장음표시 사용
201쪽
assumti; sed animam intrinsece activam et rasonalem docet percipere immediate ideam οὐ esse iamplieiter occasione sensationis 13. Atme hanc resutatis reliquis flabrutiems. Unde sit:
quatuor sententiae, lare Didquid de origine lammis metuque
dictum est, complectuntur. Qui enim aliud quid protulisse circa eam rem identur, aut quaestionem ipsam proprie non tractant, aut verbis sero M. . um diffamini et ad unam in his quatuor mulantiis remeari possunt. Ita, ut de eorum solum opinione laquar, qui contendunt, mentem humanam se vim quamdam actuosam seu in continuo actu positam, atque hinc ad aristiones rerum insensibilimn seu pura intelligibilium narura sua ariem minaram vel, ut alias dicunt, ratio misera vim aliterquam per Nisaetionem, per se hujusmodi me ne seu iam formandi: quis non idet, istiusmodi opinionem, si enucleate et ad ultimam amussim e Ponatur, ad unam ex quatuor praedictis sententiis referri 'Namque primum inua: animam esse vim actuosam et non in ovnti ad actum ἔ aestionem ipsam da origino idearum non attingit, sed solum id dicit, quod mulli etiam ex carissianis admittunt, animam nempe semper actu, saltem directe, motare, non vero, qu ration ad objecta suae eontinuae motationas percipienda perveniati Aueram vero et ammam eae naturo sua ad huiusmodi notiones esse determinautam, aut habere vim per εὐ--μsmodi i a mormandi quadreptirem solum sensum habere potest; Ilae animam natura sua aa hujusmodi i ai terminatam Me ata, ut illas ideas ex proprio suo fundo expromat et hoc refertur ad lamaententiam; vn hiis, ut et actus dimete percipiens et injecta pereepta ipsi inhaereant; et hoc ad Harn seu eorum Cartesianorum sententiam refertur, qui ideas proprie loquendo innatas defendunt: EL - e ita, viduntaxat necessitas dam illi insit, juxta illas ideas res sensibiles per. cipiendi et dijudicandi seu ut illae idea tanquam leges neeessariae rationis ipsam mentem connaturaliter et intrinsece constituant et hoc ad IIIam sententiam resertur Post enim ipsissimum ustema antii aliis solum verin us expressum demum .hita, ut mens nostra non Per sensus, sed mmediate et semper actu percipiat idem rerum pure intefliginitium, uti veri, justi, boni eiu rie, ut idem istae lueetiva spectatae seu otii in earum sint ab esse mqntis distinet et independenter in e existentia ethoe eoincidit eum nostri sententii eum hae solum dis rentia, quod nos ruidumnodi immediatam pereeptionem non putemus rigorose posse probari semper actu neri ac propterea doceamus, eam, saltem remaee, fieri solum Omasione ensationis. An aulam hujusmodi perceptiones immediatae, uti veri, labri, iusti eis. sint interso distinctae, an vero omnes sub una Pe reptione σολαε simpliciter implicita percipiantur, quaestio est, quae quoad originem arum nihil niulat. Propterea enim nos eas omnes in
mam ἀχανα sietur idem eoatrahimus, quia et in se vitiective reapso Menilite niures τι me impliciter, et uni sic ex ipsi sub eduxi earum
202쪽
Prob. Nam anima humana efficeret ideas rerum vesqualenus ex natura sua ad eas necessario esset dete minata, vel quatenus eas ipsa producere orius non habitas absua anima ex natura sua non est ad eas determinata. Nam inprimis anima evidenter est ens finitum et coniim gens atqui repugnat in se, ut ens finitum determidaium si necessario per se et ex natura sua sive ad omnia cogno cenda, sive ad hoc potius, quam ad illud cognoscendum rei quidem ad Omnia evnoscenda; quia sic adsequatam et hinc infinitam ideam rerum haberet ad haeepotius quam adula eos Menda; quia nec esse sinitum animae exigit per in hoc potius quam illud cognoscere, nec hoc cognoscibile
potius, quam illud exigit per se cognosci. Dein, quod est
neeessario et ex natura est semper et eodem modo ranae anima nec semper easdem nec eodem semper modo ideas habet, sed nunc has nunc illas, nunc directe nune reflexe eas percipit emo anima ad ideas non est dele minata ex natura sua. Sed anima ' Neque produeere potest ideas prius non habitas Perlaeas enim hic intelligimus notiones rerum unde ita et Vel anima priusquam ideas rerum producit, res ista iam novit, ve non nouit. Si jam novit ergo iam etiam earum ideas habuit; siquidem idea rei sit ipsa notio rei; ergo ideas complete sumptas, seu simul actum percipie iem et simul obiectum perceptum non ipsa producit. Si
pereepilone eius irarisivis panditur ad obieetivam earum realitatem sta xillendam.
203쪽
vero non norit ergo nec eas producere potest. Nam ut
anima aliquid producat, debet adesso terminus suae essicientis atqui res penitus ignota non potes esse terminus enicientiae; siquidem res penitus ignota respectu mentis ait aequalis nihilo ergo priusquam anima producere possit Ideas rerum, debet res istas iam novisse, adeoque earum ideas iam habere ergo anum ideas rerum non potest
producere; ergo 86 PR0P. III IDEAE Ensu INTELLIGI sal in EcTE DICI POSSUNT INNATA MORE HABIT M lin. Prob. Idea concreta sumpla est acius animae percse
pientis simul eum objecto percepto ergo si ideae rerum intelligibilium sunt in lae more habituum, et perceptiones
lyla hae thesi solam eminuo, non recte a rideas semesas, et hine ili
sis die est, praecipue quidem, eontra asseclas plures Cartesii, qui sensu supra explicato ideas insaias assumunt et propugnant, eontra Cartesium ipsum ero e solum ratione, quod per haec verba et ansam dederit plurium errorum, et ipse etiam variis in Iocis iisdem vectis eodem sensu uti videatur, quamvis in aliis locis per ideas innatas aliud non intelligni, quam lacultatem, quam mens habeat, ideas rerum insensibilium sibi eomparandi. Sic certe se explicat Epist. 30 Tom Radit in inseri tas in programma Henries seris. Omem unquam eripsi luetjudicavi, mentem indigeret is inritatis. quin sine taliquid diversum Melisa suculisse mota collas innaras noemi eodem sensu, quo dicimus generositarem esse quibusdam familiis innasam, aliis vero φι clam morbos, in oram es ealculum, non quod ideo istarum familiarum insanis morbis satis in uter mastris Loorent; sed quod maeantur eum quadam disposiatione alve facultate ad illos e trahendos. Qua explicatione menti nostrae potentiam quidem et quandam dispositionem concedit comparandi ideas, ast de origine et modo, quo mens sibi eas comparet, nihil admodum diacit vel nostrae potius sententia adhaeret, sellicet ideas rerum insensibilium immediato a ratione pereipi. In eadem enim epistola ait: Cum adverterem quasdam in me esse motationes, quae non ah objectis extemis, nee ia Oluntatis me aete=-nationem edebant, ea a sola evitandi saeuitate. ...ia.... ab aliis adventutis aut saetitiis distinguerem, illas innata voeavi.
uua explieatione utique villeienter ostendit artesius, quam prorsus alium sensum ipse annectat ideis innatis, ae generatim a seetatoribus is sius aer eonsuevit.
205쪽
inodorum, pistus pervenimus ad conceptus sive sensuales
Prob. Min. Nam lata raso, quam ista formas reddunt eonceptuum nostrorum, est salalis quaedam ei subiectiva necessitas animae sic concipiendi atqui haec non explicat modum formandi conceptus. Nam suppontis istis lamis quivis semper rogaret et rogare jure posset: quare nunc subtilis, nunc sub illis sormis concipiat; quare .g. turrim aliquam, quandiu eam videt, necessario ut extra se videat; dolorem autem aliquem inira se percipiat quare huic obieci contingentem, alteri vero necessariam existe
tiam tribuat hoc ut unum, illud ut plura concipiat, et hujusmodi alia Datqui ad hoc una ristema Mnsi re ponderi nihil potest, nisi adesse in mente vagam quandam
sic concipiendi necessitatem auae unde et quare sit, ignoretur ergo
2 Illud reiiciendum est, quod tollit obieelivam realitatem idearum et ducit ad scepticismum et atqui formae ista in sensu antii tollunt objectivam realitatem ita
ruin et ducunt ad scepticismum ergo. . . . Prob. Min. Nam anima exidenter percipii unde ita: Id, quod anima percipii, est aliquid cum nihil percipi non possit: atqui anima percipit se non esse nec omnino esse posse unitatem vel totalitatem transcendentalem, possibilitatem vel necessitatem absolutam et: ergo, cum ista tamen percipiat, esse iotalitatis et unitatis, possibili latis ei necessitatis absoluta es esse distinclum ab anima: atqui juxta antium esse istarum formarum theoretice scire non possumus, an si quid ab anima distinctum,
vel an inniano aliquid sit ergo formae istae in sensu Emisi tollunt objectivam realitatem dearum.
206쪽
Ex hoc autem neeessario sequitur absolutus sceptici mus. Nam si nescio. an id, quod ut distinctum a me necessario concipio, reapse sit quid distinctum a me vel omnino aliquid etiam de quacunque alia Veritate, quam necessario talem percipio, ut videam aliam esse non posse. nesciam, an reapse lalis vel an omnino aliquid sit ergo de ipsa evidenti notione certus nunquam Me possum sed nihil certius et inlimius cognitum quam notiones immediate et intrinsece evidentes ergo de nulla absolutere cerius esse potero ergo formae istae in sensu Κantii ducunt ad absolutum scepticismum, ad quem tamen eve tendum a Mntio oroductae sunt ij.
PLIcITER IMMEDIATE A RATIONE PERCIPITUR.
Prob. Ides του esse simplicuer, veri justi, pulchri ο-niurnque persectionum simplicium neque ab anima propria activitate efficiuntur, neque sensu proprio innatae dici possunt, neque etiam sunt sormae quaedam mentis necessariae ergo vel a sensibus interno vel externis, proxime et remola proveniunt, vel a ratione immediate perci piuntur atqui a sensibus provenit e non possunt ex Prop. I. hujus Articuli ergo istae ideae immindist a ratione pere piuntiar. Unde ita: Deae eri , pultari ei honesti, iusti et boni omniumque perfretionum simplicium non sunt nisi idea οὐ esse simpliaester sub diverso tantum respectu considerata ergo unica
207쪽
lanium idea οὐ esse simplieuer immediate a ratione per eipitur. Prob. IM. a Veritas est id, quod est, et a nobis consideratur ut esse conformitatis rei ad rem Ast consor iasin formis signisque sensibilium pulchritinis consormitas actionum cum norma honestatis Mnestas consormitas mediorum ad finem sapientia objectiva vocatur ei ita porro ergo pulchritudo, honestas , sapientia eic est veritas seu esse conformitatis rei ad rem sub diverso iam, tum respectu considerata. Verum summa consorisias ibi est, ubi nulla absolute nec est nec esse potest disso Mias , et cum omnis dissormitas oriatur ex desectu ei negatione aliqua, ibi erit summa consor lac, ubi nullus absolui nec est nec esse potest desecius, nulla negatio
et ubi consequenter est necessario summum et plenum esse
seu ubi omnis distinctio rei ad rem disparei in ergo
summa veritas, adeoque summa pulchritudo, honestas a sapiemis identiscatur cum summo esse seu cum esse sinpliciter ergo idea alsolusae veritatis . pultaru inis , honestatis et sapientis est idea οὐ esse simpliciter sub diverso tantum respectu considerata l).b Eadem ratione demonstrari posset, etiam caeteras
lyri vero etiam ens aliquod tale V. g. horologium, simul verum potest esse horologium, quatenus habet omnes proprietates ad essentiam horoiugii pertinentes pulsurum, quatenus proprietates istae sunt sibi proportionatae; sapienter factum, quatenus omnia in eo habent rationem medio--m ad finem bonum, quatenus ob esse mediorum ad finem, praestitutum sibi nem exacto assequitur. Et quo minus bonum, eo minus sapienter factum quo minus sapienterdictum, eo minus pulchrum, et quo minus pulchrum, eo minus verum horologium erit, et quo minus verum est, eo minus simpliciter habet esse horologii, ut adeo esse horologii in diversis suis gradibus a veritate et honitate , etc. horologii realiter non distingua. tur, sed idem sit erae sub diverso tantum respectu eonsideratum.
208쪽
omnes persectiones simplices cum eo esse simplieiter seu absoluio coincidere. Et vero s Perfectiones simpliora sunt eas, quae in isse sua merum esse et nullum m esse involvunt ergo idea perfretionis simplieis cujuscunque realiter non esi distincta ab Mea .a se simpliciter seu absoluit.
Ergo unica lanium ide', nempe idea . rasa simplie υ immediate a ratione percipituris 89. His in probatis originem cognitionum nostrarum
omnium iam facile est exponem, nempe 'ImmsIBILIA, si verum, iusium etc. percipit immediate Metio sub idea οὐ esse simplieiter, et quidem saltem restem, coasione sensationis 1 in Dico saltem resseae seu eum eonscientia aliqua. An enim directe anima semper percipiat insensibilia, uti volunt illi ex arie-siani , qui contendunt , animam essentialiter semperaci cogitare, argumenta afferri solita non adeo me com incunt, ut vel affirmare vel negare velim ed cum ipsi hujus opinionis sauiores concedant, reflexe animam non semper cretiam, id pro scopo nostro hic sussicii; nempe ideam του esse simpliciter sub quocunque respectu
η Idem ea esse impliciter occasione sensationis resteae peret , nonata intelligimus, quasi ad primas, quas habemus, sensationes, vel etiam ad singulas subsequentes illud esse simpliciter seorsim et praescindendo a pereeplione obiecit sensibilis meae percipiatur, sed tantum, illud erae simul quidem eum singulis sensationibus sub ima eo eientia toties renam Percipi, quoties onera habentur sensationes; illius vero separatim sumpti veneram notionem tum solum acquiri, cum analysi subjeciae cognitiones nostrae reperiuntur eo osita ex duobus quasi elemenus, quorum unum invenitur esse dea του esse implieiter Fero sicuti luminis seorsim sumpti notionem renexam non habemus , done analytice docomponatur visio
209쪽
esse ooeisone sensationis AsiIdea ista od esse simpliciter sic percepta fit nobis norma hi regula diiudicandi onmis esse lyper sensus sive ini mum, sive externos percepti ex Prop. I.; et vicissim
ipsa idea od esse simpliciter, primum confusa lanium percepta, sub quo multipliciori respeetu fit regula et norari dijudicandi varietatem obiectorum per sensus percepi rum, eo magis et ipsa evolvitur et diuinctius cognoscitur M ut adeo incognitione nostra, uti conssilio nostras naturae exigere videtur . utrimque ei hinc a semibus et illinc a ratione sustentemur ei promoveamur φὶ.2 SE'sinnis percipit ressus Asi haec perceptio est mera sensati ei nondum proprie dici cognitio Cognitionem
autem, conceptum seu ideam sensualem format intellectus. Cum scilice sensus reseri sensationem. ratio occa-
l Ipsius adeo esse nostri seu actualitatis nostrae. Nam idea actualitatis ηostrae implieite eontinet hoc dudicium ego sum ergo involvit ideam ebs eras per vocem um expressam); sed hane ideam non dat sensus. Aliud enim est habere sensationem seu sensitivam quamdam apprehensionem sui. quam et belluae habent, et haeo sola est a sensu; aliud habere idoam intellectivam seu proprie dictam cognitionem sui esse, quae sine idea eos esse simpliciter possibilis non ostis Sic illo, qui emgiem alterius sibi noti eonspexerit, statim quidomeomparabit effigiem cum idet illius hominis menti suae inhaerent et Juxta hane iudieabit ipsam effigiem bene vel male dictain; ast vicissim, cum originala praesens est, ex comparationc effigie eum originali, ipsius originalis distinctiorem et explicitiorem ideam aequirit. Id quod perseete con-eordat eum ipsi fide nostr14 Invisibilia enim ipsius Dei), ait S. Paulus, Rom. 1.20 mereatura mundi per ea, quo meta sunt, intellecta conspi
3ymminem dupliet eae struetues magmentans, ait S. Greg. yss. Lib. de hom opisic. c. 2, eum terreno divinum admiscuit, ut ambobus instrue. tus consentaneum et aptum utrique potiundo latum obtineret, a Deo quidem frueretur eae diviniore natura, terrenis autem bonis per e senerem
210쪽
nono in sensationis percipit egesse simpuriterit ideam hanc et esse simplieiter Praesintem misit. Jam intemetis objectum per sensus datui comparat lycum idea του esse simpliciter per rationem data ei implicite iudicat, o lectum sensationis in tali ei tanto gradu sub tali vel tali
respectu consorme esse vel similitudinem referre cum Heletosi esse simpliciter η, atque sic pronuntians ideam risi
esse simpliciter cum sensatione in unam conscientiam mm
cipit . et ita conceptum seu ideam sensualem format.
cum die eompares, intelligo eo arationem imp tum, qualemonine dudicium implieitum requirit. Sellicet intellectus hoc ipso, quod ideam ειο esse simpliciter non habet reflexam et distinctam, etiam orie tum per sensus pereeptum non potest e lieite et ita eum et comparare. quasi idem unius ad ideam alterius seorsim et divisim perceptam deheat ferre sed comparatio haec in ipso conceptu sensuali ita sere implicita est, sicut dum hominem aliquem videntes quandoque firmiter judicamus, hominem istum similem esse alicui alteri homini, quin, mi praeciso simi- Iis sit, recordemur, aut quin ejus, cui similem iudicamus, ideam expliseitam et renexam habeamus, adeoque etiam, quin explieite duorum ill rum hominum quasi duas seorsim distinctas ideas necesse sit adesse in mente, quarum unam cum alteri conseramus. Et tamen nemo negaverit. in emeeptu nostro Nilusmodi hominis, quem alteri sic similem judie mus, necessario adesse eomparationem aliquam, ast scilicet implicitam et non explieitam. Atque ita etiam in quovis conceptu rerum finitarum hoc ipso quod sit ex so Meessario relativus ad infinitum, implicita est idea του esse simpliciter ac monterea etiam in quovis imulicita hujusmodi e-- paratio. Mundo in quovis eonreptu rei est ammatio vel negatio, ut ame-mus eI negamus, quasi: res pereepta ea vel non est De vel illud. Sed quaevis asstrinalio sicut quaeris negatio supponit implicitam nosionem primcim contradictionis Nihilpotest esse simulet non esse: Daeta quod adeo- De eomparatione seu eollatione et jus rem affirmamus vel negamus; ergo in quovis conceptu insit necesse est eomparatio seu collatio quaedam impli-rita rei pereeptae eum hoe principio. Atqui tamen huius principii non habemus ideam explicitam et ita, ut eum hae seorsim spectaui comparemus ronceptum rei etiam seorsim spectatum, sed in ipsa ammatione veI Rexatione conceptus implicita est notio illius principi ceu norma, duri quam asstrinetur vel negetur. Ergo a pari. - Ε magis . quod vides se. r. Pag. 53, n 63 et notam idea principii eontradissionis sit ipsa ideaeos esse simpliciter sub formua quadam expressa. 'a Vide infra Pae 20 et seqq. Prop. uti Prob. a. - ψ ex s. Thoma.