Institutiones philosophiae theoreticae in usum praelectionum, Volume 2

261쪽

lii Nirentes ad quamvis honi speciem sorte oblatam ines

namurn asi ius adeptione non satiamur, rio rursus probat, naturatum nostrum beatitudinis appetitum omnibus rebus mundanis esse superiorem. DBI. 3' Poenae etiam aeternae non sunt sussicientia inclimenta ad observationem legis moralis multi enim eas

contemnunt ergo Deus eas statuero non potuit. R. B. Int Poena etiam aeterna non sunt incitamenta

sussicientia de se N. Int. Ex Inadvertensia hominis seu quia multi nolunt ea perpendere, C. Ant ei N. Cons. Ut enim incitamenta vero et practico sussicientia sini; necesse non est , iit homines cogant, sed sufficii, ut homines, qui ea perpendere volunt, in omni easu sortitor ad Irtutem allicere ei a vitio absterrere possint: atqui talia sunt certe praemia et supplicia aeterna. Inst. 1 Tale inellamentum sussiciens ad implendam Iegem essent etiam supplicia non aeterna, modo longo tempore durarent ergo haee Deus aeterna non statuit. R. N. Ant. Nam inprimis, si suppliciis aeternis mulli christiani impelli non possunt, ut ad ea attentius reflectant, quantum curaremus supplicium hniturini, tum maxime, cum vitii illecebrae naturam de se iam proclivom ad voluptates vehemen er exstimulant etc. ergo supplicia sinitura non in omni casu essent pracilce sum eientia. Dein id, quod impii quam maxime exopiant, ut lanio licentius et securius in flagitiis vivant, non est sussiciens motivum ad virtutem colendam et vitium v iandum atqui impii, ut tanto securius in flagitiis, vani, exoptant quam maxime, ut supplicia sint aliquando

sinienda ergo supplicia sinitura non sussicienter a vitiis

deterrerent.

262쪽

Inst. 2 In republica civili supplicia aliqua extrao

dinaria, ut poena combustionis, comminutio ostium etc. licet non diu durent, censentur et universim sunt medium sussiciens ad homines in ossicio continendos; ergo a parr. R. 1' N. Suppos Ant. Supponit enim homines nullo alio freno in ossicio contineri, quam poena ista temporaria cum tamen nullus sit, qui non simul poena aeterna et horrore quodam naturali adlagitiis, quae istiusmodi poenam post se trahunt, absterreatur. Sed R. 2 conoesso etiam Antectiavit . N. Cons. et par. Nam istiusmodi poenae facinorosis infligi solitae primum quidem cum publica infamia coniunctae sunt, et dein aspectabiles in oculos cadunt, ipsoque aspectu percellunt; as supplicia alterius vitae nec praesentem asserunt ignominiam nec remota ab oculis nostris ita animum per cellunt. Et revera experientia hic pro nobis pugnat. Quoties enim Christiani qui infernum poenasque a lernas credunt iisdem tamen vix commoventur, cum o ira, si facinoroso cuidem in rota Ossa comminui aut eundem vivum comburi viderint insitas visceribus ianguntur, omnibus artubus contremiscunt, et internam animi commotionem ipso vultus pallore indicant ut adeo manifestum sit, quanto majorem supplicia praesiuialia atque oculis subiecta, quam remota ei abscondita in an, mi hominum impressionem faciant.

263쪽

THEOLOGIA NATURALIS. 1 f. Tagoisaiae nomine ea scientia venii quae de Deo rebusque divinistraciat, adeoque pro obiecto habet tertiam illam quaestionem : Quid est Deus 7 Dicitur vero Theologia

naturalis ad distinctionem a Theologia reselataci illairadit de Deo, quae ope rationis assequi possumus hine insuper addit , quae naturalem intelligentiae vim superant, nobisque solum speciali Dei manifestation innotescunt. Quaecumque autem de Deo solo rationis adminiculo cognoscimus, referri possunt vel ad eius eristentiam vel ad eius attributa. Aitributa vero alia dicuntur absoluta, quae scilicet Deo, absolute seu ratione sui solum spectato, Conveniunt alia relatis , quae sunt quidem absolute Deo Propria, sed quae simul respiciunt terminum aliquem a Deo formaliter distinctum, seu involvunt in suo conceptu Telasionem aliquam Dei ad aliquem terminum. Itaque de Deo sive absolute sine relative spectato in tribus Sectionibus ita agemus, ut in prima mistentiam Dei; in secunda attria buta erus absolivia et in turita attributa ejus relatis expondamus.

264쪽

DE EXISTENTIA DEL 12. Dei nomine intelligimus en sumnrum, quo nihil melitis aut perfectis esse e etaitari potest, cujus proinide ineludit in se tabsolutum esse l). Qui tale ens mistere negant, athei vocantur; alii , recti, qui verbis quidem Deum latentur, reipsa ulcm tollunt, dum vel et ego vel naturam universam Deum

faciunt ui paullieisiae subiectivi vel obiectivi vel impe sectionem tiliquam Diri,iunt, ui anilis omorphilae. qui Deo figuram humanam altribuerunt, vel Epicurei, qui providentiam Dei sustulerunt, etc. alii dictet , et quidem vel negatini, qui Deum osse simpliciter ignorani; ves positivi, qui Dei ideam habentes, eum reapse exim mentem existere aut negant aut dubitant, quorum vidicuntur heoretis vel specillaviisi, si rationibus inalis existentiam Dei impugnant, alii praetiei, si eam verbis

non impugnant, sed ita vivunt quasi Deus nullus esset. Aiam quidem intem nec negativos nec a fortiori speculativos ullos esse inter homines rationis usu pollentes. eorium est η plures vero sunt, qui eaterne summo co-

est vis di se divinitatis, ut ereaturo rationali fam ratione utentim Omnino ae penitus possit abs Mi. Et si juxta scripturam diaei insipiens im Memo non ea Deus, quare hoc dixit, nisi quia insipiens est et stulius,

265쪽

nala adlaborant, ut vis argumentorum , quae pro ex tonita Dei afferri solent, infringant vel saltem enervent. et contra hos existentia Dei jam demonstranda est. Dic e contra hos aiaeos. Suni enim etiam catholici Phi-Iosophi, qui negant crisientiam Dei sive demonstrari de-bore , eo quod ex revelasione tanquam factum credenda Sit, de quo nobis constet ex auctoritate generis humani: Si e omnino demonstrari ullo modo posse, eo quod omnis

sicut negatio ita et demonstratio existensia Dei supponat Priorem ideam adeoque existentiam Dei l . Rus his

Certe argumenta pro existentia Dei, quam ei ipsi ultro tuentur, non obtrudimus, sed lia respondemus. Omnis demonstratio erusiensiae Dei supponii quidem deum Dei: ast haec idea subjectiva est; unde eius Obeetiva realitas seueristentia Dei sive ex ipsa idea, sive ex contingenii etc.

Terum eruenda seu demonstranda semper remanet contra

eos, qui, etsi idem Dei habeant eam tamen mero ideam seu deam mere subiectivam sine ulla restiui obrectivaeSSe proclamant η.Piens, non eogitavit ut adeo, quemadmodum Ioquitur Baeo post S. A gust in Pin. 13, hoc magia araeavi tanquam rem quam tithetis Optares, quam quod penitus hoe creda et evitati Nemo enim Deum non eam eredit, nisi i Deum non esis, apessit. Quid quod ipsi pagani Athaos sanae mentis esse non existimoni Esse enim Deos, ait Cicero, Demat morJΙ, h. ita perspicuum est, ut id qui neges, viae eum esse mae mentia istimem. Et ierid. 5 et Ammum ipsum temque homini rationem,

consilium, prudentiam, qui non divina eura perfecta erae per-it, is Aia ipsis rebus mih videtur caream 1 Iiam lamennalsa Enai mr rindu rene en matiare de religion. Ita etiam D. Baulain , qui in responsis ad piseopum Argentoratensem mentem suam ita aperit M. Pintime eonvictim et omine minis et mme plutosophe, que se misomnementum sanita lumi, de laibi, ne petit me clomer latertitude sumerete premiis deuoutes Ducis existentiae Dei).ί2 Legi ab laus aucioribus meretur s. Thomas, Lib. I. cap. 2, contra

266쪽

Itaque eonira vitios argumenia pro existentia Dei eae ιriplici ordine, metophysico, physiis et morali desumemus. triplici etiam capite proponenda.

Argumenta eae ordina metaphsiso. 13. Argumenta ex ordine mola Tuco sunt ea, quae essenilis seu ex ipsa inferna possibilitate rerum de

monstrandarum eruuntur, et hinc etiam argumenta a priori dicuntur, si agatur de rebus creatis, quarum ememtici. e. possibilitas est prior existensia: a simultaneo vero, si agatur de existentia Dei, cuius essentia, utpote quae ne-νentes, ubi consulaturus eos, qui Deum esse demonstreri posse negant, ita arguit Praedicta opinio provenit partim quidem eae eonsuetudine, qud a principio homines assueti sunt, nomen Dei audire et invocare. Consuere autem, et praecipue quos est a principio , vim naturae obtinet eae quo contingit, ut ea, quibus a pueritia animus imbuitur, ita firmiter teneantur, aes essent naturaliter aepere se nota Partim vero eontingit eae eo, quod non distinguitur, quod est NOTUM PER E simpliciter in so seu objective eu, dens et ouoAD Nos subiectivo videns . Nam simpliciter quidem Deum esse per e notum rat, cum Me ipsum, quod Deus est, si situm esse; sed quia hoc ipsum, quod Deus rat, mente concipere nons sumus, remanet ignotum quoad nos. Sicut OMNE TOTUMAEUA PARTE MIU EssE per se notum est simpliciter Dei autem, qui rationem totius mente non coneiperet, vomteret esse ignotum. Et si sit, ut ad ea, quae sunt notissima rerum noster intellectus se habeot, ut oculus noctua ad solem. Unde occasione responsi

267쪽

A 237 qui - γssibilitas relativa, sed est necessario possibi-hias absoluta est actualis existensia Sunt aulam praecipue duo nempe argumentum ab idea Dei, ei argume

tum a necessitiae emisi rota et

Aac κητιου P ideo Dei multiplici ratione exponi potest, et quidem1' Babemus ideam Dei ut entis infinite perfecti adeoqua distinet ab hae rerum universitate. Atque hoc quidem vel ipse theus, sive materialista sive panihelaia fuerit, admitia necesse est; siquidem hucusque agitur, non doexistensia huiusmodi Dei, sed solum de ejus idea, quam si Atheus non ipse haberet, ne negare quidem hujusmodi Deum posset secus negaret id, cujus nullam ideam haberet, et quod consequenter relate ad ipsum esset aequale nihilo. Itaque habemus, id quod ipse Atheus, ut Atheus esse possit, lateri debebit habemus, inquam, ideam Dei ut entis infiniti ei ab hac rerum universitate distincti atqui hane ideam DE dio EXIsTENTE, impossiabile est habere ergo hoc ipso, quod Dei hujusmodi ideam

habemus, probatur hujua di eum aistere. Prob. Min.--Α. Si Deus non existit, ideam eius mens humana vel derivaret eae rebus sensibilibus . vel formaret ea se ipsa atqui mens humana non potest deam Dei.

DE NON EXISTENTE

a Berinare a rebus sensibilibus; et quidem neque eo positione, neque abstractione, neque onerusione ab sectu ad ea am. Non eo ositione Etenim res sinitas continuo

aliis rebus sinitis componendo et addendo formare quidem mens sibi poterit ideam alicuius indefinisi ast ab ultimo tuasi puncto huius indefiniti nunquam poterii transilire ad

268쪽

ingestuiri propria dieium, nisi huivi iam aliquam habeat

Eoam ergo hanc iam nequit acquirere per empo sonem. Sex quo potest acipitrer Mare sesime. Nam abstrahere nihil aliud est, quam notas aliquas rerum essentiales vel individuales seorsim considerare ergo ex rebus sensibilibus nihil poterit abstrahi, quod non emnori essentialis vel individualis earum essentiam ei co e lum constituat atqui idea Dei ut eniis infiniti et ab hac rerum universitato distincti non es nota essentialis ei individualis essentita vel concepi is rerum sensibilium: ergo ex his neque haec idea per abstractionem aequiri potest. - Demum ne iis potest acquirere eo iusione abel et ad eausam primam, piae sit a se infinita, Deus. Nam inprimis Deo non existente etiam non existero hujusmodi causa, sed causa non existens nulla est causa: ergo neque ab effectu ad illam conclusio fieri posset. Dein multi, etiam philosophi, i, , Omnes illi sive dilares sive moderni, qui creationem proprie dictam non agnoverunt, ideam Dei non poterant acquisivisse ascem dendo ab emei ad causam primam, hoc ipso quod Deum qua causam huiusmodi non agnoverint. Unde ergo illi iam Dei ut ensis infiniti et ab hac rerum unive sitato disii ii quam ideam, sive Dei hujusmodi exi ientiam admittant sive negent, ex supra dictis semper habeant necesse est in acquisivissenii Verbo humano es institutione sociali ' Sed inprimis verba, utpola signa idearum supponunt iam praeviam ideam, saltem 4

rectam vel a mente immediate percepiam, non autem ipsa dani aut dare per se sola possunt hanc ideam. Et

dein, unde illi qui verbo vel insinutione sociali aliis hanc Dei ideam communicareni, hanc ipsam ipsi obi

269쪽

nuissens Meesso itaque erit ad primum aliquem hominem pervenire . qui non verbo vel institutione alterius hominis hanc ideam sibi compararit, et qui Deo non existente, neque hoc neque alio ullo modo illam acquirere potuerit. Ergo necesse est Deum existentem admittere ut ipsam originem ideas eius explicare possimus. Neque potes mens Aumana deam Dei, eo non exi

, Formare ex se ipsa Nam in tripothesi non-existentiae Dei mens humana neque concipi potest necessario et exmlura sua determinata ad hanc ideam, neque eam activitato propria formare ex diciis pag. 192J, neque vero haee idea potest esse mera forma mentis: siquidem idea Delui ensis infinii et realissimi, qua analrtica, includat necessario ideam actualis existentiae, adeoque ne subiective quidem possit esse vera, quin si obiective realis : unda vel absolutus scepticismus sequitur, vel idea haec non est - larma mensis l). Prob. I .-B. Idea Omnis es pereeptis allevius o lecti ergo nulla idea sine aliquo objecto atqui si Dei is non existat, idea Dei nullum habet obiectum Deus enim infinii persectus ei ab omni rerum universitate distinctus ex ipsa nolion non est ipsum universum, neque mens nostra, neque ex dictis idea eius a menio efficia vel so ma necessaria sine obiecto reali ergo idea Dei, Deo non existente, nullum haberet obiectum. Ergo hoe ipso, quod Dei habemus ideam, probatur, Deum

existere. t orior Pag 235, nota et obi. 3. Pag. 434 seqq.

270쪽

2 Habemus ideam antis, quo maius molari nequit:

atqui ens, quo maius cogitari nequii, non potest esse in solo inteliaetu ergo hujusmodi ens seu ens infinitum, Deus, existit a parte rei. Prob. Min. Si obseerum ideae, qua percipimus ens, quo majus cogitari nequit, esset in sola intellectu, iam non esset obrectum hujus ideae. Nam certe ens, quo majus cogitari nequii includit in suo conceptu eras a parte ei: majus enim est esse a parte rei, quam solum esse in intellectu. Atque hoc est celebre illud argumentum a multis Anseisianum vocatum, eo quod S. Anselmus illo primus usus fuerit. Ita aulem sub forma nonnihil alia illud habet S. Anselmus l): Ergo, Domine, redimus, te esse aliquid, quo nihil majus eogitari possit. An ergo non est talis aliqua natura, quia disit insipiens in eorde suo, non est Deus ' Sederet idem ipse insipiens, eum audi Me ipsum, quod iam, x liquid, quo majus nihil cogitari potest, intelligit, et quod

intelligit, in intelleetuisse est Ast certe id, quo majus e sitari nequis non potest esse in intellectu solos si enim in sola intelleetu est potest cogitari esse et in re, quod maius est. Si ergo id, quo majus cogitari non potest, est in sola intellem. tu, id ipsum, quo magus cogitari non potest, est, quo majus cogitari potest, sed Me esse non potest existit ergo aliquid

l In Prosla de Dei erist cap. 2.-Idem argumentum, quod aliqui

immeriis, et quin quidquam solidi opponant, ut sophisticum respuunt, modo quisque suo evolverant et defenderunt artesius Med. V. Va que1, Partia. q. II. a. a. Disp. 20. cap. 4. - Wolt rami nes. Lib. l.- Mendetwh in Morge tundem. - Pulle ea tri buta de Philoso-