장음표시 사용
481쪽
rpi: loribus,stati rarijs cslatoribus, scalptoribus, si 'loi ilaus, encaustis p
a Us est, sic artibus confercns, autore Nicomacho, quemadmodum philoso l. T Coriferunt mathematicae. Hzec symmetriana dimentione colligit,&finitio e in ratio perficitur hexempeda, 8 normis, hexempeda pedibus, pedes uncio unciolar minutis. N orna a aut stans, aut basis. Finitio colligitur organo, cuius artes horizon, radius perpendiculum fiunt. Ex his autem singulorum membrotam relationes ad totam Corporis procoritatem, atq; alterius ad alterum inter se Pro Porsiones CernUntur, quales sint, quo conueniant, quo differant. His adiicit pici I. i colorcs,8c umbras, qui b. Oculos, capillu, Vultus, lumina, traeὶusq; regio ni In prae sientct, in affecistibus exprimendis animi et sensibus laudatior Coquinariae capita Graeca referam, qualia ponit Apitius. Ea sunt epimeles, a ZOi 'As, ccpurica, pand celer, Osprion, trophetes, polyteles, tetrapus, thalassa, ha, i us, hanc Plato adulatricem medicinae appellat. Theatirica cenicos, gladiatores, gymnicos, agitatores habet. Scenici ut hypo CDi te, Comoedi, mimi. tragoedi, thymelici, saltatores,chitonomi. Species c, saltatio nis primae, cordax, sicinnis, emmelia: in quo genere etiam pyrrhicarii. In thyme
riv aut citharoedi, citharistae, tibicines. Ad ij cc si placet di choragos:&si qui sunt
Matrici operaria. oladiatores ut retiarii, secutores Cp, qui mirmillones, thraces, amnites,hoplo iachi, numerarii, aridarn, proba 'Ones, dimachaeri, orbelae. Tum equestres esse . talia, oc Ut quidam ad thciunt, uelites, laquearil .His etiam adiunge lanistas ipsios, a quibus erudirentur.Er item ludiarios uenatores,dc bestiarios.
Gymnici stadiodromi, dolichodromi, diaulodromi, pugiles, pallastritae, acro chiristae, sciam achi, xustici, pancratiastae, qui saltu, qui disico, qui penta thio, quiliaculo nobiles, trans finem scammatis expedito, Agitatores ut russati, albati, prasin Veneti, quibus aurati, purpurei, luteiq; ad lecti. Tum desultores, di qui Troiam ladcrent. Et inter aurigas bigat', trigarii,
Restant artes aliae confertim dicendar, sola Φcbtentae nome Iatura quarsi pars Uictui seruiunt. In his aucupes fiant, hamiote, piscatorcSQ alii, UrinatoreS, aquari', cetarii, macellai ij, cupedinarii, falsiam clarit an ii, fartores, condimentarii, Obsiona
tores,uinarii, pistorcs, pistrinarii, siliginarii, si tonat, dardanari j,lupinarii, caupdes, tabcrnarii, liosipites stabularii, popinarii, popinaruin institores, biberarii, botula rii, crustularii. Sed B structores,& lactarii, re pomarii, , herbarit,&seplasiarii,&inedicam etari j Omnes, omnis Q deniq; foresis turba. Quod genus & olitores ficitores Q sunt. Post hos ec ipsi corporis agetes cura, tos reS, balneatores, pilicrepi, alipili mediastini,mangones, alipis, seu pedo tribae, ciniflones, arcularii propolς, Pigmenta iij, coronarii, cosmetar,funerarii, libitinarij, designatores,praeficae. In tertio quasi genere numerentur οβιοδι illi, quales fabri sunt omnes, ii gnarii, comentarii, materiarii, aerarij, serrarii. Tum plaustrarii carpentarii Φ, ue hiculari , sed & pegmaril, automatari), tu aurifices,inauratoreS,bra Rearii, mone rates, argentarii, vasculari J, mustuarii, gemmarii, dolearn, liguli, tectores, imbrica rii, carbonarii, calcari Τ,laterarii, fornacarii ch caeteri, lapidaril,lapicidae, serrarii, tor natores, loricarii, telorum p artifices, oc claustroru . Postremo etiamfribolarii omnes,Vitrearii, siri iratarii.
His adince lanarios, sericarios,linteones,hracariOS,suli Oes, textores, insectores, lanificas, lanipedias, carminat OreS, panniculariOS,s agarios, pelli5es, interpoliatores, sarcinatores,patagiarios, flamearios, uiolarios, manulearios, molochinarios, semisoa
482쪽
PANE PIS TEMON. 4 Tu semietonarios,limbularios,plumarios polymitarios, Phrygi5es, A qui netum au
rum intexunt,& nerrices,&item funicularioS,reticularioS, caligarios, cerdones, sutores que omnes,calceolarios, crepidariOS, learioS, ueseramentarios,& item
Denil his notarios pragmaticos, scriniarios, exceptores, ab actiS, a memo ria, a libellis, subadiuuas, calculatores, commentarientes, ab epistolis scribas, librarios,bibliopolas, chartularios, capsarios, nomenclatoreS. Praerterea nautas, gubernatores, remiges, epibataS, pausiario S, proretaS, neulcos, helciarios,uectores, nauicularios,ratiarios. Ad hec stratores, tabellarios, cur fores, cistarios, muliones, agasones,proxenetas,uistimarios, mansuefacitarios in stitores omnes .lte praecones, coactores, uenaliciario S, foricarios. Nam quid ego nummulari S c memorem, arcarios,mercatores, negotiatorcsq; alios Quia δίillos nugatorios artifices, petauristas, circulatores, funi ambulos, neurobatas, ii
chobatas, laccularios,pilarios. Sed iam uideo de fece haurimus. Itaque mox paulo meliora. Sequitur grammatice, quae uel methodice, uel historice uel mixta est. Metho dice in loquendo scribendo est.Historice in legendo cc enarrando. Comunis in iudicio Gramatices infantia, Grammatistice a Graecis, a Varrone literatio UO catur. Hic litere syllabech cum suis uel fastigiis, uel longitudinibus. Hic orationis Partes, Θc proportio,& inaequalitas. Et uitia duo rusticitas & stribiligo, 8c ortographia, ec item pedes, metaplasmi, tropi, schemata, glossemata,nota, suspensio, distinctio, clausula,uocis elatio, depresso, flexus, concitatio, mora, positura: Q tractantur, di qui legendi, qui reiiciendi, quid in quoq; probandum, qui cui in preponendi, quae sit in his oeconomia, quod'ue decorum. Praeterea Rhetorum progymnasmata quidam grammaticis attribuerunt. Historia uel fabularis, uel ad iidem.Fabularis aut uoluptatis, ut in argumentis comicorti, aut adhortatiois gratia. Iec aut argumentu habet ex scito ut in Aeso-peis sabulis: aut ex ueri solic ita te, quae aut per turpia contexitur,ur in quibusdam
poeticis figmentis: aut pro tegitur uelamine, quod solum genus philosophi ueteres admiserui. Ad fidem historia de locis est, ut Geographia: uel de temporibus,
ut Chronice: uel de natura, Ut animalia, plantarum: uel de gestis rebus, Ut anna les, historiarch careerae. Quarum elementa sunt personae, causae, locUS, tempuS, modus, instrumentum,materia,res Stylus in historia fusuS,& continuus, non perio
dicus,nisi cum prosopopoeias adsciscit in concionibus. Dialecticam primus latinitate donauit M. Varro, quae sex normis utitur. Ete nim de loquendo, de eloquendo, de proloquendo, de proloquiorum summa, de iudicando, de his quae dicenda sunt quaerit. In loquendo sunt illa: genus,species,
differentia, proprium, accidenS, definitio, totum, pars, diuisio, parrisso tum nomi na illa quae sunt aequivoca, Uni Voca, Pluriuoca, uerba, quae sua, quae Ue aliena re
hus. Ad haec substatia, qualitas, qualitas, ad aliquid, facere, pati, litus, quado, ubi, habere. Tum opposita quoties dicuntur, quoties illa simul, prius, motus. In eloquendo autem illa, quid nomen, quid uerbum, quid ex his iunctum. Quae subie-e tua sententior pars, quae declarati Ua, qui modUS UtriUs Τ, quatenus nome acci piatur, aut uerbum, quatenus perfecta sententia proloquium sit. In proloquendo autem, quae dimerentiae proloquiora, quantitate, qualitate, quid uniuersiale, quid particulare, quid indefinitu, quae sint alentia, quae negantia, qua uim habeant sin gula, quemadmodu inter se affectae sint, uni UersaleS,particulares, dedicativae, ab dicatiuae, deq; ins congrua onc Ogruae suppares iterutra .in summa proloquioris,
483쪽
. luid sumptum, quid illatio, quid ratiocinatio, quid conclusio, quae predicativa ratiocinatio, quae conditionalis, δί quid intersit, quot Sc quae formulae praedicati uicoditionalis in generis, quot in qua in formula modi sint, utru ide ordo sit, Z eius isdem ordinis quaeratio Post in coditionalibus, quot primi necessarii et sint modi,
clitis ordo, quo differat . in iudicando refellendi regulae sunt, quibus cauilla Jc captumcul ediscernuntur Reliqua pars in lociS est, qua uel maxime oratores utuntur. Et in diuisionibus item, di in finitionibus ars ingens. I lictoricae materia duplex: Ubi,5 unde fiat oratio .Prior in quςstionem dii si ditur,ec causam .in ea partes ossicin cOsiderantur, dc orationis. Ossicii sunt illae,in uentio, dispositio, elocutio, memoria, di Pro sauciatio. Inueniuntur quaestionis genera,naturae, causarum, Sc ductus, tum illa quibus fiat fides. Qusstiones quae principales, quaeue incidentes. In principalibus an sit, quid sit, quale sit. Unde statu stant illi rationales, coniectura, finis, qualitas.Mox Zc legales er quibus alij l; pro vagantur,ec iudicatio emergit. Causiarii genera demonstratiuu, deliberati uti, iudiciale. Rursus honestu, admirabile, humile, anceps, obscura. Natura, simplex, multiplex. Ducius ex consilio nascens,simplex, subtilis, figuratus, obliquus, mixtus Fides conciliando fit, docedo, permovedo. Conciliamus in principiis, docemus; si narrati Oe, permovemus in epilogiS.Cociliamus ex persona&re. Persona, uel auditoris,uel rei, uel oratoris, uel aduersarii. Re uero honesta 8c utili. Docemus argumetis artificialibus, aut inartificialibus .Priora uel insunt negotio, uel nego
tium attingunt .lnsimi a toto,Parte,nota. Attingunt a coiugatis,genere,forma, si mili, differenti, cotrario, conium iis, antecedetibus, cdsequentibUs,repugnanti hus, causis, effecistis,cdparatione maiord, minor inparium .in artificialibus uero scriptura, autoritate, necessitate. Commovemus miserat ibe, odio, inuidia, metu, spe,
ra,ec similibus Dispositio naturalis est, ordine tenes, δc artificialis pro ratio e caras e permutans. Elocutio fundam entu habet, ec fastigiu. Fundamentu latine dc placider dicere. Fastigin copiose dc ornater Cuius ratio duplex, in singulis ec copul iis uerbis. Singula propria, ec tralata.Tralata, inopiae decoris in gratia. Copulata,
construi ctione, cdclusione,sguris ita coagmentata, perfecta, Venusta, quae rursus uel cotinuata, oc fusa, qualis in historia,uel periodica,qus rursus Uel membris cae sis Q constat, ec ambitu, uel monocolos est.Memoria uero naturalis ec artificialis est. Haec partitione constat, dc locis,& imaginibus.Pronuciatio autem uoce, uulis tu, gestu,Cultu, ec habitu oris continetur. Orationis partes, exordiu,narratio, propositio, argumentatio, peroratio .EXor diuna attentum, docilem,beneuolsi praestat auditorem. Narratio aut historia, aut abula, aut argumentum, aut iudicialis assertio: cuius elementa, personae, causa, Iocus, icmpus, materia,res. Esse autem dilucida, uerisimilis,brevisq; debet. t est
aut ipsius causis, aut incidens, aut continua, aut partitis: ec narram Is augentes,at tenuantes, PraetereunteS,do CnteS, monenteS, gratiam Uel inuidiam comparan
tesβ item digredientes. Propositio aut nostra est aut aduersarii, aut communis, aut principalsu, aut incidentium, aut simpleX, aut coniuncta. Rursus, aut simplex,
aut per inductionem. Postremo uel nuda, uel rationi subiecta, uel immatim, uel
partibus. Argumentatio aut confirmat, aut reprehendit. Peroratio enumeratiue constat, indignatione, miseratione.
De poetica breuius dicendu, quod θc ispius hoc ipso loco de ea perorauimus, Θc in Nutriciis ei de fatis fecimus, ec multa cum superiori b. disciplinis habet comis munia. Prima sipecies illius est que metro heroico, fabula allegorica, historia uetusta ec suo quod a dicendi genere litis. Altera e*ru, qui uersificatores appellantur,
484쪽
ν A NEP I S TEMO N. 473 tum lytici, tragici, comici, satyrici, suis Sc ipsi partibus distincti, mox elegiaci,dcutriusque satyrae scriptores, & iambici, bucolici, as malographi, epithalamiogia
phi, monocli, epigrammatum que autores: tum illa obscuriora poematum gen ra, ithyphallicum, manerus,borimus,lytierscs. Et item qualis centaurus ille Chaeremonis, quae communi uocabulo poemata dicuntur.Triplex autem gent , dramaticon, exegeticon, mixtum. Characteribus autem constant,longo,hreui, me
dio florido. Quippe finitimus oratori poeta est ut Cicero inquit sicut numeris
adstrictior, ita uerbis licentior. Reliqua diuinatio est, quae prophetia quoq; dicitur a nostris. Haec ut ait sacer Chrysolio naus aut spiritalis, aut na turalis, aut artificiosa, aut popularis, aut da mnata est, ec profana. Spiritalis ecstasi, uoce,parabola, amatu, uisione. Visio
ipsa triplex: oculis, imaginatione, mente. Naturalis, brutorum, furentium, dor mientium. Bruta enim sicut hirundines, formicae, grues, alcedones, erinacii, ad
uentantem presentiunt hyemem. Furor est autem sicuti Plato ait quadruplex:
Uatum, poetarum,hacchorum, amantium. Visia dormientium, aut insonantu sunt,
aut somnium. Insomnio phantasma occurrit, quod uisum Cicero appellat, &E pialtes, qui latine incubus dicitur. Somnio, uisito Sc oraculum, quae Graece οραμ α& Φ--timor dicuntur. Insomnium diuinatione caret. Ex cura animi, corporis, di sortunae. Somnia uel theorematica, uel allegorica sunt.Haec aute uel propria, uel aliena, uel communia, uel publica, uel mundana: quorum coniectura fit, natura, lege, consuetudine, arte, nominibus, definitione. Qui uero somnia interpretantur, coniectores dicuntur a nostris. Extant o libri adhuc Daldiani Artemidori, Onirocriticon. Artificiose est, qua medici, qua consiliarii, qua gubernatores utuntur. Nam & medici morborum principia,momenta, fines Q praesciscunt: reconsiIiare, quid expediat in posterum coniectant: θc gubernatores uentoru tempestatumq; praeuident uarietateS. Popularis dicitur, quae uulgo nota, sicut hyemem, dein uer, caeteraSq; deinceps temporum periodoS suturas. Extrema illa est, quae maIo adscribitur daemoni, quo genere Pythie Dodonides Q sunt, oc item di uinaculi caeteri: ut homoplatoscopi,Ut etiam qui exta pecudum, qui uolatus, qui cantus auii qui monstra, qui tonitruS, qui fulgura, qui sidera, qui sortes, qui sym hola, omina, auspicia, qui sternutamenta, qui mustellarum, qui murium uel stri dores,uel occursus, qui Φ aureS tintinnantes, oculos salientes, foliorum crepitatacula pomoru semina in sublime iactata,bacilla, cortices,nomina, agines,phia. ias specula,ec mille id genus alia obseruabant. Tu illa quoq; pars damnata in primis, quae uel malos genios consulit, uel deos euocat manis, cuiq; magicae nomen fecimus, ut quam Pythones, ut quam profitebantur erigastrimythoe, ut item ne-cyomantia, sternomantia,ale tromantia,Pyromantia,alphitomaritia,aleuromantia, crithomatia, aeromantia, hydromantia, geomantia, astragalomantia, tyromantia,gyromantia. Sed Sc chiromantia, Ac item coscinomantia, multacs id genus alia uana prorsus,& ridicula,qusique iam merito silentii nos admonent. Dixti
485쪽
V A1 poeta Accius Tarenti forte apud Pacinlisi grandi iam etate
8c morbo corporis diutino affectum. multo ipse iunior diuerti Dset, eiq; tragoediam suam, cui AtreuS nome est, desideranti lecti lasset: dixit se Pacuuium ferunt, canoris quidem illud scriptoris, ac poetici sipiritus magnificentiam laudare se, duriora tame illa, --- pauloq; a Cerbiora sibi uideri: atq; Accium id quide ita se haberea espondisse, neq; se tamen poenitere, quippe qui meliora se deinceps scripturum speraret.Ingenia enim humana prope uti poma esse, quae sit duriuscula, ac gustatu acerba gignantur, tempestiue tamen matureticu .fiuntq; mitia, iucunda: sin uero statim mollia at in uuida, prae cocibus Q similia enascantur, prius ri Utro qr maturescant, Uicta fiant, putria. itaq; ingenio tant pomis relinquendu esse, quod ipsa die atat; amite mitificetur. Quorsum nam isthuco' inquis. Qtionia pleraq3 probecto Laurenti Medices, humano ingenio similia existunt. quς cum sipeciem uitio sae deprauataeq; naturae prae se ferant, futurae tamen uirtutis indicia, optinas in indolis specimen a sapientibus iudicentur: quale sors an re hoc ipsiuria sit, quod tuo naper in filiolo nosti odi discipulo iram, quae quide eX increpatione, accepta Q ignominia proueniret, minime improbandam esse prae me tuleram. Cuius quonia tu dieij nostri rationem requisisti, non alienum certe fuerit, paucis ea de re in praesentia disputare. Nel uero iram hoc tempore laudare propositu sit nobis: quamuista illam Peripatetici non inutiliter a natura nobis adhibitam putent, utpote quartum quibusdam ut aiunt calcaribus fortitudinem incitet, tum uero a nonnullis id quod etiam Aristoteles inquit, in ipsius fortitudinis partem reseratur. Sed cum Ex omni uitioru genere, id certe minimu sit habendu, quod a rationis orbita Φ mi nime aberret: ira aute, si quidem Aristoteli credere Oportet, uel ipsam quodam modo audiar ratione, eiuS Φ, quantii in ipsa est, uestigiis ins stat, omnium erito Liatiorum minimu esse illam credi pax est. Quoniam Uero, ut est apud Flaccii, uitiis nemo line nascie, ait optimus ille est, qui minimis urgetur, iram profecto in puero haud omnino detestabile esse,fatendu est. Contra uero affectio illa animi quae ira omnino uacet, quam cp αο cris Graeci uocant, haud mihi secus in puero, cst in equo adolescente tarditas, uituperanda uidetUC quippe quae infirma adhuc imbecillat aetate chima ratione proficisci nequeat, a stupore certer, atm animi hebetatudine proficiscatur necesse est.Nam in queis permulta & frigida bilis est atra ut Aristoteles in Problematis ait η stolidi sint, attoniti,ignaui an queis permulta 8c
calida q perciti, ingeniosi, acres, propensi ad Omnem eXcandescentiam Calorem physici longe magis cli frigus naturae consentaneu PUtant. CVius profecto argu mentu cum aliis permultis, tum uero ex anni temporibus persipicue intelli itur. Cum enim soluitur acris hyems, grata uice ueriS,ec se Uoni, mox pulcherrima illa mundi, natur ech ornamenta reuiuiscunt, sylvae frondibus uestiuntur, campi flori
hus omnifariam, herbis c, distinguuntur, e quibus & odorum incredibilis suauitatas amatur. Hinc auicularu blandissimis concensibus aer iam serenior demulce tur,hinc lymphaeritiis obstrepunt manantibus,omnia oculis arrident, omnia auiaribus subblandiu tur,prata, arua colles, siluae,cdualleb, ferarum di cicurum omne genus
486쪽
getius,ipsum praeterea eceIuni, ipse ut ita dicam rerum nati ira, ad pulch errim*atq; admirandusui spectaculum, aures,ocul OS, menteSQ c5uocant: omnia pube scunt, ac lasciuiunt, omnia denti ludus habet: uenit aestas ut calidior mul to,ita Scfrugum seminumq; omnium prouentu uberior. Hasic insequitUr autumnus cal
catis seruidus imis, qui fortunatum illud Amaltheae cornu, fruetitum, pomorii lcopia scaturiens, diuiti manu gestat. Quae tandem omnia eXtinguit mox glacia Iis hyinis, canos hirsuta capillos. Sed redeo unde digressus sum: qui illam in qua affectuum omnium uacationem, & quam Graeci ἀπαθ αν uocant, tantopere CX tollunt , i j mihi non hominis, sed trunci certe aut lapidis, quae nullia omnino sed vitam fabricati uidentur. An uero ego eum mihi amplae, atq; optimae spei puerudeligam, qui praecipientem somniculosus obaudiat, cui sit auris iugiter uellican da, qui excutiendus manu sit, cui iurgia, cui uerbera, cui faces sint admouendae cInspiciendum in primis Laurenti est,ut est apud poetam: Et quis cuil dolor, uicto quae gloria palmae. Qui enim recenti adhuc aetate, ita esset affectus, ut ne cy is laude, net ignominia moueretur, nihil ab eo quicq; egregium siperandum fore Lacedemonii iudicabant. At uero Quintilianus magistro cum ille excellentissimus, eum sibi puerum dari postulat, qui uictus ploret, uictor insultet: neq; eum in puero lusus offendit, quippe qui non secus atl haec ipsa, de
qua agimus ira, urgeti cuiusdam animi, erectaeq; natUrae sit argumentu. Quapro
pter oc apud ueteres illos philoibphates it est apud Plutarcha, in prouerbii latri
ocu concessera quod dici solet, iram no habere, qui mente non habeant. Hine illud fortasse esit, ci, cum ex oris habitu, mora quoq; aspectus Aristoteles iudicat: Quibus inquit, frons lata est, stupidi: quibus rotunda, iracundi sint. Manifestu uidelicet argumentu,natura quoq; ipsam uel ex Oris lineamentis nos admonitos Delle, nihil tam maximera stupore differre, dii iracundia. At uero cum duo diuersi inter sic affectus, ab uno quali capite, di fonte emanantes, diuersa quoq; appella, isone copselfendantur, astor quide qui ut primos impetus remit Tiores habet, ita
diuturnior multo, permanentiorq3 esit, radices Q altius in animos agit: alter uero
acrior quide primo, di c5citatior, sed suo sibi tepore placabiliotapriore illii quem
Graeci nunc μῆνw,nunc is nostri uero rancore puto, appellent, illiberalis contumacis φ naturae signu esse sapientes arbitrans.Tendit enim ad odiu, ad ultione,
ad iniuria, ad contumelia. Neq; uero is recta ulciscedi uia grassae sed dolo tapius atq; insidijs nititur. Vbi maxime deferbuit, tu maxime est implacabilis. Si depre cere, exulcerar: si supplices, recrudescit: occasoes nocendi obseruat, & tepora, serpit cottidie latius, augescit in dies. Quodq; Homericus ille Achilles instar Pluconis portarii habebat inuisum, aliud in pectore clausum, aliud in lingua promispium habet: Al tera ut inquit Plautus manu fert lapide,pane ostentat altera: hic in mulierculis, hic in uulpecula, hic in iis qui abiecito sunt animo, prae caeteris ui get. Hunc diuine Homerus noster in rege regum Agamemnone adnotauit.Et pceinceps recta quas analogia plurimoru turpi Um Q uitioru ac facinorti perpetua Bigmata inurit.Hoc nihil tetrius, nihil uirtuti & bonitati infensius, nihil humano ingenio perniciosius est. At uero ille alter incitatior primo, seruidior , mox iii placabilior motus animi, qui a GraeciS θυμος, a nostris uero excandescentia appeliatur: in ris plerunt eminere uidet, qui ingenuo sunt animo, ec liberali, ij det ocmisericordes,& placabiles precarteris sunt, qui ad excandescentia propensiores. Neque uero ii uel in medio irasseendi furore a rationis imperio penitus abhorrent: uidentur enim quod praeclare Aristoteles inquit audii e illam quidem, ota. audire tamen,mihistrord praecelerum more, qui antequam totu quod imperatur
487쪽
audierint, excu sant prae studio,ac deinceps in agendo aberrant,similesci; sunt eanibus, qui audito tantum strepitu,prius * illi an ueniat amicus, considerarint, uenientibus omnibus sile discrimine allatrant. Hic ille est impetus, qui ut Homerus ait bellatorum animis robur iniicit: hue tubs, hunc cornua,hunc classica,hunc militaris illa inuice adhortatio,& cI amor. hunc imperatoriar excitant conciones, hunc ut caetera n5 accessserint unica ueritas di laudat, & praecipit Irascimini,inquit, Θc nolite peccare: sol non occidat suis per iram uestram: hinc di illa ab Hesiodo laudata cotentio orta est,quae 5c ad uirtutem,& ad decus capessendum calcar eximium habet: omnem haec ipsa ex animo mollitie, languore, hebetudinem p omne exterminat.Hec infirmos sopitos lanimos erigit, cic maiores ad rem gerenda facit. Quid tu illam in egregiae indolis puero cduitus ignominiacpaffecto,iram praeter gloriae Zc uirtutis studiu interpretarer Non incusseras puero uerbera,non minis perterrefeceras, uerbis in lacrymas excussisti. Quid plorat Petrulus meus c quid queritur c nempe id ipsum ferame, quod Zc Myrmidones illi generosissimi Achillis cdmilitones,quod eius qua
animo agitabant hellicae laudis gloriam non assequerentur. Erubuit, inquit Co micus, salua res est. An tu hanc puerilem iracundiam, non eandem esse ae pudo rem putas Similima sunt ista Laurenti, eosdem si redier aestimentur, pariunt esse chis. Pedissequae sunt,ec comites uirtutis.TaIem mihi Homerus Achillem emtagit, talem se mihi ostentat pius ille Aeneas, cum immortalitatis splendoris 4 stia mulis accensus: Terribilis stetiam nullo discrimine pugnam Suscitat, irarumq; omnes effundit habenas. Talis oc Acheloum Ouidianus Hercules: Iamdudum lumine toruo Spectat,&accensae non sortiter imperat irae.
Talem denique ec Vergilianus ille generosus equuleus futurae uirtutis indoin lem prae se fert: Tum si qua sonum procul arma dedere,
Stare loco nescit,micat auribus, re tremit artus: Collectumq; premens uoluit sub naribus ignem. Quod si cui forte naturae rationis ignaro, nimis hare irae laudatio absurda esse uideatur: caetera uolentes concesserimus, nunqj mihi certe hoc extorquebitur, iram in puero ingenuae,ereetae,liberalis j naturae esse argumentu. Accedet anni, literati disciplina: omnia fient in dies mitiora,ad maturitatem io tempore ante marcescat,natura huiuscemodi perueniet. At no laudas in aetate iam costanti iraci indiam.Esto, sit etiam flagitiosa, ac detestanda.Et gladius certer idem, si earnificis manu gestetur,detestabilis uideatur: si ad latus militis, aut imperatoris sit, uir tutis egregiiq; facinoris imaginem prae se ferat. Pullulant stipe generoso in animo, uitia uirtutibus admixta, non secus atque ub eri solo, cui nodum manus agricols accesserit, rubi inna scuntur,& sentes.N que tamen qui agricolationis studio insudant, uberem illam foecundi soli spoclem probant: Quamuis semihominis uesano gramine laetuMandragorae pariat flores, mos an cicutam: Nec manibus mitis ferulas, nec cruribus atque Terga rubi spinis , serat paliuron acutis.
488쪽
pRAIFATIO IN HOMERUM. ΦT Fbasi conuestere atq; extirpare solent, quod foecundi ili ingeniit ex illis animaduerterint: ita pio lecto paretes ac magistros nihilo magis teneris adhuc uitiis in dul gere oportet, quod ea optimae ingenuaew naturae documeta praebuerint. Principiis obstandum,& quae eminent,retundenda sunt. Tarquini j instar papauerasumma capita Virga demetenda, semper Φ Ualentioribus resistendum est. Neq; tanicii interim a naturae bene institutae ratione, alienum esse putandum si quide reddere qui uoces iam scit puer,& pede certo signa thumu, gestit paribus colludere, Δί iram colligit, ac ponit temere, Sc mutatur in horas. Vale.
IN EXPOSITIONE UOMERI.ic TVRVs de Homero uate, doctrinarum omnium, atq: in
genioru aut ore, di principe, re dicturus in coetu homilist, uels graece uel latine doctissimorum: sentio nullam eloquentiam nec optari, ncc cocipi posse, quae uel auiditatem animi nostrin expleat, uel rei magnitudini respondeat, uel acerrimo deniq;ZΤ iudicio uestro,atcr eruditi stimis auribus satisfaciat. Nam re ego is sum, qui ab ineun te adolescentia, ita huius eminentissimi poetae studio ardorem, flagrauerim, ut no modo eum totu legendo olfecerim, pene 4 contriuerim,sed iuuenili quoda, ac prope temerario ausu,uertere etiam ita latinii tentaveri .di is de quo mihi agendis hoc tempore est, tantis ab sidat, tam legregiis laudibus,ut cis sit semper a laudatissimis quibus in certatim laudatus, ad huc tamen, pene etia illaudatuS Uideatur: ec uos hi estis Fl. V. quorum in ciuitate graeca omnis eruditio, iampride in ipsa Graecia extincta, sic reuixerit atq; effloruerit ut & uestri iam homines graecam publice literatura profiteant,& primae nobilitatis pueri, id quod mille retro annis in Italia coligit nim ita sincerer Attico sermon ita facile expediteolo quanqui non deletae iam Athene, atq; a Barbaris oecupatae, sed ipsae sua sponte cum proprio auulis solo, cum in omni ut sic dixerim sua supelle fitile, in Florentina urbem immigrasse, ei. se totas, penitus p infudisse uidean Quae ego singula cd templans, quasi Q oneris cuiusda, quod mihi neceDsario subeundsi sit, molem uastitatem iu OculiS praemetiens, ita perturbor animo, atq; expauesco,ut ne Φ mihi ingenium, ne P consiliu suppetat,& in ipsis pene faucibus, constricta metu uOX, nostrae , cursus Orationis obstupesicat. Et cum noua
quaedam atq; inusitata eloquendi uis, copia in ad hunc celebrandu poetam requi ratur, utpote de quo nihil dici par est, quod de alio dici potuisse scriptore uideat, nobis tamen hoc tempore, etiam illam ipsam quantulam cunq; dicendi facultate defore sentimus, quam superioribus anniS reliquis exornandis scriptoribus adhibebamus. Quid na igitur agemus Tacebimus, penitus, quas 3 oneri succumhemus An ueteres potiuS agricolas imitabimur atq; ut illi Cereri spica Bacchoracemii, sua cuil deo munera Osterebant, ita nos quantulanacul hanc dicendi facultatem, in parentis eloquentiae praeconia, Conseremus Quod si ut Propertius inquit deficient uires, audacia certe laus exit In magnis & uoluisse set est. Vos autem humanissimi uiri oratos uelim, Ut nouitate quandam insoletiam ii orationis
nostrae, aequi boni* costilatis neq; mihi fraudi adscribatis, si aut Graeca latinis, ita
exigente ratione, crebrius inseruero, aut in liS quae suppetent prae nimia rerum copia, non tam dicendo exornandis, quam percensendo enumerandis fuero occa
patus.Primum igitur de authore, tum de opere ipso carptim breuiter dicemus, planum.
489쪽
planum ut arbitror faciemus, neo ullum unq; extitisse ingenium Homericomatus,neo opus aliquod extare humania, qUod sit Homerice poesi anteferendist. Consueuere igitur qui hominis laudationem cuiuspiam aggrediuntur, ab ipsa statim origine, hoc est, a patria parentibusq; ordiri,in Φ iis exornandis,attollendis olibet is ingenη uelut habenis, apertist eloquentiae campis ex patiari. Homero autem uati haec est propria, peculiaris p tribuenda laus, quod neq; ipse de patria sua quid in prodidit, Sc plerael illum nobilissimae ciuitates, suum quaeq; futile alum num contendunt.Nam di Rhodii,& Thessali,&Ictae, Jc Cliti, &Salamini j item, di Colophonii asserunt sibi, oc Argivi, Milesii, Smyrnaei, Cymaeiq; contra uindicant,repetunt 4 eunde ad se quasi Licinia,& Mutia lege Athenienses. Ita in me dio positus literaru princeps, ceu Atalanta illa, aut Hippodamia a tot, tam cp egregijs ciuitatibus, quasi a generosissimis procis certatim expetitur. De parentibus quoqr Homeri non ad modii liquet, cum Herodotus at in Ephorus diuersa inter se prodiderint: Aristoteles autem etiam unum egenius illis, quos Graeci δαιμοναρuocent ex eorum scilicet numero, qui uersiari inter Musas putarentur, patre Ho mero tribuere non dubitauerit. Quod etsi minus credibile uideri potest, no sine admiratione tamen diuini coelestis Q ingeniJ, uel creditu ab antiquitate, uel conis
fictu philosophus grauiissimus trasmittit in posteros. Similia pene iis sunt di quae
in epigrammate hoc scribit Antipater:
Adeo uidelicet sese supra hominis conditionem irates hic eminentissimus atque incomparabilis attollit, adeoq; nihil mortale sonat, ut merito illi ec pati ia coelum ipsium,S mater esse Calliope uideri possu.Atq; haec ego de Homeri patria parentibus cpeo costio attigi, ut intelligeretis, quanta in illo uiro altitudo animi, reruo humanarum desipicientia fuerit, qui in tot uersuum millibus nullam de patria unia quam, parentibusq; suis fecerit mentionem: imo uero, ne nomen quidem suum aut titulo ad diderit, aut carminibus inseruerit: sed ut fatidici vates, qui Graeco nomine prophetae appellantur, diuina illa sua quasi responsa, at in oracula, tanquam ex arcanis quibusdam, sia crisq; deorum adytiS emugi uerit, ut planer appareret, n5 cum sibimet illa, sed omni generi hominum, omnio posteritati elaborassie Admirandus prosecto uir quem tamen etiam supra uirum crediderim quem nulla sis licitarit ambitio, nulla honoris cupido prouexerit,nullum gloris studium inflammaverit, omnia uirtutis causa a Onesti in patrauerit, neq; sese extra quaesiverit: Ip sa est enim uirtus ut poeta quidam inquit)sibimet pulcherrima merces. Idem dc pecunie possessionem, diuitias Q pira nihilo habuit: quarum uehementius studii LPKeceps Cp cupido diuina omnia atq; humana permiscuit: ita duas capitaleis h mani generis pesteis. duo teterrima monstra, auaritiam atin ambitionem deuicit penitus, atq; prostrauit. Quid dicam, quanta quam et inexplebili discendi cupiditate flagrauea it qui ab ineunte adolescentia etiam luminibus captus, rerum in omnium egenus ut qui sibi in diem uictum carminibus queritaret, etiam peregrina tionis inconimoda subiit, ut mores hominum mulsorum, multarum Φ ciuitatum consucis
490쪽
DRAEFAT: IN HOMERUM. 4 sco suetudines perscrutare ea in multiplici rei u peritia, doctior Ioge in dies, sapientior j euaderet. Quo effectu cit, ut in Homeri poesi uirtutu omni in uitioruq; exe pia, omni u semina disciplinarii, omniti 1 cru humanarussimulacra emgies Q intueamur, ipsa lilia nobis expressa, expr6pta Φ ante oculos costituerit, qipsemet .pse OO nuncὸ suis oculis usurpaverat. ecp uero no et illud in poeta hoc coelestis plane immortalis Q naturs lume effulget, pulcherrima illa carmina, iure aetas omnis mirata est, illaborata ipsi, atin exteporanea fluebat, uiuoq; ut ita dixerim gurgite exundabat, cue diuerso Mantuanu poeta paucissimos die coposuisse uersus autor sit Varus Extatq; adhuc no pauca canete illo excepta poemata, Out a qFbene male in acceptus fuerat, cotinuo in eu subito quoda, repeti noch instinctu, referete ut alui flatu. psere, an ut facile intelligant,n5 quasi sib incude uenisse humanae fabrice, scd diuino quod a impulsu instinctu *,uelut e cortina aio adyto, iacris esse excussa 1 cordi js, ut iam dubitandu nullo pacto sit, quin uere de illo De mocritus naturae verticoscias predicauerit: ομηρος φὼαωρ λαχ- λαοσνρ ἰπέων κ σμον ἐτοίμναῖ πανδιων. Sed ia de opere ipso, q pars fuit altera nostre ora lictis de stinata, hoc est de Homerica poesi, seritato reru quantuin nobis fuerit ordine disseramus Duplex est Homeri poesis, Ilias ato Odyssea Na Batracho myomachia, I largite, Phocaida, minore QIliada,iteq; Cecropas, , κιχλἱ ραρ, aliawhuiuscemodi lusus potius ch iusta opera de industria omittemus. Porro in Iliade uirtute corporis in Idyssea sortitudine nobis animi repsentat: utraq; heroico descripta est cari Dine, qdeflemcti orsi omni u costat absolutissim v,linguis si ex omnib. quas ο αλε Greci uocat, coflata est, sic ut unaque in Graecie ges sua apud illuidiomata deprehedat.Ne in tu comunia respuit uerba,sed ita callida utit, artificiosia mi uctura, ut sublimitate in copositio e maiestate Φ retineat. a quid de motibus figurisq; loquar, partim ad perspicuitate,partim ad oratio is ornatu accomodatis de quih.nihil est sane a posteriorib. preceptu, qd no ille in operib .suis lato ante cosimmauerit: a exequerer diligere nisi ta angustis fore teporis spatijs limitibus et coercitus.
Age uero, cu styli tria sint gna, sublime, tenue Sc mediu: quil, in singulisThucydides Lysias ac Demosthenes laudant, non e omnia apud Homeru eXempla repe rias.' ut sublimis quidem illud : ἄρ ἀπών σα αν νεφέλαρ, παρ εδε ποπιαν,
OF πρὸPεπιδοον, μεν μνnPἀρ ἔ π . Ne in ite apud eunde, floridii elocutio nis genus desiderabis, ubi scilicet & pulchritudo spledeat, Λ gratia, quae perinde atq; psi flores animo arrideat, quasiq; illuuoluptate permulceat plena quippe his ornametis tota sunt Homeri uolumina: & de stylo quide hactenus . Est apud illueiq; historica narratio, ita omnib.absoluta numeris, ut personas,&causas, ec locii, re lepus,&instrum eta,& factu ipsum, modii iuresipiciat, quoruexepla apponere nimis fortasse fuerit operosum. Narrat simpli citer nonnunqj radiiuncb similitudianes, SparatiGes,imagines Q admiscet eX omni reris natura decerptas.Saepe ite celeri quada, dc cocitata uti enarrati5e, ut illo loco: b πατροκυρ, ν κυουδδα αμφὶ
in qua nulla est serme nobilior posteroru sentetia, aut opinio celebrata, cuius n5 in poeta Homero originem agnoscamus. Nam ut a reru naturae principiis ordia mur, Th ales Milesius omniti rerti initiu aqus attribuit, Homerii uidelicet secutus ita scrib entem: ἀκρανος f ωαπψ πανδ πιτ υκύ.