De necessaria secessione ab ecclesia romana, disputationes: disputationum ...

331쪽

DISPUT IV. DE BONORUM OPERUM NEcEssITATE. 285tinua inter carnem et Spiritum pugna dum Spiritus praevalet in peeuliari aliquo actu Non statim propterea Caro penitus destruitur : Sic dum Caro victrix manet in aliqua tentatione, non illico Spiritum ejusque dona extinguit vel excutit. Possunt ergo Fides et charitas manere in fidelibus etiam peccantibusa Sed quoad actum primum, non secundum Quoad semen et radicem non quoad fructum Quoad habitum, non quoad operationes et exercitium. Nec propterea, quod Author salso pertendit, diei dobet fidolis adulterium vel homicidium patrans castus adulter, vel mitis homicida; quia gemini isti effectus geminum supponunt a quo oriuntur principium, Spiritum a quo opera fidei et charitatis manant Et Camem a qua peccata; Unde si adiutorium vel homicidium patrat, non hoc operatur, qua Spiritualis, sed qua Carnalis. Hoc tantum bene poterit inde colligi, donum castitatis et mansuetudinis, quod per regenerationem obtinuit fidelis, non

ita persectum esse, ut excludat penitus Vitia opposita, atque adeo, eo non obstante, manere semper in eo cum carne omitem concupiscentiae, qui sese non raro Variis in actibus exerit, tum quoad Θυμπιν, tum quoad

ἐπιθυμητικὸν licet nec penitus habitus et dona Spiritus Oxtinguat, nec finaliter illa excutiat, quia tandem fidelis, per spiritum iacta corporis paulatim mortificando, et de his et de aliis peccatis id genus plenam victoriam reportat et Miseniis Rom. viii. 37. liba possent addi ad veritatis istius confirmationem Sed haec hactenus suffcero possunt ad demonstrandum quod intendimus, In doctrina nostra nihil esse quod operum necessitatem,

et studium pietatis tollat vel relaxet Nihil esse contra, quod illud essica

335쪽

I. cum hine sit ei Iactolica, teste Athanasio uia, o Deum in Trinitati, et Trima lam in Unitate ueneremur, et augustum hoc ysterium rationi inaccessum, et multorum haereticorum Veterum et recentiorum blasphemiis impetitum, praecipuum Religionis Christianae constituat fundamentum In id potiasimum mons pia d et incumbere ut de veritate ejus in Verbo proposita magis a magis persuadeatur; et si τὸ πως non potest assequi, quod creaturis negatum est, τὸ in tamen firmiter et inconcusse teneat. II. Cum ero ex omnibus, quae hoc docent mysterium Scripturae raculis, nullum luculontius sit et illustrius dolabri Joannis loco, ubi tres Tostes Coelestes testantes inducit, quem propterea orthodoxi semper tanquam palmarium haereticis opposuerunt, et in cujus detorsione etiam adversarii omnem suam industriam et ingenii acumen collocarunt, ut ejus Vim quacunque tandem ratione eluderent: Non ingratam et inutilem veritatis studiosis nos saeturos rem sumus arbitrati, si paulo accuratius hae Academica velitatione in ejus sensum inquiramus, et Veritatem sacrosancti istius mysterii adversus impias impurorum haereticorum strophas vindi

cemus.

ares enim sunt qui testantur in celo, Pater, Sermo, et Spiritus S. et hi tres unum sunt V Scopus Apostoli os confirmare fidem Evangelii de Divinitate Christi, et olei Hus Mediatorio Cujus a principio Capitis salutares fructu et effectus notaverat, quales sunto. Spiritualis regeneratio, et Dei a proximi dilectio, ver 1 Omnis qui credit quod Jesus est Christus, ex Deo genitus ast et omnis qui diligit eum qui genuit, diligit etiam eum qui genitus est ab eo. .mandatorum diVinorum obser-Vatio, Ver 2, 3. 3. Victoria o mundo, Ver. 4, Quoniam quicquid natum eat ex Deo inest mundum, et haec est Victoria quae vicit mundum, nempe fides nostra. Quis est qui vinei mundum, nisi qui credit Jesum esse mi Filium γ' Quia vero plurimum intererat ejus certitudinem

336쪽

in animis nostris confirmare, ostendit fidem istam laterum habere immotum

in multiplici testimonio, quod Deus illi perhiberi voluit, tum in celo,

tum inTerra, quod invicto persuadere nos debet, Christum Dominum esso verum et aetemum Dei Filium a Patre genitum, Redemptorem nostrum. Hoc autem estimonium ita tractat, ut primo in genere de eo agat, Ver. 6,

quum ait 'Spiritum testari, quod Spiritus est veritas,' id Spiritum in cordibus nostris obsignaro, quod Spiritus, id doctrina Evangelii de Christoriusque beneficiis, quae nomine Spiritus Venit 2 Cor sit. 6, ait verissima; Deinde in specie et distincte de utrisque loquatur, et primo de coelestibus, Ver. 7, postea de terrestribus, Ver. 8, atque ita fidem nostram tutissimo in Christo solo quiescere doceat, cui non duo tantum, ut in Lege requirebatur ad rei alicui fidem faciendam, sed longe plures omni exceptiono majores, Tres puta in coelo, et Tres in terra testimonium reddunt. IV. Quia vero Adversarii, ut sacIlius se ab Argumento, quod hine nectimus ad probationem Trinitatis, expediant, solent objicere, locum osse supposititium et adulterinum, qui a Nostris sit insertus, nequaquam vero a Joanne perscriptus Unde Socinus Commen in h. l. expresse innuit verba lata adulterina esse et ab hominibus, qui suum dogma de Trino et Uno Deo quacunque ratione defendere ae propagare Voluerunt, in hunc locum insaria: ' Cui succinunt niedinua in explicatione locorum Smalgius contra Sch perum de Trini. Volhel et alii Canonica Oraculi istius auctoritas est primo asserenda; o Vel magis quod nonnulli etiam ex Pontificiis ut Metanus, Eramus, et alii de loco isto ut dubio et suspecto loquantur, idque quia in variis Graecis Codicibus non invenitur, et in quamplurimis Latinis desideratur Noe habetur in Toxtu Syriaco Arabico AEthiopico, illiusque Patres varii, Augustinus, Hilarius, Chrysostomus, Cyrillus, Nagiangenus, quum maximo illis advorsus Arianos usui esse poterat, non meminerunt. Verum multa sunt, quae loci istius a reia erincunt.

V. rimo, des probatissimorum et antiquissimorum Memplarium, quae hic pro nobis aperte militant. Hieronymus, qui ex testimonio Augustini sui Vir doctissimus, et trium linguarum peritissimus, qui et omnia sereante illim Scripta Ecclesiastica legit, in prologo in Epist. Cano ad Eustochium, reseri, Codices omnes Graecos suo tempore versum hunc hab

isse, et tine de Unitate Triniistis Deum at infidelibus Latinis Inserpretibus omissum queritur. Eramus satetur extare in odio Britannie vetustissimo, qui tantae sui apud ipsum auctoritatis, ut versiculum istum in prioribus ditionibus omissum, an posterioribus accuratissima cura, ut ipso scribit, recognitis, restitueret Laudatissimae Editiones, Complutensis, Regia Antue iensis, Ariasmontani Rob. Stephani, Eliae Hulteri, VH-toni, quae probatissimis et vetustissimis odicibus usae sunt, retinent. Unde si in quibusdam desideratur, hoe fraudi et dolo malo Arianomun adscribendum est, qui textum hunc eraserunt, quia punctim transfigebat

eorum haeresim ut Hieronymus testatur. Secundo, extus ipsius connexio, nam nisi admittatur hic versus, nullus erit sensus Verborum sequentium Et tres sunt qui testis-ntur in terra, quae manifeste supponunt, Tres alios Testes praecessisse, qui non erant ex Terra, quod confirmatur

ex ver. 9, ubi divini et humani tostimonii si mentio, 'Si tostimonium hominum accipimus, Testimonium Dei majus est; ' Annon vero haec collatio supponit Dei testimonium aeque a hominum Tertio Patres Versum hunc retinent et laudant Cyprianus lib. de Unit. Eoeses diei Dominus, Ego et ater unum sumus, et iterum de atro et illi et Spiritu S. seriptum est, Et hi ares unum sunt Athana misputatione contra

337쪽

Arium in Synodo Nicaena privatim habita, et lib. i. ad heophil. Idacius

adversus Varimandum, Fulgentius in responsione ad objecta Arianorum Me. Quarto, stari analogia et locorum parallelorum collatio, quae Onfirmant quod hic dicitur, tum de testimonio, tum de unitate trium istorum estium, Joh. V. 36, 37, et viii. 17, 18 et x. 36, 37, et V 26, 27, et xvi. 13, 14, 15. Quinto, cum hic versus vel ab Axianis sublatus suerit, vel ab Orthodoxis additus, prius illud multo probabilius est, sive enim casui hoc est adscribendum, proclivius fuit in describendo aliquid omittere, quam integram pericopo textu inserere, sive dolo, credibile est, hujus reos suisse Arianos potius quam Orthodoxos, tum quia saepius hac in parto patefacta est fraus haereticorum, et Arianorum inprimis, qui alia Scripturae loca mutilarunt, ut notat Ambrosius de fide V. 7, et do Spiritu Sancto iii 11 tum quia e re ipsorum magis erat locum hune eradere, quam Orthodoxis illum addere, quia si genuinus fuit, ex eo illorum haeresis prorsus evertebatur; si vero supposititius, non inde periclitabatur doctrina orthodoxorum circa Trinitatem, quae ex aliis Scripturae locis luculentor probatur. Unde omnino verisimilo ost hoc ab Ariani iactuma ut Socrates observat histo. celes lib. Vii. c. 32 et ripar xii. Veteres Interpretes significasse, quosdam fuisse, qui pistolam hanc primam Joh depravarunt, quo in Christo hominem a Deo separarent. Nec

hoc dissicile fuit Arianis, dum Imperatores erant Ariani, et Episcopi, pulsis Orthodoxis, totum pene orbem oecupabant. VI. Hic ero nec Codicum varietas opponi debet, quia longe plures et probatiores retinent, quam omittunt: Nec Vermonum Syriacae, Arabicae, AEthiopicae auctoritas, quia sontibus aequiparari non debent, et satis constat eas esse recentiores. Nec praetermissa Veterum curatio, quia hoc potest tantum innuero, in Codicibus Graecis et Latinis quibus usi sunt, locum de-suisse; sed nulla veritatis specio potest colligi esse inrοβολώμαιον, cum Vel Librariorum negligentia omitti, vel Arianorum malitia eradi potuerit. Neo Conterius ipsius series, qui estium quidem terrestrium, aquae, Sanguinis, et Spiritus, de quibus loquutus fuerat, Ver. 6 descriptionem postulabat, non ero coelestium qui huc non pertinebant Nam ex copula quae Ver 8, additur,' μιν adaestes coelestes jam probavimus. Et cum agereturdo confirmatione primarii iundamenti Religionis Christianae, imo totius Evangelii, potuit nec dobuit omitti summum illud et irrefragabile Testimo, nium, quod singulae Trinitati Personae ad fidei nostrae sulcimentum protulorunt.

VII. Assoria vero loci istius Authoritate Canonica, Verborum sensus jam venit onucleandus, ubi tria expendenda sunt, Testium istorum Natum, emtis, et insitas Natura quinam sint ostendet, Pater scilicet, Sermo et Spiritus . Operatio quid faciant docebit, nimis quod testentur in coelo. Et ita consensum et . -υσών probabit, quod sint unum. Quoad prius, ut in ostimonio non tantum quid dicatur, sed etiam vel maxime quis dicat attendi solo et debet, Ita Joannes designat eos nomine Paιris, Sermonis, et Spiritus Sancti, quibus res Personas Sacrosanctae Trinitatis intelligendas esse omnes Orthodoxi unanimi consonsu satentur, quae subsistendi quidem modis distinctae, sed essontis ratione unus sint et aeternus Verus Deus. Pater, qui primam personam notat, non sumitur οὐ a.. relate ad Creaturas,

quo sensu ad totam Trinitatem pertinet, et saepe usurpatur in Scriptura, quando Deus dicitur Pater omnium Creaturarem tum rationalium tum irrationalium Job xxxviii. 28, at ii 10. Sed rara ramina Iro prima ΤΗ- nitatis Persona, quae ex se Filium suum ab aetemo ineffabili ratione genuit sibi coaetemum et eo sontialem De qua, quia nulla lis nobis movetur ab

338쪽

Adversariis, plura non addimus, ut de secunda Persona, quae hic per Λόων deseribitur, et de qua controvertitur inter nos et ipsos dicamus. VIII. Vox Λονος peculiari ratione a Joanne videtur selecta

. 22 ad designandum Filium Dei; unde saepius eam usurpat, potissimum in ipso Evangelii initio, e. i. 1, 2, is ἀρχῆ ν

Λόκ, In principis erat Sermo, &c. Et Ver 14. Et Sermo caro factus est. Si c. 1, Ver 1, pist. Quod erat a principio, quod audivimus, quod vidimus me τε Λον. - de Verbo vitae.' Et Apoc. ix. 13, dicit nomon Filii Dei, qui ipsi apparuerat, esse . Λογος τε Θωὐ, Sermo De Nec apud Joannem solum vox ista oecurrit, sed et apud alios quamvis rarius, eo enim omnis respicit Lucas, cap. i. quemadmodum tradiderunt nobis, qui a principi speetatores et ministri facti sunt .. Λωυ' Paulus non obscure eo alludere Videtur Aet xx. 32, quum commendat Pastores Ephesinos Deo et Sermoni granos ipsius, quod do Evangelio minus eommode diceretur; at de Dei Filio commodissime Et Hob. iv. 12, ubi M vivum esse Sermonem Dei docet, et penetrantiorem quovis gladio anciaiti, 'inc., quamvis enim hoc Vulgo nec malo do Verbo Dei Extera inteligi possit tamen quae adduntur Ver. 13, iussam Creaturam esse, quae conspicua non sit coram eo,' ostendunt in Christo demum perseete impleri, ad cujus descriptionem postea Ver seq. descendit. Nec in Novo Testa- monto demum haec appellatio locum habuit; sed jam sub V. . obtinuit, a quo Apostoli potuerunt illam haurire, hinc, sal. xxxiii. 6, Verbo Iehomas Coeli dicuntur jactet, non tantum extomo et sis areis mandati, sed Verbo essentiali et personali, quo omnia condita esse Joannes testatur et Hag. ii 5, AEgo sum vobiscum, inquit Aova, Verbum, quod pepigi Vobis- eum, et Spiritus meus stat in medio Vestri, ne timeatis; ' ubi tres Personae notantur; rima, quae nomine JehoVae designatur, Secunda, quae per Verbum, per quod Deus indus eum populo pepigit, et alibi Angelus foederis vocatur, Et Tertia per Spiritum, qui in ipsis habitabat. Atque hine sae-

tum, ut Chaldaeus Paraphrastes multis in locis, quae demessia loquuntur, pro Jehovae nomine 'u'ia id λογον substituerit, ut observat Galatinus, ii iii. e. 4 et 5. Ut valde verisimile sit Joannem eo respexisse, et Voluisse Fi- Iium Dei designaro ab ipso initio vangelii nomine που respondente usitatae illi voci Chaldaiem 'o,o, qua Deus designabatur, ut jam eo ipso demonstraret contra bionem et Cerinthum eram esse et aeternum cum Patre Deum. IX. Si jam de ratione nominis istius quaeratur, Variae sunt octorum sententiae, quas persequi nostri non est instituti convenientissima videatur ea, quae petitur ex usu Voci λογο λενος enim proprie sermo est seu oratio, quae ore prosertur, et Vocari solet sermo πη-κικὲς, et per metaphoram ad animum refertur, et modo cogitationem notat, quae est tacita quasi mentis oratio, et dicitur λόν- ἐνδια τοι modo ipsam rationem seu

cogitandi saeuitatem, quo sensu Aristoteles distinguit inter Wis ἔξω et τον- λων. Ut vero in Deo Verbum duplex possumus distinguere, Aliud

εὐ-λ, Seu rasentiale, aliud εὐσι-ri, seu aeAdentale, quod concipitur admodum qualitatis in Deo : De utroque significatio gemina τε λοτε potest eommode usurpari. Nam si de Verbo accidentali loquimur, aliud est λι--m mentis, quod nihil aliud est quam ipsius Decretum' quod saepe per λινον exprimitur aliud eis um oris, quod est ipsius deeret seu Voluntatis Divinae declaratio in Verbo proposita. Sic Verbum essentiale Filius Dei, duplici de eausa potest diei Λονει 1 ratione Person et modi subsistendi, quia est Sapientia atris aeterea 2 ration O i, quia est Inte nuncius Patris voluntatem ejus nobis declarans, quod utrumque Joannes

339쪽

innuit. Prius, quando dicit Λονον suisse apud Deum, et suisse Deum, Ver. I. Ρosterius, quum addit eum Deum nobis revelasse Ver. 18. Dico Ratione Persολ- Λον. internus et mentalis est, qui genitus est ab aetemo alatre, et illi os similimus, ut ratio a mente emanat, et illam refert, quod Naziang. Orat. 2, do Filio, quae est 4 de Theol observat Videtur mihi λον. diei, quia se ita habet ad Patrem λονος, ut sermo Rd mentem, non modo propter generationem passionis expertem, sed etiam propter eonjunctionem otvim enuntiandi, quia est imago et characteriatris qui genuit, qui totum in

se ipsolatrem exhibot, ut sermo mentis cogitationem totam repraesentat, 'cte. Atque ita Filius κατα τε - dicitur λογος, 1 ratione principii, propter Filii a Patre generationem, ut sermo a mente gignitur 2 ratione modi, propter aeteream sine passione et alteratione a Patre emanationem, ut sermo mente natura emanante; 3. ratione repra sentationis, quia persectissime Exhibet nobis Ρatrem, ut sermo mentem 4 ratione conjunctionis, quia ut mens

non est sine verbo; Ita nec ater sine Filio Quamvis latendum sit haso longissime subsidero infra tanti mysterii Μajestatem.

X. Secundo dicitur Λογοι κατατε dis, ratione O siet proprietatispersonalis in operando. Quia ut Pater operatur per modum consilii et decreti interna, Spiritus sanetus per modum Virtutis exequentis : Ita Filius per modum sapientiae et verbi declarantis, tum in ordine naturae per providentiam generalem, tum praecipue in ordine gratiae ratione ossicii Mediatorii, in quo quemadmodum sermo mentem et cogitationem inteream repraesentat; Ita Christus est Interpres voluntatis Patria, qui nobis atrem declarat, Joh. i. 18, et per quem ater nos alloquitur, Heb. i. 1. Atque ea docausa non ita proprie Λογος redderetur per Rationem seu cogitationem simplieiter Vel per rationem tantum, quia in istis vocibus una tantum σώεσις exprimitur, sed longo commodius per Verbum seu per sermonem, Nam Verbum et sermonem hic non difforro ensemus, quicquid Bellam et alii sentiant quia uterque respectus includitur, nam verbum intemum et mentale

resertur ad Personam, Verbum vero aetemum et Orate ad Ossicium. XI. Quamvis vero quae istae mi su in reos nomenclatione concurrant, satendum tamen secundariam tantum et minus praecipuam esse eam, quae

petitur a Munere Chrisώ, primariam Vero desumi ab ipsa Λον. personalitata et generatione. Quod observandum contra Socinum ejusque asseclas

impios, qui volunt Λονον dici tantum ratione muneris Prophetici, quia Christus homo is suit, per 'quem primum Deus persectissimam Voluntatem suam nobis declaravit, ' ut habet Volhelius, lib. iii cap. 3, et lib. V. cap. 10. Nam si Christus ideo tantum diceretur Λονος, quia sui voluntatis divinae apud homines Interpres, posset idem nomen etiam Osi, et aliis prophetis suo modo tribui, quorum opera Deus usus est ad voluntatem suam hominibus revelandam, quod tamen nusquam fieri videmus: Imo nomen hoc Velut proprium et incommunicabile caeteris semper ipsi tribuitur. Deinde cum juxta Socinum munero hoc prophetico Christus non sperit defungi nisi post nativitatem suam, imo et post baptismum nomen hoo illi tantum tribuendum esset ab eo tempore eum tamen Joannes jam ab ipso mundi principio Mis suisse deelaret, oh. i. 1 In principio erat Sermo. Nam quod haereticus hoe ad principium Evangelii, et no-Vam creationem referre Vult pluribus rationibus gravissimis refelli potest: 1. Quia Vox riseipsi absolute posita in Scriptura sine ulla limitatione, quoties de tempore agitur, initium temporis seu mundi notat, nisi sit aliquid quod indicet eam κατα τι intelligendam esse, quod hic non occurrit. 2. Creatio illa hie intelligitur, per quam omnia sine exceptione saeta sunt, et ipso mundus, qui Christum non ognovit Ver 3 et 10, quod de prima

340쪽

tantum, non de secunda creatione dici potest. 3.manifestum est Ioannem hic alludore ad historiam creationis amose relatam Gen. L Itaque Sem de quo loquitur, non alius est, quam ille ipse per quem Deus dicitur omnia condidisse Alias si alium aliquem sermono designare Voluisset, Cur Sermonis voce uti voluit, et nihil addidit ad tollendam sequivocationem, quae in errorem manifestum potuit inducere lectorem, ut crederet Hominem Jesum, qui dicitur Sermo, jam fuisse in principio mundi, et omnia condidisse 3 4. Quotios Scriptura de nova creatione agit, toties aliquam restrictionem adhibet, ex qua aede colligitur, ut 2 Cor. V. 17, MoVa

Creatura dicitur,' et ph. ii 10 Creari dicimur in Christo; ' At hic nihil tale. 5. Si Joanni propositum suisset agere de Christo omine,

debuisset statim ab initio referre ejus nativitatem, de qua agit tantum, Ver. 14, quum ait 'ermonem hunc amem actum esse V Sed clarum est scopum Joannis suisso describere Personam Christi, partim ab eo quod per incamationem laetus est Unde quod ad prius usurpat Verbum substantivum ἐν Erat quod existentiam praecedentem notat At quoad posterius utitur verbo ἐγενετα Quare vero Joannes quum de Sermone loquitur, Verbum ἐν octies usurparit, ἐνέπτο nunquam At quum de incarnatione loquitur, non dicit ἐν sed γενετο Nimirum quia Caro est ros facta, Sermo non item Sermo est Deus, Lux, ita, c. natura su et Semper: At Caro iactus est tantum in plenitudine temporum. Triribus ne plura jm addamus, quae nos ab instituto longius abducerent, patet Christum Sermonem dici, non ratione muneris tantum prophetici, quod Velle Socinus, sed etiam et quidem praecipue ratione personae et generationis

N. . . ii XII Tertius Testis est Spiritus Sanetus Tertia nimi-'s,h. v. '' Im Sacrosanctae rinitatis ersona, Cui nomen Spiritus tribuitur non et absolute, quomodo Deus dicitur Spiritus, Joh iv. quia est essentia spiritualis et incorporem; sed inro --ταλ et relate ad Patrem et Filium, ratione modi misistendi, quia a Patre et Filio per spirationem procedit; qui peculiari ratione, partem πpressa, Spiritus Dei, Gen. i. 1, 2, et Spiritus Sanctus Dei, sal li. 11, ph. iv. 30, partim suppressa, Spiritus, Joh. iii 5 6, et Spiritus Sanctus dicitur, mith. i. 18, Sanetus non modo in se se aliter sanetissimus, sed et efficienter in nobis, quia omnis Sanctitatis est author, cui singulariter et per appropriationem opus Mnesi eationis tribuitur in Oeeonomia salutis, ut Patri Electio, o Filio Redemptio vindieatur. Fateor aliquando Spiritum pro donis ejus sumi sed quia hie in eodem ordino cum Patre et Verbo locatur, non aecidentaliter et qualitative, sed personaliter debet intelligi. XIII. Ut vero res istae emons triplicem obtinent in negotio salutis oparationis modum Gin peculiari ration Triplex estimoisium illis assignatur, in m Q smeου- εν--ἀν', res sunt qui testantur in G, , Pater, Sermo, et Spiritu Sanerus Deus qui se nunquam muries reliquit in natura, Act HV. 17, multo minus in gratia ἀμφι- esse voluit. Et licet Verbum ejus per se α-όπιστον nulla egeat in se Starmatione, ut tamen infirmitati nostrae et fragilitati s aceommodaret, illi voluit fidem indubitatam Mero Testimonio multiplici ut si ex Lege in ore duoram Velinum eAtium omne Verbum confirmatur De veritate Evangelii, cui tot Testes divini onmi exceptione majores fidem saetunt, nullus dubitandi locus superesae possit aut debeat. Dicuntur testari in Geso, tum ut innuRtur, eos non terrenos, sed coelestes easo, tum ut indicetur coelitus hoc testimonium ab ipsis perhiberi Testimonium autem illud eoeleste potest spectari, Vel conjunctim, vel seorsim Aliquando ater, Sermo, et Spiritus S.