장음표시 사용
281쪽
3 In rebus tingularibus Morasti diam idem ordo splendet coniadem humani emoris aui etiam solius
Oculi miram ad finem suxini structuram, veΙ quomodo cis bus in chrium ei sanguinem transeat, vel quomodo ex parvo prorsus semine plania enascatur, quae dein ima
borem laxoeescii, ex qua solia, fores, tum hucius oriantur, qui ut plurimum ad speciei conservationem semina in se involaia insineant etc. l) et certe inmmam arsissess
iaste fastari, quorumque operibus agri , insuloe liuorapue miluom distinctu lactis, urbibus ova si ut animis, sae oeulisis re murenus, nemo metam intuens terram de divina ratione dubitaret Neo minus eximia disserit de ordine in motu astrorum, et uis, inquit, hunc ianimem diserit, qui eum tam erios coeli motua, tam rares astrorum Orilinea, tamque omnia inter meo eae et apta viderit, neget in his ullam inesse rationem eaque easu eridieal, - -mto oonsilio gerantur, nulla eo tuo assequi possumus. Apposite etiam ad hoe argumentum ratiocinatur re-eentiorum Phrsicorum saeua princeps Neuton istica Lib. 3. dicens :Dum inmeis moventur in orbibus inlam centricis, undique et g guoversum in omnes partes coeli, utique nullo modo fleri reuit, ut coem furore uendum ait, quod planeto is orbibus o femineis motu consimili ferantur eodem omnes Tam miram universitarem in planetarum systemate necessario fatendum est intelligemui et onsili ruisse spretam. Idem asserit Philos me. Lib. . t testanti ima a De Osis, planetarum et cometarum compages nonnisi Onsilio et dominis entia intelligentia tri potuit. His adde, sive ae essius t m Numine ejus e pronidentia. Lib. 1. sive quae Fenelo De Pestiriene de Disti; sive domum quas l. Gulielm WeWel in suo pero recentissimo : Astronomia o Physio in suis relationibus ad Theolamam naturalem, exponunt. et facile invenies, quam misera abjecta et Philosopho vere indigna sit animadversio D. a Plae et smi philosophique ur e probabilites. 3. Mit Pag. 2, asserentis, nullas in hac rerum universitate dari causas sinales sed nos tantum ex ignoranti verarum causarum, quae sint in ipsis rebus , recurrere ad ens supremum, omnia hujus mundi ad finem aliquem dirigens. Quasi vero bruta materia sive sat sive casu possit pulcherrimam hanc caeli terraeque harmoniam produeere , quae , ut Cieero ait, quanto consilio constituatur, omni intelligentili sis homo assequi non possit. Quam si La Place lato vel casui adseribere nolit, lateatur neeessa est, Deum, summe intelligentem, materim his viribus instruxisse omniaque ita combinasse, ut eram haec, quam miramur, harmonia eons
lyconsule rursus Tudium De asino Deorum. Lib. 2 allosque, qui
282쪽
sapientiam omnia vel minima ad sinem maen ordinantis non poteris non agnoscere; ergo existi ordo in Memundo.
Idea ordinis impolin Meam emis intelligentis diam P Eatenus lanium Hispud ordinatum est, quatenus ad finem tendit nec ordinem concipere possumus, quin con cipiamus finem atqui si est finis, est ens intelligens. quod illum intendit. Nam finis est id, cujus consequendi causa aliqvid fit sed vestiis rei alicujus nequit esse sino cognitione illius rei ergo idea ordinis involvit ideamentis intelligentis. Hieipsa Tibicunque advertimus ordinem, instincla rationali concludimus necessario ad auciorem intelligentem . uti ab aedificio libro, horologio etc. quod quidem vel ipsi athei faciunt ergo a pari ab ordine mundi concludamus necesse est ad auctorem mundi intelligentem l). De
3 Plurima entia hujus mundi irrationalia, etiam pro intelligeutia nostra, natura sua tendunt ad aliquid , et per id, ad quod tendunt, colligantur in unum aliquod eo nune et anui enita irrationalia aguntur potius ei d
ex uno tantum genere ensum existentiam Dei eruerunt, ut Fabricium, qui Theologiam aguae: Niemeniri, qui Theologiam analomicam Lesser, qui Theolasiam insectorum, etc., egregio exposuerant. lyan, eum maehinatiori quadam, ait Cieero: De Natur Deor. V. 38. moveri aliquid videmus, ut sphaeram, ut horas, ut alia permuta, non dubitamus, quin illa opera sint rationis eum autem impetum mel admirabili eum releritate moveri vertique videamus, eonstantissime conmientem vitassitudines anniversarisa, eum summa saliae et conservatione re rum Omnium, disitamus, uin ea non olum ratione flant, sed etiam α-
283쪽
riguntur ad finem, quam propter sinem agani cum ex natura sua indisserenita sint ad ordinem adeoque ad sinem
quemcunque , ii V. g. astra ergo necesse est, ui ab
aliquo ni intelligent ad num dirigantur adcoque existit ens intelligens, quod sit raso sufficiens huius o
Ruti plene suseiens esse nequit, nisi sit ensi naum. Nam ordinans res mundanas ad finem non potest esse in ordine, secus esset et ipse ordinatus adeoque non primus ordinans sed qui non est in ordine ordinatorum, non
pendet ab ulla causa essicienti nec ab ulla causa sinati. secus esset ordinatus ergo est prorsus independens Laiquis rei prorsus independens, est persectissimus secus in sua determinatione negativa vel ab alio penderet adeoque non esse prorsus independens vel determinaretur ad illam vi essentiae suae, quod ex Cap. primo hujus Secti
l)Referri hiemeretur, quod narrat D. Hotte rasons de plutoso H.
Cum tempore epularum, quas simul celebrabant plures ex impiis ita dietis)philosophis ultimi seculi , multa in laudem et commendationem Atheismi prolata essent, demum Didero proposuit, ut etiam Deo suus daretur eausidicus et patronus , et electus est D. rabbe maliani. Qui graviter reseditat ita exorsus est: Dur, is aples, uitammeprit, devant mus, is dis dans in eo et e paria dismene rasse de sis. I Pamma du premier eo . e dis erile inane Etest possibie Iliamena ne seconde fotu je disci mugine etiose. Ilremit lea dis dans te comet, imis, quatre, im Dis et Du Dur rame de Mae. SANGO DI BAco Lm'stricti e LM DE soNT DEM; et iis P latent. Philosophes, quana Dionsi retor euouisura remissant de lamature. se Di immitialles, res revolutions toti ictura constam es dans tme inmie Oarself, oeste Manee unique et e servatrice α'- moriae te que notis le -- qui revient sansierae, algrfrent autres million de chamees de perturbation et de destruesion possiales, D 'gem: ERTEM, A NATURE Esr
Adde responsum Arabis alterius rudis et ignari, qui interrogatus, qua ratione se eertum reddiderit da existenti Dei De lam e furori, respondit, queae comaispar les Dares marguges surde tale, 'ia, a presse unhommei une Mis Siei. Darvieux in suo operera vage en Arabis.
284쪽
nis est absurdum, cum vi esseniis nihil possit determ nisi ad desectum ergo existit ens persectissimum adeoque
116. M. 1' Posita existentia rerum mundanarum quae in hoc argumenio supponitur, natura universa est auctor omnium effectuum adeoque ordinis hujus mundi; ergo hoc argumentum nihil probat R. N. Suppos Ant. Supponit enim, quasi quaesito esset, undo mediate offectus ei hinc ordo mundi nascatur. Porro lacile concedimus effecius et ordinem mundiam1n diare a natura , i. e. a collectione virium activarum et pa MVarum, quae sunt in rebus mundi, oriri 'si quaestio non est, unde immii itate hi esseclusoriantur; sed quaestio est quis ordina*erii has vires, quis statuerii has leges, juxta quas agunt, ut hi potius, quam alii essecius orian tur uno erbo, qui , si ita loqui fas sit, naturam nat Iaverit: atqui certe natura non seipsam natura it ergo ex ordine mundi necessario concludere oportet ad ens intelligens, quod si auctor huius ordinis. 0BI 2 ' Nolio causae debet esse fixa. ut possit dici causa talis offectus atqui notio causa in hoc argumento est vaga ei indeterminata; ergo n. D. Mai. Noli causae debet esse sim anteoedenter adussocium et quoad nos, N. Maj. Consequenter ad encium, Subd. Debei esse sim i. e. tanta vis tribui debui, quae sus-
285쪽
Misi ad offaeium producendum. c. of Asiam quatenus majorem habere non possit, N. Maj. Quia certo opus aliquod non dat mensuram totius potentiae villais. Porro
in nostro argumento concludimus ab effeci L c. ordino comequenter ad causam, ei quidem ad causam huic egoetui proportionaiam ergo necesse non est, ut nobis innotuscat
Inst. 1' Sed sic ex ordine mundi non potest inserierisientia eniis summe persecti, cum ordo finitus infinitum auctorem non erigat ergo R. B. Min Subvt. Non potest inferri immediata, F. Nisi Sul*t Mediate , N. Nin Subvt. Dixi immediate, Tr. min. Sub t. Sunt enim, qui ex hoc ordine mundi foncludunt immediai ad causam ordinantem infinitam utpote quae persecte nosse debuit, quidquid ex viribus, quas concessit, sequi posset, omniumqu rerum relationes et aptitudinem, omniaque sic in futurum disponere. ut iam compositus ordo enasceretur ei constanter persu veraret, id quod concipi non posui, nisi in ente, quod adsequatam habeat rerum deam Ast necesse non est, ut immediate concludamus, cum mediata necessario ad infinitum concludere debeamus. Inst. 2 Partem solum mundi cognoscimus atqui indonequit concludi ad summum ordinem ergo. . . . R. c. U. N. Min ei cons. Pars enim nobis nota manifeste probat auctorem sapiensissimum cuni omnia adfinem laudere et media aptissima electa videmus Eego sicuti ex operis alicujus eximii. v. g. Eneidis, ex guasolum ris ad auciorem intelligentem necessario con . eludimus, ita etiam ex pari solum mundi orcinata a
286쪽
cessc est concludere ad opiscem sapientem vel an isse auctor mundi, qui laniam intelligentiam patefecit incompositis, quae novimus, intelligentia earuit in iis
quorum fines nos imbecilli ingenio non assequimur Inst. 3 Si auctor mundi esset en persectissimum. mundus esset persectissimus anni mundus non est pe sectissimus multa enim sunt inutilia, imo etiam nociva in hoc mundo ergo
R. D. M . Mundus esset persectissimus persectione absoluia, . U. Porsectione relativa, C. Maj. Res enim creabiles omnes nonnisi sinitae a sapientia etiam infinita cognosci possunt adeoque in earum creatione nonnisi varia limitum possibilitas restat, quam, prout gloriam suam manifestare vult Deus potes determinare. Unde pariter D. Min. Mundus non est perlectissimus perse iisne absoluia, C. Min. id enim impossibile est. Non est persectissimus persectione relativa, N. min. adeoque ei raιionem additam. Nam eo ipso quod latus ordo eis lagulorum nexus nobis non si perspectus, inuisse vel jocivum dicere nihil possumus. Inutile enim est id, quod a sinem ab opifice intentum nullam relationem habet. uis autem iotum opus et singulorum si illa perspiciat , ut de re quapiam pronuntiare possit, eam cum nubio ente relationem vel nexum ullum haberet Porro non de singulis in se spectatis, sed relate ad ioium judica dum est quod si fiat, omnes praetensae imperfectiones mundi non erunt , nisi apparentes i. e. ex finitudine mundi necessario oris exceptiones a regula ordinis. Et vero naturali instinctu, cum officinam alicujus opificis ingredimur, non iudicamus inutilia instrumenta ea, quorum finem vel apiitudinem non noscimus, si artifex ille
287쪽
aliundo specimina perniae suae dederit ergo a pari judicare non possumus rationali modo enita mundi quorum fines non noscimus, ad fines suos esse inepta, cum in caeteris innumeris partibus summam ad fines ium proprios tum communes apiitudinem observems, imo rerum auas mimo intuita inuisses vel etiam nocivas diceremus, deinceps diligenitori naturae observatione uidissimas, atque adeo saepe necessarias esse ad totius conservationem et harmoniam detegamus. M. Casu et fortuito concursu atomorum, uti Epicurus somniavit, hunc mundi ordinem oriri non potuisse oste
Argumenta eae ordine morali. 17. Argumentare ordine morali ea dicuntur, quae ex sensu agendi Ne rasione populorum petuntur, ei duo sunt, unum nempe eae populorum de eaeistentia Dei nu-nimi menm alterum eae lege naturali desumptum. AMOMENTUad' . Ex unanimipopulorumconsensu Argumentum hoc ita proponi potest: Unanimis mi innium populorum consensus . Deum existere: atqui talis consensus veritatem certo comprobat: ergo existit Deug. Prob. M . Unanimis est omnium popularum eo enssu. existere Deum. Nams ' De viiquis populis id testantur tum auctores fido
288쪽
dignissimi, ium historici, tum monumenta. Ei quidemo auetores sida dignissimi usi apud Graecos Plato. qui 1 inter probationes existensiae numinis asser m semum populorum, idem Aristoteles, Socrates, Zenoetc. Apud Romanos Tullius multis in locis 2 : Nemocmnium amis immanis, evis mentem non imbuerit De rum opinio. Eae tot generibus nullum est anima praeter hominem, quod fialeat notitiam aliquam Dei. Ipsisque in hominibus nulla est gens tam immansueta tamque fera, quine Deum deceat ismensi3ὶ Si terram Obeas, s legibus, domibus, vero templis usqua
se oraculis non tua- non mala sacris avem
orici ueterum popuIo- quisque populi et reant, religionem rese-aanimes, licet in monumenta. Ubique aliaria erecta, sessius, quibus Dii cele- hieroglyphi, Statuae, templorum ruinas de
289쪽
2 Inter populos rarentiores. Sive in novo sive in antiquo orbo partier nullus est, qui in admittendo numine non consensiat, lassibus ipsis historicis religionis nostrae in micis. Fuere quidem, qui linguae aliquorum popularum haud satis gnari speciem quamdam atheismi inter eos detexisse putabant, verum viatores posteriores jam magis instructi, eadem loca peragrantes non obscura religionis indicia invenerunt 1 in Emo est unanimis omium populorum consensus, existere Deum. Prob. Itin. tqui talis onsensus veritatem certo om-
probat. Nam hic consensus, quoniam est omnium hominum, causam habere debet omnibus communem atqui causa omnibus hominibus communis alia esse nequit, quam recta ratio, modo quocumque immediate percipiens. Ergo huic perceptioni et consequenti consensu salsum subesse non potest, alioquin ratio non esset
Et sane alia causa nulla reperitu cur homines qui in suis inventis usque adeo discrepani, conveniant lamen omnes in asserenda Dei existentia, licet haec doctrina, utpote maximi momenti et passionibus summopere contraria, saepissime ad examen revocata fuerit, nec tamen unquam ex mensibus hominum, iam doctorum quam rudium, iam principum quam subditorum, evelli potuerit. Ergo eaeistit Deus.
lyVide de hae ro Bergiora Daud de la orate religion Tom. II cap. . Art. 12. Feller Catochime philamphique Lib. l. cap. 1. Tournemine REReaeron auria theisme. In opero : DEmonstraliis dea'eririene Mileu, par meton. Fabricium: Apologia generis hum advers. ace ait atheismi. - Brennarie generis hum. ωιsensu in cognore da divinit e Tom. I. Lib. 1. Part. l.
290쪽
118. BI. 1 Non magis valet consensus hominum it admittendi divinitate, quam in admittendo pol meismo. idololatria, motu solis etc. atqui in his nihil probat;
ergo nec pro illa. R. N. Q. Nam ingens est discrimen inter uirumque consensum. Consensus enim circa polytaeismrem et idololatriam non fuit 1 uniuersalis cum et populus judaicus et multi ex gentilibus, uti Iob unum Deum agnoverini, imo vix unus sit ex sapientioribus , qui non cum Socrate, Platone Pythagora, Tullio, Seneca etc. pluralitatem Deorum in scriptis suis reiecerit, licet, ii pulus, plures Deos patrios coleret Neo 2' eonstans cum nec ante diluvium, nec sere post Christum viguerii. Nee 3 uniformis cum nec seque mulios, nec eosdem neque eodem ritu 1 varii populi Deos coluerint. Unde facile huic consensu alius sons, quam recta ratio, assignari potest, nempe vel ignorantia, cum Vix caperent, qu modo unus omnia regerei vel variae apud varios populos cupiditates, adulatio erga principes etc. Quaestio autem,
an sol, an ser terra moveatur, an antipodes eaeistant eici,
relate ad usum et uiditatem hominimi iam indisserens est, ui nulli examini subiecta, facile ex sola sensuali impressione dijudicetur. OBJ. 2 ' Idea Dei est idea eniis infinite persecti atqui
plumque nationes non consenserunt in admiliendo ente infinite perfecto ergo. . . .