Institutiones philosophiae theoreticae in usum praelectionum, Volume 2

131쪽

tiam, et quidem 2ὶ substantiam essentialiter immateri

Iem. Quare sit: M. AEM. I. Aruar nimis Es stasTANTIA. Prob. 1' Substantia esi ens per se subsistens et modificationum capax atqui anima humana est ens per se subsistens et modificationum capax pergo est substantia. Prob. Vin Anima tum eo ipso , quod sit libera, tum teste sensu intimo potest hanc vel illam cogitationem aut olitionem habere vel non habere vel habere contrariam; ergo est modificationum capax atqui modificationes seu accidensa extra substantiam esse non possunt l); ergo id, in quo sunt illis cognationes et volisiones, seu anima humana est substantia. Et vero P Substantia est subiecium perdurabile accidentium, Unde sic bi anima humana non est subjecium perdurabile accidentium sensationum cogitationum et volitionum, seu si sensationes cogitationes et volitiones nostrae non

sunt semper in eodem priseipio 2 sentiente cogitante

st Vide Ontoc Part. U. seel. 3. Cap. 3. Art. l. Pag. 28M 2 Mo argumentum est etiam contra eos, qui triplex dive mi subjam

tum sive tria diversa operationum principia in homine agnoseere voluemni, et eum antiquioribus distinxerunt strens, animam, νεψια, spiristum, et v , mentem Tria enim late non esse, nisi aversas ejusdem subiecti saeuualas, probat diversarum perationum, quae fiunt in homine, eoniunctio in unam conscientiam earumque reminiscentia seu recognitio. Nee rius lundamentum videtur habere Nothesis, qu anima tenui sim quodam aethere perpetuo circumdata esse exhibetur, quem aetheremae tenuissimum corpusculum Graeci ei ho e. Latini vehiculum animaei voearunt. Ad absurdum orte mysticismum haec doctrina dueere potest et Hapse iam deducit, ut patet sive ex operam. rner: Die Seherim vonPrevorat, sive ex recentioribus operibus gallieis, qvi tractant de magnetismo animali, et in quibus mediante illo aethere animae humanae eum

spiritibus caelestibus ommereium exhibetur ut ei eonnaturale et ab humana voluntate dependem.

132쪽

- volente , fieri non posset, ut ex magasione eo lassona vel volitione adaqua praesenti conscii essemus de simili olim habita atqui sensu insimo constat , nos saepissime occasione unius sensati is cogitationis vel volnionis in mentem revocare similem olim habitam, atque hanc saepsetiam nobis invitis in nobis excitari ergo anima est sub ieetum perdurabile accidensium adeolae substantia.

Demum 3 Si anima non sit substantia: erit iuxta Dinomni

accidens seu modificatio eorpori atqui non est modisi, eati corporis. Nam esset modificatio se constans e murtabilis Datqui anima non estu Mod eatis eorporis eo tam seu constanter eadem Nam lacia mulatione in modificatione rei corporea haec modificasio non potest manere eadem Sic figura rotunda el quadrata non potest manere eadem si vel minimum mutetur Datqui sensu intimo conflat animam Varie mutari, em non potest esse modificatio corporis conclans. Sed neque potest esseb Mod a io minabilis. Nam modificatio mulabilis ea in eui abscedensi alia sueredit a priori distincta ergo

haec prioris vel priorum conseia esse nequii atqui sensu intimo nians onstat, animam nostram praeeedentium sumum modificationum consciam esse ergo ipsa non est

133쪽

eum eo inu; ergo anima non est silsiantia a corpora distasia, sed vel eorpus vel eorporis modisicasio.

R. D. IM. Anima iisdem mutationibus semper et eodem modo subiacet, N. Ins. eum certe abscisso brachio vel e corpus ni minus, quin anima minuatur vel muli Ieru . Anima mulationum corporis assicitur, c avi et N. Cons. Fit nempe vi unionis animae cum corpore a Deo statulae, ut occasione variarum corporis modificasionumesiam anima varias experiatur affectiones, ut per eas mitin musion sciat consulere. Non ilaque anima, sed corpus solum , animae instrumentum, aegrotare, puerascere Vel seneseere dici potest puer enim gravis et constans esset, si ipsi experientia et indurata membra viri, et senex ut iuvenis audiret et videret, si ipsi oeuli et nervi iuvenis darentur. Inst. Ex varia organorum compositione Imo a quali- tale est poliisque a climate ela dependent saccitates animae ipsique mores hominum D atqui haec probant invicte animam esse corpoream ergo

R. Icilis Umpendent sub aliquo respectu . c. vos. Rab omni respectu, N. H. Quid enim, si vel opifex ab

Instrumentis, quibus usitur, in exoretuo suae artis depe dei, anima a eo tam , quocum arcitus coniungitur. quam artifex eum instrumentis, non dependeat ' Itaque eoneedimns, pro vina organorum persectan et eves sone etiam varias esse saeculiates animae liberiusque vel minus liberum exercitam eius acuviialis pariterque, a consillusione corporis et temperamento bruco multum dependere inaraeterem, ut pro vario temperamento homo

ait vi ad voluptates vel ad iram vel ad melanuhesiam iri

134쪽

magis minusve propensus ast haec omnia explieis podi sunt ex unione animae cum corpore, cum aliunde probatum sit animam esse substantiam, nec esse posse corporis accidens 60. mP. II. in non cra su TANTIA M-TIALITER IMMATERIAM MVAEINPLEX.

Prob. 1' Anima humana ex captis praecedenti est substantia cognoscendi et volandi facultate praedita atqui quod cognoscit et vult, est essentialiter immateriale seu omnis compositionis p Neae expers ergo. . . . Et Vero Prob. min. Si anima esset composita ex partibus re liter distinctis, vel una pars vellet, altera cognosceret, vel quaeris pars et esset et cognosceret atqui neutrum dici potest. Non primum. Nam a pars, quae vult, debet necessario etiam cognoscere nihil enim volitum, nisi praecognitum et ' si una pars V. g. A tantum vellet, altera. v. g. B tantum cognosceret, I solarum voliti num B solarum cognitionum sibi conscia esset atqui tamen teste sensu intimo principium in nobis operans ulrarumque, et volisionum et cognitionum, sibi conscium est, eum cognitiones a volitionibus discernat, discernere autem sine utrarumque conscientia non possit; ISO.m. Non secundum. Si enim quaevis pars et vult et cognoscit. jam totidem erunt animae, atque adeo non compositum

seu materia, sed simplex cognoscendi et volandi facultate praeditum est ergo. . . . t

' Idem art-ntum seri potest ex variis sensationaeas, quas iuste sensu iniimo simul habet, sibi mutuo eon parat, unam alteri praesert eis. Quod argumentum tanti ponderis visum est ipsi Barte is tom. I. Follo, ut asserat O peu dire queunte preliue eo me amo erat inum a

135쪽

Prob. 2 Amma humana est essentialila capax cog landi atqui materiae essentialiter repugna molare ergo anima est essentialiter inmaterialis seu simplex. ProbMur Minor. I. Hateria est essentialiter composita: atqui composito essentialiter repugnat cogitare i. e. conceptus, iudicia et ratiocinia formare ergo materiae essentialiter repugnat eo iure Maior palat et admittitur ab ipsis materialistis Prob. Min per paries, et quidem a composit essentialiter repugnat sive idea siue emaeeptus, seu notis tam objecti simplicis, q-m ompositi Nam sit materia composila v. g. ex iribus partibus a. b. e. huic jam repugnati' dea, seu notis objecti simplieis V. g. percepit unDialis, veri vel pulchri simpliciter, nexus inter praedicatumes subiectum. Nam idea haec esse vel tota in singulis partibus, et tum non una, sed ires essent ideae nec com-Positum seu materia, sed lanium paries simplices cogita xent seu ideas haberent vel esset in una eae his pariavis. et ium materia esset partim activa, partim non activa Seu vis cogitandi esset v. g. in a, non vero in Det e et hinc non materia cogitaret, sed lanium illa pars materiae: vel demum idea esset divisa in singulis partibus, et iumidea unitalis, veri vel nexus esset simpleae, quia dividi non Potest. Quis enim unquam cogitare sibi potest dimidium vel quartam pariem veri vel nexus inter praedicatum et subiectum Et simul non esset simuleae, quia reapse exis

136쪽

laret divisa in diversis partibus, quod aperio repugnat Ergo composito adeoque materiae repugna idea seu nouo obiecit sunsicis. Sed eidem aeque repugnat

2 conreptus semetanais objecti componit v. g. domus hominis ete. Nam rursus vel singulae partes ἀνα- totum conciperent, et tum totidem uni conceptus, et quidem non materiae, sed partibus proprii vel - antum pars ne erei 3 ecium et is rursus pars et non malaria eo iperet vel demum quaevis pars materiae am obrecti compositi partem, V. g. haec senestram, illa portam etc.

conciperet, eicium cogitarentur singulae quidem paries obiecti, sed totum objectum non conciperetur nam sic-nii ad obiectum compositum praeter partes necessario requiritur earundem coniunctio in unum, ita etiam ad conceptum obiecti compositi eadem conjunctio in unum requiritur Datqui hae conjunciis in unum intelligi no-quit, nisi si uno eodemque into omnes paries adeoquo totum Obiectum concipiatur ergo repugna composito et hinc materia etiam conceptus obiecti compositi ergo

omnis notio. byco ossi essentialiter repugnat auaseium et misee nium. Nam iudicare ei ratiocinari est comparare praedi calum cum subjecio sive unmediato sive mediani laria

adeat atqui hujusmodi comparasiones fieri non possunt a principio composito Ut enim sint hae comparasiones duplex vel triplex idea debet reperiri in eodem subieci et anui si principium judicans es rasiocinans est composiatum iam non idem subiectum habet duplicem vel ,

plicem illam ideam. Vel enim duplex aut triplex illa idea in imaquaque principii iudicanus parte reperiretur, ei

137쪽

nna itia in mar aha in alia paris. Si primum tum int

dantur iudicia vel ratiocinia, quot dantur paries principii iudicantis vel ratiocinantis. Si secundum tum nullum seri posset iudicium vel ratiocinium; siquidem nulla pars esset, quae ideas vel inter se, vel eum tertia comparare posset omnis enim eo vado supponit aliquam notissam eorum, quae comparantur l). Ergo composito essenil hier repugna iacium vel ratiocinium sed ex proh tione praecedenti eidem repugnat etiam omnis esto: ergo eo ostio adeoque materiae essentialiter repugnaterellare B. Si materia eo lai: eo iandi saeuitatem asseniae tibus etiam materialissis habet vineae natura sua, vel ex confisuratione sua, vel eae suo motu nihil enim aliud in materia conceptibilo est atqui materia ticuliatem eos

tandi non habet

a Eae sua natura, seu praecise , ut est materia Nam in maleria, quatenus est materia, cogitaret, cogitaret omne id, quod est materia marmor, paries, lutum eicit, quod adeo est absurdum et communi sensu oppositum .

1 Eodem modo ex saeuuat eomparandi immaterialitatem animae invicte deducit D. Laremigulare stirons de philosophie dicens et ne sub-Mance ne petit eo arre queellan i dein sentimenta distinetasu devaei esis la sola Sida substanee est elenaeue et composis de partier, ne fut-e queae deuae, is placerez-vous se deuae tacti Seron elles toute deuae dans Miaque partis ovium dans, partis et rauiare dans autres Cholainea, ikn, apas de milieu. Si is devii te son separem, a m araim est impossinis; si ellas sone Munies dans ctaque partis, iis a deuae compa--ε 3 ad me, a par eo 'ume deuae substanees qui comparent, deum omes, deuae uor mille alious supposea Pammeo osse de mille parties. omne petit ne regarare rame eo osse et matmelle, animi die Lin cullede comparer ou dis attre daria Phomme pluraliuae uos, piumsita aeperamnes. or, Pammeompare, et tin, a dans hommemipluralit de

138쪽

ut id nullus adhue materialisia asses ere anni sit; ' ergo materia non cogita ex natura sua; sed nequo b Eae sua oonfiguratione. Nam figura seu consiguratio materiae nihil dicit praeter extensionem maiorem minoremve certo quodam modo terminatam, cui nomen triam

gulio quadrati eic tribuimus iniqui evidenter nihil horum est cogitati subjective spectata. Nam certe cogitatio conceptibilis non est, ut aliquid triangulare, quadratum.

aut quomodocumque figuratum, sed ex conceptu Suo -- ne possibiles figuras necessario excludit is nos eo

ceptus trianguli et quadrati simul habemus ergo si primcipium in nobis cogitans si materiale cogitans per m figurationem suam, una eademque materia esset simul triangularis et simul quadraia. Demum multa percipiamus seu cogitamus, quae nullam figuram habent. Ergo materia non cogitat ex sua configuratione; sed neque e M suo motu. Si enim materia cogitaret vi motus sui. cogitaret vel si motus e Moumque, vel vi motus talis AENqui neutrum dici potest ergo. . . . Non cogitat i motus e Meumque secus cogitaret quaelibet materia, simul ac in motu posita esset cogitarei motum scamnum, moi

lapis eici, quod vel ipsis materialistis absurdum est. Non vi motus talis motus enim a motu disseri vel celeritate vel directione vel combinatione atque nihil est in quovis horum, quod vel minimam nobis ansam praebeat suspicandi, inde oris cogitationem. Secus enim lapis . . prout major vel minori vi ad orientem vel occidentem. motu simplici vel composito, motu intem vel externo moveatur, cogitaret vel non cogitaret, quod sane non bnus absurdum est ergo malaria facultatem cogitandi ex

139쪽

m nullo suo auribula essentiali habet adeo pis es esseni

liter incapax cogitandi l).

61. 0M 1'ii certo pronuntiaremus, materiam esseeogilandi incapacem, necesse foret, ut omnes propriel te materiae cognosceremus atqui omes non noscimus;

ergo. . . .

R. N. M. Nam cerio pronuntiamus, triangulum non esse quadratum, etsi neutrius onmes proprietates noscamus. Nempe, quamvis non omnes rei alicujus proprie- tales noscamus, id tamen certo scimus nullam rem in se habere posse proprietates repugnantes seu se mutuo excludentes ergo cum novimus alicui rei certam alia quam proprietatem convenire, eo ipso novimus, huic ορο positam ei inesse non posse adimi cerio novimus omnem

1 meum sorte fuisset, non tot argumenta ongerem a refutandiunmalerialismum, et materialistis simpliciter obtriidem argumentum ἀλ- nem, quale ipsis obtrudit auctor operis: Les Helviermes, tom. II. pag. 27l et seqq. dicens in age, e re civis aura parole. Oui, a 'cest semen to qui misite plus mon admiration et me respeeis que la vilematiare. Tu mis ne eo melle rencae fons, lora esse vent Pagite Lem mmctanime dirige ta plume et D main de Pautomate victine commeaui, tun' pas plus droit De mi ames hommages Commeeta brute, Melamet mouvement et si destin tu nisa rim qui Eliseum essenem dessus de la ienne..... Foliatre MDecius, ueris, La muris, με es. Di me, non vovam'aves ni ame m esprati te mon erreur Rait de uouseombestre, commma la ratam mait eu Mea votis queique empire.... Maiis quoi inin in iste, to Ormeli se lis et a indigne Ton humiliationes done dans tu doctrine Te discipis ne petivent que rosperiae en 'entenavi ades lasona res domes ira plus cter deviennent fontiaraste, si tu viens a boue de 'en convainere. Mis done d molns, areor me totom e. O ne 'a- plua que eapri de rhomme 'est quiane hi viri e et uni rime, ou Disse-moi te mepriser et te regar Hau mammosaeue tu vile mali re vere alia argumenta materialistae ix mererentur.

140쪽

l 30

materiam esse compositam, composilo autem non uilinus opponicogitationem, quam triangulo quasi tum ergo. . .

Inst. 1' Deus potesiis suam omnipotentiam conferre composito cognationem ergo non repugnat compos tum cogitare.

R. N. avi. Nam Deus non potest sacere, quod in se pugnat. Inst. 2 cogitatio repugnaret composito, quia est simplex atqui materies competunt aliae proprietates sims ces usi sunt existentia . motus, ymitas etc. ergo et oiasio eidem convenire potest. Iia Voliarius. R. D. N. Sup Maj. ισι. Recenvias enim proprietates nee simplices sunt, nec quid a materia distinctum , sed

existentia, motus est materiae non est, nisi ipsa materia existens, motae c. adeoque quot partes sunt, tot sunt existentiae motus ela. Inst. 3' Saltem Deus potest spoliare aliquam substa tiam exiensione et hine compositione, ipsique substituere cogitationum ergo eadem substantia uolari osse successive cogitans et materia.

R. N. Sup ant. Supponit enim obiecti cxtensionem

seu compositionem recipi in substantia singulari, uintamen est necessario qualitas relativa, i. e. exurgens ex pluribus : hinc est, ut materia non possii spoliari omni extensione, quin eo ipso cesset esse materia. OBI 2 vires plurium corporum ii possunt con Drare, ut indo vis communis exoriatur, ergo a pari vires cogitandi singularum paruum materiae ita possunt cimui,

rare ut inde vis una cogitandi in comportio 19rgat, atque adeo compositum cogitet