장음표시 사용
361쪽
jecimn ei negasi iam, quae ei permissim dici potest, . ε. qua Deus quidem positive non vult obiecti existentiam, sed tamen neque vult eam impedire, quamvis eveniateontra eius es oluntatem antecedentem, uti V. g. e
4' absolatam . qua aliquid sine conditione, et οὐ si alam, qua solum sul eonditione aliquid vult; v. g. cessationem morbi terrae motus etc. sub conditione , si imploretur ab hominibus. 5' Effleaeem i. e. quae habe effectum suum, seu cui respondei realis existentia objecti voliti ei ines dem i. e. cui non respondei existentia obiecti voliti voluntato antecedenti. seu quas non habe essecium suum, non quidem ex defeci potentiae divinas, sed quia Deus obi iiones se dignas non remove obices, quos posset ollere. His praenotatis 1 ' de liberiale voluntatis divinae, et deinde caeleris attribulis cum voluntate connexis, et quidem 2 de honitate 3 ' de justili et misericordia; 4 de omnipotentiu ei demum 5 de providentia totidem distinciis articulis agemus. ARTICULUS PRIMUS. De libertate noluntatis divinae 153. LIRERTA generatim sinua pia est potentia agendi vel non agendi libertas a coactione est polentia agendi vel non agendi immunis a vi extrinseca libertas a necessitate est potentia agendi vel non agendi immunis a quacunque invincibili determinatione ad unum. Verum cum Deus, utpote purissimus actus , non posui non agere,
liberius ejus non aeque as humana in potentia agendi vel
362쪽
non agendisii esse potest, sed liberiau μι sita est in eo, quod actu suo unico et necessario ab aeterno aliquid e trinsecum possii velle vel nolle, velle hoc vel illud. Unda aeius iste Dei, si Deum pro termino habet, i. e. eius amorem sui, existentiam, cognitionem, exercilium libertatis
etc., actus ad intra si creaturas, i. e. earum creationem, majorem vel minorem persectionem etc. pro termino habet, actus ad mira vocatur. His praemissis sit: 154. PR . I. DEus IN OMNI ACTUNT LIBER A COACTIONE.
Prob. ' Deus vi essentiae es absolute independens l); ergo a nulla vi externa cogi potest.2 Repugna in terminis , ut Voluntas ulla cogatur. Si enim cogeretur, vellet simul idem et nollet sub e dem respectu vellet, siquidem extorqueretur ipsius a ius, qui esse nequit nisi aliqua volitio nollet, siquidem ipsi vis inferretur ex hJpothesi ergo. . . 155 PR0P. II. DE ON AcTlaus AD INTRA NON EST MU
Prob. 1 In genere Actus Dei ad intra est ipsa esse tias atqui essentia est necessaria ergo et actus internus divinae voluntatis est necessarius. Prob. 2 In specie pro amore sui obiectum Muniatis est bonum in genere ergo si bonum sit insinitum ei voluntas persecia, voluntas necessario in obiectum serim: niqui Deus est bonum infinitum ejusque voluntas persectissima ergo acius divinae voluntatis non potest non necessario serri in Deum ut summum bonum amandum.
363쪽
P, ob 1 Deus es summo intelligens ergo est etiam sumne liber. Prob. cons. Volaniatis bene caedinata tendentia sequbtur dictamen intellectilis ergo sicut summa persectio
intellectus esi, cognoscere bonum non necessarium ut non necessarium, ita a pari summa persectio voluntatis est, amare bonum non necessarium ui non necessarium sive non necessario et atqui amare non necessario idem es ac amare Iibere ergo ad persectionem voluntatis pertinet, bona non necessaria amare libere :atqui creatura nulla est Deo bonum necessarium ergo, cum Deus voluntatem summe persectam habeat, creat ram nullam amat qua bonam sibi necessarion ergo amat
libere adeoque gaudet liberiale. 2 Deus habet voluntatem persectissimam atqui ad persectionem voluntatis pertinet libertas melius enim est gaudere libertate, quam necessitate adstrictum esse nisi tamen in hac ipsa necessitate singularis quaedam insit ex cellentia, uti, g, in necessitate non peccandi, omnia cognoscendi etc.); ergo Deus est liber atqui liber non esi in actibus ad intra ergo liber in actibus ad eaetra. 3 In homine a Deo creato datur liberias atqui nequit plus esse in effectu, quam in causa ergo liberius ab omni imperfectione purificata debet esse ei in Deo. 4 Si Deus necessario res a se distinctas vellei, ad acius
externos necessitaretur e ab essentia sua et a reb-
ismis atqui Deus nequii dici necessitari ad actus externos seu ad creationem
364쪽
a1 Menstria sua. Nam Deus vi esseniis est absolvis independens sibique sussiciensissimis ergo repugnat, ut eius natura rei cujuslibet procreationem ex i. Neque binis rebus externis. Nam inprimis nihili nullae sunt aditiones atqui res externae , antequam producantur P acturata sunt ergo non possunt Deum necessitare. et deinda, simus a robus externis Moessiiureiur. ab ipsis dependere Caiqui. . . . ergo 1 .
5' Ipsa rasio naturalis, propria cuiuslibet existentia et
365쪽
accopia beneficia hominem impcllunt, ut Deo pro ualiberalitate ac benesicentia grates exhibeat risiqui , misimus esse liber, nullas ipsi deberemus gradias pro sua liberalitate et benescentia Liberiastas mim, ait Seneca de vita beata, quia a liber animo promi no , ita messis est ei Beneflcium id eu, quod quis dedit, eum illiciis ιν non dare, ui idem habet li157. Scnox Itaque Deus, quamvis exercilium liue
talis ipsi sit necessarium, ad creandum tamen vel non creandum est liberrimus , cum creatio ei non-creati sint ipsi duo media exercendae liberiatis prorsus aequalian ast quomodo Deus liber simul et tamen immutabilis esse potes 'Ad concilianda duo haec Dei attributa duplex praecipue Theologorum ac Philosophorum es sententia. Alii enim
' Dicunt, decreta divina seu actus divinae voluntatis ad extra esse Demn ipsum decernentem, sed nihilominus concipienda esse tanquam modificationes in Deo contingentes, etsi eius minime persectivas. Verum haec sententi rejicienda videtur modos enim et mutationes in Deo supponit, ei tollii ab eo rationem actus puri Alii vero
quorum sententia verior videtur,
Dicunt, actum divinae voluntatis quoad entitatem imicum esse et necessarium, utpote ipsam divinam essemitam; sed actum hunc posse tendere vel non tendere in plures terminos habitudinem aliquam habere vel non habere ad unum terminum V. g. mundum. Itaque iuxta hos libertas Dei consisti in entitate nolitionis divinae seu in essentia Dei pro nutu suo respiciente objectim contingens;
366쪽
unde imminabilis manet Deus cum actus divinae
berialis entitatis sit ipsa essenta seu actus necessarius. quo Deus est: mane autem ιι ιι liber, cum ex infinitudine istius actus aliquatenus eo is possit, quod sine
additione novae ensialis seu sine nova actualione, adeoque sine mutatione, possi tamen tendere vel non te
dero in aliquod obiecium . quamvis id creatura, utpote sinita sine nova acinatione non possit lin
i Exemplum tamen aliquod modo sana rasione intelliintur in homine dari posset, quomodo actus idem sine nova actuatione in verutrum ex duobus vel juribus objectis tendere queat. Ponatur enim homo aliquis jam actu determinadus ad scribendum eaIami Dcalami vero duo vel plures supponantur perlaete aequales mihil igitur erit in ullo alamo, quo a ter alteri praeseratur. Iam homo iste nulla nox determinatione indiget ad utendum calamo A potius, quam calamo B, sed ipsa determinaiio scribe di in se includit, ut alterutrum calamum eligat: quod si seratur in ea mum A eligendum, non necessario, sed ita in illum sertur, ut possit aeque larei in ealamum Bu ergo determinatio illa scribendi ex hypothesi necessaria libera tesnon est in medio executionis seu exercuit. Jam vero Deus ex necessitate naturae suae est liber actu, non potentia, seu Deus ex nece state naturae suae exercet Iibertatem : huius autem exerciti objecta seu termini sunt relato ad Deum perfecte aequales, nimirum no creatio autereatio et quidem creatio huius vel illius mundi, cum tali vel tali perse tionis gradu Ergo, sicut homo ex supposito deierminatus ad scribendum non indiget nova actuatione, ut hoc potius quam illo calamo utatur, quia quovis calamo aeque persecte finem suum attingere potest, electioque alterutrius calami in ips1 determinatione scribendi continetur ita Deus ex essentia su dotorminatus ad agendum ad extra utpoto essentialiter actu liber, hiuus suae actionis terminum aut non-creationem aut creationem eligere potest sine novi actuatione, quia alleretrius hujus termini eiectio iam in ipsa determinatione ad agendum ad extra continetur, ita tamen, ut si unum elegerit, potuerit eligere alterum, quia utroque taeque pedi secto finem suum attingere potest. Ergo determinatio Dei necessaria amised ad extra Iibera est in medio exercitii, illudque eadem determinationasina nova actuatione alterutrum eligere potest. Neque dicatur, Deum, si eligeret no creationem, nullum habere ter minum, adeoque nec agere et hoc enim casu Deus poneret actum, quo omnes possibiles seu creabiles mundos sibi obversantes nollet , nosse autemeeris est agere. Sic homo profecto, dum ponit positivam nolitionem , agit, nequo dieitur nullum habere obiectum nolitionis suae.
367쪽
l38. 0BI. In Deo non datur electio et eiectio enim involvit deliberationem ei consilium, quod in Deo repugnat ergo non est liber ad volendum et nolendum
R. N. Ini Rat add. Dist. Electio Involvit deliber sonem et consilium in intellectu et voluntate impersecta, qualis humana est, Corie. In intellectu et voluntate infinite persecta, qualis divina est, Neg. Deliberatio enim seu i quisui rationum oritur ex desectu cognitionis ergo cum in Deo cognitio si sine omni discursu, etiam electio in ipso est sine omni deliberatione unde N. Cons. t. 1' Si lectio in Deo est sine deliberatione, Deus nunquam non lati determinatus ad unum: sed qui semper est determinatus ad unum, non est liber ergo R. C. M. N. Min. Deus quidem semper fuit dete minatus ad idem asi inde non sequitur, eum non ad aliud potuisse esse determinatum. Siquidem, etsi non determinationem ad mundum cum determinatione ad nommu dum tamen determinationem actualem ad mundum cum potentia 1 determinationis ad nommundum conjungere test. Unde Dim l ' Devi semper fui determinatus ad idem mih sublata causa indeterminationis tollitur et indeterminatio.
WhDum lite dire potentia, intalligo indissis enisam aeths divini ad alte
utrum terminum seu non- eessitatam tendentiae aetas divini in determisnaltim terminum.
368쪽
suam potentiam actuare vel ignoraruis Me homo eo diutius et eo magis indeterminatus manet, quo obscurius rationes mensi obversani Q atqui in Deo nulla est actuabilitas, cum sit necessario infinite actualus, utpote simplicissimus ei immutabilis neque ulla ignorantia, cum, utpote omniscius, omnium rerum, finium mediorumque adsinuatam habeast notionem ergo. .... Diem 2 Propterea tamen non est mis Iaer. Quemadmodum enim homo libere iam dete maius ad unum eo ipitur in ipso aci deierminationis, utpote libero,s se esse determinatus ad eius contradictorium 1ὶ tiamus, etsi semper determinatus ad unum, . g. ad exi lenitam mundi, ita tamen concipi potest determinatus ad hoc unum ui pro ui suo potuisset etiam esse dele minatus ad eius contradiclarium V. g. ad nom sie lium mundi. Unde non datur in Deo indifferentia nura tina et suspensionis, sed datur indisserentia positio in
Inat. 2 Ergo volnis exissensiae mundi potuit in monon esse 'iqui si potuit non res ista volitio, non e sine ad eius essentiam ergo ei nunc potest abesss. R. D. Alarum. λι- ui aerus eruitutius sin lusio,
o iniur, ut mi distinguatur ab aerucino, quo per absurdam h -
tue enim ab aetemo alius esse non potu et ille vero potu et.
369쪽
iuii in Deo non esse. N. Riat. Folitio, ut aerus tem&aiis sumptus seu ui tendentia vilitionis in existentiam mundi potuit in Deo non esse, c. Illat. et hoc ultimo sensu C. Min. N. Cons. Itaque voltu speciala ut aeriis intrinsece et in se, praecisione lacia a tendentia in hoc, se ipsa entilas acti, est necessaria, utpote realiter ipsa essentia, adeoque a Deo abesse nequit ast actus hic seu inlitas actus alis est, ut respicer possit sine sui musa tione hoc obiectum vel illud eo ipso, quod si infinite a tuatus. SuR sit enim, Deum, ui tendat vel non tendat in obiecium, aut ut sic vel alio modo tendat, debere novum actum aetui necessario superaddere, hic actus necessarius iam non haberet omne esse, cum nova actuatione
augeri posset ergo acius ille, quia infinite actuatus est, respicere se habitudinem habere potest contingentem terminativam ad hoc vel illud absque sui immutatione. Dico absqua sui immutatione. Nempe homo habet pote tiam inter plures actus hunc vel illum eligendi, sed ut aliquem determinate eligat, necesse est, ut se actuet seu ut a potensialitata transeat ad actum, in Deo vero vice potentialitatis ungitur actus. Unde ita Potentialitas in homine spectata tu sic seu ut entitas polentialitatis, per
novam actuationem non mulatur, seu nec plus nec minusentitatis polentialis acquirit ergo concipi aliquatenus
potest nec actum in Deo, spectatum ut sie, per novam ter minationem mutari, quia per hanc terminationem nec plus nec minus entitatis acinalis acquirit. Termimui enim haec vel illa est solum persectio intitutive seu quatenus esitam essentia terminata seu tendens, non ero est ye laesio praecise ut terminatio essenii enim sive in hoc
tenda sive in illud, propterea non eria esse eadem
370쪽
ossentia, etsi necessario terminal seu tendens ut in au
Inst. 3 Si Deus ereando interno nihil persectionis aequirit , non plus realitatis habet ut volens producere
erealaras, quam ut mere possibiles cognoscens; imo posset, quin mutaretur, velle res novas inrumpore Dario hoc repugnat ergo ....
R. c. Maj. quoad 1' memb. Reipsa enim Deus non plus entilatis habet, cum producti creaturas, quam cum illas ut possibiles cognoscit, sed lanium habe novum respectum. clus nempe divinus tendit in utrumque sed modo diverso. Nec dici potest, ad creationem requiri in Deo enlitatem novam, quia sicut in homine dum exercet liberialem, non requiritur nova polentia, sed lanium potentiae determinaiis ad actum, sic in Deo non novus actus, sed diversus tantum respectus l), quil l uia ratione in Deo, etsi sit libertas seu virtus ad utrumlibet oppositorum, non tamen sit potentialitas, exemplo sere simili ac nos in nota aliqui prideadenti egregie ostendit D. Thomas, Coni sent Lib. I. Cap. 82 Nam ad hanc dissiculiatem, Deus... videtur se ad utrumlibet habere : --nis arilem virtus, quae est ad virumlibet est quodaminodo insolentia, ita respondet: Ad utrumlibet esse alleus uirtuti potest eomenis duplicilem ino modorae parte sui; alio modo eae parte ejus, ad quod dieitur. -- parte quidem aut, quando nondum e secuta est morari persectionem, per quam Minrum determinetum unde hoe in imperfectionem virtutis redundat et Os-ιenditur esse potentialitas in ipsa, sicut in intellectu dubitantis, qui nondum assecutiι est principia . eae quibus ad alterum determinetur parie autem Uue, ad quod dicitur, invenitur aliqua virtus ad uerumlibes esse, quando perfecta Operati virtutis a neutro dependet, sed tamen utrumque esse potest; SICUT ALIQUIS, QUI DIVERSI INsTRUMNTI UTI POTEST AEu LITER AD ID. Pus PERFIci Dun me ausemina imperseeMnem uirtutis mori pertinet, ea magis ad ejus eminentiam, in quantum utrumlibet oppositorum emedit et ob hoe determinatur ad neuerum.... Me autem eri in divina voluntate respectu aliorum a se.
N id sensibili quidam similitudine in ipsa visione phrstea hominis d.