De necessaria secessione ab ecclesia romana, disputationes: disputationum ...

441쪽

critico quia Deus sanctissimus est, Deus sortis, elotes, non seret deseotionem vestram et peccata vestra.' Quid aliud Paulus eum testatur, Rom. i. 18 latore iram Dei o coelo adversus omnem impietatem et injustitiam hominum,' et ver 32 Singulos in conscientiis suis convictos osse, hoc osse Dei Mais ια quod qui talia faciunt digni sunt moris.' De quo ne plura hic congeramus, Dominus ipse protestatur saepius se fortam esse et selotem qui nullomodo Molvat sontem, sed visitet iniquitatam patrum in filios,' Exod cap. xx. 5 et axa, 7. xx. osita aulam amolia in Deo justitia, necessario aequitur pos- nam a e pMoato deberi Nam cum justitia hae sic ἐπανω- et diatributiva quae vomatur in suo iniquo tribuendo, prout eam ieero deseribit ad Horonnium dum ait eam aequitatem jus unicuique tribuentem pro dignitate cujusque, et Simonides, reserent Aristotele in Positi, positam osae dioit is, τῶ -λ--- --- ἀπ--: omnino requiritur ut quemadmodum ex ejus praeseripto bonis bono debet emo, ita et malis sit malo, iam ii. 6, 7 8. in do odio ocimisi si ratiocinari volumus ros clara orit Cum utrumque re ποπαμ tantum Deo tribuatur, sed s--λ intolligondum veniat, nullam animi aegritudinom vel perturbationem in Do notat, sed tantum summam rei alicujus displieentiam et dotestationom eum orta otoonstanti voluntate oam puniendici Rursus eum nihil volit Deus quod non possit, omnino si odit peccatum naturaliter inultum illud abire nunquam patietur, unde malles, sal. V. 5, , ex eo quod Deus odit iniquitatem, concludit eam non impune mansuram, quo significat eum esse inter odium peccati ejusque punitionem nexum, ut inculum illud resolvi haudquaquam possit. Non est illo instar fietitiorum gentilium numinum quae ficta et imaginaria satisfactione contenta iram sacile deponere credebantur, unde apud illos in usu nonnunquam fuit picta Victimas assumere in expiationem peccatorum, quod Alex ab Alex post Thucydidem prodidit, et Jupiter ipso saepius accensis tantum iacibus placabatur At Deus noster ignis consumens est, oculi ejus puriores sunt quam ut aspiciat malum, multo minus ut illud inultum serat. XXI. Non nos latet equidem varie hic argutari Adversaris ut vim istius argumenti declinet. 1. Circa Vocem Dalitios negat illam designaro proprie in Scriptura justitiam illam ἐ-νκλαμην et Vindicatricem quam

urgemus nos, mus ipse nullam necessitatem agnoscit nisi circa impoε- nitentes, sed potius ustitiam universiae Id est, aequitatem et rectitudinem quae alibi puritatis ac sanctitatis nomine Venit et secundum quam ea omnia facit, quae fieri jure debent, seu quaefleri jus et honestas postulat, Unde PraeIeci cap. H. Neque enim,' inquit in Deo ulladu titia est quas peccata omnino punire dubeat, cui ipse renunciare non Po

sit Est quidem in Deo perpetua Iustitia, sed haec nihil aliud est quam

sequitas et rectitudo.' Verum frustra haec et perperam ab eo asseruntur. Nam etsi non negamus diversimode sumi vocem justitiae, ita ut vel Justitia universalis, via particularis intelligatur, et haec rursus e in dictis Vel in factis attendatur pertendimus tamen saepius et in hoc praesertim negotio sumi relate ad judicium pro constanti voluntate peccata ulciscendi quod vel ipsa locorum antea laudatorum inspectio comprobare poterit abunde. Neque Paulus diceret Iustum esse apud Deum reddere affictionem inuontibus, 'a Them. i. 6, vel Angelus meum esse justum o judicia ejus justa,' eo quod in peccata seVere animadverterit, Apoc. xvi. 6 6, 7 vel David Daniel, Nehemia toties justum oearent Deum ob poenas varias vel fidelibus vel impiis illatas, nisi propriissime haec justitia particularis Deo compoteret, non tantum ad modum

442쪽

392 DE ATIAPACTIONI CHRIATI NECESSITATE. DISPUT. I.

actus arbitrarii et libori quem Deus possit exerere e non exerere pro libitu, sed ad modum proprietatis, cujus quidem mersitium objecta, et modi liberrime a Deo et sapientissime ut omnia administrantur, sed quae taman quoad radicem et principium Deo sit essentialis. Huc pertinent ea omnia loca in quibus Deus dicitur toties juste et in justitia mundum judicati rus, in quibus judicia sua ex justitia exercere perhibetur, ut Psal. ix. 6, et exta. 137 Act. xvii. 31 Rom. i. 6, et iii. 6 6, e. Nam hine diei non possent nisi justitia has particularia Virtus esset et proprietas naturalis ex qua justum ejus judicium promanat. 2. Imo etsi

daremus adversario scripturam per justitiam sequitatem o rectitudinem Dei potissimum intelligere, nihil propterea decederet causae no irae, cum non minus hac ratione stringere possit argumentum Nain eum, ut recto philosophus tradidit, justitia haec virtus sit universalia quae alias omnes sub so complectitur, omnino aequita ipsa non erit omnibus numeris absoluta sine ustitia indicante, quippe quod aequum sit, imo aequissimum, ut Dei odium testatum fiat in peccatum punitione, suumque unicuique tribuatur. Ita aidustitiauniversalisintelligitur, partio laris etiam notatur, quae in illauis es sub genere continetur Et sane j titia illa universalia perfecta non posset dici, nisi eum amore sanctitatia ooncipiatur esse Versatio mali, et ex aversatione Voluntas puniendi quam enim justus diceretur, nisi quia summam rectitudinem et sanctitatem habet, ita ut neque in ipso, neque in operibus ejus quicquam ait quod ab ea metitudine vel tantillum recedat; at si possit non punire peccatum, posset non odisse, si posset non odisse posset amare, et sic non esset summe justus. Accedit etiam quod cum poenas et supplici peccatorum agnoscat adve sarius esse offectus irati judicis, effectus isti necessario arguunt causam in ipso, causa autem nuda dari potest nisi justitia illa Vindicatrix quae sano-titatis et Munmae rectitudinis pars quaedam est et αποιμ, Jos xxiv. 19, Psal. i. 7. XXII. Excip. . Odium et iram Dei non statim inserre justitiam vindicatricem esse Deo essentialem, posse enim esse liberae Voluntatis esse tum non promotatis naturalis actum Ut Deus oderit quia vult, non quia a natura necessario ad id determinatur. 2. Etsi odium esset naturale et necessarium, non sequi statim poenae necessitatem, ut in nobis datur aversatio in punitione, Versamur Vitia eorum qui nos injuria assiciunt, nec statim ico aut Iubet ea ulcisci, parentes filiorum vitia detestantur, et tamen saepe sine poena ignoscunt, quidni E. Deus pariter poterit odisse et non punire ira Si Deus punire potest ubi non odit, E. odio habere poterit et non punire punivit autem Filium sanctissimum quem odio nunquam habuit. Resp. Sed haec omnia Vel falsa sim Velia in νο- Α 1-.dico salso supponi odium et iram esse tantum liberae voluntatis effectum et non proprietati essentialis actum, licet enim a libera voluntate exerceatur, non minus tamen in attributo essentiali fundatur; Ιmo cum actus

supponat ne Mario habitum, utique actus odii et irae prineipium aliquod arguit quod non potest aliud esse ab ipsa justitia : quod ulterius confirmatur, quia fundatur in sanctitate etpuritate Dei, unde Jos xxiv. 19, Deus dieitur non laturus desectionem et peccata populi quia est sanctissimus, o Hab. 1. 13, puritatem omis misi id persectissimam sanctitatem ait

causam esse cur non aspi re possit malum, siae, sanctitas est naturalis et odium pariter. 2. Quia amor boni in Deo non est indifferens sed necem riua, ut enim amat seipsum necessario, ita non potest non amare quicquid sibi simile est; . odium erit necessarium ex ratione contrariorum. 3. Quia a esset actus liber et indifferens posset eum non exerere, Im po se juste contrarium vello, id est amare Meatum; nam actus qui in sola

443쪽

voluntate fundantur sunt liberrimi, et ad nullum objectum ita inclinatur Dei voluntas quin si in contrarium inclicaretur posset id juste fieri, quis

vero ad hoc non horreat 3 Ad P , Tam aret nexu odium et poenam peccati sociari credimus ut non possit illud poni sine ista, ut dictum Th. 20 Hias sequeretur peccatum Deo semper displicere, et tamen posse pe catorem qua talem ad se recipere, nam si Potest non punire, potest condonare, si potest condonare potest peccatorem in sinu suo fovere; Simile quod affertur est plane dissimile Aliae mant Viae Dei aliae nostrae, nostrum est avem saxi peccatum sine indicta privata, quae iis tantum competitqui sunt in ume-- constituti, sed de Deo sine exceptione est dictum, Me est uisio, voreeribuam Deinde in nobi est aversatio frigida et saepe ineffinx, vel quia nolumus, Vel quia non possumus plectere Ideo magistratu et patres non raro praepostem indulgentia hi peccant, vel facultate puniandi destituuntur quia vana est sine Viribus ira: sed Deus summo odiis catum ut laesionem gloriae suae, et quia summe potens est ulciscitur infallibilitor differt quidem aliquando Vel transeri poenas, sed non ideo penitus aufert; semper punit si non in peccantibus ipsis saltem in Vade. Ad 3- dido argumenta ab oppositis non semper admitti Posse in theologia, V. g. jubemur a eos amare, mala tamen quis eum Pharisaeis colligore de re inimicos odisse, sic mala opera sunt causa exitii ergo et bona salutis, nee enim eadem causalitas est bonorum operum erga salutem quae malorum orga exitium, haec quippe inciunt et merentur proprie mortem quia no tra sunt et indebita, at illa nullam talam o, habent ad salutem, quia noe nostra sunt nec indebita, et si ne maria sunt ad eam necessitas est tantum praesentire non es ientia et meriti, ut conditionum in salvandis, sed non ut causarum ipsius salutis. Itaque non si Deus punire possit ubi non odit, continuo odio habere poterit, et non punire. 2. Falsum Deum unquam punivisae sine odio, nec exemplum Christi hoc evincit, nam Iiost in se et propria persona dilectissimus fuerit Patri, tamen ut Vas et sponsor noster qui peccata nostra in se recepit Deum iratum sensit, et se a Deodoro ictum questus est.

XXIII. Porro hoc ipsum laevienter confirmari potest, sive naturam pereati, sive Dei ipsius in hoc negotio attendamus: Nam ad naturam quidem pereat quod attinet, quando certum debet esse et extra omnem dubitationis aleam positum, naturale aliquod discrimen inter dere intorvitium et virtutem, non tantum positiVum et liberum, prout Camoades olim censuit, qui justitiam et injustitiam nomina esse tantum rem autem ipsam pro hominum arbitrio mutabilem esse docuit Certum itidomist manifestum est bonum morale cum physico et malum physicum cum moria naturali quadam necessitudine consociari, ita ut et illud praemii et hoc poenae rationem habeat quippe cum conveniant utrinque in eodem genere vel boni Vel mali, et divinam sapientiam omnino deest haec simul componi, nee sine absurditate fingi potest vel sanctitatem absolutissimam

comitem habere perpetuam miseriam et calamitatem, e summum se

Ius cum summa et jucundissima felicitate eonjungi. XXIV. Nec sapientia tantum hoc convenit, sed bonitati et justitim divinae imprimis consentane in ost Et bonitati quidem primo siquidem tanta Hua vis est et magnitudo, ut non modo bonis bono esse Velit, sed ut nequidem videatur contrarium n se impetrares se ratio est m nisesta eum enim Deus bonum sit quo non potest esse melius, bonum autem sit natura sua amandum et expetendum, Omni dubio procul est Deum sese summopere amare Porro ob eandem rationem ob quam Deus sese amat qua bonus est, amabit etiam quiequid natura suae similoroperiet, et in quo imaginem suam refulgere Videbit certum autem est

444쪽

in pietate et sanctitate potissimum imaginis divinae partem satam esso, quocirca non potest eam non amare Vehementer ubicumque ea occurrit. Nemo autem quidquam amat usquis adeo Vehementer ex bonitate, quin etiamo justitia vehementer oderit quod ei adversarium est haec enim sese invicem consequivitur et ponunt; am Vero quemadmodum qui amat illo etiam testatur amorem suum beneficentia si qua ratione ad potos amor enim in eo oonsistit quod bene iis Volumus esse quos diligimus, adeo ut si per nos liceat non modo Velimus, sed etiam ro praestomus ipsasino etiam qui odit si quo pacto id facere potost quioqui vindictas habet prae manibus id omne in id quod aversatur effundit, ut via destruatur penitus vel longissimo amandetur, itaque si odit Deus peccatum, puniet

omnino et ulciscetur.

XXV. Secundo, dixi ' , si hic esse attendendam neque enim hic

spectandus est ut Dominus simplicitor, aut ut privatus, sed ut judeae trector mundi, atque adso ut Summua Magistraeua, siquidem poena affigere, aut a poenis aliquem liberare cum punire possis, non est nisi re toris qua talis primo et per se, ut puta in familia patris, in republica regis, in universo mi Quod ex eo vel maxime patet quod poena ait vitimum in coactione, coactio autem non ompetat nisi superiori mi is ε- χειρο ξον-. Cum m De supremum momen et potestas gubeimandi competat, non potest non rectoris partes obire nisi dominio isto se ab- dieare, id est quod Scriptura possibile esse districte negat velit scipsum negare. Itaque quam necesso est rectori et principi inter homines bonas et aequa leges ferre, et latarum se custodem profiteri, vel praemia obodiontibus largiendo, es poenas transgressoribus irrogando, tam ne-oesse est Deum supremum mundi metorem et judicem scolam hominum inesses nee impunita dimittere Annon udo totius terrae exerceret Jus V Gen. xviii. 26.

XXVI. Atque hinc saevo oolligitur se tra haereticum identidem nobis reponere, Breum se habere ut part- ο -- tantum in hoc negotio, partem autem offensam esse poenae creditricem, atque in ea re habere jus

quia alii creditores in rebus sibi debitis, ut vel exigere possit vel r mittere pro libitu. Nam I. Punit de qua hic quaestio eat non est actua competens partiis nam qua tali, quia alioquin oporteret omni parti OD senas eo etere per se jus uniendi, quod falsum esse ex eo apparet, quod punire diximus esse actum τῆς - - : Laasi quidem qualescunque jure naturali et ordinarie jus habent postulandi restitutionem ottamni compensationem, potestatem autem cogendi, atque adeo constit endi et sumendi poenam, qua tales non habent, nam qui alium cogit ut restituat ablatum, eo ipso sese illo superiorem constituit et regulas juria exoquitur, quod non facit qua laesus, sed qua potestato quadam rectoralia, ordinaria sive extraordinaria instructua Si ergo Deus punit vel με- nam tollit ut judex, non facit ut pars offensa Interim non negamus Deum qui peccata punit Vel peccatoribus condonat recte dici partem onsensam, quia iis omnino offenditur primo et per se, sed punire aut impunitum dimittere, ei qua pars est offensa tribui negamua minit quidem

homine quis longus eat, sed non gina lassus, sed qua rector.

XXVII. Deinde sis purumia in rectore et magistratu non est Do a soluti Dominii, aut jus crediti simpliciter, in quo cuique licet Amro de suo quod voluerit, ut pertendit adversarius, nam istud comparatum estrius gratia qui illud obtinet; at jus puniendi non punientis proprie

eaus existit, sed causa totius communitatis, et quoniam delicta publice puniri interest, poena enim omnis propositum habet commime bonum, ordinia nimirum conservationem et exemplum Ad haec nunquam cum

445쪽

justitia pugnat docium dominii aut orediti edere, quin haec ea nat

in proprietati ut ea tam uti quam non uti liceat, a judex non potest abstinere a juro administrando ista hilustitiam, quia Maatur in alieno negotio quo suum euique tribuendum est, uno quaedam peccata puta im- poenitantium et contumaesum, impunita dimittere iuuatum eam ipso Monte advorsario, Itaque longe alia ratio est debitorum et poenariun, creditoris atque judicis, a proinde eum Deus non a tineat modo persona partis offensae sed judicis imprimis, nisi do jure suo aeterno et immutabili Mo in parte eode re potest, ut fusius poclea probandum erit.

XXVIII. Ex his autem dam satis lique justitiam illam vindiea--m non emo actum liberum et arbitrarium qui a avia Dei voluntate emdeat, sed promotatam essentialem ad orius exertauum volunt , posito ecato, necessario impinisur. Et sano a Dei naturam decet ut nons Matur perim quem po in poenitet, quia bonua est et emens, non minua etiam decebit ut pomatum inultum abire non aina quia justus; Nam ut prius oritur ex naturali quadam μενῆ et propensione bonitas et misericordias versus poenitentiam, ita et posterius fluit ex naturali quodam Mocati odio et detestatione Imo si accurato rem putamus, post rius illud aliquanto magis conVenire Videtur. Nam eum peccatum condonat id facit ex abundantia quadam bonitatis, sed nullo dure, nulla lege tenetur ad hoo praestandum; ideo Naturas suas in eo ductum modo sequitur, creaturas Vero nullum meritum : At in justitia administranda praeter Naturae μην illam qua propendet in odium peccati, habet etiam rationem ordinis tuus custos est atque Vindex, et emus legem semel latam abrogare haudquaquam potest. Quoad prius, nullam ridet in subjecto qualitatem qua moveri possit ut illi Mnasaeiat, vel si aliquam videt, contrariam videt sanctitau suae, et ejusmodi propter quam juste posset ab omni beneficio supersedere At respectu posterioris subjectum videt ea vestitum qualitat quae justitiam ad exerestium inestet et nece sitato quadam inevitabili propellat; inde aerus misericordias plane

arbitrarius est si eum praestandas a decreto, quia nullum habet fund mentum in subjecto circa quod exeritur, actus Vero Iustitio necessarius, quia non pendet tantum a Vesuntate, sed ab ipsa Dei punientia et res puniendae Mura.

XXIX. Porro huic essentiali et indeclinabili iustius divinas sum

gatur communis hominum seminua et consensus Unde enim impressa illa conscientia vis quae horrorem metumque incutit peccatoribus, Unde caeca illa verberaquibus torquentur post scelus admissum nisi ex justitiae vindicatricis persuassione firmissima' mesentia scilicet repraesentativum n me quoddam est, bonorum et malorum facinorum index et judex, quae hominem reum assiduo caedit Verbere, nec patitur securum esse inter tot

justitiae divinas et coelestis vindictas testimonia. Undo dicta illa apud

Veteres poetas usu ata. Quo jugis Eneelade quascunque aecesseris ama Sub Jove semper eris Φc. et nata mens, cuique sua est, ita concipi intra Pectora pro facto opemque metumque suo.

Et Prima est hos ultio quod se

die nemo noeens absoruitur p., Hue respiesunt et ista Maee Evasisse putes quos diri conscia faeti Mens habe attonito et surdo orbere ea duoe lium quatiente animo ortore stellum.

446쪽

ΡΙans sicut Paulus testatur dari in homino, cogitationes aeo antes et excusantes. ' Rom. s. 16, nimiumque id experiuntur Mocatores ipsi dum ho tortore interno velut furiis identidem exagitantur quorum mentos si recludantur,' inquit aestus, possent aspici laniatus, et ictus, quando ut corpora Verberibus, ita seritia, libidine, malis consutiis animus dilaceretur,' manet scilicet impressus imminentia supplicii terror, nec tollit seramquam ab oeulis imago Iuridae mortis. XXX. Nec in perditis tantum aut nequissimis sensus hic viget, obu-net etiam apud alios quorum ita honestior videtur, nec tot sceleribuaoommaculata Neque enim aliunde quam ab hoc principio possunt origianem duxisse apud Ethnicos innumera illa H.--- quas placando Numini sunt incogitata, Victimae illae piaculares quae interdum etiam ex ipso hominum seligebantur numero, cum ea persuasione solo anginne humano

iram eorum immortalium plaeari posse, ut habet Caesar lib. i. do bello GHI Tot lustrationes etfebruationes inter ipsos usitatae, promentiones crebrae in quacunque injuria et oppressione ad justitiam Dei, et aurea illa dicta quae in ipsorum libris etiamnum hodie leguntur in m risinis; ιμι, ορε λωτον ἀλιτeis et illud alterius poetae, Aspieiunt oculis per mortalia justis,sc.,

Et raro antecedentem Scelestum Deseruit pede poena claudo.

Notum etiam illud oraculi Delphici apud lianum

Quod si transtulit R Grotius

A seelerum sontes disinum persequitur Jus. Nee pote vitari, non si genus ab Iove ducant, Sed capiti ipsorum, quique enascuntur ah ipsis minet, inque domo cladem subit actera clades. Noquo hoc latebat Barbaros,olitenses, Act xxviii. 4, qui Visa Vipera quae ex sarmentis manu Pauli adhaeserat dicebant eum esse homicidam quem e mari elapsum Δίκη sive ultio divina vivero non pateretur Dio haec persuasio tam alte insederat omnium animis ut Poena promea coleretur ab Assyriis, et Nemesim ac Δμην poenis sceleribus infligendis Graecia destinaret Hoc Vero ab hominibus exprimi vix potuisset nisi Natura ipsa nocessitatem aliquam satisfactionis demonstrasset Nam quae ita pendent a Deo ut per naturam ad illa facienda non determinetur, nullo modo nobis sine speciali revelatione natura nota esse possunt, V. g. est quidem Deus natura bonus et misericors, nec tamen natura nobis haec inest communis persuasio Deum Velle absque satisfactione peceat nobis condonare, quemadmodum Voluit humanae menti insitam esse notitiam quandam justitiae, cujus haec est Lex non ut qui peceat peccet impune, sed ut peccatum poena sequatur Vel propria et Vicina, si enim eadem ratione notum fuisset ipsis Deum seque necessario misereri hominum ac punire peccatores, cur tantopere ad ipsius justitiam exhorruissent, cur non potius recordatione misericordis fuissent erecti Certe nihil hic afferri po-

447쪽

test plausibilius quam hoc, quod ipsis natura notum fuerat Deum quidem

misereri, sed ex aeso beneplaesto, at vero punire mala etiam ex ne mutato naturae.

XXXI. Quinimo si adversariorum verba expendimu non dissicile erit aententiae nostras confirmationem ipsas Vel invitis extorquere. Nam 1 F tentur austitiam vindieatricem ne Mariam me respectu contumuesum et impaenitentium,' ita ut extra omnem veniae spem sint constituti ergo hoc saltem res et non erit arbitraria sed naturalis, quod pertinaciter tamen negabant et si respectu contumacium ne maria est, quidni etiam respectu peccatorem Nam eum obstinatio et pervicacia non omitpropter seipsam puniri, siquidem dum in bono versatur eonstantia est, et quidem laude non vituperio digna, puniri debet tantum quia in mala est, ideoque punietur peccatum primo et Per se, obstinatio vero respectu Mati duntaxat, at si peceatum primo et propter se poena luit, ubicun- quo dabitur eoatum, etiam non e denis obstinatione ibi suam poenam subsequi nee m erit Addo quod eum lax non contumacibua duntaxat sed simpliciter transgressoribua poenam denunciet, nulla ratione uaman tio ad solos contuma a rostringi potest aut debet Non diei subjici, Iedictioni tantum manentem in opposito eorum quae scripta sunt, sed non manentem in omnibus scriptis,' Gal. iii 10. mo Jacobus expresso testatur eum qui impegerit in uno reum ess omnium,' c. ii. 10. 2. Agnosest rellius hunc esse effectum Justius divinae ut praeteria iniit creaturae imponat, eas e praeter Vel ultra meritum ple tendo, quia qui si plecteretur non quod suum est emeret, sed quod suum non fore V At si hoc Veram est, multo magis ejusdem justitias hic erit offectus ut creaturam peccantem juxta meritum suum puniat, nam ei qui convenientem delicto suo poenam refert tribuitur quod suum est Deu vero exuuinus suae ordine debet cuique tribuero quod suum est; unde sequitur justitia repugnare peccatum ullum impurutum resinquere. 3. Fatetur idem nec sanctitatem nee m estatem Dei usquequaque ferre ut impune mandata ipsius Violentur.' At quid hoc aliud est quam agnoscere justitiam illam ita necessario Deo ompetero, ut D eatorum imp initas cum illius sanctitate majestato, et ordinia communis

conserentione conatatem nequeat 3

XXXII. Si fuit fundams ι- primum necemitatis satisfactionis: Sequitur alis in De scilicet οἰ-ecis et decrerum tam ego quam Evangelio expressum Nam eum Deus jam ab initio mortem peccatori sit interminatus nec possibile sit eum vel mutari Vel mentiri, cum sit ipsissima veritas et summa atque inoriabilis constantia Iaa HVi. 10, et ΜΗ iii. 6, omnino necesse fuit comminationem tuam executioni mandari, et vel hominem ipsum moriendo huic edicto satissa re, vel in persona vadis poena vicaria illud ipsum implere Extat autem variis in Ioes sentontia haso comminatoria, tum Adamo primitua denuntanta 6 an. ii 17, Quo dis omederis do eo utim moriturus es,' tum in Lemeo emata maledictus qui non perinterit in omnibus quae aeripta sunt in libro Legis ut sinat e V Dout xxvii. 26, tum in Prophotarum et Apostolorum scriptis subinde iterata, Mech. xviii. 20, anima quae p-- caverit ipsa morietur,' et Rom. i. 23 Stipendia poma mors; tum exemplis variis justitia ac vindicta divinae identidem confirmata. 4ra enim Dei o Malo revesatur adversus omnem impietatem et injustitiam hominum, m. i. 18, 19. XXXIII. Hi vero varia excipiunt adversarii 1. Legem et om- minationem in Paradiso denunciatam specialem fuisse quae Adamum tantum obligarit non ero caeteros morisae quibus non fuit revelata,

448쪽

quique adeo peccati linus ommitiundi eoasionem unam habuerunt; quod si mori dicantur homines etiamnum hodie, id non fieri proprie propter sua Vel aliena peccata, sed ex naturali eorum conditione et propagatione quia ex eo sunt progeniti qui mortalis fuit, plane ut servorum nati Etiam servi sunt. Rev. Sed misere hic hau inantur in 1. Etsi scissa symbolis ot annexa illi sanctio primario si dimoto lata fuerit Adam eumquo actu obligarit, quia tune temporis actu Extitit, non a quitur tamen, nulla ratione pertinuisse ad materos, imo quin poster omnos in Adamo horunt tanquam in capite et radice, hine ne Maria oonsequentia deducitur, etiam in ipso eatenus omnes obligatos fessae. Neque do eo patitur nos dubitam Apostolus ad Rom. v. 12, dum ait 'per unum hominem ematum introiias in mundum et per pomatum morism et ita moris in omnes per alme, in quo' aestim hominis --nes Marunt, 'namex eo liquet peccatum Adami non fuisse ipsi peculiare, sed tot naturae commune, quando propter illud poena in omnes per ait. At cum ut ibidem addit Apostolus veri 13 Peccatum non imputetur ubi non ostie V omnino a in Adam omnes peccarunt et moriuntur, Cor. v. 22, in Adamo etiam Ire aliqua oblimi sint ne me est. I. Seriptura non tantum in illa sanctions, sed Hibiis sim mortem tori interminatur. Imo dies Apost sam regnare etiam in Eos qui non arunt ad similitudinem transgressionis Adae, Ibidem vor. 14 Ideat actualiter adversus legem inam symbolicam, quod Iuculenter probat

sanctionem eam non poculiarem fuisse peccato Adami, sed in gener a Versus omn peccatum qualecunque demum sit, denunciatam 3. Atquae eortius hoc eolligitur quod ut Lex illa vocialis Synecdo universalem obedisntiam Deo praestandam complectebatur symbolum enim fuit toti 1 ia moralia oonscientiae Adami impressae, quo ipsius obedientiam in rone magna nee dissicili exploram Voluit ita transgressio ejus non a da tantum hetuus positivi md Iogia etiam naturalia ipsi a Deo inditas violationem secum traxi A. Quod vero addunt tandem homines mori

non propter sua Vel aliena peccata, sed ex naturia tantum eonditione, qui ex mortalibus nascuntur, πρωτον -- eorum est Hai imum quod directo Soriptura adversatur quae mortEm non Natura sequelam, in peceat supendium et logalis sanctionis effectum declarat, Rom. i. 23, Egein xviii. 20. oriuntur orgo non tantum quod mortales a mori libus nascantur per genBrationem, sed quia ex ea traducitur peccatum cujus merito mortis rei sunt, ut hie non lactantum Naturae ait atrum denda, odis ultum etiam Judiesum, quod erga pomatores se Xeri

XXXIV. 2. Exeipitur Verba tua Logia, Mia serua qui non mariareum omnibus promoptia tigia, eis ob similitudinom et analosem quandam tum ratione eulpae tum ratione poenae in iis exproma ad eos quoque -- oommodari possint qui sub lege non vixerunt, et aio ad universos hominos xtendi, praesertim postquam illis legis vox et sententia aliquo modo innotuit Tamen si textus consulatur pater quod ad solo Judaeos qui sub lege omla Vixerunt revera et proprio pertineant Non enim fit sunsetator Lagis montio ut possit quis quamcunque I et etiam Naturae his inton oro, sed Logis λαμ ut ad Mosaicam restringatur Lex autem Mosiaca solis Iudaeis revelata est, ac proindo ejus sanctio quae fuit se doris illius quoddam veluti vincvium, quo homines qui ad illud perunε-bant, ad condi ne Hus omnes aereandas astringobantur. Resp. Leae Mosaiora potest bifariam spectari, A formaliter, quatenus est tabulis con-s nuta in perios in tradita cum appondicibus variorum rituum et

449쪽

negamus legem primario semolitas spectam inbua directe lata est, sic tamen ut alios quoquo ad quorum notitiam postea sub lara, μι pervonit, etiam sub illa rations sormali obliget. At posteriori communem dioiamus fuisse tam Gentibus quam Judaeis, nam Gentos legem non habentes sibi ipsis sunt Lex, ut quae ostendant opus Logia aeriptum in cordibus suis, 'ise Rom. ii 14, 16. Ita gontea vixerunt etiam sub Iogo quamvis non sub lege scripta Rom. iii 19. Quando vero maledictio per Legem denunciatur, non stricte restringitur in V. foederis Monomiam, sed ad omnem inobedientiam legi in quocunque statu praestitam, quod facile eolligitur ex morte quae regnavit ab Adamo usque ad Hosem, nondum promulgata Lege Osalaa Neque articulus demonstrativus hujus conis rium probat, apponitur enim Mineisina ad distinguendam Legem mi alagibus et traditionibus hominum, non vero excludit sed invidit Iegem

naturalem quae eadem est quoad substantiam cum morali.

XXXV. . Excipitur Etsi comminatus fuerit poenam mus per

Legem suam, non tamen Veritatem aut eonstantiam ipsius eonvelli etsi peccata impunita dimitteret, quia oomminationa illae ensendae sunt m Mesenato non Maorulos, quales plurima occurrant in Seriptura et quiadem fere omnes nisi es earum ontrarium natura sua turpitudinem quandam in se contineat, aut signum comminationibus ait additum immutabilis plane voluntatis, ut si illis juramentum adjungatur quia εxtat de Ismolitis incredulis et contumacibus in terram promimam non in troducendis Num. N. 28 Heb. iii 11 Hia. o. 11. Si neutrum horum appareat comminutiones ensendas esse relaxabile et tacitam quamdam exeoptionem sis conditionem in a continera stiamsi ea expresso non sit apposita, ac proinde comminanti maxime si in aliena lege non sit positus, licore eas BV Me.

XXXVI. Resp. Sed non una rations fidiuntur hie et fallunt Adve

sarii 1. Non negamus tacitas quasdam interdum sub emo posse eondutiones in comminationibus Divinis, quarum exampla prostant in comminatione Isaiae ad Ezechiam c. xxxviii et Ionae ad Ninivit , c. iii 4, ain particulare et medion mi vis omminutiona quales istas fuerunt quibus Deus utebatur ad eam resipiscentiam producendam qua illa sequuta est, haudquaquam sunt confundendae cum Lema et in in mota sanctionsevi et hominum conscientia, et Gentium consensu ultro adstipulantur,

maximo cum dieat Christus, Matth. V. 18, E quidem apicem unum aut Iota ex Lege transitumin quin omnia impleta ala V et Apostolus Hob. x. 28, - Legis transgressorem mori a quo misericordia.' eoeant ergo graviter dum a particulari ad universiae argumentantur. 2. Distinguendas comminatione quae pomo es oriae tantum denunciant, ab illis quae mortem oraemam et maledictionem pomatori intentant; illa po sunt nonnamquam relaxari, non istae, quamvis enim Deus poenam aliquam temporalem Vel differat Vel auferat rea et impiorem, non equitur tamen in illis tolli Legis sanctionem es Deum ab ea meodem, num si differt supplicium non aufert inmon, vel a leserat in hac vita, puniturus est in adtera tartitatem supplicii gravitate Oinpensando, Quam

autem nostra est non de poenarum quamindam temporiuium vel dilatione vel aversione, sed de omnimoda impunitate contra sanctionem Legia. 3. Non confundenda sunt mmminationes paterem et mangineos cum ι

salibus et judiriasibus, illas nihil prohibet nonnunquam a mari a tolli,

quia dispensativo tantum saepius proponuntur a sapientia Dei, non ut inipleantur, sed ut homo iis deterritus a Viis suis raris revertatur, sedisti noni sunt, qui seismum et immutabile Dei jus notant quod sino prauudisio justitiae tolli non potest. . Non necesse eat aerum ut jura-

450쪽

mentum addatur comminationibus Vel promimia in signum immutabilis Voluntatis, nam quamvis propter infirmitatem nostram illud addatur quandoque, non minua impossibile est tamen Deum montiri eum loquutus est simpliciter, quam eum duramento se adstrinxit, Heb. i. 17, 18.6. Non videretur carer absoluta criminum impunita et sanctionis lo-galia abrogatio, aliqua turpitudine, qualis est, in rectore et dudice, ossicii quod exercere debet in ordinia conservatione desertio et contemptus. XXXVII. 6. Comminatione non aliter sunt dispensabiles quam ipsae leges quibus anno e sunt, at Solas leges positivos relaxationem po sunt admittere, non vero lex naturalis quae in ipsa Dei sanctitate et jumtitia fundatur. 7. Noque hic juvat quod aiunt Deum sub aliena potestate non esse constitutum Nam licet non sit sub aliena lege positus, unde non potest a superiori et extrinseco prohiberi, quin si vellet relax tionem illam omnimodam concederet, tamen sibi ipsi lex est, nec sanctitatis, constantias, et veritatis ratio patitur, ut nauatium norma semel posita vel tantillum deflectat, unde quemadmodum non potest seipsum negare, ita nec adversuadustitiam quicquam committere legis sanctionem abrogando Si ergo quaedam conditio sub illa legis sanctione intelligenda emet, semper deberet fieri salva Dei justitia, nec alia potest esse

quam haec poenam hanc necessario subeundam esse peccatori, nisi vadem et sponsorem reperiat qui poenam ipsi debitam in se Tecipiat, et sic omnia mala sua nomina dispungat ad ultimum usque quadrantem Fateor Deum poenitentias polliceri remissionem peccatorum, sed non aequitur si haec a parte nostri requiritur duntaxat ad remissionem consequendam, ab illa sola pondere hoc beneficium et comminationis relaxationem, imo eum resipiaeentia fidem semper comitem erigat, fides Vero supponat necessario antis actionem aliquam praeviam quam sibi applicet coram Deo, inde colligitur non posse tolli sanctionem nisi salva Dei justitia et satisfactione intercedente.

XXXVIII. Et sano si sanetio illa relaxabilis esset, es relaxabilis esset ex Iogo Vel ex Evangelio. Non ex Lege, quia inexorabilis illa et dura

Domina omnimodam obedientiam postulat, es poena transgressoribus denunciat, nuspiam Vero gratiam ullam nequidem poenitenti pollicetur, cum poenitentiam neo norit nec exigat proprie ne per se. Non ex Evangelio, quia lex non inutilis redditur per fidem sed stabilitur,' Rom. iii 31, et Christus venit non ad eam abrogandam sed implendam, mith. V. 17. Quippe etai modus justificationis nostras et salutis obtinendae mutetur in cedere gratis eum non amplius per Propriam obedientiam proponatur acquirenda, ut sub lege, sed per alienam, idem tamen manet utrobique absolutionis nostra fundamentum, persecta nimirum legia impletio, propter quam necesse fuit Christum fieri, νε- et κατ--, Gal. iii 13, et iv. 4. XXXIX. Neque id ipsum ex remissionis quam quaerimus natura comprobare est dimila; nam cum ipsa sit actus jurisdictionis, omnino hic inter dere ne me est vel iam ahrogationem, Vel devirationem, Vel diaps citionem, vel denique ememtionem, istis enim modis judex circa Legem ejusque sanctionem potest versari. Hic autem abroga tio locum habere non potest, nam praeterquam quod Legem per Christum non abrogari diximus, si abrogata esset nullam ha re amplius vim obligandi cum tamen eertum sit infideles adhuc illi obnoxios esse. Non est etiam Mesa meis aue interpretatio, nam declaratio illa ostendit aliquod factum Rut personam sub L-s obligatione nunquam fuisse comPrehensam, ut, Μααh. xii. 6 Christus interpretatur Legem dum ostendit opera misericordias et religionis sub iniordicto operum in Sabbatho non fuisse in-