장음표시 사용
521쪽
NORVM AD ALFONSUM SICILIAE REGEM.
V D l T O Uerdinandi sapientissimi regis obitu Florentina ciui 1 tas, inuicte Alsonse 1 cx, non minus consternata est, quam si ipsis
quoqr tecum parente indulgentissimo esset orbata. Nullii enim ab eo nostra Respublica uel studium, uel ossicium desiderabat, . quod praestare unqua pius genitor etiam charissimis liberis coni di ' sueuisset, ut qui eam toties A conssilio iuuerit, & opibus defen
. 1 It HUt OmatC m Uniuerit. lial in cornum quasi luc tu nos ad te ciues suos ue ι iaciti in L UttCcum gemitUS,lamenta sitam uicem conferremus: cui postqua mi neri satisfecistiernus, tum colligere nos ea tecum pariter mandauit, qUibUS comu ius dolor si non penitus tolleretur, at certe minueretur. Multa autem sese nobis
offerunt, quae nimiu luctum quasi suo iure castigent Sed illa in primis, quod per petuo quodam tenore felicitatis est Usiis, dum uixit Ferdinandus, quod exitu ha )uit facilem, non annis melioribus fraudatus,non fastidia tristioris senectutis ex Pertus, quod superstite sibi gloriam reliquit: sic ut iustitiae, sapientiae, constantie mlama, quae propriae regiae sunt Virtutes, nemini etiam ueterum concesserit. Adhe regnum tibi tradidit, hoc est, cui maxime debuit, cui maxime uoluit, opulentum tranquillum, pacatu, uiris armi Sin florens. Tibi, inquam, regnum hoc tradidit Alson se rex maYimo natu filio, tot rebus, tot bellis exercitato, que toties uictorem complexus est toties triumphantem prosecutus, cuic, uiuens adhuc regni totius habenas domi forasq; tradiderat, cuiusq; Uigilantia fretus, in utram uellet aurem quod dicitur) ociosus dormiebat. Quos autem tibi fratres genuit c Ouam con lentientes quam etiam semper unanimes uem Uero etiam nepotem uidit ex te natum, tibiq; cognominem regiae uere indolis iuuenem c iam castris reuendis: idolicum, miris CXcelletem uirtutibus, eXpressissimam quandam ut uere omnes dicunt imaginem Uultus animi l tui. Mitto necessitudines alias, amicos, socios adiumenta, praetidia, stabilimenta que regni tanta: mitto popularium studia quae prius etiam per se prompta, tua tamen quoq; liberalitas euocauit. PLec initur ato' alia, quae breuitatis studio praetereo, cu tot tanta Q sint, ut ne F plura, nem amplio ra optare homineS prudentes audeant a superis, ingrati prosectb simus si no ratiocinemur, quae reliqui summa fiat, ac saltem bona ipsa cum malis copensemus Reliquum est, rex magnanime Alfonse, ut Reipub. nostrae nomine que tibi deditissima est. omnia polliceamur, demus Q fidem, nun j Florentinos tuos ulla in re quaecunq; sors ceciderit,defuturos. Dixi. '
NORUM, AD ALFONSUM SICILIAE REGE M. V A M T a nos a ci laetitia credis, quanto esse gaudio perfusori inti 1cte Atlans erex, cum tanta omnium alacritate, studio uia populorum tenere te pacatissimum regnum, moderarim uide mus quod inaudita quadam uirtute tuus ille diuinissimus auus
peperit, quod incredibili sapientia prouidentissimus pater au - ό-bornauit . Etenim si VotiS Optandus rex fuisset, non alium pro lecto, quicunq; rebus italio inuent, a superi S poposcissent, quam eum principem,
522쪽
o RATIO. FILqui ductu imperio' que suo diisentientem Italiam pacavisset, id es que feras illas,8 sanguinarias Turcorum nationes, tot contentionibus, tot praelin S, tanto Ia bore , tanto etiam periculo a nostris iugulis, a nostris ceruicibus, a templis, ab at laribus depulisset: qui denique res aduersias fortiter,secundas moderate ferre, uia tramq; fortunam expertus didicisset. Atque har bellicae quidem laudes, quem admodum tuae sunt, Alson se rex, propriae scilicet Sc peculiares, ita illae pacis a tes certatim sibi te uindicant, fides, iustitia, grauitas, altitudo animi, modera πtio, constantia, tum liberalitas, indulgentia, clementia, comitas, affabilitas, litimanitas, quae maiestatem pariter & gratiam conciliant. Et cum mortales om nes ad te amandum colendun, que alliciant,regi j tamen diadematis fulgori nihil ossiciunt. Iam quantum ingenio, quantum consilio ualeas, quis ignorat Me moria certe rerum uerboriansque tanta tua esse dicitur, ut pene prodigio similis habeatur. Literae autem tam multae, tam' que elegantes, ut illustrare etiam pro fessores ipsos, atque hoc unum semper agentes, abunde queant. Itaque si nunc Socraticus ille Xenophon reuiuiscat, minime dubitandum, quin Cyro illo prae terito , te sibi unum deligat Alfonse, cuius ad exemplar imaginem persecti regis atque omnibus abs tu ti numeris emngat. Merito igitur gratulantur tibi omnes quicunque Rem publicam Italorum saluam cupiunt. Sed in communi laetitia uehementius tamen Florentina ciuitas eXultat, sic ut uix capere animis inexplebi lem laetitiam possit. Quae tam multis ultro citroq; meritis atque ossiciis diu iam se tibi rebus' que tuis inenodabili uinculo copulavit. Ipsia mediusfidius tecta ur his A moenia nobis huc proficiscentibus gestiebant, & quod rerum natura non patitur, reuelli pene a stato urbs, di cupere ipsa nobiscum ire ad te gratulatum iri debatur: quod quoniam non potuit, nos tamen potissimi in ciues suos publice imisit, ut isto nobis gratissimo munere defungeremur, quos etiam priuatim tibi
maioribus que tuis ec esse & fuisse deditissimos intelligebat. Gratulamur igitur tibi, rex inclyte, publico patriae nomine, gratulaturi ii locus ferret etiam pri
uato, tibiqi Sc tuis diem illum quo regno parrio atq; aUito inauguratus cs, auspicatissimum esse uolumus, ac deum optimii maximum precamur, ut prosiperis initiis rerum tuarum perpetuum diu felicitatis tenore, ac postremo secundissimos exi ius accommodet. Dixi.
AD DOMINOS INEUNTES SUMMUM MAGISTRATVM.Aι j mi A V D A N D A haec in primis cossietudo a maioribus uestris
tradita, magnifici potentes Φ domini, ut apUd uos urbanus
praetor summum ineuntes magistratum, de iustitia uerba fata ciat. Quo uidelicet una opera et uos ossicit uestri admoneat,
ii & ipse siri reminiscatur. Nam qui iustitiam colit, eum necesse E est & uirtutes etia caeters comitent. Omniu quippe nutrix et mater iustitia: quae si in animis uersetur, sapientia: si in corpo ribus,bona ualetudo: si in domo, concordia: si in ciuitate, pax: si deniq; in munia
do , prouidentia nominatur. Hanc qui habeant, hi nec metu perturbantur, nec pudore confunduntur,nec solicitudine carpuntur, nec angoribus excruciantur:
523쪽
si 2 PRAE LECTIosed ipsi sibi c5stant, A que sincera uoltiptas est, tranquillo animo semper'qus to perfruuntur. Itaque genS Indorum, qui Pedalil uocantur,nihil a diis aliud in sacrificiis, quam iustitiam poscebant. Qua una impetrata, omnia se adeptos arbitrabantur. Sed cum tueri iustitiam mortales omnes debeant, ituri tresti tam in prinus hoc munus excelsi potenteSq; domini, quorum qui primus est, ipso se nomine iustitiae serre uexillu profitetur, ut qui deinceps eum sequimini, nihil aliud omitino aut esse,aut dici,quam eiusdem iustitiae milites fortistimi, ac propugnatores acerrimi debeatis.Nihil igitur uerbis aut meis opus est uobis, aut cuiusquam: si locum gradum Φ,S ordinem istum cognoueritis, in quo uos senatus populus que Florentinus collocauit. Quocirca finem dicendi faciam, si prius illud Epicteti Stoici dici si uestris auribus ingessero: nemine recte aliis ius dicere,nisi qui iudex prius ipse in semet fuerit. In Fesulano Rusculo. M. CCCCXCIII.
LEcTIO IN PERSIUM. t Es op I illius Phrygis no tissimi fabulatoris, atq; in numero sapientium uirorum merito habiti, lepidissimus inter primos apologus celebratur: in quo tradit, homines duas manticas habere, unam ante pectus, altera a scapulis, tergoq; Propen dente . Sed in priore,inquit, aliena uitia immittimus, ideo ael videmus facile: in posteriorem nostra, quae abscondimus, NUidere negligimus. est enim cuim a natura sua ingenitas insitus Φ caecus amor sit, quem Graeci uno uocabulo Etλ τι uocitarunt, atq; ei quidem uitio facisse omnes ut inquit Plato ueniam damus, cum interam nulla humano generi pestis capitalior incubuerit, ut quae neminem sui ipsius iudicem esse integrum aut incorruptu patiatur , quippe amatorem cie clim ut HoratiUS inquit animae turpia uitia decipiant, aut etiam ipsa haec dele ciant . Quocirca danda praecipue opera est, non ram, ut quae proxima nobis cognata Φ sunt quam quar suapte natura honesta ac laudabilia uidentur, consecte inur, simusq; sui qui in acerrimi censiores: ne dum nosmet nobis ignoscimus atruassentamur, ueritatem deseramus, quar ut idem inquit Plato diis pariter echo -mmibus, omnium fons est & origo bonorum. Recte itaq; in Apollinis Puthii foribus,illa e coelo delapsa sententia inscripta fuit, γνοοῆι-: qua scilicet o aeci peretur se quisque uti nosset, hoc est, ut manticam illam quae sit in tergo reuoca tam quandoq; ad pectus insipiceremus, tam uarium profecto, tam que multis si
cem mesorum omnium thesaurUm, tantam morborum uitiorumta omnium co
P. zζniis i, Vbsit uasi duris leonem, hydram, gorgonas, harpyias i, non quide Hercules, Perseus, aut Aquilonis filii, sed ipsa omnino Pallas, hoc est pholosophia coelitus aduocanda ut in haec tam tetra, dira, horribiliaci, monstra ios, Iouis rapidu iaculetur nubibus ignem,ipsa nostri S medeatur affectibus Daretatin salubres Ambrosiae succos, dc odoriferam panaceam. Caeterum medicinae hanc
opem plerim ideo haud imploramus, quod tam grauin animi morbo laboramus Ut ne aegrotarc quidem nosim et intelligamus similes illis qui torpentia at αpefacta mehra,vel ob 1 diplam fana esse arbitrant, quod praemortua sint, sensuri omnis, dolori Sq; expertia. uapropter ut medici sepe eiusmodi corporis parti ferrum adhibent, aut cauteriri quo scilicet uireS ipsarum uel consopitae excitens, Vei
524쪽
uel sugat e reuocentur: ita nos profecto his potissim si hominibus, nostros curan
dos animos tradere debemus, qui labem pestem let illorum omnem, cuctaq; per turbationum siemina, ceu ferro S flammis radicitus eYtirpat: quales scilicet ei potissimum poetae censentur, qui aut Romanam hanc satyram, aut Atheniensem is , Iam ueterem com Cediam scriptitarunt.ltaq; Socratem dicere silitum fertit, opor tere unum quen* etiam de industria eiuscemodi sese scriptoribus o Terre. Nam si nostia, inquit, uitia exprobrabunt, corrigemus: si aliena, nihil ad nos: quod si hoc durius cuipiam uideatur, at certe sumere ex alqs licebit exemplis nobis, quod ex
D su sici,atin in hos potisminu scriptores, tanc D in speculu diligenter inspicere, qui
soli normam tritae recitam, prauat n* ceu digito indicantes, quaeq; sequenda foret quaeq; ruit id a uicissim, illa prius cci a , mox hec carbone notarint, ut cum nos ipsi nouerimus, hoc est, animi temperantes ut Plato in Charmide exponit) euasieri
mus,in ipsis demum philosophis adyta at in penetralia accipiamur. Veristim uni quippe est, quod Pythagoricus Lysis in epistola ad Hipparchum sicribit, qui cor
ruptis obscoenis morib. speculationes sermonesi diuinos immisceat, nihil omnino secus agere, quam si coenoso puteo liquidissimam infundat aquam, quae recognum conturbet,& suain ipsius contaminet puritatem. Quapropter bene ueteres primam quandana plillosophiarn poeticen esse aiebat, ab ea si potissimum sta pientiae auspicabantur initia: quippe cuius praeceptis ait exemplis, sensim labes omnes, macularet abstergerentur. Vnde etiam λthenienses festis Liberi patris, quae Dionysia illi, nostri Bacchanalia seu Liberalia uocitat ut, cum poesis alia genera, tum in primis ueteres comoedias,in queis uitia hominum taxarentur, ad hi
hueiunt, quod hunc praecipue deum purgandis prteesse sensibus opinabantur. Legendi itaq; poetae quidem omnes, pertractandi siint: sed ei tamen inter pri mos, per quos, Ut est apud Martialem: Agnoscat mores uita, legat in suos. Nunc quae sit origo satyra breuiter colligamus. Mos fuit antiquis Athenien sibus, adhuc quidem per pagos disparsis, atque agriculturae operam dantibus, ut cum uoluti ab opere rustico essent, genioq; indulgeret, quaedam inter se iocularia conuitia per ludicrum funderent, qui mos deinde in pompam quoque, & ludo ude Irsi uocatus est, ita ut superstantes plaustris saltarent, pariter ec in obtutu que
scomata iacerent: dein eXteporanea quot poemata estutirent: quare adhuc Greci cum quen* grauius conuitiatum prouerbio significant, ψ αμ0ύς eum dicunt, hoc est,er plaustris este locutum .Hos deinde poetae imitati, partim antiquam coismoediam iocis at w amaritudine refertam, partim satyricam fabulam excogitar ut, argumentis dictisq; iocularibus compositana, in qua non reges modo, atque he roes: sed satyri etiam induceretur ludendi causis,iocandi Q, simul ut spectator in ter res tragicas,serias cli satyraru locis,&lusibus delectaretur, de qua Horatius: Carmine qui tragico uilcm certauit ob hircum: Mox etiam agrestes satyros nudavit, dc asper
Incolumi grauitate iocum tentauit eodem rillecebris erat,& grata nouitate morandus
Spectato filia 'lusit sacris, &potus, & exlex. Erant aut tragicis, comicis,caryrici SQ poetis coimmia quaedam nam quadrata habebant chor praemiic loco hircum,aut mustii accipiebant, eorum p dramata in pro scenio recitabantur.Caeterium comoedia risum obtinebat,aesco minata: tragoedia luctus,at lamenta satyra hilaritatem lacrimis adrniscebat, atq: ab eiulatu in laetitiam desinebat. Chorus item tam satyrae cli tragoediae sexdecim personis constabat, cum essent in comoedia quatuor atq; uiginti. Scena
525쪽
PRAEL EcTIO Scena praeterea satyrica, ut autor est Vitruvius, arboribus, speluncis, motibus, reliquis'; agrestibus rebus,in topiar' speciem deformatis ornabatur. Qui Crati
no eius inuentione attribuunt, imperiti Uetera lectionis deprehenduntur, quando Aeschylo euam, qui aliquato prior Φ Cratinus aetate fuit, primae a philosopho Menedemo,sicut Acheo secundae deferebantur. Scripsit 8c Pratinas quidam, ocLycophron,& Demetrius Tarsicus, & Xenocrates, ec Phliasius Timon, 8c alii
apud Graecos permulti. Sed &Romanis gentilis suit, atq; uernacula iocularis, ec satyrica mordacitas, quod cum Fescenini indicat uersus, qui rudes atin incona positi nuptialibus lacris iaciebatur alternis, cuius rei cxemptu etiam apud Catullum habemus, tum licentiora illa carmina, quae in triumphantes uulgd canebanta militibus, qualia scilicet illa sunt apud Suetonium: Ecce Cesar nunc triumphat, qui subegit Gallias: Nicomedes non triumphat, qui subegit Caesarem. Item: VOhanis cruate uxores, moechum caluum adducimus. Vnde Martialis: Consitieuere iocos uestri quo in ferre triumphi, Materiam dictis nec pudet esse ducem.
Factu deinde, ut cum Romani, quem adnaodsi apud Liuium est, pestilentia la-
horarent, inter alia coelestis irae placamina scenici quoq; ludi instituerentur. Ac primo quide sine carmine ullo, sine imitandorii carminu actu ludiones acciti ex Hetruria ad tibicinis modos saltantes, haud indecoros motas more Thusco da hant.lmitari deinde eos iuuentus simul inconditis inter se iocularia fundetes uersibus coepere. Paulatim deinde processit artificiu, ceperet iam histriones no iam sicut antea Fescenino similem, incompositu ac rudem uersum alternis iacere, seu impletas modis satyras descripto iam ad tibicinem cantu, motuq; cogruenti per
agere, quibus hinc & satyristarum interueniebant chori, Sileniq; tunicis uillosis, ac florum uarietate amicti: satyri autem perizomata, ec hircorum pelles induti, qui etiam uituli marini pilum erectiore pro Cesarie habetes, qui grauiores quo motus ludicra gesticulatione imitantes, falsa quoq; dicacitate risum prouocabat. Post hoc Liuius Andronicus primus a satyris est ausus argumeto fabulam serere, iamq; ad legem fabularum ab risu ec ioco res avocabatur,& ludus paulatim in artem stertebatur.Itaq; iuuentus histrionib. fabellaru actu relicto,ipsa inter se more antiquo ridicula intexta uersibus iactare coepit, i quo Exodia emanarui, quς conserta dein fabellis potissmu Atellanis sint.Vnde Iuuenalis:
Vrbicus exodio risum mouet Atellanae, Gestibus Autono S. Atellanas autem ab Oscis acceptas iti uetus tenuit, nec ab histrionibus pollui passa est: eo instituto mansit, ut actores Atellanarum nec tribu moverentur, Sc stipendia tant expertes artis ludicrae facerent Differunt autem satyrica dc Atella na, quod in illa aut satyrorum personae, Ut satyrus canus, satyrus imberbis,satyrus harbatus, aut si quae sunt ridiculae similes satyris inducebantur, ut Autolicus etiaBuris,ut Sileni omnes quidem, sed is quo P inter ab os, qui παπτορ a Graecis, hoc est,auus appellabatur, cuius facies torua, atq; asipectus truculentior ceterorum, ac ferino similis a iungebatur. in Atellana autem obscoenae erant personae, Ut moechus.Haec in ciuitate Oscoru Atella primu agi coepta, a quo esse putant obscoe ni uocabulu denominatum: at hoc uidelicet Cicero in epistola ad Mariu signi ficat. Non enim te puto,inquies, Graecos aut Oscos ludos desiderasse, praesertim cum Oscos ludos uel in senatu nostro spectare possis. Ita in urbe scilicet Atellanarum licentia immigrauit, ita a Latinis satyra quo in fabula recepta est. Sed cum nominatim homines a principio carperentur, ludus I ec libertas in licentiam ec
526쪽
contium eliam uerteretUr, cum Q honestie etiam personae foedius notarentur, Iata Romae lex est,ut si quis malum carmen in quenquam scripsistet, eius rei ius iudi ciumq; esset.Ita metu poens Scenici poetae a maledicendo destiterunt. Qua de re ad hunc modum scribit Horatius: Agricolae prisci sortes,parao Φ beati, Condita post frumenta leuantes tempore festo Corpus, Scipsam animum spe sinis dura ferentem Cum soci js operum pueris,& coniuge fidaTellurem porco, Siluanum Iacte piabant,
Floribus,& uino genium memorem breuis aeui. Fescenina per hunc industa licentia morem, Versibus alternis opprobria rustica fudit: Libertas Q recurrentes accepta per anno SLusit amabiliter, donec iam simus apertam In rabiem coepit uerti iocus,&per honestas Ire domos,impune minax.doluere cruento Dente lacei siti uit intactis qtroq; cura Conditione super comuni: quin etiam lex,
Poenaq; dicta, malo quae nollet carmine quen*Describi: uertere modum sormidine fustis, Ad benedicendum delectandum 3 redactj. Sed extitit deinde Scipionis ac Laelii aetate acerrimi poeta ingenii, mira que
cruditionis atque urbanitatis Lucilius ex Arunca urbe, homo haud quidem te Dui cesila,libertate autem tanta, Ut Cum primus ipse nouissimam hanc satyram e cogitasset, non modo summateS uiro S, LUptim Albutium, a. Metellum, prae telea dic PVolani, pcim UltOS que item nominatim sciderit, sed uniuerim quoq; populum Ico manu probilis S carminibus laccrauerit, ac ne mortuis quidem poetis, Euripidi, Ennio, ACcio, Pacuui O, Caeteris que item illustribus pepercerit: seu scripta uniuscuiusique singulari acerbitate obtrectauerit:itaque dictus cst primus conaidisse stylinas inra, quod naso uidelicet, oc sanna irrisio atque uituperat osse ficetur: quem tametsi fluere lutulentum dicit Horatius, re esse aliquid quod tollere possis, tamen insignem gloriam multorum iudicio reportaui adeo etiam a nonnullis probatus,ut non Horatio tantum, oc Porsio, sed plane omnibus poetis anteferretur. Ab hoc igitur uetus illa dicacitas, quam fuisse Graecis Latinis liternaculam supra ostendimus, translata in satyram est, quae sic arbitror dicta ab antiquae illius fabulae argumento, quod in hac quoque ridicular res, pudendaeo dicuntur, quae uelut a satyris proferuntur, & fiunt. Sunt autem Satyri Liberi pa eris comites, corniculis insigniti, atque capripedes: qui treis praecipuas saltatio
Dum sipecies, qUae in. theatris usurparentur, cordaca, sicinum atque eminelian in Menerunt, singulas ab inuentorum nominibus appellatas.Vnde Ovidius:
Quid non & Satyri saltatibus apta iuuentus Fecere Et Catullus: Cum thiasio inquit, satyrorti. Atqui & Siculus Diodorus satyros in Aethiopia Dionysio scri
hit oblatos, omas umbilico tenus habentes.Et diuus Hieronymus talem quen clam ab eremita Antonio uisum amrmat: qui ipse ex eorum numero se esse aiuriamauerit, quos uano,inquit, errore delusia gentilitas, faunos satyrosq; appellet.Feruntur re in subsolariis indorum montibus Catardulorum regio e satyri esse pernicissimum animal, tam quadrupedes, quam recti curretes, humana emgie, qui
Propter uelocitare nisi senes aut egri,non capiantur. Ab his igitur fatyrica fabula Primum
527쪽
gimus,quae uario poematum genere constaret, qualem scripsisse Ennius diuersio carminii numero, Pacuviusq; dicuntur: quales ec M. Varro Romanoru eruditis simus composuit, quas alii Cynicas,ipse Menippeas appellauit, ut quae inscribit: Nescis quid uesper uehat. 8c de ossicio mariti, ec testamentu, ec illae quae Graecos
aliae tu permultae. Quas omne is uir ille doctissimus iucunditate quadam atq; hilai itate conspersi multaq; ex intima philosophia admiscuit, multa dialectice dixit: oninino. autem uarium ec clegans ut Cicero amrmat omni fere numero poema composuit, Mcnippu imitatus Cynicum philosophii, qui fuisse Phoenix dici tur, scrutis Latonis Pontici,librosq; multo risu resersisse,ut quos inscripsit Testa
inenta,ut compositas epistolas ex deorum persona ad Physicos, Mathematicos, Grammaticos, ut Epicuri foetus, ut imagines, alia in huiusino di, quae tamen nonnulli Dionysio Sc Zopyro Colophoniis adscripser sit. Atq; hic ille est Menippus, cuius persiona Lucianus Syrus sitis quom dialogis identidem inseruit. Hinc itaq; satyra quot hec nouissima uerisimilius appellata uideri potest, Φ aut a lance, qus
referta uariis primitiis sacris inferretur, aut a genere farciminis multis reb.reserto, cuius Varro in Plautinis quςstioni b. meminerit: aut a leges a tyra, de qua Lucilius& Sallustius faciunt mentionem . Tentauit aut post Luciliis genus hoc scribendi Varro Citarinus,sed succestu caruit. Hunc insecutus Horatius est maxime tersus ac purus, mireq; in deridendo vafer.Dein Persius hic noster, quem suscepimus e narranda, multu& uerae Oris, quamuis uno libro meruit, ut affirmat Quintilia nus . Hic aut non Ligur, ut quidam somnian sed Hetruscus, Vola terrisq; natus, Neronis aetate floruit,magistro usus Cornuto, annum Q undetrigesima ages, ex cessit e vita.Nam quae praeterea de illiuS Uita eX antiquis aliquot inceris ac friuo 1ae autoritatis comentariis circumferuntur, ea nessi adducere in mediu,neque aut assirmare,aut refellere in animo est. Hoc ipsum deinde pelagus &Iuuenalis ingressius, uelisi usus maioribus, longius in aliquanto in caeteri progressas zi portu est. Hac igitur quadriga Romana inuecta satyra ad ignotam Graecis hominibus palmam decucurrit. Charactere usi sunt Satyri eodem fermer, quo ueteres Corni ci Summa illis inaequalitas, modo exiles, ac tenues, modo exultantes, ct uelut ampullosi, nunc stricti ec castigat nunc uagi atq; effusi, plerusin aut obscuri, operosi, implicati, cultu Q quodam florenteS acquisito atq; affectato. Idiotismu praecipue adamant,rem que inter oratorias ac PoeticaS uirtutes raro procedit, magnoq; in diget temperamento, nuda sunt Uerba illis,propria,significantia, energiae plena, non graeca tamen, non alioqui peregrina,no trita, non obscoena ec scurrilia reformidant. Multa aspere,multa seuere,multa blande multa item ambigue: dicunt ecsubdole Toti urbanitate, ec salibus, toti scatent sensiculis,atin acuminibus: nunc omnia obliniit felle,nunc aceto consipergunt, nuc iocis di lasciuia condiunt, nucmundi, nitidi,candidi, nunc horridi, agrestes, squallidi,nunc leniculi, improbi, petulantes nunc uehementes,incisari, minaceS.Reprehendunt acriter,insiliant impotenter,uasre cavillantur, astute obrepunt, effluunt lubrice tergiversantur, illi dunt, dissimulant, ardent,uersant, suspendunt, feriunt, pungunt, prouocant, titillant, stomachantur, attonant ceu fulmine omnia, di concutiunt. Ac de satyra quide hactenus. ANGELI
528쪽
DIALECTICA. V o D fac re naulurn gubernatoreS QIent, ut maria, portus,
littora, insulas intra Unam paginam colligat, Unde quantum peractu, quantumq; supersit itineris ratiocinetur: idem mihi nunc arbitror faciendum libris his enarrandis, quibus argu mentandi uerissima praecepta comprehenduntur.Nam cum proximo biennio praeter Porphyrq comunes quin P UOCCS, etiam Aristotelis ipsius decem summa rerum genera, hoc est ut quidam inquit decem naturae uerba, librumin de elocutatione singulare, priorest duos qui resolutorii dicuntur: ec extra ordinem de ca uillorum praestigiis unum publice interpretati simus, stupersint duo posteriores cum quibus hoc anno laetabimur: ec de argumentorum sedibus octo, quib. tota disputandi ratio continetur, facturus ope prechma uideor, si praelectione duntaxat unica rerum capita ipsa, quaS aut hactenus enarraui, aut ad enarrandum de anceps accingor, breui quadam uelut enumeratione sub oculos costituero. Nam cc quae necdum tractauimus, facilius ita cognoscentur:& que iam perdidicimus, fidelius continebuntur. Prius igitur Φ in Aristotelis adyta reciperemur, excepti a Porphyrio sumus uelut ab edituo, qui uoces nobis comunes illas insusurrauit Renus, specie, differentia, propriuat accideS: genus illud esse doces, quod de pluribus etia specie: sipecie, quae de pluribus tantu numero diiueretibus diceret: sic titui interroganti quid est utrui, resipodeamus,sium ma esse genera decem, que semper despiciant infimas aut species multas quide, sed numerabiles, quae tantii suspiciant, quae media sint, & alterutra summis atqr infimis interiecta, defunili utro ut
munere, siemperq; sursium colligi, deorsim disssipari, dici de inferioribus: u supra
1int retro1sus no dici. De nullis indiuidua, id est, quoru proprietates in uno altero non concurrant: quae quoniam comprehendi numero nequeunt, nullum cu philosopho habere comercium. Dimerentiam de specie quoq; discrepantibus praedicari,suggeri eam tamen quaerenti quale quid est. Genera his diuid species com pleri, sub1re formae uicem, sicuti materiae subeat genus: atin ad eorum sit,statiam conducere, quae sub genere eodem sunt.Proprium quod uocatu speciei competere Uni, toti 8c perpetuo. Aduenire accidens, ct abire: sed illo incolumi, quod sub icitur Nam & inesse eidem posse, & non inese: quum is nec Renus, nec spe cies, nec disserentia,nec propria lit,alio tamen usquequat fulciri.Nam quae communia cunctis, quae quibusdam, quae nonullis propria, quς singulis,facile his cognitis tutem et indagabis.Ecce autem magnus ille Peripateticorum princeps prima nobis rem genera proponit, quae praedicamenta dicimus, sed aequivoca prius esse docet, quibus idem nomen, ratio non eadem: nam si ratio quoq; si t eadem dici uni voca, sicuti etiam denominatiua, quae ab origine ipsa, qua producantur' solo differant casu. Dici quedam iunctim, quedam separarim. Dici aliqua de sub tecto, quae in subiecto no sint. Esse aliqua in subiecto, quae de subiecto non dicantur. Competere utrunq; alijs, competere alijs neutrum. Diuersas esse diuersorum generu species, quae deinceps in serie non sint: nam in serie si fuerint, non esse in terdum diuersas Que separatim dicantur, substantiam, quantu, quale, ad aliquid, tibi,quando,iacere,habere,facere, pati uocant Substantiam prima decernit, quae de subiecto non dicatur,secundam quae dicatur: quae de subieeto dicantur, ea nomen illi ec rationem: quae in subiecto sunt,nunq; rationem, stipe nec nomen com. Ang. Polit. X municare
529쪽
y1S A NG. PO OTIANI municare. Caetera uel deprimis dici, uel in primis esse substantiis: ergo his subla lis omnia tolli.De secudis magis esse eam substantiam, quae primae uicinior. Atq; ut prima se habeat ad reliqua, sic species ad genus. Nec magis unam specie subis stantiam esse, j alteram de ijs loquor, Rus tantum species,nb oc genera: sicut nec Unam aliquam primam magis altera esse substantiam, atq; at prima se in dicendoli ab eat ad reliqua, sic ad accidentia sipecies earis,ec genera. Commune utrius ae substantiae id esse,ut in subiecto non sit.Tam nomen secundar, cli rationem de prima dici, quod idem tamen θc differentius copetat, quae in subiecto quoq; sint, sed ut partes. Ati ab utris ly, hoc ei ct substanti s 8c differetiis, dici uni uoce omnia: sed primam substantiam significare hoc aliquid, secunda quale quid potius, hoc
est,non quale penitus,sed quatenus ad substantiam pertineat. Nihil his esse conistrarisi, sed nec quanto ipsi, certo praesertam: quodq; substantia sit,id illam nec ma
gis esse, nec minus: propriis tamen illius este, ut eade numero contraria suscipiat, nequa limi rationiS expers,ne quςstione uel oratio moueat, uel opinio. Quantati ero este aut discretu, aut continuum: rursus, aut habere partium inter se posita, aut non habere. Discretum, quod nullo comuni termino iungatur, Ut numerus, ut oratio. Continuum, quod huic diuersium, Ut linea, superficies, corpus, tempus, locus. Nam partium positu constare lineam, stuperficiem, solidum, non costare numeru,tempuS, orati Onc, quado in hiS ordo sit potius, quicquid praeterea quanta dicatur horum similitudine dici, nihil huic esse contrarium,nec enim Obstare magnum θί paruum. Nain Jc esse ad aliquid, δέ uacare contrario, nisi si quis de loco
ambigar, nec autem recipere magis, aut minus,proprium tame qUanti esse, quod
aquaie vocamus, ec inaequale. Ad aliquid illa quide putari, quae quod ipsa sint,
esse aliorum dicantur,uel alio quouis pacto. Suscipere contrarium, suscipere magis 8c minus, quan Φ nec Omnia reciproca esse, nec uno tamen casu. Vt aute re ciproca negentur quaedam, reddentiu fieri uitio, quare interdum fingenda voca hula: nec ad accidens tanaen, sed reserendu esse ad illa ipsa, ad quae dicuntur, ubi sublatis etiam caeteris recurrere: nam ex iis pleram simul esse. Nullas re uera sitibia
stantias este ad aliquid, si res uoces ad aliquid, hoc est, quod hoc ipso sit, quonia aliquo pacto se ad aliquid habeat: quare altero ad liquidum cognito, protinus realterum cognosci. Qualitatem deinde, qua dicamur quales in habitu & dispositatione consistere, quarum sola discrimen diuturnitas faciat Item in naturali quadasa cultate,& facultatis eius Uacuitate in astectivis qualitatibus, quas N asse iJe quidam uocent, quae uel sensus assiciunt, uel ex asses ionibus oriuntur. At si maianeant, aste diluae qualitates: si protinus abean t, a tactioneS potius nominentur, cuab his quales iid dicimur. Postremo in forma cuiusque re figura, quibus densum
tamen oc rarum non adnumeres, ut quae magis positu contineantur, denomina,
tiones hinc produci,nisi si uocabula desint: interdum Uero ne tum quidem, cum praesto sunt. Caeterum contraria no qualitatibus modo, sed Jc qualibus este: nec omnibus tamen, ac si alterum quale sit ex cotrar as, esse item di alterum, magis i susci pere, ec minus,nec ubique tamen. Qualitatis esse proprium, simile ac dissimile: 8c cum singularia in qualitatibus sint,unde quales appellamur,genera ipsa in terdum ad aliquid esse, nec absurdum tamen, ut duobus idem generibus adscri hatur. Reliqua in unum quasi fasciculum praedicamenta colligiitur: facere enim ec pati contrarijs offeruntur, quae magi S etiam, minus' que suscipiant. Iacere ip sum denominatur positionibus tantum quatuor, alia prorsus ut manifesta dissi mulantur. Oppositis immoratur Aristoteles, quae sint, aut ad aliquid, aut contratia , aut quale habitus ec priuatio, aut quale dedicatio, abdicatio. Plurimum
530쪽
DIALECTI c A. F 9 plurimum uero inuicem differant: nam ad aliquid ipsum quod sunt oppositora
dici, aut quo alio pacto: contraria non item, sed hoc ipsum contraria: quae si eius modi sint, ut necesse altera sit esse, medio carere,alioqui no carere, scd mediis esse aliquibus nome, aliquibus fieri, si extrema negaris. Privatione circa idem suapte natura uersiari.&habitu: nec enim alibi esse priuationem, i ubi naturaliter habi tus aliudq; priuationem dc habitum, Φ quod priuatu fuisse, aut habere habitu di citur: quai utrobiq; oppositio. Sic aliud esse dedicatione, abdicationem, aliud quodcunq; his subest.Oppositionis tamen eundem modii. Non easdem esse pri uationis,habitusq; oppositiones, quae ad aliquid sint: quonia illae nec alterius dicuntur, quod sunt, nec retro aguntur: non irem cadem quae contrariorum. Nam
nec necesse illa alteru inesse, ut contrarηs quibusdam, & inesse omnibus aliquando, quod niunt his euenit contrarijs, quae medio uacent. Addit & illud no posse regredi ad habitu priuationem.Denil abesse a dedicatione abdicatione Q, quia hiis ueri falsio necessitas insit,necessitas illa inqua, quae nec contraria tangit, nec illa quae ad aliquid, quan in alter id in contrariis, sed iunctim prolatis apparet. Postremo contraria circa idem genuS uersiari quin potius aut elicin eodem genere, aut in generibus cotrariis, aut ipsam et esse genera. Docet ec illud uocabulu prius aut tempore dici, aut clim retro si agas, esse alterum non probetur, aut ordine, aut dignitate, aut quoniam sit alteri causa. Vocabulu simul uel tempore, uel natura, sed citra causam, uel quoniam sub eodem genere sectione eadem contra partia
ris. Sex esse motus species, generationem, corruptione, incrementu, decremen rum, uariatione, loci mutationem. Nio tui quietem contrariam, corruptioni generationem, decremento incrementu, loci mutationi mutationc alteram in contia
rium locum,uariationi uel nihil, uel qualitatis pausiam, uel qualitatis in contrariumutationem. Quin illud habere,nunc ut ad habitu disipositionem p referri,nunc ut ad quantum, nunc ut ad aliquod circa corpus, aut in corporis particula, nuc ut ad partem,nuc ut ad id quod in vase, nunc ut ad possessionem, nunc ad exempluillud quo uxor uiris, uir habere uxorem dicatur. Atq; hactenus in prodicamelis. Sed age librum quo Peri hermenias insipiciamus, in quo tarn uerba nectuntur. Quaecunq; igitur uocibus insint notae dilom sunt, quae animo, sicuti vocum note ipsa quae scribimus. Sed nec uoces, nec literae tamen eaedem cunctis clim sint in animo omnibus eadem quoru sunt hae similitudines. Conceptiones di in animo sunt ueri expertes, re falsi, quibus nomina 8c uerba respondent: nam uerum falsum in diuisionis est, ec compositionis utrobiq;. Nomen dico uocem significatui habilem, exposito sine tepore, cuius pars nulla seorsum significat,licet assiectet. Cui quidem negatio si obstiterit, indefinitu vocabitur nome, c aliud a nomine, quemadmodu ec nominis casus. Eadem & uerbi finitio modo tempore non fraudetur, quod est eorum signi'. quae de altero dicuntur, a quo itidem indefinitu uer hum, casus Q uerbi discrepant. Haec aut seorsuin quidem significant, sed non uerutame, ac falsum. Quare ad Orationem pergamus, quae uox est significatui habilis, citius etiam seorsum partes ipsae significant: nec omnis latrae oratio veru falsum orecipit sed enuntiativa duntaxat, que amrmatio primit,uel negatio est, etiam que prius * copula uinciatur: uerbum autem sibi enuntiatio poscit, quod etiam fini tionibus adhibetur est una interdum enuntiatio in uocabulis pluribus, est θc in uno multiplex. Sensus enim potius ibi respicitur, sed assirmatio de quopiam, ne gatio a quopiam, quid enuntiat.Nullat omnino est a stirmatio, cui no aliqua adiauersetur negatio, quod totu contradictio dicitur. Agatur de eodem oportet,reiecta aequivocatione,&cauillamentis caeteris. Fit autem ut uniuersialia nomina, fit Ang.Polit. χ χ ut di