De necessaria secessione ab ecclesia romana, disputationes: disputationum ...

431쪽

XX. Verum licet in istis multiplex sit convenientia intor figuram et veritatem satendum tamen est, non minorem esse discrepantiam, et istam illa longe praestantiorem fuisse. Serpens aeneus, utut gratiae Dei insigno symbolum, per se tamen nihil poterat, non enim qui respiciebat per rem visam, sed per te Servatorem omnium salvabitur,' ut vere ait liber Sapi. c. vi. Sed Christus ora et proprie dicta est causa salutis et vitae ; unde dieitur Sol justitiae serens sanitatem in alis suis, ΜΗ iv. 2, dicitur resurrectio et Vita, qui habet vitam in seipso et quoscunque vult vivificat, Joh. v. 21, factus in Spiritum vivificum, 1 Cor. v. 45. 2. Serpens aeneus solis Israstitis debuit ossa salutaris; sed fides in 'hristum omnibus ex quacunque gente sexu, conditione et aetate, ut quisquis, sive Judaeus, sive Graecus, in eum credat, non pereat, sed habeat vitam aeteream. 3. Serpens morsos ita a morte liberabat, ut morti adhuc essent obnoxii; sed per Christum tam ab animi quam a corporis morte liberamur in aetemum. 4. Serpentis virtus ad paucos tantum dies duravit, Vel Deus ad ejus praesentiam indulsit populo sanationem a Vulneribus ad exiguum tempus; sed Christus idem semper hodie heri et in secula, Heb. xiii. 8, vis ejus selemas infinita, quae nunquam deficit. 5. Serpens propositus fuit ad contemplationem, sed non ad adorationem, unde quum populus ei adolere coepit, contritus est mandato Egechiae, LReg. xviii. 4, sed omnes honorare debent Filium, ut honorantiatrem, 'Moh. V. 23, et eum adorare jubentur omnes Angoli,' Heb. i. 6, nec alium in finem meus eum exaltavit, nomenque illi dodit super omne nomen, nisi ut in nomine Jesu omne genu flectatur, et omnes sateantur esse Dominum, ad gloriam Patris,' Phil. i. 10. Et si contritus suit serpens senoua statim atque coli coepit contra conteri debent, qui Christum non adoraverint. M Conteres cos virga serrea, et sicut vas figuli confringes eos,' Ρsal ii. , sed beati qui osculantur Filium, osculo religioso et in eo fiduciam ponunt. XXI. Hoc est ossicium, quod praescribit avius, 1 Cor. X. , ubi agit de peccato fraglitarum, unde elicit usum practicum de non tentando Christo, sed potius de eo colendo et glorificando, ut De summo fidelissimo ot potentissimo, tentemus Christum, sicut illi tentarunt,' scit ipsum, et perierunt a serpentibus.' Quod nobis suppeditat sortissimum pro Divinitato Christi contra Socinianos argumentum non modo ex eo, quod Christus jam tum fuisse dicitur sub Veteri Testamento, quod non potuisset de eo dici, nisi Deus esset, sed etiam quod tentasse dicuntur ipsum Israssitae, quod de Deo tantum dicitur. Nec audiendus Eniessinus, qui vult tentatum otiam suisse osom ab Israelitis, Num XXi., loquutus est populus contra Deum et osem :V aliud enim est loqui et murmurare contra aliquem, aliud ipsum tentare illud potest fieri contra hominem, hoc vero tantum contra Deum, ita ose ipse distinguit, Exod. xvii. 2 Cur jurgamini mecum cur tentati Jehovam 3 on melioris est commatis quod addit secundo, non dici Israelitas tentasse Christum sed tantum tentasse absolute Vel si aliquid repotendum est, et transitive orbum ponatur, subaudiendum esS Θων, non Xeιστον, qui cum unctus sit tantum quoad humanitatem, nondum orat in remm natura. Nam gratis supponitur Verbum egam poni solute, cum semper transitivo et active sumatur, et de aliquo dicatur. eo

tentandi actio sine objecto et re tentata concipi potest. Non posso autem alium, quam Christum subaudiri, dispositio Verborum docet, Me tentomus Christum, sicut illi tontarunt, ' subaudi ipsum V Nam si adium quempiam intellexisset, omnino exprimere eum debuit, ut ambiguitatem sermonis tolleret, quod cum non faciat, non ad alium quam ad Christum respicit: Seio

432쪽

respici, qui Christus dicatur vel proprie, quia Israelitarum Christus suit, id est, mediator et dux, Vel pice, quatenus tentatus sui Moses, qui typus erat Christi, quod Vult insinuari, Ver. 6, quum ait Paulus ista nobis malaisso. Sed neutrum sine gravi absurditate dici potest. Non prius, quia

nuspiam dicitur in sacris literis Moses tentatus ab Israelitis, nec nomino Christi insignitur. Deinde cum pronomen αντον non ad alium referri possit, quam ad eum, quem nomen ei ris significat in priore membro; er- tum est non posse designari Christum, nisi sub ea notione quae illi propria est et peculiaris, nec ad alium pertinere potest. Non posterius, quia si Christus si tentatus diceretur hoc loco diceretur non proprie sed figurato, quod ne convenit Verbo tentandi, quod proprie dictam tentationem significat, nec pronomini ipsum, quod proprie diximus poni pro ipso Christo. Noo hoc evinci potest ex ver. 6, quia vim non reseruntur ad Christum vel ad osem, sed ad peccatum seu poenam Israelitarum, quia ista in e emplum illis contingebant ad nostram admonitionem, ut Ver 12 exponitur. Porro licet Christus nondum fuisset unctus quoad humanitatem, non minuatamen Christus potuit vocari quoad personam et ossicium mediatorium, quia unctio non notat tantum collationem donorum in humanitatem, sed et vocationem et destinationem ad munus, quod pertinet ad personam quae jam sub Veteri Testamento eo munere fungebatur; quod potissimum inporegrinatione populi in deserto patuit, in qua adsuisse populo ut ejus ducem patet ex Exod. xxiii. 20, 21. Nec enim Angelus ille, qui mittendus dicitur a Domino ante populum, in quo nomen Dei debuit esse, id est, divina et aequalia cum Patre auctoritas, et cujus sollicite vitanda fuit osse sto, quia non parciturus erat ipsorum peccatis, alius est a Christo, qui saepo ex Angelum faciei et Angelum foederis describitur,mal. iii 1. Ex quius colligitur, Christum revera tentatum fuisse ab Israelitis et si verum

et aetemum esse cum Patre Deum. bl

435쪽

Respondente GABRIELE DENONTROUE, Genevenia I. Cum suavissima d satisfactione Christi doctrina, praecipuum sit salutis nostrae caput, fidei anchora spei asylum, charitatis norma, ut sancto monet Athanasiusa atque adeo Vera christianismi agis pretiosissimumquo christianorum κωμήλ- qua HVa, et illius structura constat et istorum consolatio, et qua rursus Vel eVersa Vel corrupta, totius religionis compagem luxatam et dissipatam ruere necesso est: Nihil antiquius divinio veritati cultoribus esse debet, quam ut accurato pensitetur examine, et in porta luce collocata, ab omnibus agnosci, firmaque ex Verbo Dei fiducia constanter retineri possiti II. Anus eo diligentius hoc expendendum est argumentum, quod nullum sit sermo religioni christianae mysterium, quod Diabolus et mundus capitalos salutis nostra hostes graviori odio et contumelia, vel aperto Μarte, Vel occulta arte perpetuo impetiverint, nullum quod tot erroribus ad Ecclesiae peraiciem turbare ac subvertere etiamnum hodie moliantur.

III. Nam ut d Pharisaeas et Pseudo-apostolis qui Christi et Apostolorum tomporo vixerunt nihil nunc dicamus, quorum illi directe saluberrimum hoc dogma impugnabant, propriam justitiam stabilire conantos, Rom. x. 3, isti vero indirecte et per cuniculos aggrediebantur,mosem cum Christo, opora cum fide, justitiam hominum cum justitia Dei sxitiali mixtura conjungentes, quos propterea Paulus, Gal. V. 4 dicit -- - αἰ- τοὐαρι-οῶ, id est ita eVanescere et rescindi a Christo ut Christus ipsis plano inutilis reddatur Ut etiam Valentinianos et Gnosticos, Arianos ot Photinianos aliosque istius sursuris hominos jampridem a votoribus Conciliis et ri-

tribus damnatos, et infami haereseos stigmate notatos omittamus, quo etXeιτεμ γος, et Servatoris merito et satisfactioni iniquiores fuisse notius ostquam ut probatione indigeat Quis nescit Pelagium ipsum inter Varios ac multiplices quos fovit errores, hoc etiam implicitum suisso quod gratiam medicinalom Christi in sola doctrina ipsius et exemplo sitam esse putaret γChristum enim ideo Venisse arbitrabatur, non ut genus humanum ab ullaeaptivitato vel ab ullo carcere liboraret, sed tantum ut demonstraret viam salutis, et vitae aeteras traderet documenta, ut praeberet salutaris Vitae exempla, seipsum proponens nobis in humilitatis et patientiae exemplum, prout ex variis Augustini locis comprobari sacile potest Et usquo adeo haec exitialis labes contagione sua ecclesiam christianam insecorat, ut ad Bomiardi usque tempora remanserint pestis hujus reliquiae.

436쪽

IV. oculo enim xii ingruentibus Sophistarum tenebris, morsit apud Gallos versuti acuminis, et multu as, prout serebant ista tempora, eruditionis Ρetrus Abassardus, cui impingitur a scriptoribus illius aevi quod a tissaetionem Christi cum priscis haereticis impie et acrilege negarit, unde

Clara-Vallis Abbas Episto cxc ad Innocentium papam, Varios illius errores et pestifera dogmata commemorat, sed imprimis circa redemptionis mysterium, quod is docuerit non alio fine apparuisse Christum in came aut mortem subiisse quam ad instructionem nostri per Verbum et contestationem charitatis suae per mortem materium Voro Incamationis quod post Apostolos a doctoribus constanter creditum esse fatebatur, partim eo impugnabat quod nulla opus fuerit satisfactione, quia sola verbi praedicatione potuerit Deus iustaurare genus humanum, partim quod crudele et iniquum ait ut per cruentam et ignominiosam mortem ejus qui innocens et

ipsius Dei Filius sit, pro alienis peccatis Deo satisfiat. V. Non defuerunt tamen qui meliorem mentem Abassardo hio tribuant; nam Ρetrus Clunia nais non ignobilis scriptor illorum temporum de hoc in epistola quadam testatur quod sancto et devote in Choniacensi Μonasterio ultimum vitae actum transegerit, qui de Articulo Satisfactionis in apologia quadam ejusdem expressam hanc reliquit thesim Solum Incarnatum Filium Dei profiteor, ut os a Servitute peccati et jugo Diaboli

liberaret et supremae aditum Vitae morte sua nobis reseraret; inde non est

quod Joh. Cressius in responsione sua ad Hugonem Orotium de Aballardi

consensu in oppugnanda Salvatoris satisfactione tantopere glorietur. VI. os Reformationem vero in Evangelii et scientiarum παλιγνε- ,stsi lux illa salutaris quae ecflitus affalsit Videbatur seriae illas caeci erroris depellere debuisse tenebras, suerunt tamen nimis multi qui sanctissimum hoc dogma sollicitare et adulterare conati sunt. Notum est quid

Μietae Sorvetus homo ad omnem improbitatam ab ipsis furiis effetus blasphemo de hoc pronunciaverit, quid Georgius Blandrata, Valentinua Gentilis David Georgius eire istud impio oensuerint Accesserunt Laelius Socinus, Bemardinus Ochinus ac tandem infaustus ille Faustus Socinus, Laelii nepos, qui ut Christi divinitatem ita et satisfactionem execrabili et diabolio sano audacia impugnare et convellere sunt moliti et longo periculosius hac in parto ipsis Pontifieiis errarunt: Nam licet meriti istius

et Satisfactionis pretium et ossicaciam non uno modo labefactam annitantur Papicolae, persectionem ejus in dubium vocando dum panniculos satisfactionum et meritorem humanorum illi assuere non erubescunt nunquam tamen hactenus e insaniae progressi sunt ut ejus et necessitatem et Veritatem exerte negarent, quod infelix socinianorum turbamulans nihil Christiani restat praeter nomen magno molimine est aggressa Veteres et pridem explosas haereses ab inseris reducendo. Ad horam partes non obscuro accedunt Remonstrantes quicquid in adversum tale erimini amoti .endo afferre possint, ut Leidenses in censura sua, Festus Hommius in aperimine, o Bodecherus in Sociniano-Remonstrantismo abundo demonstrarunt. VII. Quamvis vero in purganda hisce monstris ecclesia viros suas seliciter explieuerint et prisci oculi heroes olim, et novissimo celeberrimi multi viri quibus propius cum ipsis congrediendum fuit Nondum tamen, pro dolor Phaec ita prostrata et sublata videmus, quin subinde ad redintegrandum bollum nova admoveant machinas, et submittant copias undoquivis facile conjiciat rem non ita onsectam esse, ut non in ea suam Xeroem industriam pro so quisque possit aut debeat. Non ingratum ergo vel απη-ων- re speramus, si pro modulo nostro in veritato magis magisque illustranda es asserenda laborantes sententiam Orthodoxam paucis

437쪽

complaetamur risitionibus, et publiea disquisitione xpendendam cum bono Deo proponamus. VIII. Quod antequam saetamus, praeoognita quaedam de voce ad rei issustrationem neeessaria praestruenda sunt B Moin ionis vox Latinis semper in usu fuit creberrimo, sed varia igni attona usurpata Nam ut nunc mittamus generaliorem significatum quo satisfacere is dieitur qui alioui placet et morem gerit, quomodo Ulpiano author ei satisfarere dieimur cujus desiderium Aut minae, Certum est in au ommuni bistriam dici, Vel de reparatione Odisinos, vel de ovistione debiti, attini enim pro offensa, et pro debit Nam qui so purgat et excusat apud eum qui offensam passus est, satis este dieitur, unde veterea Romanae linguae Scriptores eum satisfacere dieunt, qui vel sacto vel verbis eatatur sibi dolere quod aliorum laeserit, ultionemque simpliciter deprecatur, et esse a in gratiam cum eo redire

significat Cicer a Philipp. Aeesperam sim ante Caesaris litora ut mihi

satisfieri paterer a te,' id Mesperam purgationem et excusationem tuam. Sio Alemona apud Plautum, Amphitryoni iratior a quo se eontumeliosis verbis laesam fessa conqueritur, profitetur se non aliter eum eo redituram

in gratiam nisi inuasa fit, Amphitr. Aec 3. Quin ego, inquit, tuum aut deseram, aut satis eis mihi; vique a viret insuper si eas dissasti in me insontem proruti Hinc satisAetionis sermula apud Vetores orat, em saetum, jusjurandum dabo te aso indignum hae injuria. orentina Adolphis, Ego Vestra haec novi nossem stiorum, jusaurandum dabitur essest indimum injuria hae.' At pro dabit satisfit solvondo debitumis liberando fidem.

Unde os quod in usu urisconsultoris satis et M a solutionis Voces non rar tanquam equi uento usurpantur Saepius tamen est cum ut

distinera separantur Soluere enim is proprie dicitur qui ipse per so pretium numerat, alia est qui quod Hius debet vo aequivalon solvit, i. Solutionis D. do orborum igni. 1. iv. Quo pertinet scholastica Missaotionis definitio eum dioitur osa voluntaria redditio aequivalenti alias indebiti,' eum nimirum fido umor quod alius debet aut aequivalens reddit eroditori, Seo in iv. lat. V. LX, In moris aratis es rus vox hoe gemino pariter sensu usurpatur, vel pro humili oonfossione, agnitione peccati, et petitione Voniae, vel pro solutione Non qua justitiae divinae pro peceatorem debitis satisfit; Horiaens peceatores dicuntur saepius apud Patres Deo Misfacere cum humili consessione peccatum agnoseunt, et Veniam ejus deprecantur Origenes homi 3 in Jud. ruuntilia teipsum Deo et satissaeuo et in consessione poenitentam, laetantius, si iv. e. 17 Si Meeata nostra consessi satia Deo secerimus,' Cypria. do lapsis loquens, ocatum auum satisfactione humili, et simplici eonfitentos '' Ita omnis peccatoris poenitentis actus qui Deo placet ejusque veniam et gratiam impetrat, quo scilicet testatur sibi de admissis Meeatis vehementer dolere, eaque se facta nosse, adeoque ex animo cumro in Dei gratiam redire, sal actionis nomine

apud eos visit Et quia nobilis imprimis orat lusorum fidelium poeni. tentia publica, in ea potissimum et singulari quadam ratione haesit apud veteres satia tionis oeabulam Unde in Melesia sati etionis nomen increbruit ad significanda publiea illa poenitentiae testimonia quas ab illis qui in grave aliquod et notorium oceatum inciderant publiea solabant in Eoolosi vetori ad fidosium aedificationem, et otandiculi dati reparationem

438쪽

exhiberi, quae Satisfactiones Camonius dioebantur, et in soro extemo Εeelesiae dabantur. Ex quibus patet, ut hoc obiter dicamus, quam ridiculi sintrintaeeii dum patrum loca quae do istiusmodi sati actionibus loquuntur

ad satisfactionum suarum vel propriarum Vel alienarum ommentum probandum trahere conantur, cim tamen constet lange aliam eas apud hos et illos vocis istius significationem. X. Secundo vero sensu cum satis actio pro solutione sumitur, non est cujusquam peccatoris Deo satisfacere, oliua Christi hoc est proprium qui pro peccatis nostris inem in cruce persolvit, et obedientia usque ad mortem Dei justitiae plene satisfeeit Et haec est significatio hujus laei propria eum de Satisfactione Christi disputamus. Misam quippe nihil aliud

intelligimus quam voluntariam Christi λανε .s obedientiam et pastionem, qua seipsum obtulit Deo per Spiritum aeremum in sacrificium ἱλασπιῶν, ut pro nobis impleret omne Legis postulatum, et omne poenas ex ordino divinae Justitiae nobis debitas in se transumpta tanquam fi jussor noster lueret atque ita propitiatione perseetissima pro peccatis nostris praestita liberationem a morte et maledictione, simulque jus ad vitam aeternam absolutissima Justitia sua nobis acquireret. Unde eonstat ad hane Satis actionem tum actiones tum passiones Christi concurrere quibus lo-nissime legem implevit, tum iaciendo quae jubebat, tum patiendo quae interminal tur. Cum enim utrumque ab homine eeeatore lex requireret et utrumque ad perseetam salutem ne Marium esset, utrumque etiam pro nobis misi ab ipso debuit, ut in eo persectum Dema' haberemus quo non modo impunitatem respectu poenarem a sanetione Legis denunciataram eonsequeremur, sod et positive jus vitae aetemae quam faeientibus lex promittit adipiseeremur; Licet autem hae Christi satisfactio in moris potissimum eminuerit undo illi in aeriptura saepe salua et redemptio solet tribui ameed. quia fuit eumulus et orona ejus obedientias, ad totam tamen vitam extendenda est in qua Christus justitiam onmem implevit, et

sic merendo inusiaest et satisfaciendo memit. XI. Quamvis vero satisfactioni Vox praecise aio sumpta quoad verbanitia νισος, tamen aequivalenter et κατ- τὸ προ - in seripturis saepotem rit Nam voce tum in V. tum . . - ---- reperiuntur in V. quidem T. ri' et v mi, Exod. xiii 13 Psal xlix. 7, 8, - et ' , Exod. xxi. 30.

MVit xvi. 30 undo die umidi quia in illa solemnia fiebat propitiatio pro

-κά et sim. quae ut suo loco Videbitur aperte eam connotant, ne Varias phrasea commemoremus ex quibus inriete incitur ut in sequentibus

patebit.

XII. De hae autem satis inon tria potissimum quaeri possunt 1. Ansuerit noeeaso Christum a Macer pro nobis 2. An vere et proprie satisse fit 3. An perseolo et absolute omnibus partibus sibi demandatis do- functus sit. In primo attenditur neeessitas In secundo de emisias inquiritur In tertio consideratur perfectio do his enim tribus gravissimae moveri aesoni controversiae tum a socinianis tum a pontificii : os vero nune quidem primum illud caput exemturi 1 quaestionis statum et a

tium dissidentium sententiam proponemus, ' Veram et orthodoxam sententiam eonfirmabimus i ντα--στιπιι ς, 3 per ἀι--- praecipua Adversariorum argumenta confutabimus.

XIII. Etsi non intrieatus videt svim vis atrius, quaedam tamen hic

ανων- et non controvere removenda sunt. 1. Non quaeritur An peccata poenam mereantur et puniuilia sint, utrinque enim os in consesso peccatum omno emo poena dignum. Nam eum ait aliquid inconsermo supremae

439쪽

regulas, hoe est Iegi aeteritae, fieri nulla ratione potest ut Deo non displiceat, adeoque peccatorem non obliget ad poenam, qui enim Deo displieet, dignus est eo ipso qui a Deo rejiciatur; sed de eo controvertitur, an ut peccata punibilia sint, ita debeat Deu necessario et Velit actu punire sempero justitia. 2. Non diseoptatur, An peccata quaedam actu puniat vel punire debeat Agnosount enim adversarii Deum non posse non punire pee ais imposnitentium et contumaeium Sod An omnia omnino ita puniat, ut nullum inultum abire patiatur. 3. Non vortitur proprie in controversiam An Deus ex summo i jure quod in maturam obtinet, et potentia ala luis peccata omittere possit absque satisfactione Neque uim ii sumus qui limite Omnipotenti statuor volimus neque nostrum est definire quousque infinita illa να-- sis quam in Creaturam obtinet potestas extendatur Sod quaestio os de jure virtutibus tempercu et pote uia Ora natu secundum quam non tantum potest agere, sed agere Vult et agit in hoc praesertim negotio Donique non disquiritur An Christus debuerit aliquid sacere et pati quo secundum partis laesae accepti lationem gratis et precari eonsequeretur veniam; nam et illud dant adversarii Sed Anmeritorio, reipsa, et integro satisfacere debuerit, non omittendo aliquid

quod sineto jure fiori debuit, sod tam agendo quam patiendo quicquid ad

salutem nostram erat requisitum.

XIV. Unde jam saeilia et perspicuus emergit quaestionis intus Ansollicet Deo nobiscum o jure virtutibus temperato agente nullum peee tum impunitum dimitti possit, atquo adeo satisfactio Christi eatenus pro

nobis necessaria suerit, ut absque ea ne remissio peccatorum, nee salus satem potuerit obtineri, seu an ex parto Dei non modo congruum et consentaneum ae et nocessarium fuerit Christum Justitiae Divinae pro nobis plene a persecto satisfacere ad opus redemptionis nostrae peragendum; obliquo nogant pontifieii, subdolo labefactant remonstrantes, sed γ-νῆ τη- λῆ et aperte oppugnant Sociniatae. XV. Sooinua passim eontrarium astruit tum in lib. de Sorvatore, tum in

praeleel. Ego censeo,' inquit, et orthodoxam sententiam esse arbitror, Jesum Christum ideo Servatorem nostrum esse quia salutis aeteras viam nobis annuneiavorit, confirmaverit, et in sua ipsius persona, cum vitae exemplo, tum ex mortuis resurgendo manifeste ostenderit, Vitamque eis

nam nobis es fidem habentibus ipso daturus Ait, Divinae autem justitiae

per quam peceatore damnari mereremur pro peccatis nostri neque illum satisfecisse, neque ut satisfieret opus fuisse assimo V Lib. i. de Serva. o. i. Idem statuit at hos MooViensis, Ostorodii Instit., malaius contra Franditum, rellius contra rotium, Volhellua denique contra omnes. XVI. Orthodoxorum oro constans est sententia, Christum pro peccatia nostris omnibus justitiae divinae vere et perseete satisfecisse, et ut satissa re omnino necesse suisse, ita ut absque eo seret, nulla nobis vel remissioni peccatorum, vel salutis et immortalitatis spes assulgere posset.

XVII. Hi autem mirari satis non possumus, quod ex Lucteri discipulis nonnulli sint, atque inter alios herardus in loco de Iustifi c. xxxvi., qui occasionem datam volunt novis motinianis hujus blasphemi erroria aut per doctrinam Ecclesiarum nostrarum de absoluto electionis decreto, am,' inquit, si absoluta Dei voluntato salvandi sint electi ad vitam aeteream, utique etiam absoluta Dei voluntate peccata illis remittentur, vel certo remitti potuerunt, adeoque nihil opus est Christi satissaetio aut merito : Glii vero eadem argumentandi ratione iacile codegerint non opus ossa vel fide vel poenitentia : Sed iniquissima est accusatio, et vel ex eo satis refutatur quod qui pro absoluto electionis decreto pumamus,

440쪽

etiam pro vera Christi satisfaction adversus illa dogmatum portenta totis viribus decertamus: Et sano absolutum decretum do fine nullum affert mediorum constitutioni praejudicium cum potius illi subordinentur, nam qui destinavit nobis ab aeremo salutem ex solo beneplaeuo noluit tamen eam conferri in tempore nisi satisfactionis interventu: Qui nos dilaritam e benevolentiae ut daret Christo, et Christim nobis, non diligit amore beneficentia nisi in eo et propter eum, Unde laeti dicimur in Christo,

Ε . i. 4, non ut Electionis causa meritoria et anteeedente, sed ut executionis fundamento ac primario medio consequente. XVIII. Caeterum inter orthodoxo do satisfaetionis ne Maala aliquod occurrere sententiarum divortium non dissitemur; amista omnes inordicus necessitatem satisfactionis tueantur advorma communem adversarium, ita ut nulla alia ratione actu liberemur a peccatorum reatu et morte quam per eam, cum in nullo alio quam Christo ait salus, Aeti iv. 12 Noniam ter tamon omnes et ex aequo necessitatem illius adstruunt Quidam enim necessariam quidem latentur fuisse a Metionem, sed ex Apossieri tantum decreti divini, quatenus hoo apud se statuit Deus, et hane suam Volunt tem in Verbo patefecit, nimirum ut per setis sponsoris et Mediatoris no in liberaremur Massiatem etiam eongruentia hic agnoseunt, quia marimo congruum erat divinae majestati no impune violari dicerentur Hua

praecepta, adeoque ipsi justitiae praejudicium aliquod fieri, peccata non aliter dimitti, quam acoepta Christi satisfactione At non ita absoluto noe --riam eam censent, quin alii modi liberationi et salutis Deo possibiloamorint, qua in sententia videtur fessae August. eum diserto dicat, lib. xiii

de Trini. e. x. Alium modum Deo possibilam non defuisse Hus potestati emota aequaliter subjaeeant, sed sanandae nostrae miseriae convenie tiorem modum dium non fuisse necosae potuisse: ' Alii vero non tantum

necessitatem quandam hypotheticam urgent quae sola volantato Dei nitatur, sed et alsolutram quae fundetur in justitia unde portendunt Deum mortem filii sui decrevisse in redemptionis pretium, non modo quia nolit peccata remittere sino satisfactione, sed et quia non possit per justitiam; et hane aententiam nos libenter amplectimur, tum quia Scripturae mom magis esteonsentanea, tum quia commodior est ad rotundendam pestilentissimi haeretici pervicaciam, cui non parum, imprudentes licet, qui aliam insistunt

viam, gratificantur. XIX. Ut ergo ad sententiae nostrae confirmationem aecedamus, intubmus duobus imprimis landamentis niti satisfactionis noeessitatem, natura scilicet Dei ejusque voluntate; la in proprietatibus et virtutibus ejus elucet Ista in Lege et verbo evangelii declaratur Et ad navissem quidem quod attinet lacilo demonstramus, neoossariam fialam aliasaetionem :Nam si mus natura justus est, si persecto odit et aversatur peccatum ut sanetitati et justitiae suae e diametro repugnana utique non poterit non illud punire, ac proinde ne poterit illud absque satias otion remittere. At prius illud eortissimum est Nam praeterquam quod negari non potest justitiam osse de conceptu essentiali divinitatis, siquidem repugnat omnino, imo blasphemum est concipere numen quod sit injustum a Scripturam oonsulimus, toties justitia illa o tribuitur, ut nullus dubitationi locus superesse possit Quid enim aliud sibi vult regi imites quum ait, sal. V. 4 5 disti omnes qui operantur iniquitatem, non est ommoraturum apud te malum,' et sal oxis. 137, auatus ea Domine et recta judiei tua,' Quid aliud Abrahamus, Gon. xviii. 25, an judex terrae totius non exerceret jus p ' Quid aliud Dan. ix. 7, Tibi Domine Ju titia, Rc., et Hab. c. i. 13 Furior es oeulis quam ut aspicias malum,