장음표시 사용
461쪽
oire idem justitia quippe so exeruit in Christum, at erga nos miserico dia justitia in puniendo peccato, misericordia in salvando peccatore, justitiae objectum est culpa sive malum morato quod mus inultum pati nequit, misericordiae vero miseria sive malum physicum ad quod a creaturis removendum Deus pro immensa sua bonitate semper propendet, haec rarit opus suum nimirum creaturam illa destruit alienum scilicet pec-
VI. Ad tortium iterum onfundit haereticus justitiam et miserico diam cum operationibus et effectis Nam si misericordia dicitur iram superare, hoc non assectius sed emetis intelligendum est, quia plura effecta gratis et misericordis nolas exhibet quam justitiae ad piorum solatium rata licet hae duae proprietate Ox aequo sint infinitae in Deo, t
men diversimode aes erga homines exerunt, dum neo omnium aequaliter miseretur, nec omnes ex aequo indurat, sed tantum prout Vult exuus quidem inaequalitatis causa occulta eas potest, injusta esse non Potest, ut
scit olim August. Si quis oro ulterius quaerat cur Deus describatur nobis in scriptura pronior ad misericordiam quam ad justitiam, eum istius non minus quam illius virtutis exercitium Deo sit naturale rationes istius discriminis varias dari possunt 1. Quia suppliciorum peccatis constitutorum longo maximam artem in futurum saeculum distulit, at infinitam propemodum beneficiorum Vim et opiam in creaturna suas effudit, ea res hominum piorum animos eo impulit ut Dei benignitatem supra resiqua ejus virtutes in coelum serrent 2 Etsi actiones quae a jusvitia promanant seque in suo genere laudabiles sint cum iis quae a bonitato proficiscuntur, quatenus nempe ex eodem fonte fluunt effecta tamen bonitatis in se sunt jucundissima, nihil enim libentius lacit bonus animus quam cum beneficium conseri essecta vero justitis per se tristia sunt, nihil enim bonus animus sacit magis inritu quam ut det insortunium, non quod justitiam exerceat, sed quod justium exercitio alicui male sit. Cum igitur quodcunque est in hominibus laudabile, in Deo sit, ut loqui
solent, eminerite , Scriptura eum nobis inducit benefacientem libentissime, punientem Vero pene inritum, quia opera misericordiae cum creatum s Iute et conservatione conjuncta sunt, opera vero justius cum illius exitio
et miseria. 3. Cum punit Deus, id sacit ex unica severitate et justitia, at in operibus misericordis datur combinino Variarum Dei Virtutum, nam cum Dous nulli peccatori veniam indulgeat nisi praevia quadam satisfactione, vel praestita vel praestanda justitiae, usus et pax seu misericordia hie se mutuo osculantur, avide mirum Videri non debet si pronior dieatur ad id faciendum ad quod plura simul concurrunt attributa, quia in eo gloriarius longo illustrior evadit. 4. Scriptura ita loquitur potissimum respectu
fidelium et electorum, eum vibus quia agit ex scedere gratiae, ut patet misericors et clementisannus, recte dieitur tardus ad iram et propensissimus ad misericordiam. VII. Ad quartum distingue Messitatem physieram et bruinam ct - - ωι etate et rationali. De prima datur consequentia, quae agunt ex illa necessitate agunt semper et eodem modo quantum possunt usque ad uutimam acuvitatis sphaeram ignis non potest non urere, et semper urit
ad extremum ubi occurrit objectum aliquod combustibile. At domo mitate morali non Valet, quia exercitium illius virtutis pendet a libertate voluntatis quas diversimode illud potest modificare. Ita etsi necessarium sit ex parte justitis puniri peccatum, in illa tamen poenae distributiono libera Patris emissus --- certam oeconomiam admittere potest Vesrespectu temporis dum differtur, Vel poenae ipsius dum temperatur, Vespersonarum dum transfertur, neque Daus uua propterea fieri censenda
462쪽
est justitiae, quia vult quidem omne peccatum plecti, sed non pariter om--m peceatorem.
VIII. Ad quintin poeoat 1. Falsa hypotheat quasi liberum et natura
Pugnarent, eum tamen amim inter se conspirent voluntas Dei est liberrima, et tamen est Deo naturalis, omne proprietates quae Deo insunt admodum virtutum moralium liberae sunt quIa libero et spontanee sese exerunt, nec tamen sunt arbitrariae, sed naturales et ossentiales 2. Supponit
gratis liberum nihil aliud me quam eontingens et A. Φ, at ampridem a viris doctis demonstratum est libertati optime convenire cum necessitate, et unum idemque subjectum posse simul et semel liberrimo agere et necessario ac immutabiliter, quod Dei, Christi, Angelorum, beatorum, et ipsorum etiam daemonum exemplis luculenter comprobariis test. 3. Iterum distinguenda permiseentur ab adversariis, justitia selli teum esseetis, effecta quidem justitiae pendent a Dei voluntate libera, sodipsa justitia in actu primo non est liberae voluntatis effectum, eum sit ipsamet voluntas Dei liberrimo quidem sed tamen necessario peccatum aversans. 4. Simila quod petitur a creatione plano est dissimile, nam hieo versatur elaea rem plano indifferentem et quae potuit esse et non esse, at justitiae exercitium de quo quaeritur occupatur circa rem neces rim, et quae aliter fieri non potuit nimirum distinguenda veniunt duo actionum uirinarum genera, nam et illae Versantur in MDet aliouo eo Eruendo, vel circa obieetum jam constitutum et aliqua vitii aut virtutis qualitate praeditum quae actiones Versantur in objecto constituendo, ita sunt liberae ut ab iis Deus abstinere possit omnino, sic hominem creare decrerit, decretum hoc creatio necessario secuta est, at liberum ei fuit non decemere, ideo liberum etiam ei sui abstinere ab ea actione quae dicitur creatio atquae Versantur circa objectum jam constitutum, ita sunt liberae ut Deus non possit tamen a se impetrare ut contrarium admittat, quia sanctitati et justitiae ipsius repugnaret; si creatura sancta est et imaginem Dei refert, non potest Deus quin ei bene Velit esse, si peccatrix est, non potest quineam velit punitam ob peccatum Itaque libertas istarum actionum sita est non in eo quod possint esse Vel non esse, sed in eo tantum quod quin Deus saei in hoc negotio lubentissimo et absque ulla coactione iacit. IX. . beet. Si Deus potest de jure suo remittere potest etiam peccata condonare absque satisiactione, At Verum prius, E et poster Assum' tum probant 1 quia unicuique licet cedere de jure suo, E et Deo, et quidem magis, quia est supremus Dominus rerum omnium qui jus habet absolutum M --ωονον in creaturam, juris autem proprii o Dominici haruos natura ut illud pariter et peraequi ouique limat et non persoqui si li- Morit, si si id non liceret, id fieret procul dubio quia in aduris relax tions aliqua alioui fieret injuria; at nemini alvo puniat alvo non puniat iacit injuriam, siquidem de jure suo tantum agitur 2 quia hominibus licet
aliorum offonsa libere et sine satisfactione condonare, imo non tantum possunt ex humanitate, sod etiam debent eximio 3. Prineipes summi non tantum sua sed et publisas in Remp. injurias eum singulari clementus laudo condonam possunt; E. et Deus Rex Rogum et Dominus ni antium, atque eo magis quod illi reipub tutores sunt et boni publiei administri potius quam domini, Deus autem supremus enim omnium arbiter et Dominus propter unam sui gloriam omnia operatur. 4. unieuiquo debita si disino solution remittem, at Meeata sunt debita et mus croditor, Matth. i. 12 et xviii. Si argutatur Mean do Serva pari. I. c. i. Sic Cressi de vera Relig. lib. i. e. 23, et alii. X. Sed neque haec ratiocinatio utut magno eum apparatu identidem ab
463쪽
haeretio proponatur quicquam eius ausa juVaro potesti 1. Conaeg. --
cillat: eo enim si pomet Deus docium remittere, posset etiam peccata sine satisfactione condonare aliud est jus aliud justitia Dei, illud putostas est, haec virtus, nec si do jure remittere liceret continuo liceret de justitia; potestas eo usque laxari potest quousque patitur justitiae latitudo, ita ut milies nihil fiat injustum injustum autem est 1 quod tertium laedat, . quod altori non reddit suum, . quod ipsi aequo et bono opponitur At
si Mecatum inultum maneat, lex Dei violatur, secatis non redditur debita poena, bonum publicum memorabito detrimentum patitur. Romittat ergo ereditor de credito, dominus de proprietate, as judex et magistratus do ossicio quod tum lμx tum aequitas ipsa postulat, haudquaquam. XI. . Min absolute et simplieitor sumpta salsa est, nam a unicuiqualicet do juro suo eodem Ergo magistratus subditos, parenisa liberos, Deus se ereaturas dispensam poterit a debita obedientia, Ergo nulla erit judi- morum criminalium in rep. do jura ne mitas, laris, rapinae, homicidia, . impunita dimitti poterunt, neque Leae usi majoriatia de adulteriis, aut Comesia de sicariis, aut Pompeia de parrioidii aut alii publieorum judiciorum legos necessitatem ullam quam plane arbitrariam obtinabunt E ipso Deus poterit imposnitentes et contumaeos absolvere. Quae omnia eum sint salsissima et aequitati ipsi naturali repugnant, ipso satent adversario, omnino aequitur limitandum ase ho pronunciatum juxta diversas juris aeceptiones. Nimirum dantur Variae juria speciea, Aliud est jus privatum, assinadj PMlicum, de illo cedero quis potest, non de hoc Aliud jus quod ad via lauem et Militatem domaeni tantum spectat, aliud quod honestatem e .cium respicit, de illo poterit dominus omittere, at non de hoc Nam ut is qui legis maudata, eum ejus sit exequi, non Nequitur, legis et legislatoris authoritatem violat ita pariter is qui promissiones et comminationes logia eum ad eum id spectat non mandat executioni culpa Vacare non potest. Rursus aliud ost jus dominicum, aliud judicisti, illud quadantenus remitti nihil vetat, quando ea est natura dominii ut eo posaia uti vel non uti pro libitu, at hoc non item, quia non privata res tantum agitur, sed bonum totius communitatis In hoc autem negotio, ut supra probatum est, Deus non est spectandus impliciter ut dominus es privatus, sed ut suprem Judex et imperator qui boni publici rector est et administrator, qui legum a se latarum custodem so profitetur. Denique aliud est jus naturale quod ab ipsa natura fluit eaquo nititur, aliud jus Merum et positivum quod a sola voluntate pendet, istud omnino remitti potest et relaxari, quia liberum est et mutabile, istud vero nequaquam quippo immutabilo et seramum At jus puniones peceat ut supinus demonstratum est non est tantum liberum et positivum quod pendet a decreto, sed naturale et necessarium quod fluit ab ipsa Iustitia et sanctitato. XII. Frustra vero arguit adversarius Deum justo id posse, quia sive illud saeiat sis omittat nomini facit iniuriam siquidem de suo tantum agitur Nam 1 .majoria salsita ovidens est, multa quippe sunt quae fieri repugnat justitiae et sanctitati divinae, quae tamen si fierent cum nullius extra Deum injuria conjuncta essent Ita Deus non potest seipsum abnegare 2 im si aut so exuere naturali dominio quod habet in creaturas, aut legos virtuti et honestati oontraria hominibus ponere, quod tamen si sa-oero nomini esset injurius. 2. Si valeret ratio haeretiei, ex ea etiam eolligere liceret posse Deum imposnitentos et contumaces peccatores impunitos dimittere, quod tamen non audet ipse pronuneiam, imo diserte profitetur Deum non posse condonare istis poenam, quid ita γ non an quod cuiquam extra se faciat injuriam, sed quia majestas legum violatur, et
464쪽
est justitiae, quia vulti quidem omne peccatum laeti, sed non pariter omnem peceatorem.
VIII. Ad quintum poeoat 1. Falsa hypotheia quasi liberum et matre ais
Pugnarent, cum tamen amiee inter se conspirent voluntas Dei est liberrima, et tamen est Deo naturalis, omnes proprietates quas Deo insunt admodum virtutum moralium liberae sunt quia libere et spontaneo aes exerunt, nec tamen sunt arbitrariae, sed naturales et essentiales 2. Supponit
gratis liberum nihil aliud ago quam contingens et ἀλάφορον, at ampridem a viris doctis demonstratum est libertati optimo convenire cum necessitate, et unum idemque subjectum posse simul et semel liberrime agere et neeessario ac immutabiliter, quod Dei, Christi, Angelorum, beatorum, et ipsorum etiam daemonum exemplis luculenter comprobariis test. 3. Iterum distinguenda permiscentur ab adversariis, justitia selli teum effectis, effecta quidem justitiae pendent a Dei voluntate libera, sodipsa justitia in aetu primo non est liberae voluntati emetum, cum sit ipsamet voluntas Dei libe me quidem sed tamen necessario peccatum inersans. 4. Simila quod petitur a creatione plane os dissimile, nam haec versatur circa rem plano indifferentem et quae potuit osse et non esse, at justitiae exercitium de quo quaeritur ocupatur circa rem necesSarim, et quae aliter fieri non potuit nimirum distinguenda veniunt duo actionum uirinarum genera, nam vel illae Versantur in Hecto aliouo eo tiruendo, vel elaca MDelum jam constitutum et aliqua vitii aut virtutis qualitate praeditum quae actiones Versantur in objecto constituendo, ita sunt liberae ut ab iis Deus abstinere possit omnino, sic hominem creare decrevit, decretum hoc creatio necessario secuta est, at liberum ei sui non docemero, ideo liberum etiam ei fuit abstinere ab ea actione quae dicitur creatio atquae Versantur circa objectum jam constitutum, ita sunt liberae ut Deus non possit tamen a se impetrare ut contrarium admittat, quia sanctitati et justitiae ipsius repugnaret; si creatura sancta est et imaginem Dei reser non potest Deus quin ei bene Velit osse, si peccatrix est, non potest quineam velit punitam ob peccatum Itaque libertas istarum otionum sita est non in eo quod possint esse vel non esse, sed in eo tantum quod quae Deus saei in hoc negotio lubentissimo et absque ulla coactione iacit. IX. . Obee Si Deus potest de jure suo remittere potest etiam peccata condonare absque satisructions, At Verum prius, E et poster Assumptum probant 1 quia unicuique licet odore do jure suo, E et Deo, et quidem magis, quia est supremus Dominus rerum omnium qui ua habet solatum M -οπιω- in creaturam, juris autem proprii a Dominici haeoost natura ut illud pariter et persequi ouique limat et non persequi si li- Morit, si si id non liceret, id fieret procul dubio quia in ea juris relaxation aliqua alicui fieret injuria; at nemini sive puniat sivo non puniat iacit injuriam, siquidem de jure suo tantum agitur 2 quia hominibus licet
aliorum offensas libere et sine satisfactione condonare, imo non tantum possunt ex humanitate, sod etiam debent ex ossicio 3. Principes summi non tantum sua sed et publisas in Remp. injurias eum singulari elementiae laudo condonam possunt; E. et Deus Rex Rogum et Dominus ninantium, atque eo magis quod illi reipub tutores sunt et boni publio administri potius quam domini, Deus autem supremus remm omnium arbia ter et Dominus propter unam sui gloriam omnia operatur. 4. unisu u debitaleat sine solutione remittem, at Meeata sunt tabit Et Deus creditor, Matth. vi. 12 et xviii. Si argutatur Mean do Serva pari. 1. c. i. Sio Cressi de vera Relig. lib. i. c. 23, o alii. x. Sed nequo haec ratiocinatio utut magno eum apparatu identidem ab
465쪽
haeretio proponatur quaequam ejus ausam juvam potesti 1 in eq. V cillat: Noo animis poma Deus docium remittere, posset etiam peccata sine satissaetiori condonare aliud ost otis, iamd justitia Dei, illud potostas est, haec virtus, nee si do jure remittere liceret continuo liceret do justitia: potestas eo usque laxari potest quousque patitur justitiae latitudo, ita ut sollico nihil fiat injustum injustum autem est 1 quod tertium laedit, . quod altori non reddit suum, . quod ipsi aequo et bono opponitur Atai peecatum inultum manoat, lax Dei violatur, peccatis non redditur dabit poena, bonum publicum memorabito detrimentum patitur. Romittat ergo ereditor da credito, dominus de proprietato, od judex et magistratus do ossicio quod tum lμx tum aequitas ipsa postulat, haudquaquam. XI. . Min absolute et simplieitor an in salsa est, nam a uiaeuiqualicet de jure suo eodem, Ergo magistratus subditos, parentea liberos, Deus se creaturas dispensare potori a debita obedientia, Ergo nulla erit judi- morum criminalium in rep. do jure a saltas, furta, rapinae, homicidia, . impunita dimitti poterunt, neque Leae usi majestatis de adulteriis, aut Comina de aio iis, aut Pompei do parrioidii aut aliae publicorum judiciorum legos necessitatem ullam quam plano arbitrariam obtin uni Ε ipse Deus poterit imposnitentes et contumaces absolvere. Quae omnia cum sint salsissima at sequitati ipsi naturali repugnent, ipso satente adversario, omnino aequitur limitandum esse ho pronuneiatum juxta diversas juria acceptiones Nimirum dantur variae juria poetea, Aliud est jus privatum, aliud jus QEeum do illo oodero quis potest, non de hoc Aliud jus quod ad vesta istem et Militatem domini tantum spectat, aliud quod honestatem e .cium respicit, de illo poterit dominus remittere, at non de hoc Nam ut is qui legis maudata, eum ejus sit exequi, non Nequitur, logis et legislatoris authoritatem violat ita pariter is qui promissiones et comminatione Iegia cum ad eum id spectat non mandat executioni culpa Vacare non polost. Rursus aliud eat jus dominaeum, aliud jud Me, illud quinantem remitti nihil vetat, quando ea ost natura dominii ut eo possis uti vel non uti pro libitu, at hoc non item, quia non prisata re tantum agitur, sed bonum totius communitatis In hoc autem negotio, ut supra probatum est, Deus non est spectandus impliciter ut dominus es privatus, sed ut supremus judex et imperator qui boni publici rector est et administrator, qui legum a se latarum custodem se profitetur. Denique aliud est jus naturale quod ab ipsa natura fluit eaque nititur, aliud jus Merum et positi m quod a sola voluntato pendet, istud omnino romitti potest strolaxari, quia liberum est et mutabile, istud Veio nequaquam quippe immutabilo et aeremum At jus puniend1 peceat ut superius demonstratumost non est tantum liberum et mattivum quod pendo a deerato, sed naturale et necessarium quod fluit ab ipsa Iustitia et sanctitate. XII. Frustra vero arguit advorsarius Deum justo id posse, quia sive illud Miat ius omittat nemini Mit injuriam siquidem de suo tantum agitur Nam 1 .majoria salsitas oviden est, multa quippe sunt quas fieri repugnat justitia et sanctitati divinae, quae tamen si fierent cum nulli extra Deum injuria conjuncta essent Ita Deus non potest seipsum abnegare 2 im si aut se exuere naturali dominio quod habet in creaturas, aut leges virtuti et honestati oontraria hominibus ponere, quod tamen si sa-oeret nemini esso injurius. 2. Si valore ratio haeretici, ex ea etiam Oolligere liceret posse Deum immanitentes et contumaces peccatores impunitos dimittere, quod tamen non audet ipse pronunciam, imo diserto profitetur Deum non posse condonare istis poenam, quid ita 3 non ano quod cuiquam extra soriaciat injuriam, sed quia majestas legum violatur, et
466쪽
justitia Iaeditur, ut ipso loquitur; quam ergo responsionem suggerit, ea ipse
utatur, nimirum etsi nemini faceret injuriam extra se saceret legibus a solatis, saceret justitiae suae quam impune offendi neutiquam decet, saceret bono publico cujus tutor est et administrator Deus. Dices sic Deum statui ποίουνον et υπὸ iam quasi sub aliona potestate constitutus sit qui ex formula judicare debeat Resp. Neg. sed licet nullum agnoscat superiorem ad quem sit provocatio, tamen cum ipse sibi sit Lex, ut per naturalem suam justitiam non potest non leges ponere creaturae intelligenti juxta quas Vitam et mores pie et honeste instituat, sic per eandem non potest insula judiciis a legibus semel lati abire, vel quod inside justitiae tribu Iseipsum abnegando deserere.
XIII. Ad secundum, Disting. homines, Alii sunt pristi, alii in pissi
auctoris e constituti, privati non tantum possunt, sed et debent injurias sibi illata condonare non sic judicis et magistratus qui ex ossicio tenentura Vindices et custodes legum profiteri. Quamvis ergo persona pri- liceat hic de jure suo oodero quod plerumque os eharitatis At perso Byiasiem renunciare uri suo quod eat regiminis, praesertim si renunciatio ista ullo modo cedat in damnum boni publici, non licet. 2. Non alat conseq. ab hominibus ad Deum, homines enim conservi sunt Dareum suorum, Deus autem dominus et judex jus autem puniendi ut diximus non eat partis offensae qua talis, sed supremae m. fi et authoritatis, unde recte Lactant. Surgimus ad vindictam, non quia laesi sumus, sed ut disciplina servetur, mores corrigantur, licentia comprimaturi: Haec est ira justa quae sicut in homine necessaria est, sic utiquo in Deo a quo ad hominem pervenit exemplum.' Laeso quidem et offenso debetur damni illati vel in bonis vel in fama restitutio, sed non poena offendontia quam solus exigere potest magistratus Ideo remissio haec proprie respicit noxam non culpam, et privatus cum condonat, nihil proprie iacit quam deponere sensum ae memoriam injuriae acceptae, ut vel odisse desinat, vel ulcisci amplius nolit, sed tamen non potest impunitatem praestare vel a parte Dei vel a parto magistrat oujus est in scelera animadvertere, offensas ergo remittit ille, sed Mavojure tertii, hoc est superiorum et Dei. XIV. Ad tertium Resp. I. Misa 4 4-ν, Ut principes utut clementissimi non possunt tamen nec debent scelera plurima impunita dimittere, V. g. crimina laesae majestatis, M. ita nee mus. 2. Si principes gratiam sacere possunt quorundam deliotorum, eorum est tantum quae condonari possunt absque injuria boni publici, ita ut authoritas logum maneat illibata, sed justitia non patitur ut extendatur ultra legum positivarum Violationem, Vel eos casus aut analogos quibus urbes refugii sub V. . concessae olim Issaelitis fuerant, nam ex ossicii conscientia tonentur ulcisci crimina quae impingunt in leges naturales et divinas. 3. Dispar est Dei et priheipum ratio, quippe tu tenentur interdum clomentiam Xeroere, ne dum supra modum justi videri volunt, crudeles conseantur, addatquo invitia ut Sallust in Iugurth monet, plus timoris quam potentios ; at ipsi ementiam non possunt exercere quin aliquid remittant do justitia; sed aliter se res habet apud Deum qui sic misericordiam exorcore potest ut a justitia tamen
non discedat. 4. Principes quandoque plus sibi tribuunt de acto quam de jura tiost, nam si consulimus Dei verbum constituti sunt ut exerceant juseium et justitiam, gladius ipsis a Deo commissus ut sint vindices ad iram eorum qui malo secerunt,' Rom. xiii 4. Itaque legum custodes sunt et Vindices, non ut dociis disponant et dispensent pro libitu sed ut eas observari curent, juxta illud Theodosii, lib. iv. Codi. De Legib. et Constiti, Digna vox est majestato regnantis legibus alligatum se principem profi-
467쪽
teri, adeo de austoritate juris nostra pendet austoritas. Si secus sederint, minus recto partibus sibi domandatis defunguntur, nec sacrum duri advorsum potest aut debet in exemplum trahi. 5. Fatemur in eo differre quam maxime principes a Deo, quod illi sint tutores potius et administri boni publici quam domini, od non potest tamen ex eo insorri quod perlandit haereticus, Doum multo magis ipsis principibus de jure suo hae in parto remittere posse, imo contra ex eo colligitur quam parum justo id sibi arrogam possint principes quod hic illis tribuatur; nam ad Deum quod spectat cum bonum publicum inseparabiliter sit connexum cum ejus gloria, nihil potos illi tabori ex justitia, quod ista pariter non exigat necessario, unde non modo logum latarum auctoritas, sed et justitiae a sanetitatis gloria poenam hanc omnino deposeunt. XV. Ad quartum, Non negamus pecori in Scripturis vocari debita et nonnihil similitudinis inter haec duo occurrere, quia ut Deus jus habet in nos per sanctionem poenalem, ita obligamur ex lege Dei ad poenam, ad non sequitur per omnia quadrare hanc similitudinem, imo tritum ost apud philosophos, Omne simila disiamiae esse: Conveniunt quidem in eo: 1. Quod sicut ereditor jus habet in re, ita rector in poena 2. In donatione jus creditoris, et in impunitatis concessione jus rectoris ad puniendum tollitur, 3. t donatio dobit et impunitatis concessio nascitur ex eodem benignitatis sonis ot alteri prodest. Sed dissimilitudo est lange maxima, quod jus
donantia et condonantia non sit aeque liberum, quis enim sanae mentia existimo non majorem in ordine ad aequum et rectum necessitatem ossa
exequendarum legum et juris quod circa crimina occupatur, quam juris et legum de debitis pocuniariis quae circa hujus Vitae facultates et opes ersantur 3 cum justitia scilicet nequaquam pugnat de jure rediti sub hac
ratione cedere, suum donare, creditum remittere nunquam suit inhonestum: at poenam remittere sino sati actione interdum non fuit honestum ne Deo quidem, ut agnoscit adversarius rospectu contumacium et imposnitentium;
ratio dissiminis ost quod jus dominii et croditi est tantum domini causa, et comparatum illius gratia, qui illud habet; at jus puniendi os totius univorsitati et boni publici gratia juris dominici et crediti, proximum
fundamentum est elatiosis ura rei ad personam, poenae autem Relatiore ad rem illa potest tolli pro arbitrio personae quae jus habet in rem illam, at haec nequaquam, quia resertur ad rem ipsam. 2. Si ex eo quod peccatum debitum dieitur, posse illud remitti sine satisfactione colligitur, Ergo et ex eo quod mors dicitur ejus stipendium et foetus necessitas satisfactionis elieietur; nam dux ex mei et justitiae praescripto tenetur albpendium militibus sui persolvere, et foetus gravidae necessario in lucem editur, 'peccatum consummatum gignit mortem,' Jac. i. 15. 3. Si ratio illa valet, aequeretur et obedientiam quae pariter Vocatur debitum Rom. Viii. 12, non soro juria necessarii et immutabilis, nec justitiam divinam exigere ut Lex ulla praescribatur hominibus, veΙ ut homines Creatori suos sint, quod salsissimum est. . Denique si per omnia quadrare debet similitudo, facit ovincetur sum otiam sine ullo via fidei vel poenitentiae
resPectu peccatum condonare posse, quod tamen constanter negat adVeraarius, quemadmodum panos creditorem est totum debitum debitori suo absque ulla conditione remittere. XVI. Si pro possibilitato remissionis sine satisfactione disputabat haereticus. Quia tamen non desunt etiam e nostri qui licet necessitatem hypotheticam satisfactionis mordicus tueantur, necessitatem absolutam Pariter cum ipso impugnant, eumque posse omnino si libuerit peccata absquo ulla satisfactione remittere contendunt, atque inter alios doctis-
468쪽
simus Wissus in Vindici suis Gratiae, M. non abs re stiturum eat at pauoia praecipuas ejus rationes ad examin revocemus. 1' Si Deus, inquit, non pol tremittere peccata sine satissaetione, id inde fit, vel quia non potest per potentiam, vel per justitiam At neutrum diei potest Non per potentiam, quia si non posset, tum peccatum condonari sive non puniri erit iamplieitor impossibile, et propositio haeo Perearum non punitur constabit ex terminis contradictoriis: Non etiam per justitiam, quia si Deus posset aliquid per potentiam, et non posset per justitiam, sequeretur Deum aliquid posse quod ait injustum, quod implicati Resp. Perperam hic separantur conjungenda, potentia mimiram etjustitia, hoc enim quaeritur, An Deus possit per justitiam, seu an non justitia laedatur eo ipso quo peccatum inultum dimittitur frustra ergo disputat de potentia seorsim a justitia sumpta, quia Deus etsi omnia possit, nihil tamen potest quod sit injustum. Quod Dons non potest res et unius attributi, respectu nullius id poteat, . . imus non potest aliquid respectu veritatis, id sub nullo rea et potest. In actibus voluntatis divinae pure Iiapris alia res eat, in sensu enim diviso
aliquid potest sacere, V. g. plures mundos creare, quod in sensu composito, et supposito docroto non potest. At quae attributo alicui conveniunt varios non admittunt respectus, sed sunt in ano genere ne Maria unde quia non potest fieri per justitiam ut Deus p catum non puniat, sequitur Deum hoc ne posse nee Elle. 2. Etsi contradictio non videatur lam liter in terminis istius propositionis Peccatum non punitum, occurrit tamen virtualiter in reipsa. Nam si potest Deus oceatum non Velle punire, potest non odisse, nam odisse nihil aliud est quam vello punire, at potest peccatum non odisse, potest amare, si potest amaro, potest Velle non emo sanctus et justus, et si potest seipsum abnegare et esse non esse Deus,
quod implieat. Deinde implicat Deum osse hominum Dominum juro
naturali et indispensabili, hominos autem ei non esse subjectos, nec quoad obedientiam nee quoad poenam, quod directe fieret si poceatum evaderet impune. 3. Contradictio non spectanda est simplicitor in ordine ad potentiam, sed ad Justitiam, quam proprie pinna spectat, unde non quaeritur simpliciter An Deus possit, sed An possit justo peccatum condonare sinctsatisfactione, quod fieri non posse supra eritamus. XVII. 2'. io arguit, Mest Deus mitiorem poenam inferre e
catori quam peccatum meretur, Ergo potest pro absoluta sua potentia poenam uniVersam suspendere: nam ponantur, inquit, tres gradu poenae promeritae, huic a possit Deus subtraciem unum gradum eur non et alterum, et si duos possit, eur non et tertium reliquum 3 Deinde potest remunerari ultra condignum, . potest punire citra condignum, et si hoe, aliquem gradum peccati dimittet impunitum. Resp. ad primum, Neganthi quidam Conseq. Majoris, nam etsi aliquomodo mitigare posset poenas peccati, non sequetur tamen mas eas omnino tonore vel auferrea imirum ut observat Author supplem in Mot in iv. sentent. Diat. 46 q. 4, austitia latitudinem quandam graduum suorum habet extra quam si Deus puniret justitia non uteretur,' ideo licet posset dimittere gradum unum
poenae, non sequitur tamen ergo quemlibet, et omnem omnino poenam,
quia tune exiret latitudinem illam ad justitiam requisitam et aio mitteretur justitiae exercitium quod aliter exponi non potest quam per ejus abnegationem. Neque obstat quod gradus iste a nobis definiri non potest, ut V. D. postidare videtur, quid enim si id nobis homuncionibus --eessum non osti an de Deo propterea negabitur 7 hae areana Deo relinquenda sunt qui sibi solus sapienter limitos finire novit et eatonus remittere jus illud summum et axe ταπιν quatenus justitiae et sanctitatis
469쪽
natura ferro potest si ut illud exemplo etsi in alia re non tamen plana simili omprobemus; undus stare non potest sine calore illo quo
omnia eontinentur, non puto tamen caloris qui omnia permeat quantitatem ita esse definitam necessario a natura, ut ne minima quidem ejus particula detrahi atque aboleri Dei potentia queat quin universi mundi moles et compages intereat qui ergo particulam aliquam caloris ejus sino mundi interitu subtrahere potest, nonne poterit alteram et item alteram, et si deinceps poteritne tandem universus ille ignis per particulas subduci sine extremo rerum omnium interiti minime id quidem Itaquoin subductione illa quae latitudinem suam habet punctum aliquod est ultra quod procedi non potest sine mundi interitu, quod tamen nemo definire queat. 2' Ad Minor. Neg. Doum ita poenam mitigare posse ut
partem poenae essentialiter peccato debitae penitus subtrahat Nam eum vel levissimnm peceatum non possit non odisse, non potest etiam non punire; quod si aliquatenus poenas temporales impiorum mitigare videtur nonnunquam in hoc mundo vel diuerre, quo facilius haec Dei benignitas
eos adduint ad poenitentiam Vel ἀναπολογητ- reddat, non sequitur tamen propterea eum auferre poenam debitam; nam quod differtur non aufertur tamen, imo tarditatem supplicii gravitate postea compensat neque
quicquam ha in parte fit quod laudem justitiae divinae deterat, punitenim necessario, at non necessari omni tempore et loco, imo multiplicomi poenas distributione admittere potest oeconomiam, ut antea dictum est. Aliud est ergo loqui do poma in genere et assolute in se, aliud de ea relate Onsiderasa respectu modorum, graduum et aliarum cireumstantiarum quas Deus ob Norem gloriae suae manifestationem illi assignavit, liber. tale enim ire modos et gradus coneessa qui ex libera Dei ordinatione fluunt, non sequitur poenam ipsam qua poenae ratio in ea ervatur et a justitia Irii naturali fluit, penitus tolli posse. Ad 2 de remuneratione uum condignum Neg. Conseq. Nam longum latumque discrimen intercedit inter bona et mala opera, remunerationem et poenam, quippe eum Deus remuneratur, facit id plano gratuito, eum bona opera nostra sintdεbita nihilque mereantur: at cum punit facit id non ex mera libertato, sed ex intrinsee eulpae demerito et justitis inexorabilis ratione, Itaque non, si potest remunerari ultra condignum, poterit etiam citra condignum
XVIII. 3'. Vidit . D. Si Deus potest cruciatum quantumcun- quo etiam insemalem alicui inferre eitra ullum demeritum, Ergo potest
etiam non obstante quantocunque demerito quantamcamque poenam A pendero, Consequentia ex eo patet quod Deus multo pronior sit ad bonefaciendum quam ad puniendum. Resp. Hic ero Varia sunt quae observatione digna videntur mo vel per o suspendere intelligit tantummodo ad aliquod tempua dissere ob idoneas aliqua causas, aeterum exacto illo tempore poenam irrogare, quae si ejus mens est nihil facit adversus nos, Id enim ultro saepe concessimus, negavimus tantum inde sequi Deum posso peccata hominum dimittere citra ullam omnino punitionem; si vero suspendere illi est omnino praetermittere impunitum primo Conseq. Vacillat, quia aliud est loqui do erueiatu, aliud de poena, Etsi posset insone eruciatum, non posset tamen poenam, quia poena omnis si justa est peccatum inseri, dieit enim damnosum aliquid ei qui Legem trans. gressus est ut ergo non potest poenam inferre alicui per justitiam elim antecedens aliquod demeritum, ita nec auferre poenam poterit per eandem justitiam sine praeria satisfactione Deinde antecedens otium ambiguum, nam vel id potest Deus per jus illud absolutum et unimam sem D
470쪽
ην quam obtinet in creaturam, vel per jus ordinatum et virtutibus temperatum si prius intelligat frustra est, nam uti in Atatu controversim declaraVimus quaestio nostra non instituitur de jure illo summo et absoluto quod immensum quidem et infinitum agnoscimus, sed quale qua tumque sit ignoramus, neque eo audaciae prorumpimus ut definire velimus si vero de posteriori loquitur omnino negamus Deum juxta uaillud creaturae innocenti cruciatum insemalem inferre posse, quia hoc ε- pugnaret manifeste bonitati et justitiae quam in Verbo patefecit, quae bonis bene malis vult esse male. Et ut peccatorem nequaquam Velle punim implicat abnegationem justitiae ita immorentem quantocunque cruciatu Vexare abnegationem aliquam inserret clementis et misericordiae quod utrumque aequo indignum et impossibile. Interim distinguenda etiam est
cruciatus immiAsio, nam vel sempitem potest esse Vel temporaria tantum per oeconomiam aliquam et exiguum spatium De priori negamus Deum illam usurpare posse, de posteriori si concederemus, nullum tamen propterea causae nostrae fieret praejudicium, neque enim si Deus aliqua graVissima de causa hominem pium et sanctum cruciatu aliquo ad exiguum tempus exercere voluerit ad probandam fidem et constantiam ejus, ut Visum est in Job et sanctis martyribus, continuo sequete posse etiam impunitum peccatum omnino dimittere, nam testibus jurisconsultis quae breve ad aliquod tempus fiunt per dispensationem aliquam ne fieri quidem Videntur, ex. g. poterit summus magistratus egregium civem ad exiguum tempus durissimis laboribus exercere idonea de causa, non sequetur tamen inde eundem sapientem o justum magistratum nefariorum praedonum scelera perditorumque civium perduelliones praeterire omnino impunitas.
XIX. 4'. Objici, Si Deus non potest peccatum impunitum dimittere,
tum necesse est ut puniat necessitate absoluta. Quod dici cum rations non potest, quandoquidem non semper punit, neque quantum potest punit. Resp. 1. Necessitas absoluta vel est bruta et mere naturalis ut in agentibus naturalibus, vel rationalis ut in liberis; quae priori modo operantur, et semper et quantum possunt agunt ut ignis cum urit, sed quae posteriori, non item jam Deus punit peccata necessitate absoluta non bruta et λι- νω sed rationali et ethica, ut supra dictum. Nam etsi justitia naturaliter Deo insit, exercitium tamen ejus pendet a Voluntate, ex qua omnia operatur, ph. i. Il, et a qua pendet et quando et quantum Vel nunc ei tunc puniat; unit ergo quando et quantum, non potest, sed Vult ut tamen punitio semper fundetur in justitia, et justitia nitatur natura Dei. 2. Absolutum dicitur bisariam, Vel quod est absolutum a consilio et decreto Voluntatis, sic negamus Deum absolute peccata punire, quia nunquam hoc praestat nisi intercedente ejus consilio, Vel quod non a mero Dei arbitrio pendet, sed in natura et naturia proprietate sundatur, aio Verum est Deum absolute punire. XX. Atque haec suit prima argumentorum Classis quibus potulisse Deum remittere peccata absque satisfactione probare contendunt. Succedit altera, in qua Deum id ipsum voluisse contendit haereticus 1 quia sub V. Τ. nihil aliud Deus ab hominibus peccatoribus ad Veniam consequendam exigobat quam fidem et poenitentiam Deut xxx. 1, 2, 3, Jer iii. 13, 14, et xviii. 7 8, Zech. xxxiii. 14, et adeo Verum est, inquit, Deum poenitentibus peccata non imputare, ut etsi sententiam jam tulerit contra do- linquentes et eos perdere constituerit, si tamen illi suorum secteram poenitentiam agant, ipsum quoque jam latae sententiae poeniteat, ita ut eam revocet et rescindat et eos iterum in gratiam recipiat, quod in ex loco Jerem modo laudato, tum exemplo Λchabi patet 1 Reg. 3io r. 21, 29.