Institutiones philosophiae theoreticae in usum praelectionum, Volume 2

181쪽

Adde sensum communem hula opinioni faventem ei invincibilem in omnibus propensionem, sensa nes suas. .a, dolorem etc., auribuendi influxu corporis in an mam, et vicissis v. g. ebullientem sanguinam instinuit . ideoque animas in corpus.

78. I. 1 Non potest mne l. quomodo anima agat in corpus ergo ille influxus asseri nequit. R. r. vel C. Ant. N. Cons. Nunquam enim impossibilitas concipiendi, quomodo res quaedam ui potest esse ration andi eiusdem existentiam aliunde sussicienter pro baiam. Certe neque concipimus, quomodo anima suas volitiones producat, et tamen nisi omnem libertatem

ethicam atque adeo religionem subversam velimus, negam non mumus, eam vere suarum olitionum esse produc-irirem Caeterum haec dissennas in ipsius auctorem in1υ-braninium toto pondere recidit; siquidem admittat, Deum agere in eorpora r atqui non ncipitur, quomodo Deus quam quomodo anima agat in corpio Ergo ex impossibiliuit tam tendi modum lugu aesionis aetio ipsa neMnda non est. I. v Anima xv, eognoscit corporis me nitimum

ergo oo mediante nequit movere in pus. R. c. ant. N. cim Pulsans organum propterea internam organi structuram cognoscere non debet ergo et anima poterit movere corpus, quin eius mechanismum cognoscat.

Inu 1 sallam anima ut organisi quas pinnas ta

182쪽

gere, ita ipsa quos Moos et quomodo movere debeat cognoscere debet atqui id non cognoscit; ergo. .... R. c. Mai. et D. Min. Anima quos nervos ei quomoac movere debeat, non cognoscit elare et distinete, C. Nin. Non cognoscit 'bs re et eae longo merestis, N. Nin ei cons. Anima enim longo usu addiscit, quos nervos et quomodo movere debeatad producendos motusdesideratos. Sic pueri tametsi membra corporis jam salis etarmata habeant, non lamen statim omnes illos corporis motus exercere possunt, quibus postmodum longo usu paulatim assuescunt imo ipsi etiam adulti motus paulo dissiciliores, linguae praesertim, manuum et pedum, nonnisi multiplici industria et assidua exercitatione efficere possunt, ut apparet V. g. in iis, qui musicae, arii gladiatoriae, saltandi, scri bendi etc., operam mant. Inst. Tatqui anima deberet clare ei distincte cogno eere nervos quos moVere debeat secus accidere posset, ut volens movere brachium moveat pedem, sicut Org nista, nisi distincte noscat pinnas, loco ut posset angere

mi ergo. o. o.

R. 'Min Subsumst et Rat addit. Nam quemadmodum necesse non est, clare ei distincte cognoscere si ' gulas litteras alicujus vocis, ut vocem ipsam legam, ita n eesse non est clare ei distincte cognoscere singulos nervos emporis, ut corpus, vel singulos nervos membri alicujus. ut hoc membrum moveam. Nempe vi et eaecaciae voluntatis non solum explicitum obiectum voluntatis, sed eliam ea omnia subjecia sunt, quae implicii et indivulse cum obiecto explicito connectuntur. Siculi enim, cum vim

motrieem admoveo currui, huic vi eum eurru etiam rotae

183쪽

ei annexae subiecistines, elat immediate ei explieii eam

vim non applicem rosis, ita vi et efficaciae voluntatis v. g. movendi pedem subjecti sunt etiam nervi et musculi pedis. eisi voluntas in nervos et musculos explicite ei inu disio non tendat, adeoque nec distincto eos cognoscat. Ex hoc responso patet exemplam organisus hic non quadrare. Inst. 3' Si essicaciae voluntatis subjecta sint omnia eum objecto voluntatis connexa, haec nunquam effectu suo semiraretur: atqui saepe tamen effectu suo laustratur. Sic . g. nem o aliquo vulnerat aut mala affecto, anima, uilit elli movere pedem, non potest ergo emaciae ejus v laniatis non onmia sunt subjecia, quae cum obieci v laniatis connexa sunt R. D. IL L Voluntas nunquam effectu suo frustraretur in iis ad quae se exporrigi eius emacia, C. MU. In iis etiam, quae ejus emcaciam absolute superant, N. M . et B pariter Min. N. Cons. Nempe, ut onmes animae saeviriles, ita etiam emcacia ejus voluntasis siesia, adeoque non Ouinibus obstaculis superior est. Itaque quemam dum vis quaedam motrix currum movere non poterit, Nomnes quatuor rotae sini inierceptae, nisi ianta sit, ut currum etiam per modum trahae trahere queat, ita emacia voluntas pedes, neratis V. g. lasgatis , o re non poetis, nisi lassitudine superior evadat. Si v. g. sur ex fuga satellitum persequensium ita fatigatus, ut corruat: non hic quidem, quamdiu essicacia voluntatis eadem manet, rursus curret: ast aucta v. g. visis satellitibus, essic clavolantasis lassitudine jam superior evadet, ei lar novo impetu se proripiet, non se prorepturus, si crura fregisset, quia eo usque essicacia voluntatis nequii se extendere S

milia exempla finitae quidem, sed tamen majoris , quam

184쪽

3ulgo reditur, esse a Munias in corpus eiusquanaoctos plurima inerri possent 0M S Nulla substantia potin transsii reo inrumni dum in aliam; ergo nulla potest agem in aliam, de uonec anima in corpus.

R. c. Ant. N. - Suhsianua enim amido invitam, non translundii suum modum, sed novum producit in pa-- tiente. ι l Nemo dat, quod non habet atqui ita substa tis agens produceret modum, quem non habet ergo eum dare nequit. R. D. Maj. Nemo dat, quod nullo modo habet, C. R .

Quod non quidem formaliter, sed tamen virtualiter seu

qua ratio sufficiens hahet, N. U. et pariter D. Mis. N. conse Argumentum hoc praeierea nimium adeoque nihil probat. Probares enim, nec Deum posse creare realitatem finitam, nec animam producere cogitationem vel volui nem, quia eam 1 maliter non habent. Inst. 2'maeo producta esset creatio: aiqui finitum non

potest creare ergo. ...

R. N. Maj. Nam creare est iam existentiam -aiisa realitatibus entis simul ast anima agens in corpus nullam realitatem, sed tantum in substantia jam existente modos producit Prosecto non creat anima, dum seipsam mod scal ergo neque cum modificat corpus. m. obiectiones huc qua allatae sunt contra aeti nem animae in inrm; est 'em, quae sequuntur, inteonira aetionem eorporis in animam. - 4 Si corpus aetat in animam mater a. quaa est

185쪽

corpus, essiceret repraerentationes et sensationes Dat pii hoe est absurdum et olet materialisminnet ergo. ... R. D. M . Materia essceret impressionem materialam et eommotionem aliquam in nervis sensoriis ei fibris e rebri inquam obiectum repraesentationis et sensationis, C. Maj. Materia eslicere ipsas sensationes seu intem mimae perceptiones, quatenus supponunt actum necessario ab intrinseco determinandum. N. U. Aiqui Meultimum solam materialismo laveret ergo in Mons Scilicet objecia externa laciunt impressionem in organa haec impressio materialiter propagatur ad se sinum conlinune, alque ii quasi intra sphaeram activia latis animae siclitur hanc dein impressionem anima acinintrinseco intuetur et per eam objectum externum pedicipii Unde materia ad perceptiones animae id solum prae- Mai ui obiectum exiernum per impressionem materialem animae sufficienter praesens sistat.

Inst. Atqui id ipsum intelligi nequii Ram semper

admitti debet, obiectum praesens sicli per conmotionem

aliquam cerebrici atqui id admitti nequii secus hujus

eommotionis conscii essemus, sciremusque, quae cerebri pars et quomodo moveatura

B. B. in Subvt. Non intelligimus id fieri, vis

S pt. Non intelligimus modum insimum, quoiat, C. Min. Suhs . Ast ex eo, quod non intelligamus modum. quo id sat non sequitur, ita non fieri, cum argumenta non conlatinenda et invincibilis inclinatio nobis persuadeant influxum phrsicum Deinc Maj. N. Min et Rat addit B Essemus conscii hujus commotionis, si illam claro et distincte percipere-

186쪽

mus, C. Si tantum obscure perciperemus et cum peri ceptione si ec confunderemus, N. Itaque videtur misma, percipiens aliquam impressionem, percipere etiam debere ipsam commosionem ast necesse non si ut eam distincte percipiat adeoque illius conscia sit quia nimirum commotionem cum ipsa repraesentatione o iundii. Sic videns turrim a longe vide ceri et lapides, cum sine lapidibus iurris non sit ast lapides non dis tineis video, sed tantum confusos eum turri, adeoque nec eorum conscientiam habeo ita quidem ut etsi concr, quamdiu in eodem statu et distantia permaneam, lapse via distinctam notionem habere non queam. Unde etiam concipi potest, quomodo anima in ordine a divina providentia statuto uiui velit, hujus commotioniseerebralis distinctam repraesentationem acquirere non possit, quia nimirum Deus in eo statu animam cons tuit, ut per commotionem percipia obiecta externa. non vero ui possit percipere distincte etiam ipsam commotionem. I. 5' Si, usi ex hoe systemate sequitur anima in sentiendo pendet a corpore, non intelligitur, quomodo separata a corpore sentire ac proin Vivere possit ergo haec sententia adve tur immortalitati animae. R. N. Ini et Gns Anima enim in sentiendo non dependet a corpore ex natura sua, quasi Sine corpore Sentiendi ex natura sua sit incapax, sed lanium ex unione cum corpore a Deo iri stabilita. Itaque haec dependentia non est animae interna, sed exierna e contingens, ut adeo, qui animam a corpore seiunciam sensire non posse

timet similis hi es, qui pulat, se in aperio campora

187쪽

lem amplius non visurum, eo quod senestris areat, per quas antea, in cubicula constitutus solem aspexerat Caelarum non in sesis sensationibus vita animae com

sistii 1ὶ, sed maxime in operationibus intellectualibus. quae sine corpore possunt exerceri, et quidem liberius. quam in corpore, si jam Cicero 2 animadvertit diacens : Ea profecto tum multo puriora et dilucidiora Emnentur, eum, quo natura fert, liber animus pervenerit.,fum nunc quidem, quamquam foramina illa, qua pate ad animum a corpore, allidissimo artificis natura brieata sint, tamen terrenis emeretisque corporibus sunt intersepta quodammodo. Cum autem nihil erit praeter an

mum . nulla res objecta impediet, quominus percipiat, quale quidve sit Itaque repraesentationes omnesque sensationes qua ales oriuntur ex influxu phrsico seu uiua actione comporis in animam et animae in corpus. 9 SmoL. Quaesito hic tractari solet de sede animae, seu ubi anima existat. Certum quidem est, animam in eo ore nostro esse Dasi in qua corporis pari specialius praesens sit, dissentiunt Philosophi Veteres docebant, animam per totum corpus quasi diffundi, totamque Moin toto corpore et totam in singulis ejus parsibus' qua in re, modo per dirundi non intelligani diffundi per modum extensi vel compositi, quod aliunde obstaret, quominus tota sit in lato corpore ei tota in singulis eius partibus, nihil est, quod opponam, tanto magis, quod,

s Ut palet ex iis, quae supra seet l. cap. s. de immortalitate animae retulimus Pag. 14s et seqq. η meae. Quaest. Lib. l. cap. d.

188쪽

q-unqua da sede inmae sententia teneatur, sempern esse Mi aliquam in anima humana ut ita dicam. immens istam admittere ui infra de immeniniae Dei agendo dicenius, Miamin

Reeentiores Oommuniter docent, animam enutatis in cerebro existam fixam id quod presiatilissimum e- , detur. Nam ibi probabilissimo anima existit ex Propositione F -' edenti, ubi 1 activitatem suam aptissimo in membraeorporis exercere, ei et facillime admoneri possit da impressionibus obiectorum exiernorum quae, si malaaint, fugiat, si bona appetat et diligat atqui utrumque residens in cerebro aptissime et facillime praestare potest. Ex cerebro enim usi ex Maismia constat nervi omnes usque ad extremas orporis partes diffinduntur per modum ramisicationis et Mut laniculus tensus non potest agitari in aliora sui exiremitate, quin sumil agi

tota et altera exiremitas, ita nervi a puncto confluxus usque ad corporis exiremitates iensi, tu aliqua sui parte, si modo corpus sanum si ei libera nervorum inter sacommunicatio commoveri non possunt, qui movea tur in omnibus partibus ergo si obieci in proximas agunt nervorum exiremtialas motus ille reseretur usquaad alteram exiremitatem. i. e. ad cerebrum ipsamquctanimam, et vicissim anima in puncto confluxus consi iens, a nervorum exiremitates sibi contiguas move rit, movebit quoque partes sui corporis cum altera exiremstate connexas Orgo nun probabilissime existit incertam,

189쪽

mente mainsus acquiri contendunt; alii vero asserunt. aliquas saltem ideas per sensus non acquiri, sed uin Ἀ- TE IN RATION fundari.

PRIMAE ENTENTIAE inter Antiquos est Aristoteles si comparans mentem humanam primitive cum tabula rasa, cui per impressiones sensuales ideas successive inscriba tur Hrius exemplum dein secuti sunt Peripatetici hoc celebri etaio usi Nihil est in intellectu, quod pinis non fuerit in sensu. Eidem senientiae inier Modernos adhaesu cis 2 Anglus, qui omnes ideas a sensibus, insimo vel exiernis, oriri doce aut immediate per sensationes aut mediate Ope reflexionis, abstractionis, compositionis et ratiocinii Hujus vestigiis insilii Condillac 3ὶ qui per principium, ut ipse vocat, transformationis sensationum omnes operationes mentis ad aliention auensionem vero ipsam ad sensationem reducit. Demum eidem primcipio cliter atque aliter explanato adhaerent assectae senserismi seu seMis se istarum in Gallia, qui ut plurimum putidum materialismum docent. Inter istos Brominis. Catanas de Trau. Volner ipse etiam aliquatenus Laro-

190쪽

In utero, quamvis conclusiones a materialismo alienas

deducat ex principiis sensualismo laventibus ei hujusmodi alii praecipue numerantur l). SMinna: ENTENTIAE inter Antiquos est Plato, qui minponit animas in statu quodam priori immediate in Deo intuitas fuisse ideas, quas quidem etiamnum habeant. sed quarum claram intuitionem , ex quo in corpora detrusae sint , perdiderint tacitari lamen illas ideas, in

mima quasi in agro secundo seminatas, per impressiones iensi ales ab obiectis externis, utpote in quibus similitudo uuaedam illarum idearum resplendeat, per quam ad remi inlacentiam earum excitentur animae, ut adeo juxta i sum addiscere non sit nisi reminisci. Inter Odernos ideas rerum intellectualium a sensibus nullo modo oriri

docentiescaries, Bossuet 2J Feneson 3), Mallebra che s), omnes, ut per se patet, idealisiae germani, et recentissime amplissimo operem. Rosmini, Italus, qui omnes calegorias Mnisi ad unam ideam emis reducit φὶ.

l Vide tum Aristotelis, tum aliorum, qui hie recensentur, 3stem ita in synops iust phil susius exposita. 2 De la emina amne de Dim et de Mi- me.

eo tat, in quorum primo resuta opinionem eorum, qui eum Loche et Condillac idearum originem a sensibus derivant in altero evertit doctrinam Platonis, antii aliorumque in tertio denique suam sententiam exisponit et confirmare satagit Videtur autem Cl. Auctor eius opinionis esse. ideas necessario vel omnes a sensibus derivari, vel aliquas esse innatas. ita ut medium non detur; unde etiam totus est iu eo, ut relatatis sensistis unicam ideam, cuius objectum sit, is in genere seu possibile), tanquam innatam assumendam esse stabiliat. Circa ingeniosum hoc systema id animadvertere lirebit, ideam istam assumi inprimis ut imatam, et dein ut ideam entis in genere seu polribi.