장음표시 사용
391쪽
miserimus, quod author libri Sapientisa, cap. 16, 20, demanna loquens,
pollentem Voluptate et unicuique gustui accommodatum, ' licet hoc avide a quibusdam atribus, qui allegoriis delactantur, arreptum sit; rem praeterquam quodinose specialem ejus saporem expresse memorat: Si cujuslibet gustui se accommodabat, cur ergo iΙΙud recusassent in desertos nihil o si nostri ident praeter man et cur ames et cibos AEgyptiae adhuc desiderassent. VI. Μiraculi autem istius historia variarum quaestionum occasionem Praebere potest, quas paucis tantum attingimus. 1. Cur Deus hac ratione prospicero voluerit populi necessitati l Rev. Licet sola volunt Dei nobis instar summae rationis esse debeat, dubium tamen non est, quin singulare hoc illi dare voluerit pateras Providentis testimonium, ut doceret se iis laborantibus nunquam deesse, sed illis tempestiVe semper prospicere, et media etiam extraordinaria adhibere, ubi ordinaria deficiunt atque ita hominem non ex solo pane Vivere, Sed ex eo omni quod prodit ex ore Dei, quodiose insinuat, mut viii. 3 Deus to assiixit et fecit ut esurires, sed te cibavit etiam manna, quod nec tu, nee majores tui cognoverant, ut notum faceret tibi, non ex solo pane vivere hominem, sed ex eo omni quod procedit ex ore Dei. ' Et ut eonstaret Dei favorem dimidiatum et persectum non esse, per totos quadraginta annos, quibus in deserto Versati sunt, hoc pane eos cibarit, supplendo per coeli favorem, quod soli sterilitas negabat, donec venerim in Canaan, ibique ex Ductibus terrae comedere o perunt, Exod. xvi. 36, Jos. V. 12, quia ubi media ordinaria suppetunt, extraordinaria miraculosa expoti non debent e expectari; Cessant extraordinaria,' aiunt J ubi ordinariis locus est;' Tum etiam noeceleste donum fastidio esset ingratis hominibus, quod ne in ipsa quidem necessitate satis grato animo habebant. Atque in eum finem
Voluit portionem unam manna in urna aurea juxta reum Per omnes aetates Aservari, Exod. Vi. 32, 33, ut esset illustrissimum tum omnipotentiae, tum bonitatis erga Israelitae testimonium, quod a posteris ΘΙebraretur.
VII. Secundo, quoad nomen quaeritur, cur cibus iste man dictus sit, ita enim ab Isin litis quumprimum e coelo fuit delapsus, et ab iis visus, Vocatum misso oses testatur Exod. Hi 16 Et videntes illud filii Israssi dixerunt quisque ad fratrem suum man est, qui nesciverunt quid esset,' et versu 31 Et vocarunt filii Israel ejus nomen an ' Dum sunt circa nominis istius rationem doctorum sententiae. Primo eorum, qui verba Ver. 18, interrogative interpretantur, et Volunt idem ess au quod Hebraice diu quid, quasi Dirinum istum panem Videntes, et rei insolentia perculsi Israelitae, et admiratione moti in haec orba eruperint, Quid hoc est et postea nomen hoc manserit, et in appellativum transierit. Sic LXX reddunt, τι - - , Sic Chaldaeus Paraphrastes, Vetus Versio, Josephus Antiquit 1ib. iii cap. 1. καλουσι δε 'Eβραιοι τὸ βeῶμα τε - μννατο - ἐν mea σι καιτῶ ν --raeae δώλατον Hebraei cibum i tum Vocant manna, nam man est interrogativum secundum nostram di
lectum,' quid Me ea significans, Ita Hieronymus, et plures ex Veteribus. Quae sententia videtur firmari ex responsione Μosis, qui ad interrogationem populi respondens dixit illis, Hic est panis ille, quom dat vobis Jehova ad comedendum.' Tum etiam ex eo quod in lingua AEgyptiaca ad idem est tuo ridicinoingua Hebraeorum, ut observat Drusin ex R. Hishuni. Nec mirum videri deboret, si Israelitae, qui tot annos triverant in AEgypto, usi fuissent particula hujus linguae.
392쪽
VIII. Secunda sententia eorum est, qui verba illa sumunt indicatis, ut designetur proprium nomen quod derivetur a radice που quae significat, ordinare, constituere, proeparare, ut a rosecta ultima radicali idem sit quod dia et pars portio donum scilicet a Deo datum, Vel cibus a Deo ordinatus et dispositus ac paratus sine ipsorum labore, in cujus usum Israeuitae nec Seror deberent nec metere. Sic sentiunt hodierni Hebra, Rabbi Salomo a prinparatio cibi est a verbo ria: quia nesciVerunt quid esset, id est nesciverunt nominare nomine suo,' Sic Aben Esra man derivatur u Verbo eo,' undo Dan. 1. neu, conStituit ordinario escam vestram,' idem senti R. D. . R. Beehat, et ulli. Licet Vero non multum reserat utramvis sententiam sequamur, quae ius rationibus non de tituitur, posterior tamen ad rei Veritatem propius Videtur accedere. IX. Tertio quaeri potest, an istud manna fuerit naturale, an vero miraculosum ' Certum est dari manna nuturiae, quod inter meteoranque a philosophis reponitur, quod gignitur ex oro temperatissimi loci et coeli, qui in arborum et fruticum folia decidit, illisque adhaerescit donec colligatur. Quod fit praecipue in tribus regionibus, Syria Germania, et Italia, unde ex regionum difforentia, Syriacum, Germanicum, et Calabricum appellatur, quod postremum prae caeteris commendatur in moducina, ad lenem sine flatibus bilis et pituitae purgationem, de quo Medicorum filii consulendi. Hoc tantum de Calabrico memorandum referre non pigebit ex Jonstono in Thainnato . cap. 10, cum locum quemdam Oenotriae, in quom singulis aestatibus descendebat et ab omnibus excerpebatur, reges Neapolitani olim occlusissent, ne quis sine vectigali assumeret, occluso Ioco desiisse nec descendisse, eo ero recluso, et Vectigali remoto, iterum descendero coepisse, quod cum Semel iterumquo contigisset, reges postea locum liberum reliquisse, et omnibus colligere permisisse Idem scribit Caelius Rhodiginus, i. ix. cap. 12, de rugaseo sale in Epiro, cui cum octigal imposuisset Lysimachus, eVnnuit, mox dempto Succrevit. Datur etiam anna Polonicum non ita pridem repertima, de quo eckerinannus, libro Vi System Physici, capite 10, et Coruelius at,apide in Exod. xvi. quod mense Junio et Julio nocte depluit, si herbis
instar ori incumbit, quod butyro saccaroque modico decoctum imi Italorum delicatissimis erculis dicitur certar posse. An Vero manna Israeliticum ejusdem fuerit naturae cum manna naturali, non sine ratione disquiritur. Affrinant alii, ut Conimbricenses in libro eteor Aris- tot tom. Vii. cap. 11 et Fr. Vallesius de philosophia sacra, cap. 67, quod ex colore, Sapore, et aliis circumstantiis conantur demonstare. Alii vero negant et Volunt rem fuisse prorsus noVam a Deo pro certo tempore creatum, Suoque tempore prorsu ablatum, quam sententiam plerique Hebraeorum sequuntur, ut Aben 8ra et barbanel, qui Variis rationibus eam confirmare nititur. X. Quamvis vero nostram litem hanc nolimus sacere, quae propius spectat physicos et Hippocrati filios, paucis tamen observamuS, Veriorem eorum sententiam nobis Videri, qui licet magnam assinitatem esse censeant inter utrumque manna quoad formam, colorem, et Saporem, non putant
tamen posse dici ejusdem generis Sed manna Israeliticum miraculosum fuisse et extraordinarium. Primo, quia si suisset naturale, non potuisset diei plane ignotum Israelitis, cum tamen testetur Moses, neque eos, neque aues ipsorum hoc cognovisse, ' cui viii. 3. Socundo, nihil opus fuisset illud reponi in urnam auream juxta Arcam ad miraculi monumentum, si res naturalis fuit. Tertio manna medicinale non cadit per totum annum, sed tantum in maxima aeris et coeli temperie, puta tempore vomo menses Iartio et Aprili. At manna hoc adobat aequaliter omnibus
393쪽
anni mensibus, nec ulla agris mutatio obstare potuit, quominus per totos quadraginta annos aequaliter stillaret. Quarto, illud semper eodem modo et tempore cadit Sed divinum dio septimo omnino non cadebat; et die sexto duplicabatur ejus copia, ut alterum homer in cibum sabbathi reponerent. Quinto manna medicinale per se non est alimentum quod habet Vim nutriendi, sed pharmacum seu medicamentum, quod habet Vim purgativam. Sed manna Divinum fuit cibus suavissimus et temperatissimus, qui Aellis fuit digostionis, nec ut alii cibi corpua gravabat; sed non medicamentum, alias fieri non potuisset, ut illo Vescerentur, quin luxatis et solutis corporibus periissent, nisi quia dicat eum allegio, potuisse cibum hunc vim habere purgamenti, ad expurgandam cacochymiam, quRm
contraxerant in AEgypto usu peponum, cucumerum, et porrorum, sed postea ipsis in gratum cibum per consuetudinem abiisse. Sexto manna Rturale noctu non putrescit, ne Vermes producit, non liquescit ad Solem, nec est durum, ut contundi debeat, ut ex eo placentae confici possint, sicut sui Divinum. Septimo manna divinum cadebat ubicunque castrametabantur, et quocunque prosecti sunt comitata est eos haec Dei benedictio cum vicinae gentes frumento Vescerentur, et tantum in castris Israelitarum man esset cognitum, quod statim atque ingressi sunt terram fructuosam et rumonti seracem, cessavit. Ita sis proprietates coelestia istius doni attendamus, sive locum in quo dabatur, sive tempus, SiVe quantitatem sive continuationem, non obscuro liquet extraordinarium fuisse Dei beneficium, populo Israestitico ad tempus per miraculum eo
XI. Plura de mannae quantitate forma, colore, et sapore quaeri possent, ut et circa ejus collectionem, et digtributionem. Sed quia ista aliena sunt ab instituto nostron Satius est ut ad usum ejus sacrum Veniamus, et mysterium sub isto cortice latens scrutemur. Ad quod aulus nos ducit,
quando vocat illud se- -υμαπικὸν tabum spiritualem. Ita ero Vocatur, non natura, sic enim erat corporeus et materialis, sed tum origine, tum sim niseatione. Primo Origine, quia non humana opera, sed praeter naturam
miraculose suppeditabatur a Deo, qui κατ εξοκην Spiritus dicitur, vel quia spirituum, id est angelorum ministerio parabatur: Unde dicitur panis angelorum seufortium,ΡAH lxXVili. 25, non quod eo escerentur angeli, qui, ut Spiritus ἀσώματοι cibo corporeo non egent, sed quod ab angelis subministraretur populo ad Dei nutum : Cum enim res uerit extraordinaria et miraculosa, ut dictum, dubium non est, quin Deus hic usus suerit ministerio angsilorum, tum ad materiam illi generationi idoneam undique conve-hondam, et ad illam soli exponendam, ut sacilius excoqui, et decidere pos
XII. Secundo spiritualis vocatur signi eatione, quia mystieam et spiritualem significationem habuit, nimirum ut Christum verum panem Vitae adumbraret Quamvis enim primo datum esset a Deo manna in cibum corporeum populo, ut samem ejus sedaret, nec aliud in eo spectarent homines crassi et prosani, Deus tamen altius mysterium intendebat, et fideles, qui ad opera Dei attentiores erant, sublimius mysterium in hoc miraculo oculo fide eemebant, et Christi animae cibi typum eximium in manna MOScebant plane quomodo panis et Vinum, quae natura sua et per se inserviunt ad nutriendum corpus, gratia Dei tamen destinantur ad usum spiritualom et sacrum, ut sint symbola corporis et sanguinis Christi, quibus animae sustentantur, non physica, sed morali tantum et sacramentali mutatione. Neo de eo dubitare nos sinit Christus, qui Joannis i. totius mysterii istius clavom nobis porrigit, dum se mannae conserendo et praeserendo, corpus Dj0jtigodi. OOQ e
394쪽
illius typi, et veritatem illius figurae se aperte fuisse docet Quo etiam non obscuro respicit Apoc ii 17, dum Victori pollicetur ae daturum ex mannaabscondito ' sui nim communionem salutiseram tam in gratia, quam in gloria, hoc symbolo designans. XIII. eo obstat huic expositioni, quod Christus, Joh. i. loquitur de manna, tanquam de cibo corruptibili et materiali qui non potuit patres a
morte immunes praestare, iatres Vestri,' inquit, Ver. 49 manna man- duearunt in deserto, et mortui sunt.' Quia Sacramenta spectari possunt, Vel quoad τε materiale, seu quoad nuturam. Vel quoad τὸ formale, seu quoad signiscationem. Priori sensu manna erat Vere cibus corporeus
alendis corporibus dastinatus Sed posteriori bene dicitur spirituatis, quia spiritualo aliquid significabat. Deinde aliud est loqui de re aliqua ad hominem, id est ex hypothesi sententiae, et pro captu eorum cum quibus agimus Aliud vero ex rei Veritate. Sic aulus de circumcisione non semper eodem modo loquitura am cum Dei institutionem in ipsa considerat, dicit magnam esse ejus praerogativam et utilitatem Rom. iii 1, eo quod esset sigillum obsignandae justitiae fidei Rom. iv. 11 quum autem disputat adversus eos, qui signo extem et nudo gloriabantur, et in ea perversam salutis fiduciam collocabant, dicit nihil esse, Gal. i. 15, imo maledictionis symbolum esse testatur, quia homines illi se obligant ad servandam totam Legem GH. . . Odem modo Christus se comparat agens eum Judaeis Cum enim carnalis multitudo osem longe praeserret Christo, quod populum per 40 annos in deserto miraculose aluisset, nec aliud in
manna spectaret, quam cibum corporis, ut nec aliud quaerebat, Christus in sua responsione non explicat quidnam significaverit, ad aliis omnibus omissis, auditorum sensu sermonem suum accommodat, quasi diceret, Μoses vobis est in summo pretio, quia atrum Vestrorem Ventres saginavit in dosorio hoc enim unum mihi objicitis; go Vobis pro nihilo sum, quia non suppedit Ventris alimenta : At si tanti iacitis cibum corruptibilem, quid de pane vivifico sentiendum, quo animae in Vitam aetemam aluntur γ Sio Christus non tam rei Veritatem attendit, quam ex hypothesi auditorum loquitur. Paulus vero dum cibum spiritualem Vocat, non impiorum abusum, sed Dei ordinem et Veram sacramenti institutionem respicit. XIV. Hano autem nomenclationis istius rationem non semel observant veteres Aug. in sal lxxvii. omnes quidem eundem cibum spiritualem manducaverunt, et eundem potum spiritualem biberiint, id est, spirituale aliquid significantem,' et tr. 26, in Joh. anna et altare sacramenta fuerunt in signis diversa, sed in re quae significatur paria, diversa specie visibili, paria virtute spirituali Patres enim eandem escam spiritualem comedorunt, quam et nos.' Sic Anselmus in hunc locum, Eandem escam corporis Christi, quam nunc in pane manducamus, patres nostri manducaverunt in manna, et eundem potum sanguinis Christi, quem nos ex calico bibimus, biberent ex petra et ideo spiritualem manducaVerunt eandem, quam nos corporalem Vero alteram, quia risibilem egeam spiritualiter intellexerunt, spiritualiter esuriverunt, spiritualiter gustarunt, ut spiritualiter satiarentur, nam et nos accipimus Visibilem cibum,' Ac Sio Apoc. i. 8, magna civitas Vocatur miritualiter Sodoma et gyptus. XV. Atque hinc facile solvitur scrupulus, qui moveri potest, quomodo omnos Israelitae dicantur manducasse istum cibum spiritualem eum cer . ium sit, ex historiae serie, et ex verbis ipsis Apostoli, nonnullos ex ipsis profanos et impios suisse, qui De probari non potuerunt, sed quos MVero propter crimina sua in deserto punivit, Ver. V. Nam licet non manducaverint cibum istum uia spiritualem, id est, non tantum ore corporis ad
395쪽
paseondum ventrem, sed etiam fide recipiendo, ut Christo et σφιατι--ν, quia hoc ad solos fideles pertinet, potuerunt tamen diei man- dueasse olbum illum, Pus trisualis et sacramen is est, licet talem ipsi non apprehenderent XVI. Ut vero certius capiamus, quam cibus isto spiritualis dieatur propter significationis mysterium, rationes propius sunt expendendae. Non distendum in genere posse manna conseni cum Dei verbo, quod est animarum nostrarum, quamdiu in deserto mundi peregrinamur, pabulum cos-leate, suavissimum, et saluberrimum, ut non semel sub eo symbolo Spiritus Sanetus illud nobis exhibet, sal. ix. 11, Joh iv. 32, 34 Heb. V. 13, 14, oui nec porri aut caepae, et alia sapientiae gypsaeae, nec siliquae traditionum humanarum unquam praesere debent, in quo longo Verius implatur, quod do manna dicit Syracides, quod omni gustui se accommodet,
quia unusquisque pro arietate statuum et casuum inVenit, quo se sustentet, quod Origines Homilia , in Exod non male explicat, ii vorbummi, quod in Ecclesia praedicatur, tota fide tota devotione suscipiaa, fiet
tibi ipsum Verbum quodcunque desiderasa V. g. si tristaris, consolatur te, dicens Cor contritum et humiliatum Deus non spemit: Si laetaris pro spofutura, cumulat tibi gaudia, dicens, Laetamini in gaudio, exultate justi si iracundus es, mitigat te, dicens, Desine ab ira et dorelinque indignationem. Si ergo manna Verbi Dei reddit in ore tuo saporem quemcunque Volusiris. Hoc inmon si quis infideliter suscipiat et non comedat, sed abscondat, Vermes ex eo ebullient, et Dominus, qui in manna fidelibus dulcedo mellis ost, infidelibus vermis effcitur. XVII. Sed certum est in specie peculiariter ad Christum respexisse, ejusque eximium symbolum fuisse, et quidem in hisce tribus potissimum,1 in origine et causa, . in natura et proprietatibus, . in sibus et effectis. 1. Quoad originem. Nam e coelo descendebat, o amo ex indebita gratia et liberalitate dabatur nullo laboro, nulla hominum industria nec ullo merito partum, Unde oses ait Isin litis, mi est panis illo quem dat nobis Jehoo ad comedendum,' Exod. xvi. 15. Ita Christus e coelo revera descendisse dicitur, tanquam Dei rivis donum, Joh. iii 16, et Vi. 33, plane gratuitum, nullo nostro labore vel merito acquisitum, ne quid hic marisaicum et Papisticum somniemus, sed
sola Dei misericordia concessum. anna non naturaliter, sed supereaturaliter si miraculoso cadebat. Ita Christus non Vi naturae, sed gratiae per miraeulum nobis a Deo datur, ut hi sit reVera magnum pietatis mysterium. Μanna datum fuit cum rore coeli, Exod XVi. 14 et Christus in consertur, Hos xiv. 5 Ego sicut ros, inquit, Isracii, quia arida nostra corda humectat, et adustos irae Dei sensu recreat et refocillat, unde Cant. V. 1, diei Sponsae, aperi mihi soror mea, amica mea, columba mea, nam caput meum oppletum est rore capilli mei aspersionibus noctumis.' Denique an non in gypto, sed in deseri datum est, postquam ex durissima servituto, potenti Dei manu liberati, mare brum pertransivorant. Ita Christus, quos ex gypto mundi liberavit, et sanguine suo redemit, laeto verbi et pane corporis alit, et potat. XVIII. Secundo, quota naturam etfinalitates manna fuit coloris albicantis, et gustus dulcissimi Christus eandidus dicitur a sponsa Cant. V. s, ob vitae innocentiam, qui sanetus est, innocens, separatus a peccatoribus, ' Heb. Vii. 26, qui peccatum non norit, 2 Cor. V. 21, in cujus ore dolusinoa sui inventus, 1 et ii 22, cujus bonitas et gratia suavissimi est gustus poecatoribus se gustate et videte quam bonus sit Jellova, ' Ρsal. xxxiv. , et sponsa ideo cum malo assimilat, cujus fructus dulces palato
396쪽
suo esse ' asserit Cant ii 3. t ut manna fuit praestantissimus et toin Peratissimus corporis cibus, quo sustentatus est populus in deserto Ita Christus divinus est animae cibus, Verus panis Dei, panis Vivificus, qui dat Vitammundo, quo pascimur in deserto mundi, qui, quod gratis de manna perhibetur, persecte in se exhibet, ut omnem saporem habeat, quia a Patre nobis actus est omnia lux, cibus, Vestis, medicamentum, omnia, Ol.
iii. 11. XIX. ertio, quoad usum et secta,man colligi debuit a populo ut eo cibaretur Christus a fidelibus per fidem recipi debet, ut nos nutriat Collectum aequaliter distribuebatur singulis, Christus cibus Vitae pro mensura fidei distribuitur Eph. v. 7, ita ut totus ex aequo ad omnes pertineat, tam
ad pauperes quam ad divites, parvos et magnos, mares et sceminas, serVos et liberos Nam in Christo nec Judaeus, nec Graecus, nec semus, nee liber, ne mas ne Domina, sed Christus omnia in omnibus,' ' Col. iii. 11.Μanna in cibum praeparabatur tusione molae, et coctione ad secuma Christus per amotione consecratus est, Heb ii. 10, erue et tribulatione attritus propter nostras iniquitates, satae liii. 8, 12, ut fieret ibus salutaris animae. Μanna fastidiebant Israelitae, licet cibus esset dulcissimus Ita Christum fastidiunt et rojiciunt homines camates et prosani, quibus idetur scandalum et stultitia 1 Cor. i. 23. anna debuit asservari in maaurea coram Arca in aditu sanctuarii, ad perpetuam rei memoriam : Ita Christus in um aurea cordis fidelia reponi debet quod est Sacrarium Dei, ad tanti beneficii memoriam perpetua gratitudine recolendam. XX. Eo pertinet quod, poc. i. 17, dicitur de manna alscoriduo, quod Christus victori se daturum pollicetur, ut illud opponat epulis Balaamitarum et Nicolaitarum, quibus ad idolothytorum esum Christianos alliciebant, et doceat ipsos aegre ferre non debere, quod talia convivia idololatrica ipsis interdicat cum longe lautius et salubrius victoribus sit daturus, spirituale scilicet epulum gratiae et gloriae, et delicias inis1ortiae Paradisi in sui communione, quae quovis convivio lautissimo longe praestant. Alludit autem ad ea quae victoribus dabantur. Cer. tum enim Hieronicas seu Victores in quinque Graecise certaminibus solennibus, variis affectos fuisse praemiis. Inter alia dabatur illis πιώ- ὸeia in agonibus, et vocatio, et Victus e publico, ut Athenis de rep. bene meritis in Hytaneo, quod inde nomen habebat, quia ibi annona publica asservabatur in granariis abscondiis q. d. meis ταμώ- ., Elmellanodies candido calculo sugragabantur, et Victore pronunciabant. Omittit ergo Agonotheta celestis vincentibus Nicolaitarum illecebras, pro eo quod idolothyta spreverint, non magam in Prytaneo, sed manna eis te, non repositum in Arca foederis, sed absconditum penes Deum, ubi corrumpi nequit. Se ergo cum beneficiis suis vocat manna absconditum, respiciendo ad manna, quod in um aurea reponi debuit, ut asservaretur in sacrario coram IehoVa, idque quadriseriam 1 m Verbo, qui Christus absconditus est naturaliter hominibus,' qui ad ejus notitiam pervenire nequeunt sine reVelatione, homo enim animalia non capite quae sunt Dei, ' 1 Cor. ii 14 et caro et sanguis non revolat nobis 'Christi mysterium, sed solus Pater coelestis,inata. Hi 17 et xl. 25, 26, et xiii 11, quod ideo dicitur absconditum mysterium gentibus, ' Rom. xvi. 25, quia continet res quas oculus non Vidit, nec auris audivit, et quae in cor hominis non ascenderant, ' 1 Cor. i. s. Rursus absconditus dicitur respectu reproborum, quibus non datum est nosse mysteria regni Coelorum, atth. i. 25, et xiii 11 et quibus evangelium tectum est,
Cor. iv. 3. absconditus denique ipsis Metibus, qui nunquam persecte eum
397쪽
coguoουcere in hac ita possunt, sed sub volo tantum et in aenigmate intuentur, 1 Cor. xiii 12, quia per fidem, non per aspectum ambulant 2 Cor. V. . . in sacramentis, quia ibi Christus occultatur sub symboli extemis, non physice, sed moraliter, et se offert non sensibu8, sed menti, per fidem apprehendendum . . in corde, quia Christus habitat in cordibus nostris
perfidem, Eph. iii 17. ubi non videtur ab aliis, sed sentitur ab anima fideli per solatium incredibile, quo persunditur, et per novum illud nomen filii Dei, quo nos insignit, quod nemo novit, nisi qui recepit, Apoc ii. 17. .
in coela quin Christus in eoelum receptus oculis nostris gubductu est, et veluti absconditus manet in sacrario Dei, donec ultimo die per novisAimum adventum reveletur hinc se vita nostra dicitur esse abscondita cum Christo in Deo, V M. iii 3. XXI. Qualiscunque vero sit mannae cum Christo similitudo; certum est tamen, ut Veritas et corpus longe persectius est ipsa figura, maximum intercedore etiam in his tribus inter utrumque discrimen. Nam si origo attenditur manna e coelo quidem, sed infimo et aereo tantum descendebat: Sed Christus e coelo empyTeo et supremo, non descensu reali per mutationem loci, sed oeconomico et morali, per camis nostrae assumptionem. Unde Christus, Joh. vi. 32 Moses non dedit vobi panem e coelo, sed Ρater meus dat, i Vorum panem e coelo, ' non e nubibus tantum, sed e sinu Patris. manna obtinuerunt Israelitae a Deo, ministeri Angelorum, et Mosis precibus Sed Christus nobis datur immediate et unico a Deo, Joh. i. 32, unde Ἀ- Οχην Vocatur panis mei. I. Quoad naturam, manna fuit cibus materialis et corporeus quoad substantiam, licet esset spiritualis quoad significationem vitae terrenae et corporeae ustentandae primo destinatus Sed Christus est cibus non corporis sed animi, quo in
spem Vitae aeternae alimur, non premendo ore, sed credendo corde panis non tantum vivus, sed et vivificus, qui non modo nutrit Viventea, scd etiam vivificat mortuos, non tantum alit Hanoa, sed sanat aegros, nono tempus, sed in aeternum; qui non convertitur in nostram substantiam, sed qui convertit nos et mutat in suam, panis non tantum Dei, sed et ipse Deus. I. Quoad essectum manna corpoream Vitam sustentabat, sed .d tempus tantum, nec a morte servabat Sed cibus hic non tantum Vitam sustentat, sod amisHam reddit, et datam congemat in aeternum, non corpoream et
torrenam sed divinam et immortalem, quod Christus notat, oh. i. 49, 50 51 Patres vostri manducarent manna in deserto et mortui sunt, hie os panis qui de coelo descendit, ut si quis ex eo comedit non moriatur.' ' XXII. Unde iacito colligitur non sine ratione manna ab Apostolo cibum spiritualem fuisse letum propter significationis mysterium. Anautem quemadmodum Christi fuit symbolum, etiam figura ueharistiae suerit, inter nos et Pontificios quaeritur. AEt illi quidem hoc pertendunt, eam sae differentiam statuentes inter manna, quod eorporis Christi figura fuit, et panem Eucharisticum, quod manna significaverit tantum et repraesentaverit corpus Christi; ueharistia vor sit ipsum eorpus Christi, in quod substantia panis conversa est, ut Bellar lib. i. de Euch. c. 3, notat. Nos vero figuras quidem similes et sibi invicem respondentes, eandemque
rem significantes et repraesontantes fuisse non negamus, et hactenus cou
serri ab Apostolo non ut figura cum figurato, sed ut sacramentum alterisimile, et analogum. Sed negamus manna posse dici figuram Eucharistiae, quae ideo sit a Deo instituta, ut eam significaret, quia ut praecedenti disputatione jam monuimus, absurdum est dari figuraria figurae, cum illa rei internae et spiritualis imaginem gerere debeat, non vero externae et materialis, quae in sensus incurrit Nam quod idvorsarii voliuit, Euchalistiam
398쪽
osso ipsissimum Christi corpus, in quod panis substantia conVerin est . ea Mest νεοδος, quod nec probare potuerunt hactenus, nec in aeteritum probaturi
XXIII. Frustra Bella inus excipit l. c. quod nisi haec statuatur differentia inter manna, et Eucharistiam, quod manna fuit figura tantum, Eucharistia autem, res ipsa, non plus Veritatis significatae habebimus, quam ipsi Judaei, imo longe minus, quia manna longe clarius repraesentabat Christi corpus, quam aridus panis, et multo Praestantius erat, utpote quod pluerat e coelo, et fieret manibus Angelorum, panis Vero noster esum exeat, et fiat manibus hominum. Resp. Sed gratis hoc dicitur, quia sacramenta non sunt spectanda materialiter, et quoad substantiam, sed formature quoad institutionem, ex qua eorum praestantia Vel significationis ovidentia pendet Cum autem Verbum institutionis in Eucharistia longo sit Marius institutione mannae, patet ucharistiam, quoad modum recipiones fuisse praestantiorem, licet quoad rem significatam, eadem orit utrobique suo it Christus scit cum suis beneficiis. Praestantia ergo cramentorum ori estamenti supra Vetera, non intelligenda est rationere ipsius Minerum quod illa rem ipsam in se contineant, haec autem tantum signinoaverint, utraque enim sunt signa significantia et obsignantia gratiam Christi; sed ratione modi signi cinionis, quia in eius rem repraesentant, non tantum ut futuram, sed ut saetam et impletam diutius, quia manero debent usque ad finem seculi, larius, quia ad omnes populos indiscriminatim pertinent. XXIV. Hiae ita discussis superest videndum, quo sensu dicat apostolus Israelitas omnes eundem eoum spiritualem manducasse, An scilicet loquatur de Israelitis inter se, An de iisdem nobiseum. Ponti ei quidem trans stantiationis figmento patrocinaturi, cum Socino hoc ad Israelitas reserunt, ut dicantur eandem escam spiritualem comedisse inter se, quia omnε indiscriminatim tam boni quam mali ea usi sunt, ad quos etiam accedunt Lusterani, Consubstantiationis sententiam confirmaturi. Sod utrique aberrant a scopo Apostoli, qui non est tantum identitatem istorum
sacramentorum inter Israeilatas asserere, sed praecipuo cum Christianis, ut ostendat sacramentorum nostrorum usurpationem nobis non profuturam,
eum fides et sanolitatis studium, cum similia habuerint in deserto Israelitae, quae non obstiterunt quominus sum rebellionis et idololatriae poenas Deo pandorent Nam qui paria a Deo coeperuntiboneficia, si pariter peccent, paritω punientur At Patres nobiscum paria a Deo gratiae signa acce- parunt Ergo pariter peccantes pariter puniemur quae Vis argumentationis Paulinae periret omnino, si non intelligeretur idem cibus et potus nobiscum,aad tantum inter se. Deinde quorsum apostolus mentionem secisset bap-
aismi Patribus indulti, si eos quoad Saeramenta nobis aequare non voluit p d quod Apostolus addit sub finem versus, omnem dissicultatem tollit, quum addit, Patres bibisse de Petra spirituali, quae eos sequebatur, Petram autem istam fuisse Christum.' Quomodo enim potest vocari Christus illa Petra, si non eundem potum habuerunt nobiscum, qui Christo participamus 2 o vidit Aug. Ioco citato, traei. 26, in Joh. quem sequitur ruamus, lib. de Corpors et Sanguine Christi Eandem escam spiritualem bibisso Patres Paulus asseverat, quaeris fortasse quam eandem p Nimirum ipsam eandem, quam hodie populus Credentium manducat et bibit, non anim diversa licet intelligi, cum unus idemquo Christus sit, qui et populum in deserto, in nube et in mari baptisatum sua Carae parit, suo sanguino uno potarit, et in Ecclesia ore rodentium populum sui Comporis pane, Sanguinis unda pascit et potat.
399쪽
XXV. eo juvat hie exciperes Vel Paulum debuisse adjicere partieulam nobiscum, si ea fuisset ejus mens, Quia satis ex αλληλου sermonis colligitur, ut jamjam dictum; et nos non posse dici comedisse manna Quia
licet non comederimus illud physise et materialiser, possumus tamen dici manducare moraliter et sacramentaliter, quoties S. Cinnae communicamus, quia Eucharistia et anna in eo eonveniunt, quod sunt Christus sacramentaliter:
Vel quod inereduli non possint dici manducasse escam spiritualem nobiscum, quia Christi non potuerunt fieri participes Quia ut supra jam dictum manna comedendo, cibum, qui spiritualis erat ex ordine Dei, et qui Christum adumbrabat, bene dicebantur manducare : Vel quod dicanturtim nostribuisse. Nam eo ipso, quod typi nostri fuerunt, nobiscum comparari debuorunt, tui enim et antitypi comparato se habent, et sunt ιι των XXVI. Hino vero sponto fluunt tria gravissimi momonti Porismata. Primum, ro Mandueratione spirituali Christi, adversus oratis et camalis manducationis Christi commentum Nam cum idem Christus omnibus fidolibus, tam et quam . . proponatur manducandus, eadem debet esse κω- νων- et manducationis apud utrosque ratio : At constat manducationemoralem locum non potuisse habere sub Vet Testamento, quum nondum fuit incamatus Christus, sed tantum spiritualem per fidem, quo sensu dicuntur edisse escam spiritualem et bibisse de Petra spirituali, quae eos sequebatur. Ergo non alia nunc nobis est urgenda, quia sola salutaris est et no- cessaria Si enim aues manducando Christum spiritualiter per fidem, salutis saeti sunt compotes, quidni ea contenti essemus, alia missa et rejecta, quae et Scripturae, et rationi, et analogiae fidei, et Christi ipsius dignitati repugnat, et innumeris absurditatibus urgetur pXXVII. Aliorum de dentitate Foederis gratia tam in Veteri quam
in ovo estamento Cum enim sacramenta sint sigilla foederis, excidentitate eorum, identitatem foederis bene colligi nemo negare potest. Jam eadem suisse sacramenta Patribus nobiscum Paulus arissime testatur, si non signis, saltem quoad significationis mysterium, in signia diversia, eadem fides est,' inquit August. u. 46 in Joann. in signis diVersa, sed in re quae significatur paria, diversa specie Visibili, paria virtute spirituali, ' tr. 26. Discrepantia fuit in signis quae illi habuerunt, et in modo significandi, quatenus issa Christum Venturum, nostra Vero Christum Oxhibitum significant illa obscurius, ista clarius et eficacius fidem nostram confirmant, et salutem obsignant. Interim et illa et ista eandem rem significatam respexerunt, nimirum Christum qui idem sit heri, hodis, si in saecula, Hob. xiii I. Et nos hodie in coena per fidem Christum sub symbolo panis et vini recipimus, et participes fimus corporis et sanguinis ejus, 1 Cor. . 16. Ita fideles olim in manna Christo vescebantur ad siautem, et eum ipso sacramento visibili, rem et virtutem sacramenti percipiebant, Christi fossios justitia et merito cibabantur. XXVIII. Tertium De Cognitione Christi sub et Testamento; Nam si Patres ad communionem Christi Vocati sunt, necesse est, ut ejus notitia et fido prius fuerint imbuti, cum ignoti nulla sit cupido, nec frui possimus eo quem non norimus: Et hoc ex eo certius adhuc colligitur quod ipsa Christi manducatio quae hic proponitur, tota per fidem fieri debeat, quae practicam Christi notitiam, et intimam ejus apprehensionem noeessario postulat. Unde patet quantum discodant a Veritate, et quam perniciose errent, qui sub Veteri Testamento personae Christi divinae notitiam non extitisse pertendunt, nec Θων-τα, quae cognitionem Christi pro peccatis morituri ingenerarent, ut licet Veteres sine Christo servati non
400쪽
sint, potiterint tamen sine ejus cognitione salutem consequi. Nec dii ite lusoret, si id nune ageremus, impium istum errorem Variis rationibus con-landoro Nam si Christus ignotus fuit patribus, quomodo Abraham dieitur gestivisse diem ejus Videre, eumque Vidisse et gavisu esse, Joh. viii. 56 2Vel Moses praetulisse narratur opprobrium Christi agis Egnniacis, Heb. xi. 26 Vel Patres in fide mortui, ' memorantur ab Apostolo Heb. i. quae non aliud potest habere fundamentum, quam Christum, ut sit salutaris PVel Israelitae possunt dici edisse et bibisse Christum in deserto, dum edebant et bibebant cibum et potum spiritualem, qui eum significabat γXXIX. Rursus, Si ignotus sui Christus sub Veteri estamento VoIinde fit, quod nihil de eo Patribus revelatum uerit Vel quod revelationem
sibi saetam nullo modo intellexerint. Prius dici non potest, cum infinita extent in Veteri estamento testimonia de ersona Christi Θωινορώπου, de ejus naturis, ossiciis, et beneficiis, de duplici statu, humiliationis et exaltationis, passionis et gloriae. Alias nee Christus, nec Apostoli, potuissent probare mysteria Evangelica ex Μοse et Prophetis, quod tamen passim ab ipsis actum legimus, Lue XXiV 26, 27 44, oh. V. 39 46, Act. xviii. 28, et xxvi. 22, 23, 1 et i II, eb. X. 6 6, 7 et alibi in Novo estamento Cujus omnis authoritas perit, si quae in illo ex rit. Τost proseruntur ad probandam divinitatem uessiae, et ejus satisfactionom, frustram salso allegantur. Non etiam posteriu' quia sequeretur inde, omnem illam revelationem, illis penitus inutilem suisse, et frustra Christum amandasse Judaeos ad Scripturas legendas et scrutandas Quid enim opus fuit talia ipsis mysteria revelari, si haec ad ipsos non pertinebant 3 Quid
opus sui sanctis Dei viris sedulo inquisivisse in tempu rerum suturarum, quae nullo modo ad se pertinerent 7 An non singulorum piorum Veteris Τestamenti erat inquiror in rationem salutis obtinendae et declinandae poenae aeteras p Nec hic dicendum ex Petro capite i. 1 , Ver. 12 ea ipsos administrasse, non sibi sed nobis : ' Quia notum est Petrum non loqui de eognitione rerum revelatarum, quasi ad eos non spectarit, sed domarum complamento et Mecutione, quo temporis articulo scilicet Spiritus Propheti-eus Christi, qui in ipsis erat, declararet eVentum Christo perpessiones et gloriam illas consequuturam : Non ergo inquisiverunt in rem ipsam ceu dubiam et incertam, nimirum salutem hominibus obventuram per Christi perpessiones et gloriam, sed tantum in tempus quo Christus erat passurus et glorificandus Sed hoc tantum abest, ut ipsis deneget cognitionem aliquam rerum istarum ovolatarum, ut necessario illam supponat, saltem
quoad substantiam, licet non quoad gradum et circumstantias, quae nobis clare patefiunt roservabatur quidem earum exhibitio in saecula longe dissita: ructus tamen inde secuturi seque ad ipsos ac ad nos pertinebant.
XXX. ΙΙo vero ulterius ex eo invicte colligitur Quod si Christus Patribus cognitus non suit, nec justificati nec salus potuit illis obtingore, quia utraque sine cognitione Christi haberi nequit, Iustificabit multos, inquit, Isa liii. 11 sui notitia, V et Christus manifestis verbis, Joh. xvii. 3 Vitam aeternam in cognitione Dei Patris et esu Christi, quem
misit, positam esse' asserit Nec quisquam sanae mentis crudum effatum
illorum admiserit, qui Volunt. fideles potuisse per Christum servari, etiamsi cognitus non fuerit Quasi salus possit obtineri sine fido, si fidos possit dari sine objecti cognitione, atque ita melius per ignorantiam, quam per notitiam definiatur, quod est figmentum pontificiorum. Nec hic ad insantium exemplum recurrendum, quibus applicatur meritum et smetus mortis Christi ad eorum salutem aeternam, absque ullo suo actu personali, Vel notitiae vel fidei Quia nemo non videt, longum latumque discrimen osse