Institutiones philosophiae theoreticae in usum praelectionum, Volume 2

151쪽

sunt propinionatae. Nam verba quaedam silmissa voee dicta, V. g. inimicus prope est, gladio in te irruit ela ex sciunt, ut homo inermis totis viribus eurrat dum contra clamor ei strepitus forensis eundem ne loco quidem moveant. Ergo operationes animae nullatenus sunt propo iis las materiali actioni vel reactioni elementorum adeoque ab hac essentialiter distinctae sed operationes essentialiter diuinciae supponunt principium essentialiter distinctum ergo anima humana est ab omni materia e sentialiter distincta adeoque spiritualis.' Anima humana potest judicare contra impressiones sensuales sic v. g. baculo dimidiatim in aquam immerso impressio materialis sit, quasi sti fractus, cum tamen judicium omnino oppositum seramus : atqui si operas

nes animae esseni solum actio impressa et reactio eleme torum M subtilissimarum partium corporis, impossi

hil esse in dato casu iudicare baculum non stactu

H Anima humana potest cum allem de mitraria v

cum significasione convenire : sic si vox latina Deus c Tam Arabe proseratur, hic merum sonum audit, nec quidquam intelligit, potest tamen cum Latino conVenire, cem Deus significare ens persectissimum atqui, si cogitata vel intellectio sit mera actio et reactio elementorum, sic convenire nequii. Conventione enim facta Arabs per Vocem Deus eandem impressionem adeoque actionem et reactionem elementorum patitur, ac ante conventionem;

l simili modo argumentatus est S. Aumstinus solitoq. Lib. 2. cap. 81hditans couare conmitur, ut aliud simus nos, aliud oemu et Qui meum θρι follitur, porrumit no non falsi.

152쪽

ergo eo talis sau tollaesio suppini Meastario minpium intrinseo intelligens admissae ''irlimis Demum

H Si operationes animae essent solum effectus organies alicujus moid et affectionis erebri 1ὶ diversa quoad

phrsieum sonum et consequenteis inde impressionem materialem verba non possent eundem sensum in animai rere Datqui voces istae Deus, Θεος, Disu Iddio, Dios, Gest, Bre, etc. utut diversos motus in sensibus et per consequens diversas adictiones in cerebro producant, tamen in eo, qui harum linguarum gnarus est, eandem absolaia

ideam pariunt ergo datur in homine principium iniri sece intelligens ei quoad intelligentiam ab omin mat riali concursu immune. 3' Per intesimum et eoruntaim etiam Manimo belliano. Ea enim sunt esse aliter distinerici quae habent vidi buta essentialiter distincta atqui anima humana et he luina babent auribula essentialiter distaeia Nam

H Anima humana essentialiter gaudet intellectu et eoia tale Etenim operationibus suis longe ultra sensus et phantasiam assurgit, atque extra sphaeram rerum sensib lium egressa res ab omni sensuali impressione remotissimas, uti rerum essentias , nexus ei relationes, erum, honum, justum, Deum ipsum ejusque attributa illimitata, intellisendorassequitur; τρlendo vero, sensuum issecebras

153쪽

-yriae molastias et dolores contem re ae Melasia et pure intellectualibus delectationibus gaudere potest ij;

b Inima baIliana earet tutinare ae --MD. Nam iati via taborent intellectum et voluntatem, possent a abstracias generiam et specierum ideas atque principia evidentiae intelligendo, eo ipso aliam meabulis arbitratu suo instituendis uti vel saltem aliis signis non mere naturalibus, sed arbitrariis suos sensus explicare. Possent b ea saltem bruta, quae inter homines continuo versantur, vocabulorum significalionem asse pii Possent e artes suas P Mero atque adeo novas invenire etc. Atqui nihil horum laciunt ergo. ... ηEgregie ad rem nostram Carteiau, 3ὶ maereatu dignum εοι, inquit, num reperiri homines adeo

MHetes et stupidos, ne amentibus quidem axe iis, in non ruini diuersas mora apta eonstruere a Ma ex iis orationem l) Pulchre id ipsin exponit iam Tullius Me me. Lib. l. cap. 4), o

Servans civire hominem et belluam Me marime isteres , quod haec tantum quantum ensu movetur, ita a rum, quod adest quodque proraeus est, e accommodes, paululum admodum sentiens praeteritum aut 'tu . Homo autem, quod rationis est particeps, per quam eonsequentia emit, Causas rerum videt, earumque progressus et quasi antecessiones non igno resprimilitudines comparat, et rebus praesemibus ad ungi a - - u sturas, facile totius vitos curaum videt. 2 Breviter, sed energica non minus, quam ut re hoc totum argumentum exponit etiam Rousseau , diea ulari me montrecti autre

154쪽

ω onere, qua evitationes s-s pasefaciunt: eontra vero nullum esse aliud animal, q-ntumvis perfectum aut elisi sidere natum, q-d simila quid minacist meque eae ορο---rum defectu non eontingit videmus enim pisas et psit-ιαω easdem, Ma nos , voces proferre , nee tamen sicinnos, isqui posse, i. e. ita, ut ostendant, se intelligere quid dieant eum nihilominus homines a nativitate surdi et inuti sisque non minus, sed potius magis quam bruta destiatini organis, quibus alii in loquendo utuntur, soleant pro pria industria quaedem signa invenire, quibus mentem inmaperiantiis, quibuscum versantur , et quibus vacat ipsorum ling-s addiscere : id autem non tantum indieat, bruta minori rationis vi pollere, in homines , sed plane esssrationis eaepertia. Ergo anima humana non solum ab omni elemento et esse quocunque materiali, sed etiam ab

anima belliana est essentialiter distincia, ei, uipes intellectu ei voluntata proprie dici praedita , essentialiter intrinsece activa adeoque spiritualis 1l.

M. MI. 1 Deus potest en simplex materiae spoliare inertia, ipsique tribuere activitatem intrinsecam atque

t ouis igitur ii in miretur sive ignorantiam, profecto nostris tempori-hus non ignoscendam, sive summam impudentiam eorum, qui eum et mi dicere non erubescunt quiuictimne dii re de homineque par --δα Id tamen saltem aequivalenter asserere non puduit D. Bmussala, qu in opere ricium de phrctolome, expressis verbis aequalitatem inter homines et hestias virmat Il est temps, inquit pag. 59 D: ' 'π' restre is mur distratique es mesa Dieiens ont leo entre hommemis Mimauae. Et pag. 6 Ia II est inimis de supposersu metre meuι-sent reside dans intreisur de la rete. Nam, ut habet pag. 56-6 risne evrit repectente M pMaomὸae de Paetion e brale.

155쪽

adeo intellectum ergo ens simplex materias potest fieri spiritual R. . vel D. Int. Substituta alia essentia, adeoque alio

Enie, C. Ant. Secus, N. Init. Nam activitas intrinseca non est modus, cum a substantia abesse nequeat manente eadem substantia sed est auribulum et quidem, ut Capita sequenti videbimus, primarium et constitutivum animae humanae. Caeterum transmisso Ant. N. Cons. Posito enim. elemento simplici materiae tribui activitatem intrinsecam, hoc elementum jam necessario cessarei esse elementum materiae. lementum enim malariae est illud, quod potest enire in compositionem materiae seu constituere colle lionem inertem ei prorsus passivam, qualis materia est: niqui repugnat ens simplex inirinsece activum constituere collectionem inertem et mere passivam ergo semper mane verum ens simplex materiae, qua tale non posse

seri spirituale, adeoque en simplex materiae et animam humanam sibi contradictorie opponi. I. 2' omnes animae facultates, ipso adeo intellectus, ad sensibilitatem reducuntur et atqui sensibilitas et ipsa sensatio non est nisi reactio cerebri vel cordis conira im- Pressiones ab obiectis externis factas in organa sensoria ergo anima humana non ab omni esse materiali distincta

est. Ita Hobbes, Condillac Trau aliique semisiae in derni R. N. M . Nam profecto neque facultas, qua anima

onvenire potest cum alio de sensu vocis, vel iudicaree ira impressiones acceptas ex supra probatis in neglie

intellectus ad sensibilitatem reduci possunt; dum enim remio, Metionem passivo experior dum vero sensRil

156쪽

he lalalligo, vel sitis eonscius fio, montei aesive dia

rim ad affectionem , ita ut intellaciis si essectus animae agentis, cum contra sensatio saepissime proprium actum mensis antevertit. Ei vero quo sensu perciperemus ideas genericas iustitiae, virtutis etc. an oculo an iactu' etc. 13. Dein B. min. Sensibilitas ci sensatio extem et materia lis non esi, nisi reactio cerebri vel cordis contra impre aiones lacias, . in Sensibilitas spectata ut saeustas appercipiendi semesionem aeteream, et sensatio spectata, ut ipsa appereeptis initima externae sensationis. N. Min. . quia haec ex supradictis necessario praesupponii principium

intrinsece acidium.

I. 3 Brula plura agunt, quae videntur supponere intelligentiam in ipsis ergo anima humana a bellaina distingui non videtur nisi majori gradu intelligenitas. R. N. Int. η onmes enim actiones brutinim quae

t VH etiam infra Mel. a. cap. l. Art. s. 2 Qui ex eo, quod animalia faciant opera magnae industris, ad emi dem animalium intelligentiam eoncludere voluerit, hie nimirum inieli, gentiam etiam maximam attribuere debebit sive plantis, quae, quam is eum radice sursum directa plantentur, eam tamen mox, evitando etiam obstacula, deorsum et ad cam partem declinant, ubi plus alimenti ipsis proprii habetur; sive noribus, qui pluvia appropinquanto soli contrahunt ele est quod si vero in rebus vegetalibus, minoralibus te opera industriae interna earum strueturae vindieontur, quare non eidem structum et organisationi attribuerentur opera industria animalium' Unde eorum quidem animalium operibus, non autem issis animalibus iurulli genuam inesse recte iudicabimus. Animalia vero intelligenti earere, praeter ea, quae in textu asseruntur, probat etiam eorum educatio, quae tota quanta laudatur super sensione grata et ingrat adeoque super principio mere sensitivo et instinctu. Vide de hoc toto argumento ea, quae egregie exponit D. h. Duam in 3:io opera et Esses aurictud de Ph--, tomeri primerum . . 179-273

157쪽

sa magnam videntur intelligentiam supponere, per in

tinerum naturalem, vel per eae aetatio meo uinimι--

hum explicari possunt. Est aulam

Inuincius naturalis iuxta recentiores ea in ganorum communisque sensorii consiliuiis animalibus conganii , vi ciuus in certis rerum adjunctis ceriae in ipsis san-tisne ac proin etiam ceriae appositiones vel aversationes excitentur, quibus anima sine ulla praevia deliberatione vel ratiocinio ad quasdam actiones exiernas determinetur. Sic nos ex instinctu naturali sine ullo ratiocinio ad periculum

1apsus corpus adae pullarii leges libramus.ndeminuinctui,

qui in animalibus pro diverso genere diversus esse potest. ea actiones tribuendae sunt, quae uniformes dici solent. seu quae ab omnibus animalibus ejusdem generis exercs

158쪽

tur et maxime circa procurationem vicidi propagail uem generisei sui sius conservationem Versantur, uti V. g. eonstructio nidorum in avibus, insidiae in belluis rapacibus etc. Nam si ex ratione hae actiones a bestiis ponerentur, inprimis non onmes eodem modo, parvulae aeque, quam senes agerent, eas successu temporis perficerent; et dein bestiae paucorum dierum homines provectae aetae iis perspicacitate longe superarent iii V. g. apiculae inconstruendis cellulis etc. Em etatis easuum similium ver, quando nitarum recurrentibus iis rerum adjunctis, quae cum ceriis eventibus ante connexa erant, iidem rursus eventus expectantur, ope solius phantasiae adeoque sine ullo rationis

auxilio peragitur. Sic in cane, qui ob larium semel suste exceptus lati in iterato furio vix suste ostens phaniasia repraesentat easdem imagines in praeterito simili eas habitas atque inde per associationem sensationum dolorem olim post similes imagines secuium unde eiulans rapide effugii 'atqui hic nihil rationis in immiseet. Aliundem lat experientia bruta v. g. canem, si aliquo loco semel verberibus exceptus uti diuturno lampore locum hunc infamem per circuitus et fugam declinare, etiamsi nec minimum verberum periculum adcli atqui, si a s inaretur, absente omni periculo lacinino amplius timeret, sicuti homo vel stupidissimus absente omni persesulo locum proprie nec timet amplius nec sugit l).65. Stabilissi spiritualitate anima eiusque in multis suis

159쪽

operationibus independentia is omni materiali concursu iam facilis fit passus ad ejusdem immortaluatem narura lam demonstrandam. si autem IMMORTALITA NATs vis perpetin eristemios et vitae de se e-ininitio Ilamis 1 Immortvittas non solum existentiae, qualis ei et mentis materiae competit, sed insuper vitae perpetua conqtinuatio est. ita vero in actu primo si potentia ere tandi, appetendi, sentiendi, Volendi, quae vocantur πω rationes, actiones vitales omniaue ita in actu ε

2 ' Immortaluas naturiata distinguitur ab ἐmmorialissis essentiali, se enim est, cum quid i essentiae suae per petuo existit ei vivit, quo sensu solus Deus immortalis est Lilla vero est, cum quid natura sua ala est, ut nulla vi creata exulantia ei vita privari possit. Quibus postiis in 66. PROP. II ANIMA ROMAM EST NATURA SUA IMMO

Prob. Immortalitas naturalis est perpetua existentiae ei vitae de se seu vi naturae suae consinuatio Datqui anima humana vi naturae suae perpetuo debet mistere et uiuere;

ergo. o. .

Prob. Min per partes. Planima humana τι naturae suae perpetuo actet EXUTERE. Nam anima humana est en simplex et prorsus inmae an methonque in articulo emolire sum me aes hctes opus hoc praeeipue mutra modernos materialistas directum in lucem prodiit anno 183s, et maxime eommendari meretur. Non minori commendatione dignum est opus eruditissimum D. Forichon sti matreissimis et lapis nologie com- κων dans lauris dements Paris, 1840.

160쪽

teriale accipiis praecedensit anu ens implex nequitantorim, nisi per annihliasionem lὶ ergo si perii, diset annihilarit atqui a nulla vi creata polosi annihilarii ergo

vi naturae suae perpetuo debet exulem. Uxi a milis in res a podiat anniniari. Nam annia hilatis onus est essali rationis sumiensis ultimae duaeristentiae ergo sicut nullum ens ereatum efficere potest. ut ponarur ratio sumiens ultima existensiae alicujus entis. ita neque ullum emere potest, ui eadem ratio sussiciens

oesset, adeoque ut ens annihiletur ergo ....

Ini- --- si norum auae Per diae VIVERE. Nam vita animae humanas consistit in inti inseca aetatista seu potensia activa intelligendi ei volandiri atqui baci lanii a nulla vi crinia potestis sistri ergo vi naturaemas perpetuo debet vivere.

Dixi a nudi si eriata potest spoliar potentia sua in itrinsece actina ei quidem neque in octu primo. mque in actu secundo. Non a lin aetu primo. Nam acinitas ista seu potensia activa ex Propositione praecedensi et Capite sequens est ipsa essentia animae humanae quatenus sp

ritualisa sed destructa essentia annihilatur ens ergo sicli a nulla vi creata anima polos annihilari, ita eo spoliari intrinseca aclivitate. Neque b in actu facundo. Nam ut vis cogitandi ei volendi ab omni actione impediri possit, deberet vel impedimentum aliquod poni, vel oui omne objectum Ositabile ne appetibile atqui neutrum avi creata fieri potest. Non tolli omne objectum; nam animaesi sibi ipsa obiectum intime praesens potest itaque omas a mulasiones ei allectanes percipere et ex iis me