장음표시 사용
221쪽
04. Sic stabilita obiectiva realitate ideae is esserampli meιter sequitur: 1 Deum esse primum prineipium omnis ogniti nis beetisum ideam vero Dei sub idea οὐ esse simpli
eueri principium subjectivum. 1 Nam a illud est prine
montre que Pirae et is entiment munerari bien ne sonipas a uire choasque action de Perre munerat mentisa ait qui e rosese eertainement. quoique diane maniare confuse a mon intelligeme, et qui parietisiue aι-- lache ma volonisu sapourauite. ivinam principium eae Onto Pari. III capri Pag. 308 et 309 generatim dicatur id, quod erantinet rationem alterius, principium cognitionis consequenter erit id, quod cognitionis nostros aliquam rationem continet Ciunautem omnis cognitio includat in se et perceptionem saevectivam et objectum perceptum, sequitur, duplo esse principium cognitionis objectivum et subjectivum : - objectivum, quod contineat rationem, ob quam solam obiecta reliqua diant actu perceptibilia D- subjectivum, quod contineat rationem, ob quam solam subjectum percipiens fiat expeditum ad actu percipienda reliqua obiecta Ast cum mens, etiamsi actu expedita es-aot ad percipiendum percipere tamen actu non posset, nisi objectum sit actu perceptibile, patet, ad cognitionem quamcunque principium cognitionis utrumque, tam objectivum, quam subjectivum, ita indivisim con- eurrere, ut quamvis obiectivum stare possit sine subjectivo , non tamen subiectivum sine objectivo: quemadmodum obiectum ipsum, i. e. o esse simpliciter, est in se cognoscibile, etiamsi nulla adsit actualis cognitio ex paris mentis, tamen non potest esse actualis cognitio ex parie mentis sine illo obiecto, i. e. sine et osse simpliciter. Unde etiam InEA ipsa sola τι esse simplieiter dici potest totale principium omnis cognitiouis.
222쪽
pium obieetisum omnis cognitionis, quod per so ipsum
immediate noscitur et intelligitur, et per quod solum ce tera omnia cognoscuntur et intelliguntur' sicut lumen phrsicum est principium obiectivum omnis visionis Drsicae, quia ipsum ab homine organice vidente videtur per
quia idea haee, ut principium subieetivum, ex natur sua neeessario eonis eonnexa est cum principio hiectivo, ut adeo utrumque in subiectivo im
Idem die de principio relitudinis. Namque principium ortitudinis Log. Appl. Soci. IV. Pag. 170 est illud primarium motivum, quo quilibet homo insallibiliter judicare potest de existenti Meterorum motivorum et eorum eum Veritate necessaria connexione, et quo eonsequenter ultimato impellitur ad adhaerendum veritati cognitie seu ad certitudinem. Ast hoc primarium motivum, cui omnia caetera motiva innituntur, uti tot ex ipsa expositione eriteriorum Veritatis est VIDENTIA IuuEDIATA, seu iungDIAT L II TUITosa rem ita esse et aliter esse non pone: APPLICATus ad principia rationis et maxime ad primum eorum, i. e. AD PRINCIPIUM c--τη rcetiosis, a quo forma magis, quam sensu differt Etenim: res, viae est, Ea est, ut est, et non potest Simul erae aliter, et nihil potest esse fiamul et non esse indeoque etiam intuitus et rem ita esse et aliter esse non posse et intuitus mimi posse esse simul et non rare ni patet, re ips1idem sunt. Itaque EVIDENTIA IMMEDIATA , praerequisita ad omnem aliam evidentiam. et I A PRINcIPII CONTRADIGIosis identificantur. Sed idea primeipii eontradictionis realiter est idem ac idea οὐ esse simpliciter, utpota quae, ut ad varias cognitiones applicabilis sit, formula. quadam expressaeumdem actum mentis denotat ae ipsa notio principii contradictionis. Utraque enim ide1 esse notiar, quod ita percipitur esse, ut non possit percipi non esse Pet utraque de facto praelucet et praelucere debet, ut sivo alia motiva sive motivorum cum veritate connexio cognosci possint. Ergo cum MDBENTIA IMEDIATA et prima, prierequisita ad omne aliud motivum certitu
simpliciter est necessario connexa ex dieiis supra de principio cognitionis eum et EME IMPLICITER ; ergo cum et esse impliciter sit primipium o lectivum, idea autem ejusdem principium ubjectivum omnis certitudinis uti statim Pag, 21έ ' explicatur sequitur, IDRAN AE esse simpliciter, adeoque EVIDENTIA IuuEDIATAN esse TOTALE Principium certitudinis, quia haec idea, ut prineipium certitudinis subjectivum, ex natura sua neeessario involvit principium obiectivum se ipsum e esse si seiter, eum dea nulla sit sine objecto, hiectum autem hoc non possit esse mere subjecti. vum, sed ex ipsa notione evineatur esse obiectivum.
223쪽
seipsum caetera autem Omnia nonnisi per ipsum videntur iniqui Deus sub idea το esse simplieiter per seipsum immediate a ratione noscitur, caetera autem omnia nonnisi per ipsum cognoscuntur et intelligunturi ergo Deus
est principium objectivum omnis cognitionis lin. Dico
Omnis cosnitionis, etiam eius, quae maxime mediata est ei per ratiocinia acquiritur. Nam nullum ratiocinium pos-
ile est sine principiis immediale notis seu sine principiis rationis Gaiqui principia rationis sunt ipsa idea του esse simplieiter 2 sub formulis quibusdam intellectui
nostro ad ratiocinandum accommodata ergo nullum ratiocinium adeoque nec ulla cognitio per ratiocinium ac-
quiuia possibilis est sine idea οὐ esse simpliciter ergo bynlud est priseipium subjeetinum omnis cognitionis , per
it Simili ratione etiam S. Thom. : Summ rami Paris quorat. 8έ. art. 5. explicat, quomodo homo in rationibus aeternis seu in Deo omnia cognos- eat, dicens : Aliquid in aliquo dicitur eoomaei dupliciter. Uno modo, sicut in objecto cognito, leue aliquia uidet in speculo ea, quorum imam nemin specula resultant et hoe modo anima in statu praesensis vitae non potest videre Omnia in rationibus aetemis sed sie in rationibus et is gnoscunt Omnia Mesi qui Deum uident, et omnia in ipso. - Αlis modo incitur assiquid mon et in aliquo sicut in cognitionis principis , icut si ineamus, quod in sole videntur ea, quae videntur per solem et sic necrare est dicere, quod anima humana omnia eos scia in rationibus aetermis. Nam ut ibidem ait et Per ipsam sigillationem divini luminis in nobis omnia demonstrantur Ast, quemadmodum, ut in Iumine solis omnia rideamus, praeter Iumen solis requiruntur res sensibiles et visibiles, sic ut in Iumine divino ros materiales cognoscamus, requiritur impressio earum in sensus. Unde addit S. Thomas suis tamen praeter lumen intellectuale in nobis eriguntur species intelligibiles a rebus aeceptae ad sciensiam de rebva materialibus habendam ideo non per solam participialonem rationum intemarum de rebus materialibus notitiam habemus, sicut Platonis posti runt, quod sol idearum partis si sumes ad sesentiam habendam. Unde Augustinus dies ii de Trinit. C. 16. NouuID QUIA PHILOsopst
224쪽
quod mens expeditur ei actu capax fit ad cognoscendum: atqui sine Meletosi eras mens semper maneret in actu primo, ei per eam solam expeditur, ut ad acium secundum transire possit seu proprie dictam si intellectivam cogniti memacquirere ergo idea odissis simplieitre est principium subjeclivum omnis comittas l).2 Deum esse principi- cmniauertitintinis Alsetivum; ideam sero Dei sub idea οὐ esse impliciter esse principium subjectivum. Nam a Principium objectivum omnis ceri iudinis est illud, quo non percepi nec ullum molivum nec ulla molivorem cum veritate connexio cognosci et intelligi potest in in τῆ esse simpliciter seu Deo non pedieepio nec ullum molirim nec ulla molivorum cum Ver late connexio cognosci ei intelligi potest ergo in Primipium subiectivum omnis certitudinis est illud, quo mens actu expedita fit ad intimum intuitum rem ita essedi aliter esse non posse, seu ad actu cognoscendum et moti a iudiciorum suorum et eorum cum veritate eo nexionem atqui sic expedita mens fit per ideam is esse
simplicis seu imprincipia rationis inmediale percepta;
i Egregie ldearum naturam et orionem exponit, et demum ex sui theoria Meam Dei tanquam priuesipium transcendentale omnis cognotionis et volitionis derivat M. Friant. Staudenmater, Prat Theol in Universit. Fribum Bing. ln opero suo eruditissimo et Die Philosophie des christent maiare Metaphyries derint. Misi . - ster M. Lehre on der Meri 2 Atque hane veritatem, etsi non penitius evolvorint, tamen rationali quodam instinetu senserunt tam Socrates, asserens , rationem humanam divinitatis participem essaris relati, si Xonoph. Mom. l. 4 et IV, 3; quam cicero, de Legib. 1, 7, dico Prima ἐ--ia eum De να-is Ucietas o Est naeui. 1, 26 et Em --, in eo iam, --on, ut Euripides audet time Deu ert.
225쪽
s3. II. 0uoad ideas sensuales ita ratiocinamurrueae sensuales sunt ,bjectis reales seu cerii sumus certitudine non solum naturali, sed etiam philosophica et scientifica, cuius ultimam rationem redder possimusὶ corpora per eas repraesentata actu ei talia existere , qualia per ideas sensuales percipiuntur, si validae et scientifice cognitae sint probationes in Hieri sensuum externorum vel sensus iniimi 1 allaiae hae autem probationes sunt validae et scientifice cognitas si a principia quibus innituntur, non sint fatalis quaedam necessitas mentis sic com ripiendi seu meras formae mentis sine obiectiva realitate. sed noscantur obiective realia et si b invincibilis illa Propensio reserendi sensationes ad corpora ut achi serie tia sensus nostros sit reflexa et cujus rasio reddi possit.
o Principia, quibus innituntur probationes ibi allatae sunt principia rationis 2ὶ quae ex dictis realiter sunt ipsa idea mo esse simpliciter formulis quibusdam expressa; mo sicut haec, ita et illa sunt obieciive realia, Die ipsa veritas absoluta seu Deus subride eo esse simplici-ur immediate perceptus δὶ In incibilis illa propensio est reflexa eiusque alio ex supradiciis hsec reddi potest et debet menti occasione sonsationis ita intime praesens sicli eό esse simpliciteri, ui vel in ita illud percipere illique vel necessario assensiri Tel
oeqq. η Principia rationis omnia iundantur in principio contradietionis et ad ine tanquam ratione prius et primum lacita reducuntur: principium a lam contradictionis et idea goo esse simpliciter identineantur pars ves
226쪽
rationalitati suae nuntium remittere debeat. Rathnalii
iis enim est cognoscere; sed mens cognoscere non I lest non percepto τω esse simplieiter ergo sine perceptio το esse simplieiter nec rationalis esse potest. Ergo ideae sensuales avns objectio reales ei qua tales etiam conira antium, utpote per anadsim earum, P halaeso. III. Quoad eonreptus striere dictos seu ideas tintvem salis ita ratiocinamur:
s Conceptus isti exhibent nobis essentias sive mei Pristeas sive sicas in abstracio seu possibilitates rerum' atqui possibilitates rerum realiter spectatae sunt ipsa essentia divina, qua imites illa ad extra seu qua exemplaris omnium creabilium 1); ergo cum Deus semen re lissimum ex ipsa notione sua evincatur actu existere, etiam hi conceptus obiective spectati evincuntur realiter
2' Tum conceptus possibilium, tum idea entis reali simi involvit in se necessario objectivam realitatem conceptuum universalium, et quidemo Conceptus possibilium. Nam id cone imus ut possi-
2 3 et seqq. a Mallebranehe asserit nos laeta et possibilitates rerum immediat. idem in ipso Deo. Non nostra Mae sententia est. Ex supra dictis enimo tet, Oneeptus rerum possibilium et universales formari ab intellectu per abstraetionem ex deis sensualibus. Sed hie quaestio non est, quomodo ad ideas rerum universales pol veniamus, sed an istae ideae seu conoeyt a nerie semel ex deis sensualibus formati etiam ut sie seu ita in abstraetoeonsiderati habeant obieetivam realitatem seu essa aliquod ab esse mentis nostra distinctum Vet ad hane respondemus, eos objective speetatos rea
titer non tamen sormaliter esse ipsam eniitatem divinam ut intelligibilem seu imitabilem ad extra. cavendum hi tamen, ne idem, quas nos babemus sistrarias, etiam a
227쪽
hile, quod existere potest; sed nilni existere po- , ruri
sit vis, quae existentiam dare possit nulla autem vis existensam dare potest, nisi noscat et intelligat id, cui existentiam dare velit ergo nihil existere potest, ni sit vis intelligens ergo eonreptus possibilium Molvit in se notionem vis intelligentis. Porro haec vis est infinita. Nam inprimis est vis a seus enim non esset a se esset ab alio, adeoque et ipsa possibilis suisset ergo non esset ultimata ratio possibilium. Dein possibilia ita concipimus possibilia, ut nunquam
tantum numerum ensium existere concipere possimus,
ultra quem non plura continuo alia possibilia in indes nitum concipiamus ergo conceptus possibilium involvit notionem rationis sui infinitae. Si enim ratio possibilium esset finita, sinito solum numero possibilium sussiceret. ultra quem aliis possibilibus existentiam dare non posset; ergo haec non essent possibilia, quia ob desectum rationis sui existere non possent atqui impossibile nobis est concipere numerum possibilium esse finitum, quia quod ut his possibile concipere possumus, necessario in indesin tum possibile concipimus ergo vis seu ratio possibilium est infinita, et ex praecedenti intelligens ergo eo eptus possibiliun involvit in se notionem rationis seuentis insinit. in euisentis.
Deo putemus eone, in stata sistraetionis et in genere Deus enim non habet ideas abstractas, sed eum possibilitates omnes individuae sint in Deo qua deae exemplares reriini ereabilium, genericae autem notae simul eum notis individualibus eo tituant euiusvis individui possibilitatem, ut v gnotae genericae animalitatis et rationalitatis simul eum notis Petro propriis Petrum possibilem, sequitur, etiam has notas, quae a nobis in abs-3 et mncipi ponunt, in Deo eontineri inclusas in ipsa ide possibilitatis
228쪽
Sed ens infinita lata eiis noscit ma inas ornos
cibilia ad que omnia pos illa ergo mma possibilia ut intelleola et cognita existunt realiter in intellectu insinuo.
Jam vero conceptus universales exhibent nobis possib iis ergo iii mnoe tis eae ipsa Nione possibilium euincuri
boraria entis realissimi. Nam ens realissimum ex n tione sua habet omnes perlectiones ergo habet etiam liberialem. Sed ens realis um, utpote ens a s et ne-eessarium , non potest esse liberum ad intra si a quoad amorem sui et odium mali etc., sive quoad modos Pr pris diciosa ergo est liberum ad eatra Sed libertas ad extra involvit potentiam creandi, potentia creandi autem intelligentiam creabilium adeoque notionem possibilium: ergo idea eniis realissimi involvit actualem et aeternam, quia enii realissimo essentialem, notionem possibilium ;ergo cum haec sint obiecta conceptuum stricte diciorum, hi conceptus ex ipsa notione ensis realissimi minuuntur esse obiective reales ij. Insuper notio eniis realissimi involati non tantum inlabligentiam, sed etiam intelligibilitatem adaequatam ipsius essentiae. Nam inprimis clarum est, ens realissimum, ut sit realissimum, debere cognoscere omnia possibilia Iam vero in cognitione sua non potest dependere ab alio dependeret aulam a possibilibus, si ea ut a se diistincta cognosceret; am e noscit ea ut indistincta aras seu ut secum identiminia per aens realissimum non est tantum intelligens, sed
neeessario ex ipsa notiona sua etiam iuidissimis secundum
229쪽
exemplaria creabilium seu secundum omnia possibiliari ergo haec sunt ipsum ens realissimum qua intelligibile ergo cum sint objecta conceptuum stricie diciorum, hi ex ipsa notione ensis realissimi evincuntur esse obiective
Atque ita et origo et obiectiva reallias omnium cogni
tionum nostrarum exposita et summatim probata est. 97. Iuvat tamen, cum summi momenti res sit, totam theoriam in pauca verba contractam quasi sub uno con spectu ob oculos ponere.
Agitur hic maxime contra Idesistas, quorum panthei se doctrina iotam sere hodiedum ubique philosophiam
insicit. Notum est nempe empirismum Locri se eam doctrinam, quae omnes nostras cognitiones a sensibus derivat, ultimo jam seculo ita evolutam esse , ui primo in materialismum et dein etiam in absolutum scepticismum
i Rogari hie posset, quomodo Deus possit esse intelligibilis secundum possibilia. Consulamus eius imaginem, hominem. Homo, V. g. qui arti horologiaria dat operam, notiones variorum successive horologiorum to- . tiusque eorum internae constructionis acquirit. otiones autem sic acquisitas identificat, ut ita dicam, cum esse animae suae, et anima notionibus istis sic instrueta fit relate ad has notiones intelligibilis ita, ut ille, qui eas notiones habes, idem intelligat in se, quod alter, qui eas notiones nondum habet, non posset intelligere, nisi ex horologiis exhibitis et diligenter examinatis Remosissim omnium anima est intelligibilis quoad litteras, quia harum intelligibilitatem nobis eomparavimus et cum anim nostra quas identificavimus. Jam vero, quod nos quoad paveas notiones et solum per aequisitionem hahemus et habere possumus, hoc ens realissimum ex ipsa notione sua quoad omnes notiones et per essenuam habere debet. Nam certe ens notionibus sic instructum est persectius, quam ens , quod Potentiam sol in habet aequirendi nouones; et ens, quod non indiget aequi-xere, sed in essenia sul habet totam intelligistilitatem omnium rerum est Mininus et plus eas et realitatis habet, quam ens, quod indiget aequivere; ergo ens realissimum, utpote omnes esse omnemque realitatem α
230쪽
abierit. Huic se opponens antius ita empirismum ei
pullulantem inde materialismum resutavit, ut non modo ipse scepticismum non evitaret, sed ut simul ansam praeberet, ut in alterum extremum, i. e. in idealismum absolutum, subiectivum es obiectivum, autotheismum vel panihelamum idealem turmatim abiretur. Cum enim Kam sius ex una parte probasset, notiones nostras transcendeniales et necessarias ab obiecto seu ab experientia nobis advenire non posse, ex altera autem parte doceret, notiones istas essessormas menti nostrae a prior inhaerentes, ex quibus cum ipsae obiective reales probari nequeant,
etiam nihil aliud obieelivo reale cognosci vel probari
possit quaestio illa magna orta est quomodo a su ectim transiri possit ad obseetinum, i. e. quomodo scient ne ab adea subiectiva possimus pervenire ad certo cognoscendam obiectivam, nolionum etiam transcendentalium et nece sariarum realitatem. Ex qua quaestione male seu potius nullatenus soluta, cum omnis perversa moderna phil sophia ortum duxerit, operae pretium erat, illius solusi nem et quidem in sensu adversariorum tentare uua in rahanc viam secuti sumus.
Λ. antris admittit, et oro cum ipso omnes nisi plane sceptici esse ei impossibilitatem omnis etiam merem reiivae scientiae proclamare velint admittere debent a judicta analytica, i. e. ea quas in Hea subjecti inclusam
habent ideam praedicati esse necessario subjective vera. Ergo si aliqua reperiatur idea analytiea, quae Mynon possit esse subjective vera, quin obseetivam realitatem habeat, et si -η haec idea simul ea sit, quae possit esse et ex analysi cognitionum probetur esse norma omnis cognitionis et pris