licet necessario suae beatitudinis amans, re in manet semper libera in electione quorumlibet obieciorum: libera, inquam, seu potens eligere hoc vel illud, vel etiam uirumque respuere. Unde N. Cons l). Inst. 5. Intellectus quo obiecta sub diverso respectu consideramus, est potentia necessaria atqui voluntas necessario amplectitur id, quod intellectus esumato me lius iudicat ergo et voluntas necessario se determinat. R. C. Mai. Cum reapse intellectus sit potentia, quae habitis omnibus ad agendum requisitis actionem omittere, i. e. obiectum rite applicatum non possit non percipere. Sed D. Min. Voluntas necessario amplectitur id, quod intellectus speculativo melius iudicat. N. Min. Quoties enim non accidit, ut videamus meliora probemusque deleriora sequamur. Quod intellectus praetis iudicat melius Suid Min. Et iudicivin hoc pracsicum supponit jam electionem voluntatis, ac proin eam liberam relinquit, C. Min. Non supponit, N. Min. Iudicium enim practicum est illud, quod pensatis omnibus definitivo pronuntiat obiectum esse actu eligendum, unde dela minationem voluntatis non Uecedit, sed concomitatur vel subsequitur paucis judicium practicum est ipsa IN bera determinatio voluntatis ad obiecium per intellectum perceptum amplectendum, quae certe determinaiio ela sonem voluntatis praesupponit.
lyrilandum quidem est, nos generatim et praetiee, malus bonum praeminori eligere, et si rationabiliter seu iuxta dictamen rationis sempersi remus, semper etiam, quod melius est quoad nos, seu quod nos lacilius ad finem nostrum ducit, eligeremus: ast ex hoe non sequitur, nos etiam, dum melius eligimus, necessario et iis illud eligere, ut non possinius minus honum eligere, vel nos necestari dictamqn rationis equi. Experientia utique eontrarium probat.
127쪽
I. 3 Amor beatorum in ecclo bonum infinitum
iniuisive cognoscentium, etsi actus sit necessarius, est tamen laude dignus ac moraliter honesius ergo sine i bertate a necessitate anili acius moraliter honesti et lauda digni. R. D. Int Amor beatorum in caelo est honestus ei laude dignus ratione obseeti, C. Ini Ratione meriti N. Int Laude dignus est ratione obiecit, i. e. Dei, qua tenus obiectum hoc es maxime congruum menti humanae veram felicitatem naturaliter appetenti, uti et arbor fructus sibi naturales producens ratione obiecti laude digna est ergo laude dignus est, quatenus persecius et quidem persectior est, quam amor quicunque in hac vita exercitus. Mi non est formaliter honestus aut laude dignus raιione meriti cum enim liber non sit, eis quam maxime voluntarius, nequit ad laudem vel ad praemium imputari neque Sancti per illum amplius quidquam me-
Generalis hic adnotantum est, operam n re non esse semper et in omnibus melius , quam operam voluntarie et merasaris Regula enim persectionis postulat, ut objectum pro sua dignitate ametur quare si obiectum sit bonum summum, purissimum et summe necessarium. summa etiam necessitate amari debet si contra sit mi nus bonum, non purum nec necessarium , illius amor
in dominio diligentis est , ac proin etiam mitti potest. Ita Deus seipsum necessario alia extra se libere amat, et tamen et praecise propterea actus illius est semper in se ac sub omni ratione persectissimus; quia se eeu bonum summum necessario; finita vero, uipola relate id
129쪽
pheem hi materie existimabat sinuem humanam esse subtilissimum aliquod coepus pernicissimo mori agi
tatum V. g. aerem et ignem et purioris sanguinis guttam vel aliud quid ex quatuor elementis sublimi quodam modo compositum aristotelas crassiora existimans quatuor Vulgaria elementa, quam ut ex iis conflariis tueri anima humana finxit quintum aliquid quatuor elemeniis longe subtilius, quod idcirco vocavi quintam sentiam seu materiae quasi complementum et pecte lionem μαελέχιι l . binora animam non quidem codipus dixit sed corporis modiscationem, duplex Mirib ium corpori humano attribuens, cognationem nempe et exiensionem. Loeliis 2 animam quidem eredit esse ammaterialem, sed id sola revelasione sciri posse contendit materia enim saltem divinitus tribui posse cog iasionem Belaetius 3 omnia veterum recensiorumque materialisiarum portenta recoquit. Idem sere sentiunt dois Metiri asserens cogitationem esse solum modificationem medulla cerebralis s), et Abesitis eo laiionem ei sensationes quascunque repetens ab aesione,
sin ido hane Aristotelis alioremque antiquorem philosophoram da
tis humanae natura sententiam apud Ciceronem rua Liuinae. Lib. I. s. o. 11. Edit. lla Jos. Viet is ciere Paris 1826. Quid vero Aristoteles per ἔ- αιidis proprio intellexerit, eum ipse meam hano nul- tibi definierit, adhue hodiedum inter eruditos eritim in pactis est Ciceroeam definit quamdam orantismalum motioriam et pereginam. -- Quidquid in de re sit, eum Aristotcles plura habeat, quibus immaterialitatem et ero spiritualitatem anima humanae adstruere videatur alia quaedam aeuiem, quae hi dubio relinquant tentem, quid proprie de natura animae humanae senserit liberum etiam cuique erit, eum materialistis ann merare vel a materialismo ipsum excusare.
130쪽
quam obieela externa imprimunt, et reactione subigus, marum partium corporis, uti V. g. cordis ij. Hi omnes commini nomine vocantur materialistae, quia nullas in hoc mundo, nisi materiales substantias admiliunt, ut ita etiam animam humanam corpoream, in paries dissolubilem atque adeo cum corpore interii ram esse concludant. Hinc materialisiae, ut nos, de niunt
HATERIA sutuantiam ompositam et inertem SPIRITUM Vero mistantiam ab intrinsem activam intelli
sendi ac volendi faevitate praeditum 2). Unde sica 57. Anima humana est libera ab omni necessitate atqui talis libertas concipi nequit, nisi in substantia a viva intelligendi ac volendi facultate praedita uti ex Capite mecedenti patet in ergo anima humana est substantia intelligendi ac volendi facultate praedita atqui quod in telligit ac vult, est essentialiter immateriale seu simplex;
m anima humana est substantia essentialiter immi
rialis. Itaque duo hic probanda lyanimam esse subsia
' si Quod si lubeat introsplectoaphemerides Lutetiae Parisiorum edi
in anno 1837 a Dumat aes applicationide a physiologi animale ala physiologi sociale, par observatim eae te invenies nostris etiam emporibus materialismi non solum consectaria hinc inde proponi, ea materialismum stricte dietum systematico tractari. Nam et intellectuales mentis saeuuates omnes, imo etiam morales et sociales hominis institutiones in diversis cerebri partibus constituunt, illasque omnes ad acti vitatemiserebri, quae effectuum et materialium ei immaterialium productrixati, revocant auctores illarum Ephemeridum, quorum praecipui nume eantur Plaee, Bsirigny, Florens, uterque Bro stis, pater Milius aliique. 2 Quod si quis hane spiritus definitionem a priori animae limnam applieari nollet, admittet tamen, animam esse id in nobis, quod cogitat, judicat, vult, est. Id vero in praesenti sumcit; oculis enim operationibus
aemonstrabitur, anim*m eas ast intriusquo aesiv- et ab omni mater