De necessaria secessione ab ecclesia romana, disputationes: disputationum ...

371쪽

Ex I x. I, 2. Respondente JOANNE SARTORI Genevens I. Inter Varia miracula, quae Deus olim in gratiam populi Israelitiei edidit, nullum videtur illustrius, nullum certe αυ τικώτερον fuit, insigni illaeolumna nuΦis, qua illum texit, et mirabili per mare ruisrum transitu. Ideo Spiritus Sanctus non semel ad utrumque respicit, non modo ut in rei admirabilitate providentiam Dei palamam erga populum SusPaceremus, sed etiam ut mysteria ibidem latentia attente scrutaremur. Quod cum mulus eximie et divine more suo exequatur in celebri, quem Ventilandum suscipimus, loco, fructu non carituram peram nostram sumus arbitrati, si paulo penitius in ejus genuinum sensum inquiramus. II. xtat illo primae ad Cor. X. I, 2, ubi Paulus agens de variis beneficiis populo Dei olim ollatis, quae sacramentis nostris analogico respondent, sic ait, - Θέλω Φιλυτνων, ἀδελφώ, - πα- ώ,---- -

. πτισαντο, καὶ ἐν τῆ νεφελη, καὶ is τῆ ,λώσπιν Nolo Vos ignorare, statres, quod atres omnes nostri suerunt sub nube, et per mare transiverunt, Et omnes in Mosem baptizati sunt, in nube, et in mari. ' Ubi duo expendenda veniunt 1 miraculum ipsum historice et in litera, . mysterium sub historia et liter latens. Hua innuitur ab Apostolo versu primo, quando ait Patre fuisse sui nute, et transivisse per mare, osterius describitur secundo, quum addit, Baptizatos fιisse in Mosem, in nube et in mari. ΙΙΙ. Seopus Apostoli est dehortari Corintlitos ab idololatria, scortatione, et similibus peccatis, quae justa Dei judicia in ipsos certissime accersitura erant, exemplo petito ab Israelitis in deserto, qui talibus peccatis impliciti, gravissimas poenas effugere non potuerunt, quod Persequitur, Ver. 7, 8, 9, 10. Ne vero exciperent Corinthii, aliam esse rationem Christianorum, qui majoribus beneficiis donati sunt, et qui gaudent inprimis baptisIni et a coenae sacramentis, quam Israelitarem, qui illis destituebantur: Paulus ostendit non disparem esse hac in parte utrorumve conditionem,qnia ejusdem foederis nobiscum participes, suum etiam Baptismum in

373쪽

Ex 1 COI x. I, 2. Reapondente JOANNE SARTORIO Genevensi. I. Inter Varia miracula, quae Deus olim in gratiam populi Iam litici adidit, nullum videtur illustrius, nullum certe ο τι--e. suit, insigni illa columna nidis, qua illum texit, et mirabili per mare rutrum transitu. Ideo Spiritus Sanctus non semel ad utrumque respicit, non modo ut in rei admirabilitate providentiam Dei paternam erga populum suspiceremus, sed etiam ut mysteria ibidem latentia attente scrutaremur. Quod cum Ρaulus

eximie et divine more suo exequatur in celebri, quem Ventilandum suscipimus, loco, fructu non carituram operam nostram sumus arbitrati, si Paulo penitius in ejus genuinum sensum inquiramus. II. xtat ille primae ad Cor. . I, 2, ubi Paulus agens de variis beneficiis populo Dei olim collatis, quae sacramentis nostris analogice respondent, sic ait, - Θέλω φῶ ἄννων, ἀδελφει, πι -- εἰ πατέο ἡμῶν ὐπεὐαπτίσαντο, καὶ is τῆ -: , καὶ is τῆ ,--: Nolo Vos ignorare, fratres, quod atres omnes nostri suerunt sub nube, et per mare transiverunt, Et omnes in Mosem baptizati sunt, in nube, et in mari.' Ubi duo expendenda veniunt 1 miraculum ipsum historice et in litera, . mysterium sub historia et liter latens. Prius innuitur ab Apostolo versu primo, quando ait Patre fuisse sis nise et transivisse per mare, osterius describitur secundo, quum addit, Baptizatos insisse in Mosem, in nube et in mari. III. Seopus Apostoli est dehortari Corinthios ab idololatria, scortatione, et similibus peccatis, quae justa Dei judicia in ipsos certissime accersitura erant cxemplo petito ab Israglitis in deserto, qui talibus peccatis impliciti, graVissimas poenas effugere non potuerunt, quod persequitur, Ver. 7, 8, 9, 10. Ne vero exciperent Corinthii, aliam esse rationem Christianorum, qui majoribus beneficiis donati sunt, et qui gaudent inprimis baptismi et a coenae sacramentis, quam Ismillitarum, qui illis destituebantur: Paulus ostendit non disparem esse hac iri parte utrorumve conditionem, quia ejusdem foederis nobiscum participes, suum etiam Baptismum in

374쪽

nube et mari, et suam eucharistiam in manna et In petra, obtinuerunt.

Unde colligit Deum non parciturum Christianis peccantibus, licet eximia beneficia a Deo acceperint, quemadmodum non pepercit Judaeis idololatris et scortatoribus, licet sub eodem cedere similibus privilegiis donati

fuerint Nolo vos ignorare, 'atrea, cte. IV. Ut ergo ad primum miraculum, Oiumnam scilicet nuhia, a cedamus Historia ejus refertur amose, Exod. xiii. dum ait, postquam Israelitae profecti sunt e Succoth, ut iter suum persequerentur Dominum praecessisse eo ad ostendendam iam per diem, in coIumna nubis, et per noctem in columa ignis, ut dux esset itineris utroque tempore, nunquam desuissis eolumnam nubis per diem, et columnam ignis per noctem coram populo. Sic capite 14, notat Historicus acer, Angelum, qui praecedebat castra Israelitarum, abiisse post eos, et eum eo pariter columnam nubis, et stetisse inter eastra Israelis et AEgyptiorum, et istis quidem fuisse nubem tenebrosam illis vero lucidam. Nolumus multis inquirere, Vel in materiam vel in figuram, Vel in motum istius nubia Nam quoad mouerram, certum est uisae corpus quoddam aereum in similitudine nubis, sed quod miraculoso et extra ordinem a Deo sermatum erat ad usum peculiarem populi; quippe materia nubium talis non est, quae possit tantu durare, et Vices illas conglantes habere. Figura colligitur ex eo, quod dicitur fuisse in apoclem columnos, sed ita in altum Vecta erat, ut a toto populo facile conspici posset, et noctu quidem debuit assurgere in figuram pyramidalem igneam, interdiu ero paulo latius expandi ad modum nubis, alias non potuisset populum ab aestu Solis tueri, eumque obumbrare. Motius etiam non fuit ordinarius, sed plane extraordinarius ad impulsum angeli, qui, quoties movenda erant castra, moVebat nubem, ut iam populo praemonstraret, quoties vero castra metanda erant, nubem immotam fimabat quomodo Vero tam

constans suisset motus et quies istius nubis sine peculiari angeli impulsu, eum nubes aliae et figuram subinde mutent, et ventis huc illuc propellantur pV. Si quaeratur porro, An columna nubis et ignis una eademque fuerit, an diversae Sunt qui duplicem statuunt, unam nisis, ignis alteram, ut

Ῥrocopius, ἡμερο ρ ῶ is σπυλω- ει, την δε --ἰ στυλω πυρος, παμφοτκαἰ ist-οὐτο Xeωπος. ' Satius tamen est cum Iustino unam et eandem nubis et ignis columnam statuere, cujus duplex φάος esset et duplex usus, quae pro diversis vicibus nunc nubis, quae interdiu magis esset conspicua, et umbraculi loco esse poterat, nunc vero ignis qui noctu colluceret, quo eXemitus totus collustraretur, speciem resereot. Quo respiciunt illa Salviani de Provid. l. i. c. 29 Victrix ingreditur eremum sine bello gens Hebraeorum, agit iter sine itinere, Viatrix in via, praevio Deo sequens mobilem columnam, nubilam die, igneam nocte, congruas colorum diversitates pro tempore sumentem, scilicet ut diei lumen lutea obscuritate distingueret, et caliginem noctis flammeo plendore claritatis irradiaret.' oses non obscure hoe innuere Videtur, Exod. xiv. 20, quando ait, columnam unRm eandemquo caliginis instar habuisge ex altera parte, qua AEgyptios respiciebat ox altor Vero quR Hebraeos spectabat, lucem claram praebuiAse, et mox Iasium e columna nubis atque ignis, ' utpote quae una eademque fuerit,

Prospectasse Ver 24.

VI. Quorsum autem Deus columnam illam in populo erexerit, rationes Variae reddi possunt, quae totidem usus ejus designant 1. Ut egae Proesentiae divinoe symboli , hoc enim signo testabatur Deus se adesse populo suo, et quem semel ex hostium manibus eripuerat, nolle desereres licet vero potuisset invisibili sua providentia illum comitari voluit tamen sym

375쪽

rebus spiritualibus et invisibilibus minus esset Mauatus, opus habuit signo aliquo extomo, ne se omni numine destitutum putaret, sed ut fido mi ductoris et protectoris aleretur. Nubem autem non sine ea a sologit ad id ipsum, tum quia conVoniens erat modus iste revelationi humana --

Meillitati, tum temporis illius dispensationi. Nam cum Deus sit lux in-aecessa et ignis eo umens, nemo splendorem gloriae ejus serre posset, nisi radii isti quadantenus temperarentur, adeoque Per miram συνκατα- cam se nobis accommodaret, et ignem illum devorantem nubis umbracula

mitigaret Aeeedit etiam temporum illorum ratio, cum enim obscurior esset adhuc revelatio prae Novi Testamenti luco, ideo in nube et ealiginoaxhiberi voluit, quae doceret tempus suisse insantis et obscuritatis, prae splendore Evangelii, in quo non amplius Deus in caligino et nube obseuras nobis videndum praebet, sed retecta acie in speculo evangelii clare eontemplandum istit, 2 Cor. iii 18. VII. . Directionis medtam, ut populum suum dirigeret in itinere sua--pis, tum mam commonstrando, per vastas illas et invia solitudines, ubi nulla viarum apparebant Vestigia, quem in finem viatores otiamnum hodis uti coguntur instrumentis quibusdam, quasi pixidibus nauticis ad indica das mundi plagas, et dirigendas proseetiones Tum tene a noetis discutiendo, quae iter alioqui cognitum remorari potuissent, unde Psal lxxviii. 14 Deduxerat eos nube interdiu, et tota noete lucente igno.' 3. P lectioma organum, tum adversus hostium insultus, quia intercedens columna ista separabat Israglitas ab AEgyptiis, nee patiebatur istos ad illos aecedere, tum adversus Solis aestum, qui in locis illis alidioribus solateas intensissimus, unde Psal. v. 39 Expandit nubem in protectionem eorum.' 4. Vindictos divinos adversus . v s argumentum Nam quae nubes lucida erat a parte Israelitarem, tenebrosa erat Egyptiis, quae caliginem ipsis inducebat, non modo ut eos disterminaret ab IsraMitis, sed etiam ut horrorem itineris in transitu maria tollendo, aedius

Israelitas insequerentur, et undis maris obruerentur. Quum ergo Paulus dieit, meres fuisse M nise non obscurum est Voluisse notaro Dei erga ipso beneficium. Sane sub coelo omnes sumus, et nubibus tegimur, etsi nihil aliud voluisset Apostolus, hoe tanquam peculiarem Dei gratiam praedicare non potuisset Sed nubem illam intelligit singularem, qua praesentiae, directionis, et protectionis sui symbolum, ut corda fidelium eveheret ad extraordinarii istius miraculi contemplationem. VIII. Sed non minoris est momenti alterum quod additur, Transitus

scilicet per mare, cujus historia narratur, Exod. xiv. cum enim AEgyptii persequerentur Israglitas Deo indurante cor haraonis, ut in ejus exitio potentiam suam et justitiam demonstraret, Rom. ix. 17, et Ismoli- constricti undiquaque essent, a tergo, Pharaonis exercitu, a fronte, maris gurgitibus, a latere Vero montibus inaccessis, et ita omnis salutis Via praerepta videretur, Moses jussu Dei mare virga sua scindit, et viam aperit Israelitis, qui per medium siceo pede transeuntes aquis hinc itide instar murorum in aggerem eongestis, in littus oppositum salvi et incolumes evadunt; AEgyptii vero caeco impetu eos persequentes aquis absorpti misere omnes pereunt, quod Versibus optime expressit Sedulius Pervia rivisi patuerunt coemia ponti In geminum revoluta latus, nudamque tellus Cognatis spoliatur aquis, ac turba pedestris Intrat in absentis Pelagi mare, perque projundum

376쪽

Quod opus tam adnitrabile visum est et tanti momenti ad institutionem fidelium Scriptoribus sacris, ut saepigsime ejus mentionem facere et eo respicere Voluerint, ut Psal lxxViii. 13, et cxiv. 3, 5 et XXXVi. 13 Isa. xliii. 2, 16, et alibi non semel. IX. Non nos latet equidem, atheos et libertinos cavillis suis fidem isti

miraculo quocunque modo conari detrahere Hinc quidam ex schola Porphyrii ut miraculum elevarent, confinxerunt osem peritissimum naturae observasse aestum Erythraei maris, et refluente illa suos traduxisse, Pharaonem autem et Egyptios id ignorantes, cum ipsum equi conarentur, fluctu maris obruto periisse Alii Ventum vehementem potuisse sine

miraculo scissuram hanc sacere Alii denique, magiae Μosem insimulant, qui praestigiis, mendacibus prodigiis populo imposuerit, ut viderentur sibi

transire sicco pede mare rubrum, quod non secerint tamen, vel manna pasci, et aquis ex rupe potari, cum tamen nihil reipsa tale contigerit. Verum vanitas talium figmentoriam acile dignosci potest; am quoad prius, quid absurdius quam tribuere aestui maris, Vel Vento naturaliscissionem istam, qua aquae hinc inde instar muri constiterint, ut in medio via pateret 2 sateor quidem aestum in recessu sacere, ut littus maris aliquando aquis destituatur, et Ventum posse ad quaedam momentaeursum alicujus fluvii sistere, ut visum non ita pridem in Rhodano nostro. Verum ubi unquam Visus est scindere ipsum mare latitudine quatuor circiter leucarum, prout hic scissum dicitur, ut media parte siccum apparuerit, hinc vero et inde aquae consisterent, non ad momenta, sed ad plure hora. Deinde si Moses talem aestum observasset, an Versimile est AEgyptios, qui ad mare habitabant, hoc ignorasse, et praesentissimo periculo se Oxponere voluisses Ad alterum vero de impostura Μosis, mendacium est mendacissimum, quod circumstantiae omnes arguunt Nam si imposior

fuit Moses, qui Israelitas decipere voluerit, id factum procul dubio, quia speravit se id Israelitis persuasurum Sed quo tandem pacto potuit hoc inaninum inducere suum, cum ad eos scriberet, qui vel aurit vel oculati testes rerum gestarum fuerunt, cum de iis scriberet, non quae ante multa Aseeul gesta erant, sed hoc ipso tempore, non clam et in angulo, Vel Doctu et coram paucis testibus, qui sacile corrumpi potuissent, sed palam et sub oculis sexcentorum millium hominum, qui poterant ejus mendacia arguere An potuit sperare nullum repertum iri in populo, qui de istis dubitaret, vel qui ab AEgyptii rerum gestarum veritatem non requireret 8 Rursus quomodo ascinare potuit oculos tantae multitudinis, ut crederent se transire sicco pede mare rubrum, quod non secerint tamen, Vel manna sustentari, quod non gustaverint, Vel quis potari, quas non viderint Denique si imposiorem egit oses, Cur hoc illi nunquam exprobrant Israelitae qui saepius murmurantes adversus ipsum, non reticuissent omnino, si quid tale de ipso redidissent γN. Non inutile autem est quaerere, An recta Israelitae transierint perniar rubrum ex littore Aqgypti usque in littus Arabicum illi oppositum; An vero via semicirculari in medio mare facta, ex gypti littore prosecti in idem littus revorsi fuerint Certum quidem in ista esse sententia plures ex Judaeis, qui Volunt populum ideo tantum mare ingressum, ut suffocarentur AEgyptii, adeoque aliquo usque progressum per modum somicirculi rediisse ad idem littus quae videstur firmari, tum ex eo quod Israelita viderunt cadavera AEgyptiorum in littore, scilicet AEgyptiaco,

377쪽

maris latitudo, quae eum fit juxta Ptolemaeum quindecim eirciter milliarium Germanicorum, non sit Verisimile popuIum tam numerosum per integrum triduum iter secisse per mare, Vel unius noctis spati hoc em tiri potuisse. Longe tamen Verius est, Hebraeos ab uno littore ad aliud oppositum prosecto totam illam maris latitudinem, quae eo loci quatuor circiter leucarum erat, pertransuaso hoc enim non modo facit ad magnitudinem miraculi extollendam, sed Verbis Scripturae apprime conVenit, quae transitus expresse meminit passim, διηλλ λὰ τῆ -λιέως, et Heb. H. 29, ter fidem transierunt mare rubrum.' Sic Nehem. ix. 11, Mare divisisti ante eos, transiverunt per medium maris in sicco, Persecutores autem eorum projecisti in profundum, quasi lapidem in aquas validas,' quod dici non posset, si fuisset tantum circuitum Josephus hoc confirmat lib. ii Antiquit dum ait, Hebraeos in advorsum littus transivisse.

Nec obstat quod viderint AEgyptios inditiore, quia poterunt gyptii submergi in vitania littoris Arabies, non AEgyptiaci, nimirum furenter persequentes Iuraestitas, potuerunt pervenire ad littoris adversi, quo iliciam emerserant, Viciniam, ibique divina accedente operation per subitam tempestatem aquis recurrentibus et Israelitis Videntibus submergi, ut sequenti statim die cadavera mortuorum fluitantia offerrentur ad illud littus, in quo Israelitae substiterant, non tantum ad NorEm ipsorum exultationem, sed etiam ut hostibus devictis spolia detraherent, iisque seditare et armare possent ad sequentia bella. Quod additur de deserto Ethan non magis stringit, quia desertum fuit Vastissimum, et tota illa regio usque ad montem Sina tam intra quam extra extremitates maris rubri hoc nomine intelligitur, ut non mirum sit, si ante et post transitum in eodem deserto fuerunt. Denique quoad maris latitudinem, lieet in modio possit esse quindecim laucarum, cum tamen longe strictius sit in extremitate, seu parte superiori, ubi transierunt Israelitae, ut observant Goographi, latitudo ejus non potuit extendi ultra quatuor leucas, ut Hebraei in suo transitu impendere potuerint quinque vel se horas, id est a media

nocte ad auroram. Interim certum, tot hominum et animalium myrim des non transirisse pure naturaliter, sed et miraculose, Deo iter istud insolitum maturante et accelerunte.

XI. Quia vero uulus Heb. i. 29 Transitum istum fidei Israelitarum tribuit, per sdem, inquit, transierunt mare rubrum, Videndum quid hic fides contulerit Cortum equidem hoc opus fuisse proprie omnipotentiae Dei, cui ut nihil est impossibile et impervium, quia facit quicquid

lubet in coelo et in terra,''isal cxv. 3, non modo cum mediis et juxta consuetum natura ordinem, Sed et sine mediis, et supra media, et contra

naturae ipsius leges ordinari , Ita facile potuit et mare ipsum scindere et Viam populo suo aperiro. Nec si oses Virga sua utitur ad hoc exequendum, propterea laus illius operis ipsi debetur, fuit enim tantum instruinentum morato, ad cujus praesentiam Deus ipse operabatur : Quia tamen fides conditio fuit necessaria a parto populi ad beneficii istius consecutionom, hinc fit ut fidei ipsi miraculum tribuatur, non proprie et in se ratione Virtutis ejus, sed relate ad objectum quod amplectebatur, puta promissionem Dei, omnipotentiam rius, quomodo aulus tribuit fides ibidem expugnationem murorum Iericuntinorum, extinctionem ignis, &c., et alibi justificatio nostra et salus fidei adscribitur non meritori vel dispositive, sed organico tantum et objective. Et sane ut Christus miracvia nolebat praestare propter incredulitatem hominum, Μau. xiii. 68, Ita nec Deus voluisset hoc opus exequi in gratiam Israelitarum, nisi per sdem illud sibi persuasissent Nec obstat quod multi increduli fucrint in po

378쪽

330 DE APTisI: NUBIS ET MAR . DISPUT. VII.

multitudo per mare transiret, ut fides Rahabas cognationem liberavit, et fidos Noacti familiam serearit. XII. Castorum fidei hoc optimo Receptum fertur, quia sola fides potuit Iaraolitia persuadere hoc miraculum, eum rationi et sensui contraria omnia viderentur. Quis enim a naturam consuluisset, potuisset in anumum suum inducere, elementum hoc fluidum ita smari posse, ut admodum muri hinc inde consisteret, et transitum facilem in medio sinu suo et per aridam concederet hoc sane sola fides, quas omnipotEnti Dei Verbo nititur et supra rationem assurgit, credere potuit. Quod luculentum est fidei virtutis argumentum, cui omnia sunt possibila muro ix. 23. Illa viam in locis inviis invenit, omnia illi cedunt abyssus, montes, valles. Illa Jonae aperit ventrem ceti, Paulo et Petro portas carceris, Danieli laudit ora leonum. Illa Solem sistit, ignem reprimit, panem ex nubibus, aqua ex petra elicit. Unde maximum fideli oritur sol tiumn in quocunque enim discrimine Versetur, licet ad inestas videatur redactus, ut nulla salutis et liberationis pateat via fides desperare eum vetat, imo sub spe contra spem credere jubet, Rom. iv. 18, sub spe divina contra spem humanam, sub spe gratias contra spem naturae, quum inmemoriam illi revocat eum, qui in mari iam invenit, et qui per abyssos horribiles populum tuto deduxit, felicem ex gravissimis quibusque -- gustiis exitum facile largiri posse, quo pertinon illa, Isa. xliii. 16. XIII. Rursus praeter omnipotentiae divinas testimonium, occurrit etiam hic duplox memorabile Providentiae ejus optimae et justissimae ar- montum. Primo in eo quod in isto opere justitiam et misericordiam exerere Voluerit, Istam quidem erga populum auum, emus saluti in transitu isto prospexit, Illam vero in AEgyptios, quos hae ipsa ratione pedidere voluit; am ubi alii transitum, alii sepulchrum inveniunt, eadem media quae illis salutem, istis exitium afferunt, transeunt Israelitae, absorbentur AEgyptii. Sic aquae diluvii, quae sustinent et extollunt Arcam et Noachum servant, perdunt et inundant superba regum palatia, et impios misere suffocant. Ita remictiones, quae salutares sunt piis, impiis sunt exitiales, mors quae fideli transitus est ad vitam, infideli est ultima Iinea, et gurges, quo absorbetur sine ulla spe salutis. Secundo hine etiam patet, impiorum poenam justissimo Dei judicio saepe respondero peccatis, et quod ait Sapiens o. i. 17 per quae quis peceat, per eadem cruciari;V Agyptii barbari nefanda masculos Israelitarum aquis fluvii mergentes, sub aquis maris merguntur. Ita Adonibegee, qui amput Verat summitates manuum et pedum 70 Regibus, talia et ipse patitur, Judic. i. 7 sicut feci, ita mihi reddidit Deus,' inquit. Eo pertinet oud Deus fusionem sanguinis fusione sanguinis vult plecti, Gen. ix. 6. qui sanguinem fuderit, sanguis ejus fundetur, ' et Christus, atin xxvi. 62 qui gladium acceperit, gladio peribit,' Isa. xxxiii. 1 se tibi qui praedaris, annon praedam patieris cum consummaveris de Mavonem devastaberis.'' XIV. Quaeri vero hic potest, Cur Deus, qui poterat eos longe breviori via in Canaan per terram Philistaeorum deducere, in qua nec montes superandi, nec mare transeundum erat, Voluerit eos per viam deserti

circumducere, longe asperiorem et laboriosiorem, in qua haerendum illis fuit per quadraginta anno. Resp. Hoc non alae gravibus causis a sapientia Dei sic dispensatum fuisso Q. Ne scilicet in ipso peregrinationis initio, hostibus ferocibus et bellicosis, quales erant hilistaei, expositi, et periculoso impliciti bello, de reditu in AEgyptum cogitarent, quod osesi tat, Exod. xiii 17, 18 Non eos duxit per viam terra Philistaeorum quae Vicina est, nam Deus dixit ne sorte poeniteat eum, si Viderit praeuum, et revertatur in M,gyptum. V 2. Noluit eos statim ab initio ducore

379쪽

in terram promissam, quia Voluit eos probare in deserto per plures annos, atque ita dare symbolum dispensationis, qua utitur erga fideles ex quo enim redempti sunt a Christo, non vult statim eos recipere in coelum, sed per desertum mundi eos circumducit, et peregrinationem Canaanem elestem Versus vult instituero, ut fides eorum et eonstantia exploretur. 3. Voluit hae ratione expectare donee Cananaeorum mensura impler tur. 4. Donique sie voluit locum dari illustri miraculo, quo pertinaciam et indurationem Pharaonis et gyptiorum gloriose erat ulturus, et populum mirabili et inox elata ratione liberatur . XV. His ita praestruetis ad historicam miraculorum istorum cognitionem, Jam mysterium sub illo cortice latens scrutandum est penitius. Haec enim Omnia alio respexisse, si non doceret Apostolus, satis tamen ipsa rei natura demonstraret. Cum enim haec fuerint beneficia foederis gratuiti, quibus Deus se illorum Deum testabatur, eoque tanquam peculium Et λαὸν

α ιο-ον sibi consecrabat dubium non est Deum, qui non tam corpora quam animus, nee tam terrenam et temporalem liberationcm, quam salamam et celestem salutem respicit, altius mentea ipsorum Vehem voluisse, ut haec omnia non tantum essent libernuom corporeae organa

et media, sed potissimum pignora et symbola gentis et redemptionis spiritualis in Christo, et bene torum spiritualium postea exhibendorum typi. . Et sane ut liberatio populi typus fuit Redemptioni nostrae, harao Diaboli, AEgyptus mundi, Agnus Pasinalis Christi, Canaan Coeli et

iter per desertum eregrinationis nostrae in terra Ita dubium non est, quin et columna nubis et transitus per mare aliquid εὐ- eum habuerint, ut praeter mim historicam in illis, mκη, et

σφραγι-ικη Seu esse stemmentale et mysticum sit necessario attendendum. Scio quidem ad hoc probandum a Variis laudari verba Apostoli,

Ver. 6, istius capitis, quum est, ἀν- δε τυποι μων ιγώθεισαν ista tymnobis Icerunt, et Ver 11, in eundum Sensum, ταντα δε παντα τυπι -----ωνωι,, Maec omnia contingebant i is in exemplum.' Verum, si accurato verba ejus et seriem orationis nitendimus, minus recte Nam ταυτα πάντα de quibus Ver. 6, et 11 non in nubem, mare, escam, et aquam referuntur Sod ad judicia et supplicia ante commemorata respiciunt, quas iis ipsis, qui beneficiorum illorum participes extiterant in deserto, divinitus morant inflicta quod Apostolus diserte d et, quum verbis proxumis subjungit Ver 6, , τὸ μ υν--θυμητα -- , ne simus concupiscentes malorum.' Si enim quaretur, quinam isti sint typi, aut quo Gonobis ob oculos propositis respondet, in ne rerum madarum concupi centes simus,' quod ad symbolica ista neutiquam pertinet quod confirmat, ver 11, quum t talia scripta esse ad nostri admonitionem,' ut scilicet edoceremur de ossicio nostro. Itaque -- hicnon sumitur, ut alibi, ad designandum συμβολον ἰων - μοστηeMamm, ut etium ut οπori via καδσαιαγραφικώ τι sed pro Memplo et monimento, quod rei alictuus utilis docum et to esse possit, quomodo usurpatur Phil. iii 17, 1 Thess. i. 7, Ut ii. 7, Verum hic non est Me Ium imitationis, sed commonitionis, Veloautionis, ut Gellius, lib. vi cap. 14, παραδει- usurpat pro iunitione in Oxemplum adhibita,' unde Latinis Memplum saepe pro supplicio sumitur, quod aliis documento sit, exemplum in aliquem statuere,' est eum punire: Sensu ergo aut est Talia judicia inflicta fuisse Israelitis, quae exemplo et documento nobis esse debeant, ne pariterpeccantes pariter plectamur. XVI. Sed Paulus clavem mysterii istius nobis tradit in verbis, quae prae manibus habemus nec enim potuisset dicere, 'aptigatos fuisse Ρatres inmosem in nube, o mari,' nisi columna nubis et transitus per

380쪽

tro baptismi et beneficia spiritualia isto obsignata adumbraret quod Isis. c. iV, jam docuerat, quum loquens de protectione et benedictione per Christum Ecclesiae xhibenda ait, Ver. V. reabit Deus super omnem locum montis Sion nubem per diem, et splendorem ignis per noctem, et protectio erit super omnem gloriam,' &e. Ut Vero rem totam possimus distinctius percipere, et cur Apostolus baptismi nomen columnae et transitu maris det observandum Paulo in more positum esse, Christianis Iuda1ca, o Iudaeis Christiana sacramenta attribueren Sihabebant illi circumessionem, ita et nos, mos sumus circvincisio, Phil. iii 3, id est circumcisi, Urcumcisi circumcisione non manu facta, circumcisione scilicet Christi, cui in baptismo sumus consepulti,' Col ii. 11 12. Si habebant illi Pascha suum, et nos nostrum habemus, 1 Cor. V. 7, 3ascha nostrum pro nobis immolatum est.' Ita vicissim o tra sacramenta illis tribuit Si habemus epulum mysticum, in quo pane

spirituali et potu spirituali pascimur et potamur habebant et illi βω-

et πομα -ομ-τι- escam et potum spiritualem,' id est manna coelitus demissum, et aquam e petra profluentem. Si habemus baptismum bebant et illi, iam in nube et mari baptigati sunt.' Ideo autem Paulus commutationem istam instituit, non ut communionem specificam signorum inter nos et Veteres inducat, quasi eadem nobis cum illis, et illis nobi cum signa et sacramenta data fuerint discrimen enim inter ea nemo non videt; sed duplici de causa potissimum, tum ad denotandam correspondentiam et similitudinem signorum inter se, quia fuerunt symbola et signa similia ejusdem gratiae, tum ad designandam communionem eorundem beneficiorum spiritualium muta enim habemus Veritatem circumcisionis et paginati in mysterio, ideo dicimur habere circumcisionem et

pascha, et quia illi habuerunt veritatem baptismi nostri et Eucharistimide dicuntur baptizari et cibari nobiscum.

XVII. Hoc vero ut certius teneamus, refellenda est Bellamini sententia, qui lib. i. de Sacra. c. 9, et lib. ii. c. 4 et 17 Vult ista omnia non -- sacramenta quam sacramentorum figuras fuisse,' Nec potest negari, ex priscis non deesse, qui ejusmodi aliquid insinuare videantur : Sic Cyprian. Ep. Imri. mare illud sacramentum baptismi fuisse declarat Paulus.' Chrysost Tom. V orta. 61 ἡ δία σκ timi του ρολλοωσβαπτισπινο --. Sic Ambrosius in polog. David. c. 8, et de Sacra. l. i. c. 6, August. in Jo Tracta. 11. Verum notum est Patres in istia liberius quandoque rhetoricatos, et baptismi Christiani dum praeconia celebrant, multa congerere, ut ejusdem typos et figuras, quae ad eum re-Vera nihil saciunt. Deinde constat, eo Sacramentis saepe tribuere, deque eis praedicare, quae reVera non sunt signi ritusus externi, sed rei spiritualis sive coelestis, quae signo illo designatur, quomodo et ipsi apostolide baptismo saepe ea eniinciant, quae ad baptismum internum Spiritus Pertinent, non ad externum aquae, ut quae Paulus habet, Rom. i. 3, 4,

Gal. iii 27, 28, Col. i. 11, 12, ii iii. 6, et Petrus prima c. iii. 21.

Nam quod portendit Bellam non fuisse tam sacramenta, quam aer mentorum figuras, absurdum est; siquidem sacramentum, cum sit res externa, et quidem quae figura est rei cujusdam internae et spiritualis, non opus habet ulla alia figura qua repraesentetur possunt quidem dari duae figuras similes et sibi correspondentes unius 4 denique verilaus, et hactenus sacramenta Vetera fuerunt aereιτοπα nostrorum, id est figurae

Mogae et correspondentes, quomodo Arca cum aquis diluvii dicitur αντιτυπον baptismi nostri 1 et iii. 21, sed una figura non debet ab alia

figura adumbrari, sed utraque ad unius veritatis repraesentationem adhibetur Ita circumcisio, non baptismum, Aed gratiam regenerationi qua'Dj0jtirocli QOO JIC