Institutiones philosophiae theoreticae in usum praelectionum, Volume 2

241쪽

103. PROP. I. Fifiis aliiMAE MMANAE PROXIMO MI DCIALI EST BEATIT O. Prob. Sicut in ensibus neeessario agentibus finem proximum cognoscimus ex effectibus, si solis esse illuminare' et calefacere terram arborum serre fructus pluriae, irrigare solum, etc., quia ad hoc ex natura sua tendunt; ita ex naturali tendentia animae humanae sinem eius prox, mum agnoscemus atqui teste sensu insimo experimur invincibili propensione nos tendere ad beatitudinem haec autem propensio animae naturalis, adeoque a Deo est, eum non repetitis actibus aut labore ullo vel conatu acquiratur, sed a natura ipsa proficiscatur ergo beatitudo est finis proximus ei specialis animae.104. R0Ρ. II. En BEATLTID IN HAC VITA AcusIRI

Prob. Beatitudo a Boetio dicitur systatus omnium honorum aggregatione perfectissimus', ei definiri potest Status permanens ero voluptatis ortae eae intuitu distinetoreri boni, q-d possidemus; unde satietas appetituum et gau dium orituri atqui hujusmodi status in hac vita acquirinequii ergo nec beatitudo. Prob. min. Nam omnia bona huius mundi reducuntur vel ad bona physica divitias, honores, oluptateS, etc. ;ves ad bona moralis : Virtutes et praecipue ad agnitionem et amorem Dei atqui neutra bona in hac viri possunt, nec 1 permanentia esse, cum flatus noster in hoc mundo non sit permanens nec 2 vere satiare; namque inprimis

bona p,Piso, quippe quae qua creari non haben omni-

il metonsolatione philosophiae.

242쪽

modam rationem boni, necessario a summa bonitate deficiunt . semperque cum umore, illa, utpote ex natura sua mutabilia, amittendi, et cum certitudine, illa saltem in morte perdendi, conjuncta sunt, adeoque satiare non possunt 1J. Deinde etiam bona moralia atque ipsa cognitio et amor Dei in hac vita persecte nos beare non possunt. Namque πι nonnisi imperfecte in hac vita possumus cognoscere et amare Deum, et in haec ipsa imperfecta cognitio et amor Dei, ac proin voluptas inde orta frequentibus imp dimensis necessario abrumpitur, nec ingratas sensationes ab homine excludit ergo vera beatitudo in hac vita a quiri neauit. 105 PR0Ρ. III. Posx nasENTEM VITAM ALTERA UTERA

Prob. 1 Ε NATORA HOMINIs. Nam id admittendum est. quod exigit natura hominis a Deo constitutam atqui natura hominis, sive homo relate ad se, sive relate ad societatem consideretur, exigi vitam alteram ergo haec altera

vila admittenda est. Prob. Min. Natura hominis exigit vitam alteram A. Si homo consideretur relate ad se. Nam invincibile

243쪽

desiderium beatitudinae, quo fit ut singuli quema

modum ait S. Augustinus, fellera esse velimus, et miserimm solam esse nolimus, sed nee velle possim . est homini

naturale adeoque a Deo inditum ex Prop. I. Unde sic :Repugnat tum eraestati, tum sapientiae divinae ui anima absquo sua iapa expletione hujus desiderii frustretur atqui si non datur assera vita anima absque sua culpa expletione hujus desiderii frustraretur, cum ex Prop. II. illud in hac vita explere non possit ergo datur altera.

Prob. V. Repugnat

a Veraestati diuinae. Nam Deus summe Vera non

potest homini constanter ei invincibiliter illudere atqui

244쪽

traretur, Deus homini constanter et in incibiliter illud rei instillando invincibila desiderium beatitudinis, quod nunmam exsatiari posset ergo η Sapientiae diuinae. Nam Deus qua summe sapiens

non potest naturam praestantiorem delerioris sacere conditionis , quam naturam minus praestantem cum secus excessus illo praesiantiae sinem nullum Deo dignum haberet atqui, si non datur altera vita, homo praestantioris certe naturae, quam bestiae, deterioris tamen esset conditionis, cum bestiae, utpote quarum appetitus ad sola bona sensibilia terminantur, eorum ruitione salientur, homo autem a benignissimo conditor in eo statu miseriae corulocatus esset, ut Semper cuperet, semper quaerere veram felicitatem, et eam nusquam esset in Oniurus ergo. . . B. Si homo eonsideretur relate ad societatem. Nam homo

a natura ipsa rationali ad societatem impellitur. Unda ita alio nequii dictare contradiciori atqui si non datur altera ira , ratio homini sociali saepe dictaret co iradictoria Saepe enim ratio, ex una parie diciat. bonum privatum bono publico postponendum esse, et ex altera parte, semper propriam felicitatem esse quaerendam :atqui, si non sit altera vita bonum publicum saepe pro priae selicitati opponitura ergo dictare ei propriam et citatem, et simul id quod huic contradictorie opponitur, esse sectandum, quod est absurdum ergo Et Vero, ut homo bonum privatum bono publico postponat, debet adesse molivum atqui praeler timorem vel spem alterius vitae nullum est motivum, quod ab injustitiis et omnibus seeleribus, quae proprium eius coinm0dum ei bonum pro-

245쪽

movere possint elim retrahat, ae proin ei subditorum in principes observantia ei principum in subditos pate nus amor periret, lex sortioris esset ius publicum . etc.

Prob. 2 Ex nivisis ATHIBois, et quidem 1 Eae sanctitate disina. Eienim non potest Deus pro sua sanciliate efficaciter homines a Virtute retrahere et ad vitium impellere atqui, nisi si altera vita, Deus V eariter a virtute retraheret ei ad vitium impelleret. Nam seu homini indidit naturale et efficax desiderium felicia talis quod homo, utut Velit, exuere non potest atqui, nisi sit altera vita, in qua virtus mercedem, vilium de-hilam poenam accipiat, homo minorem ex triuiis praxi. ei majorem ex vitiis consequeretur voluptatem et felicia talem, cum necesse sit ut omnes, qui pie volunt vere, sibi vim inserant, multis deliciis renuntieni, et saepius improborum invidiam odium, calumnias et persecutiones incurranici dum contra ii, qui scelus se tantur multis se laboribus et taediis subtrahant ergo homo ex innato felicitatis desiderio sectaretur vitium, adeoque Deus efficaciter a virtute retraheret et ad vitium impelleret. 2 Eae sapientia disina. Nam sapientia exagit, ut media assumantur sini inient proportionata ergo, cum Deus, leges hominibus imponendo, obserVationem earum intendat, sapientia eisis exigit, ut media assuma praecein torum moralium observationi consequendae proporti nata Datqui si post praesentem itam altera non sit sutura, Deus hujusmodi media non assumpsit siquidem aequalia, imo majora eliam bona legum suarum infractioni, quam

246쪽

earum observationi alligasset, eum in hac vita viliorum viae planae, virtutum conira, etsi pulchrae lamen dis ciles sint ergo. . . . li3 Eae justitia Dei indieatina. Iustitiae vindicativaep prium si malos poenis assicere, in qua exercenda Deus parum liber est, partim necessitatus liber est eo tradictorie, quatenus polesi juri suo cedere, ei poenas non exigere necessitatus Vero est contrarie, quatenus non potest legis suae transgressoribus mercedem tribuere: atqui tamen, si nulla sit altera vita , Deus peccatoribus mercedem iribueret, siquidem in ordine praesentis vitae

aliqua legum inobservantiae adjuncta si felicitas, cum nonnisi propter voluptatem percipiendam libidinibus suis

indulgeant peccatores; ergo. . . .

247쪽

106. M. 1 Anima destructo corpore exister ne εquii quia i tollitur finis informandi corpus, propieIquem creatur 2 esset in statu violento, semper unionem appetens ergo non datur altera vita. R. N. Int. Ad prob. 1' D. Iss. Tinilur sinis phrsicus et inadaequaris, C. Etiam moralis et adaequatus, N. Nam anima habet vires activas independenter a corpore. unde ab eo eliam separata vis ere potest eam autem reipsa vieturam probant desideria invincibilia felicitatis, quibus gaudet unde finis animae proximus adaequatus non tum est phrsicus seu informas corporis, sed etiam m ratis seu beatitudo ergo non omnis sinis, propter quem

creata est, destructo corpore coeSat.

Ad 2' N. Iss. Sed contra liberior erit in sui sun tionibus intellectualibus, utpote immunis a molestiis, quibus iuncta corpori necessario est subdita. Quodsi nunc anima naturalem experitur appetitionem permanendi cum corpore dissolutionemque ab eo refugit, id non provenit ex intrinseca quadam imperfectione animae, quasi esse tialiter indigeniis corporis complemento, sed ex lege uni ni a Deo ita consillula, ut homo propriae eonservationisiudeat OBJ. 2 Probatio ex sanesilale Dei in lanium valet, inquantum supponit, hominem sublata altera vita efficacitera virtute retrahi et ad vitium impelli atqui id non obi tiet, modo altera vita respectu nostri sit dubia siquidem tram sana ratio suaderet, partem tutiorem esse es e

248쪽

dam ergo sanesilas Dei ad summum exigit ut altera vlla sit dubia. B. Inprimis c. Q. et F. in Nam si nunc,' eum persuasum hominibus es de altera vita, tot sini, qui cupiditatibus abrepti praesentibus bonis inhiant quid futurum esset, si de existentia alterius vii Iegitimum so mari posse dubium ' Quis praesensi et certa suturis et

incertis non anteponeret ' Dein data etiam Minore N. Cons. Nam certe sanctitas Dei praeprimis exigit, ut Deus sit vera et avitus e atqui sublata altera vita vera non esset exprobatione 1 ' nec justus, cum omni mercede probos defraudaret, qui tamen illius inlaeta multa mala pertulissent, et bona temporalia despexisseni, ut virius adhaererent. Inst. 1 Deus est supremus Dominus ergo sine omni mercede ei omnia debemus. - Ιmo, nunquid non omnes peccamus, et peccat uno, nunquid non plus deme remur, quam omnibus bonis operibus mereri possimus 'Ergo.

R. c. Inι ει B. cons. Ita, ut Deus virtutem etiam punire ei visium praemiari possit, N. cons. Secus Trans. m. Atqui in ordine qui nunc es in hoc mundo, si nulla esset altera vita, Deus virtutem puniret, vitium remuneraretur, siquidem in hoc ordine, uti selicitas hominis improbi in ejus malitia, ita miseria hominis prousaepe in exercita virtutis causam habet. Ergo recte con vidimus ad alteram vitam. Neque enim dominium Dei. uiui supremum, contradicere polesi divinae sive sanesi

tali sive iussisiae Rationem additam . Uno peceato plua demeremur eic si nos non paeniteat et in elis G siue

249쪽

GM. Et imi paenitea ei in hoc ordine, N. Nam reris in

hoc ordine Deus peccatorem paenitentem salvis suis Miri butis omni praemio privare non potest. In hoc enim ordDne Deus bona temporalia omnibus indiscriminatim con-eedit. Unde sic Deus nequii efficaciter a virtute retrahere et ad vitium impellere Laiqui, si Deus poenitentem omipraemio velle privare, efficaciter a virtute retraheret et ad vilium impelleret; siquidem peccator pertinax per scelus continuatum meliori sorte rueretur, quam pseu, iens qui spe veniae ei praemii a scelere abstinens deliciis hujus mundi sese abdicat, per omne nefas et ipse suam felicitatem quaesiturus, si nullum paenitentiae esset prae

mium ergo. . . .

Inst. 2 Virius ipsa sibi praemium, vitium poena est; illa enim tranquillitatem iniernumque animi gaudium,

hoc cruciatus et angores parii ergo. . . .

R. D. M. Virtus sibi praemium visium poena est, posita persuasione alterius vitae, C. ant. Seclusa illa persuasione N. Int. Quidquid enim nunc in viriuiis exercitatione dulce ac jucundum, aut contra in flagitiosa actione amarum est, id ioium a spe vel timore alterius vitae naturaliter indii pendet. - Ε vero si vitium sibi Fgna congrua sit justen in republica humana sagitiosi punieatur et quomodo majores peccatores majorem etiam haberent poenam, cum experientia constet, quem is, Fosasitiosior sit, eo minus angi conscientiae stimulis '. Inu. 3' Si Deus puniret creaturas in altera vita, dele taretur suppliciis creaturae delectatur enim in omnibus

250쪽

R. D. H. Delectaretur Deus supplicia eriaturae quatenus haec supplicia sunt effectus justitiae divinae, qui iniurias illatas reparant. C. Maj. Quatenus cruciant creaturas. N. Q. Sic judex aequitatis amans vult scelestis hominibus poenas irrogari, licet in crucialibus hominiε

non delectetur. Caeterum argumentum hoc nimis adeoque nihil probat inde enim sequeretur Deum nullo modo posse creaturam quantumvis sceleratam punire. Ergo desiderium beatitudinis evincii existere alteram itam sed an haec aeterna est Huic quaestioni ut responde mus, sit 107. PROP. IV. SOL RATIONE DEMONSTRARI POTEST

ALTERAM VITAM OsSE ESSE ETEBNAM, TUN RATIONE MERCEDIS, rLM RATIONE POENAE.

Prob. 1 ' pars Ratiori meraedis. Nam si alteram v tam iussis retribuendam repugnaret esse aeternam, haec repugnantia Sset et eae parte animae, vel eae parte Dei atqui non est eae parte animae. Anima enim ex Sectione praecedenti, utpote simplex et spiritualis est natura sua immortalis ergo ex natura sua non solum potest, sedi et perpetuo et existere et vivere. Neque eae parte Dei. Deus enim est omnipotens et summe benesicus ergo et esse velle , et reipsa esse potest sine sine iunificus et

optimus erga eos, qui tempore huius vitae ei famulati

sunt ergo. ....

Prob. V pars Ratione pomae. Nam pereatum specta tum ut offensa Dei, secundum multos Philosophos est infinitum, secundum alios vero finitum; sed quidquid di eatur, poena peccati potest esse aeterna et quidem si dicatur peccatum a inlinitum, meretur puniri poena