De necessaria secessione ab ecclesia romana, disputationes: disputationum ...

411쪽

DISPUT. IX. DE PETRA CHRIATO. 363

ecclesiae,' Apoe. i. Ager est mundus, semen est Verbum,' Matth. xiii. Septem vaccae sunt septem anni,' Gen. xli. Ossa sunt domus Isravi, Egech. xxxvii. et passim in parabolis et similitudinibus. Sed praecipuo quoties de sacramentis agitur, quae in significatione consistunt, non aliter loqui amat Spiritus Sanctus, nec melius et convenientius loqui posset, quam tropice. Sic circumcisio dicitur foedus,' Gen. Vii. 10, id est, signum foederis, Deo ipso interprete, Vor. II, et om iv. 1 Agnus transitus,' Exod. xii. 11, id est, ejus memoriale, Exod. xiii. baptismus lavacrum regenerationis,' it. iii. Calix . Testamentum,' Luc. xxii. Et sim quae Vel nullum sensum habent, Vel figuratum et tropicum postulant. XVII. Atque hinc invicte ostenditur, quia debeat esse sensus Verborum

sacramentalium vexatissimorum me est corpus meum. Ut enim petra

dieitur Christus per significationem His et pariter Panis, qui per pronomen hoc designatur; ne ovum ovo similius est, quam duae istae locutionea inter se conveniunt. Scio hic Comelium a Lapide cum Bellamino, et Tirinum, qui eos sequitur, discrimen aliquod afferre, quod revera petra non possit diei de Christo nisi typice et significativo, quia sint disparata, quae non possint proprie de se praedicari; sed in ista propositione non dieat

Christus, anis est corpus meumri sed Hoc est eorpus meum, usurpando

pronomen demonstrativum Hoc, quod non sit quid repugnans aut disparatum a corpore Christi, cum designet indeterminate id quod latet sub speciebus panis, quod potest esse divina Virtute, tam corpus Christi, quam substantia panis Unde potest, imo debet corpus Christi proprie accipi, quando, assimante Christo, de hoc praedicatur.' Sed quam bene statuunt disparatum de disparato non posse praedicari, amiserto sententiam nostram eonfirmant Cum hoc de alia re intelligi non possit, quam de pane 1 quia non aliud per hoc intelligi potest, quam id quod Christus ceperat in manu suas, cui benedixerat, quod regerat, et quod tradiderat discipulis suis is id panis erat, et non aliud quid. Unde Ρaulus, 1 Cor. .

1 6 Panis quem tangimus,' et c. i. 28, Vult quemque se probare, Diotios panem istum edit, Re 2 idem probatur ex analogia aliorum Sacramentorum, ubi commutati fit saepe nominum ut nomen signati signo, et vico versa nomen signi signato tribuatur, ut jam visum. 3. Status Apostolorum non alium sensum postulat, videbant Christum mensae accumbentem, et panem prae manibus habentem, tanquam duo subjecta realiter diversa, quorum unum proinde non poterat proprie esse alterum audiverant similes

plures locutiones tropicas a Christo usurpatas, Ego sum vitis, janua yc. quas in paraboli subinde repetierat; amjam celebraverant Pascha, ubi

multiplex locutio figurata occurrebat in Agno, et in agmis Quid proeli-Vius ergo fuit, quam in simili plane negotio phrasim istam eodem modo intelligere pXVIII. . on potest intelligi per me, corpus Christi, Nam praeterquam quod sic debebit concipi orpus Christi latero sub speciebus panis

ante prolationem Verborum, quibus demum fit transubstantiatio, contra eorum hypothesim sensus propositionis erit absurdus, resolvendae seiI in istam, hoc,' id est corpus meum est corpus meum. ' Deinde Verba ipsa erunt speculativa et demonstrativa, non practica et operatiVa, ut Volunt.

5. on potest indotorminate significare id quod latet sub speciebus panis,

nam ut in enunciatione ora attributum conveniat subjecto, ipsum subjectum debet determinato exprimi, o designari. Deinde cum nihil hic Oecurrat nisi vel panis, vel corpus Christi, nam species, quae sunt mora acci

412쪽

diffitebitur, ne possit esse corpus, ut jam dictum, necessario panis est intelligendus. Nam quod ad ina duum gum, quod hie nonnulli somniant, tam est absurdum, ut Vix refutatione indigeat. Nam non posset designari Pronomine demonstrativo, me, quod necessario certum aliquod et determinatum individuum indicat Et Iioet individuum vagum aliquando sit

respectu nostri, nunquam tamen tale potest esse respectu sui, quia debet a substantia quaedam certa et determinata. a Vero eum non possit esse oorpus Christi dabet esse alia substantia, quae cum non sit realiter

corpus Christi, non potest nisi figurate et tropico dici orpus Christi, ut patra non dicitur Christus nisi significative.

XIX. Ad toniorem vero istius Veritatis allustrationem, non parum juvabit considoratio resularum Variarum, ex quibus aensus literatis a metaphorico, et metaphoricus a literati potest discorni, quod quanti sit usus in variis quaestionibus Thoologicis et praesertim in doctrina de Saeramentia, nemino latere potest: Nam ut non in magno periculo locutione proprii et litoriae mutantur in metaphorica et figuratas Ita non minus est periculum locutiones metaphoricas mutare in proprias et litorales, quod visum in Anthropomorphitis, verba Scripturas de membris humanis soattributis ad literam sumentibus, cum tamen ει--αιῶς dicta, deberent sis επω intelligi, et in Judaeis proprio et litoraliter accipientibus de regno terreno et temporidimessiae, quae mystice et figurato erant intelligenda. Ad scopulum huno declinandum faciunt sequentes regulae. Prima, -- tim proprietas Meros contradietionem via impossibilitatem evidentesm inducit, verba Murri sunt in uingendari Quia cum mens humana non

possit concipem eodem tempore rem eas et non esse, ne conciliare ea

quae sibi invicem opponuntur, ad figuram confugero tenetur, juxta quam sensum convenientem verbis assignare potest. Ex hac regula Verba sacra- montalia figurata osse eonstat Cum enim ad literam sumpta contradictionem manifestam involvant, nimirum illud quod panis est, osse oorpus

Christi, et illud quod os petra eas Christum, quia intellectus noster nequit ex duabus istis idola pania et corporis, petrae et Christi unicam ess

mare, cogitur ad figuram meurrere, ut sensus ommodus et rationalia habeatur.

XX. Seeunda regula est Augustini, lib. iii de Doct Christiana, cap. 16. Quae locutio flagitium vel Aoinua vadetur praecipere figurata est,' quam verbis sacrament ibus applicando, Christus dixit, inqui nisi manduo veritis amem Filii hominis, et nisi biberitia ejus sanguinem, non habebitis vitam in vobis, idotu jubore flagitium, Est ergo figurata.' Cum orgo in literati sensu aliquid oecurrit, quod vel praeceptis Dei adversum est, si Majestati Dei et Christi injurium, Messario ad figuram recurrendum, quia verbum Dei nihil habere potest, quod non conveniat sanctitati ejus, et quod non deceat ejus majestatem et gloriam. Jam in hoc am monto, di re panem esse iteraliter corpus Christi, et petram Christum, idea parum eonveniens et sanetitati et majestati Christi in montibus nostris formatur id enim dicitur esse Christus, quod est insensibila et inanima. tum, et corpus Christi, quod indiscriminatim tam a bonis quam a malis eo- meditur, et innumeris accidentibus exponitur, quae filii Dei gloria penitus

sunt indagna Tertia, Quando subjectum, de quo agilis' non modo potere Muram uimittere, sed eam necessari postulauu quia conceptus et Verba aequi dabent rerum naturam, et ad eam designandam usurpantur. Ita quum signo datur nomen rei quam significat, pignori nomen rei ad cujus confirmationem datur, et modio nomen rei, quam nobis communicat nemo dubitat loeutiones istas esse figuratas, quod non semel Augustinus observat, Dj0jij odi. OOQ e

413쪽

ist oti Rea quae signifieat, nomen accipit rei quam ignificat aio Spiritus Sanotus vocatur Oolumba, et petra Christus.' Jam notum, aer minium ueharistiae non modo esse signum, quod repraesonis eorpus

Christi pignus extoreum et visibila, quod ejus possessionem invisibilem et spiritualem confirmat, non modo modium, quod illum nobis communieat, et quo vis ejus in nobis exeritur; sed omnes istas, μι signi, pignoris, et modii eonjetingere, in similitudine quam habet oum empore Christi, unda dubium osse non potest, quin corpus Christi figurato tantum propter misignifieationem dieatur. XXI. Quarta, Quum videmus si ratim locutionem usurpari in subjectisia Ebus in de quosvi fio me ceris mulgere Met, A rasam in eo occumrere loeutionem; quia de simili simila judicium, eo dubitari potest, quin

hominos eodem modo loquandi utantur ima res easdem. Ita quum eis meiat vocatur foedus Dei, quia ejus erat almum, et Agnus Hacha se a transitus, quia erat ejus memoriato quum audimus Judaeos loquontos dapane, quem comedebant in riactate, in cujus locum substituit S coenam, his erepania miserios, quem Heres vestri man eammm m deserim Anmirum videbitur Christum dixisse, panem esse corpus suum, et Paulum, patram osso Christum p Sio Augustinua contra Adimantum, e . Hi ad inveniendum verum sensum latius laeutionis oris, Sanguis est anima,''meurrit ad exempla locutionum figuratarum, in quibus signa sumin nomina rerum qua signifieant, et dat isti laeutioni sensum motaphoricum

sollicet quod sanguis in signum animae, quia riuina dixit quod riuaos Christus,' quia illum signisse at Et Christus non dubitavit dicere, Hoc est o pus msum, quum dabat signum corporis sui.'XXII. Quinta an Chrysostomi, qui homil in has Vorba, me ' ip sibile est, cto. tradit non esse haerendum in terminis, sed respieiendum eam

scopum loquentis causam et occasionem sermonis ejus, et quaerendum sensum latentem, quibus addimus eonditionem et statum Auditorum ad quos fit sermo; amisi ista omnia nos ad figuram ducunt, dubium non sat quin figurata sit laeutio. amisi expendamus orba sacramentalia quoad istasiareumatantia' deprehendemus seopum et intentionem loquentis, ausam et occasionem aemonis, et dispositionem ac latum auditorum figuram origero Christus enim non alium sibi scopum proponit, quam sacramentum dare Ecclesiae communionis sum eum fidelibus; ad quod requirirer quidem praesentia quaedam objecti, non tantum contemplationi, sod etiam conscientiae expositi, ut recipiatur, sed non praesentia eorporalis quoad substantiam, quatenus ear et sanguis principia sunt salutis, paeis et vitae, non in genBre causae physicae, quae agit per contactum et indistantiam looi, sed

in genero ea a meritoriae et moralis, quae operatur non modo quum adest, sed etiam oram abest, imo quum nondum extat in rerum natura. Oecasio

etiam sermonis sui iustitutiora. oenae in loeum paschaim, ubi locutiones figuratae oecurrebant Variae. Denique status discipulorum talis erat, ut non possent aliter exponere verba Christi, ut alibi est a nobis ostonsum in Instites. Elanet. Ρ. III. Loo. XIX. Q. xvi. XXIII. Anus ex his satis superquo paret sensus nuntiationis Ρ-linas, et identitas ejus cum verbis sacramentalibus Mne paucis ratio significationis, et mystarii in ista petra larentis est aperienda. Primo mirum videri non debet Christum in petra adumbrari; nam etiam extra sacramenti rationem mus saepissimo sub hoc symbolo designatur, non modo respectu sui propter naturae suae stemam firmitatem et durationem, sed et ration nostri, quia ost arx et locus munitus adversus hostes, sal. xviii.

2 et xxi 3 et invictum et immobile Eeelesiae fundamentum, quod illi dat

414쪽

et ειναι nati μένειν ἀσάλευτον, ISa. xxviii. 16 Rom. ix. 33, 1 et ii 6, ita ut portae inserorum non possint praevalere adversus Ecclesiam huic petrae

inaedificatam Μatth. vi. 18. Hinc aulo Chriatus vocaturon rarentum 1 Cor. iii 11 et sal cxviii. 22, lapis angularis,' quod emardus explicat eximie Sem 61 in Cant. Quid non boni, ' inquit, in hae petra In eua exaltatus, in petra securus, in petra fimiter sto, securua ab hoste, sortis a casu. Et revera ubi tuta firmaque infirmis securitas, nisi in vulneribus Servatoris 3 Tanto illic securior est habitatio, quanto ille potentior ost ad salvandum, fremit mundus, perit corpus Diabolus insidiatur, non cado, firmatus sum enim super firmam petram.

XXIV. Sed quia aulus peculiariter seligit etram istam, ex qua

aquae fluxerunt, analogiae ratio cum ea hic unioe attendenda, quae multiplex esse potest. Nam ut petra potissimum a Deo eligitur ad aquas populo suppeditandas, quae non modo in se aqua non continet, sed cui nihil magis repugnat in speciem, quam aquas dare, nam ex aliis quidem corporibus aquae elici possunt, sed ex lapide et petra nequaquam : Ita nihil absurdius Videbatur cami, quam ex Crucifixo salutem petere, id est ex morte vitam, ex miseria selicitatem, ex malodictione benedictionem. Unde

Christus dicitur scandalum Judaeis, stultitia Graecis, sed Vocatis sapientia et potentia Dei. . Rursus ut ex petra aquae fluxerunt Ita Christus fit suis sons saliens in vitam aeternam, qui ex se aquas gratiae et salutis fundit copiosissime. Unde toties apud Ρrophetas sub symbolo aquarum beneficia salutaria Christi, et dona Spiritus Sancti adumbrantur Isa. xli. et xliv. Ezech. xxXVi. Zach. xiii. 1, Joh. iv et vii. 3. Sed ut petra non dedit aquam nisi percussa, t ex illa percussa exilierunt aquae astatim, quibus reficiobantur Israelitieri in ex Christi erucifixi latere manavit sanguis et aqua, quibus reficiuntur Credentes in deserto mundi, tendentes ad terram promissionis, id est coelum. Cum enim Deus nihil peccatori indulgore posset, nisi placatus satisfactione Filii, prius eum percuti oportuit et affigi, ut castigatio pacis nostrae super eum poneretur, et ex ejus ibicibus salutem consequeremur. 4. Sed ut petra percussa sui virgamosis, Ita Christus non modo percussu fuit a Judaeis, quorum figuram gessit Oses, sed praecipue a virga Legis, cujus ille inister fuit, id maledictione et poenis a Lege denunciatis, Isa. iiii 4 5 Gal. iii. 13. 5. Petra percuSS magnam copiam aquarum fudit, quae abundo susiecit populo : Ita Christus qui sons est inexhaustus salutis, in quo plenitudo est omnis gratiae, copiosissime aquas istas salutares id dona Spiritus ex se sundit, quae non uni vel alteri, sed toti Ecclesia abunde sussiciant, Joh. i. 16, et iv. 14 et Vii. 37. Hinc dicitur actus nobis aiatre sapientia, justitia, &c. 1. Cor. i. 30 et osse omnia in omnibus, Col. iii. 11. 6. Ut nihil suavius potuit esse Israelitis in deserto, et locis illis calidis, quam sentes aquarum, quibus possent dulci salientis aquae sitim restinguere rivo ota nihil salubrius, nihil gratius fidelibus in deserto mundi arido et aestuoso, quam fontem aquae salientis penes se habere, quo reficiantur in aestu suo. XXV. 7. Ut petra aquas fudit non ad momentum, quae postea areSeerent, sed perpetuo, quamdiu populus in deserto peregrinatus est undo dicitur secuta populum, in rivis scilicet ex illa manantibus rata Christi

sanguis, et dona gratiae omnia tempora et loca permeant, ne unquam arescunt et deficiunt, sed perpetuo fideles comitantur in doserto hujus mundi ad eos sustentandos. Nec modo adest fidelibus suis per dona, quae illis affatim suppeditat, sed ipse praesentia sua eos dignatur, nec tam equitur,qum comitatur et praeit, ne quicquam ipsis desit in via, quae ipsis meti-onda ost Ut hic duo maxima fidelium privilegia designentur, Perseve-

415쪽

rantia gratios, et donorum Dei perpetuitas, et Christi ipsius promentia, juxta

quam se pollicetur ore nobiscum Aque ad consummationem eculorum,

Μatth. xxviii. 29. Licet vero patiatur aliquando ad castigandam ingratitudinem, et exercendam suorum fidem, aquas ista salutares subtrahi utcunque ad tempus, ut in deserto nunquam tamen absolute illas ipsis do- negat, sed Vult ut precibus nostris eum veluti percutiendo fidei et poenitentiso studio ea eliciam . XXVI. Caeterum in hac collatione multiplex discrimen etiam observari potest. etra Osis sui inanima et ἄλογοι Sed Christus est petra viva, et vivifica ac rationalis Ilia in sinu suo aquas non habuit Sed Christus est sona vitae, ex cujus plenitudine haurimus omnes gratiam pro gratia, Joh. i. 16. Illa sitim corpoream sedare potuit ad tempus sed non in perpetuum : Sed Christus ita nos potat aqua salutari sua, ut qui semel ex eo bibit, non sitiat amplius, sed fiat in eo sons saliens in vitam aeternam,

Joh iv. 14. Bla sequi non potuit Israelitas Sed Christus perpetuo illos

comitatur, ut author et consummator fidei, qui eos redemptos ex AEgypto spirituali, et per mare rubriim sanguinis sui traductos, lampade verbi in deserto mundi deducit manna coelesti nutrit, aquis salutaribus potat et reficit, donec ad Canaanem coelestem perveniant, qui est super thronum obumbrabit illos, non esurient, nec sitient amplius, nec Sol occidet unquam supra cos, quia Agnus, qui est in medio throni pascet eos, ct deducet,' non ad rivos, sed μ ad vivos et perrennes sontes aquarum, ut absterget omnem lachrymam ab oculis ipsorum,' Apoc. Vii. 16,

419쪽

I. Ut inter illustros Veteris Tostamenti typos, quibus mors Christi et

ejusdem benoficia nobis adumbrata sunt, merito reponitur serpens aeneus, eruus historiam Moses proponit Num xxi. et mysterium nobis perit Christus, Joh. iii. Ita sedula ejus contemplatio non potest non maximi esse usus, cum ad Variorum mysteriorum Evangelicorum cognitionem, tum ad piorum omnium institutionem et solatium. Haec ratio nos moVit, ut

exercitationibus praecedentibus de tribus miraculis, in gratiam populi Israelitici in deserto patratis, Baptismo scilicet nisi et maris, anno et petra, brevem hanc de Serpente aeneo, in quo non minus Dei gratiae et Virtutis miraculum occurrit, Dissertationem adderemus, quam ad duo Capita revocabimus In primo historiae veritatem in typo in alter ejusdem mysterium in antitypo, cum bono Deo, expensuri sumus. In utroque misium paceat et poenae erit attendendum cum remedio miraculoso a Deo exhibito. II. Historia refertur a Mose, Num. H. ubi recenset populum Post suppeditatam aquam o petra inruades, eum indo ad montem Hor proficia-deretur, et non recta via, sed per taediosas circuitiones terrae Idumaeorum pergendum sibi videret in terram Canaan, atque ita diutius in deserto oberrandum, ex impatientia in dura et graves contra Deum et Mosem Voces denuo erupisse. Unde ira commotus Deus serpentes Venenatos et noxios in eos immisit, quorum morsibus lethisoria magna populi multitudo concidit. Verum eum peccatum suum agnoscerent et confiterentur Iaraglitae, atque apud Mosem deprecarentur, Deus ad Μosis preces motus. salutis remedium illis praebuit, dum jussit Mosem serpentem seneum conflare, et eundem publieo in ominenti loco erigere, addita hac promissione; sore ut omnes morsi eum adspicientos sanarentur Quod eventus comprobarit, siquidem, mae mandato divino obsequente, quotquot serpentem

huno aeneum adspexerunt, sanati sunt.

III. Ubi primo Murrit onsidoratio peccati Israeli- riziuisistit' inrum, postmodum vero poenae a Deo illis propterea inflictae. Peccatum consistit in murmure, quo in Deum et Μοsem insurrexerunt, sive propter itineris incommoda et prolixitatem populo defatigato et satisconte, sive propter aquae et cibi penuriam mannatastidienis, et sitim ae samem sibi adnexa praetexente, licet abundo Deus illi provoxisset quoad utrumque, loquutus est populus contra Deum et Μοsem, ut quid ascendero nos secisti ex AEgypto, ut moreremur in deserto γ Non est enim panis neque aqua, et taedet animam nostram super panes levi,' Num xxi. 5. Quod Apostolus exponit per lantationem, IDj0jij odi. OOQ e

420쪽

Cor. x. tentemus Christum, sicut illi tentarunt et a serpentibus perierunt.' Tentasso dicuntur Christum, quia Christus erat Johova dux populi in deserto, et in eo tentarunt, quod murmurando in dubium Vocabant ejus potentiam, quasi in deserto non posset eos alere, et ejus fidelitatem, quasi non vellet promissis stare, fastidientes et nauseantes impia ingratitudine eximium cibum et potum, quem Deus illis astatim a peditabat poena proponitur in immissione serpentum ignito-P rum innumeros ex populo exitiali veneno suo et Iethisem

morsu occidentium.

IV. Ut vero do serpentibus istis in antecessum aliquid aut fuerint edi dieamus Non opus est ut refellamus eorum figmentum,P' '' ' que oriendini Diabolum in serpentem transformatum hane stragem fecisse, Vel qui Volunt suisse speciem morbi, qui exiguos angues in corporibus Israelitarum producebat, gravissimas inflammationes in iis excitantes, cujus morbi genus peculiare suerit iis, qui circa mare rubrum degebant, nec ullis unquam aliis obtigerit, ut Agathareides narrat apud mutarch sympos lib. Viii quaest. 9. Verba enim extus sacri vanitatem istius figmenti satis probant, nec patiuntur dubitare, quin Veri serpentes fuerint, a Deo immissi ad poenam populi. Duplici autem nomine aΜose insigniuntur, ri et u 'is. rius generale est nomen serpentum posterius bifariam exponitur Quidam Volunt esse adjectivum, quo designetur eorum qualitas, ut ita Oeentur Vel a colore ignis, quem prae se serebant, vel potius ab effectu, quod morsu et statu inducerent calorem intensissimum et adurere Viderentur ulnis quod est urere, quo respexit Onhelos qui reddit ab a 'ri serpentes urentes. Sic R. Salomon et . . Κλehi, qui urunt hominem veneno dentium suorum Vel halitu oris sui.' Et in Zohar libri, Num sol. 88 Quia contra Deum et osem murmurarunt ex aequo adeo immisit in eos serpente comburentes eos instar ignis, igne ingrediente in os ipsorum, ut conciderent et morerentur.' Alii Vo.lunt π)v peculiarem designare serpentum speciem, et priori voci generali per appositionem addi et sic innui quos Graeci re στηρο et κωὐ-- Vocant, vocibus ad amussim Hebraiose respondentibus, nam ni is Verbum idem est, quod vel ἐμπρησαι Vel a ---οσπι de quibus Lucan lib. ix., Oraque distendens avidua spumantia Prester, Quos idem ess vult Dioseoride cum dimovistus a siti, quam Venen suo accendunt. Sunt qui serpentes alatos designari putant, quos ex Lybia Cicero l. i. de natura deorum, et Josephus L si Antiq. c. 5, ex Arabia vero in AEgyptum Volare scribunt ela Salinus, Ammianus. Ideo Isa. xxx. 6 AEgyptus Vocatur terra, in qua est Vipera it xv 'is' et Saraphvolam Tales Vero hydri habem speciem, observat Herodotus libriit. τοὐγε φιες ἡ-φη, -- τῶν nem, sementis ver forma quatis hydrorum: Hinc Celebere Bochartus non sine magna verisimilitudino eonjicit porti'. designari hydrum, Vel chersydrum, qui Virus habet acerrimum et nocentissimum, morsu suo adurens quiequid attingit, de quo Virgilius lib. iii.

Georg. Postquam exhausis priuaueremque ardore dehiscunt, Exilit in siseum, et mantia lumina torquens Sorvi aseris, asperque siti, algue interritus oestu. Dj0jtirocli QOO JIC