De necessaria secessione ab ecclesia romana, disputationes: disputationum ...

523쪽

Respondens JOHANNE DE OURNAs se vensi. I. Tres hactenus praecipuas argumentorum et aes produximus et Vindicavimus quibus satis otionis verum demonstrari potest, ab osses scillest Christi messi oris, geminoque ejus effectu redemptione et Gonciliatione. QMartia jam succedit ea loca complectens quae passionum mortisque causas ita recensent ut vel expresse Vel per necessariam consequentiam eandem doctrinam secum trahant. Quia ero et numero sunt quamplurima, et pondere ac momento gravissima, ut facilius singulorum via et robur Oxpendi queat, ea in tres ordines tribuemus. In primo ea Oxcutiemus loca quae suistitutionem personos inserunt, in altero quae commututionem debiti notant, in tertio denique quae etpera os suis sationem, et debiti compensationem clarissime eVincunt.

II. Et ad prius illud quod attinet, non obscuro colligitur ex constanti Seripturae sententia quae Christum esse is mortuum esse non aemel asserit Sio Rom. viii. 32, meus proprio filio non pepercit sed pro nobis omnibus illum tradidi V Rom. V. 6, 8 pro nobis impii et peccatoribus mortuus est,' et 1 et iii 18 Christus semel pro peccatis passus est Iustus pro injustis,' Hob. ii s ' pro omnibus mortem gustavit,'' atth. xx. 28, Filius hominis venit ut ministraret et ut daret animam suam in redemptionis pretium pro multis.' aeo nim et alia innumera loca similia volsensum frigidum et incommodum undimi, et subrogationem importare debent necessario, ita ut non bono et mmmodo tantum nostro, sed et vies ac Deo nostro Christus dirissimam illam mortem subierit. III. Quanquam enim non dissitemur, Varium ac multiplicem esse usum praepositionis ' apud Graecos et pro apud Latinos, eamque non raro fructum litque utilitatem tantum rei aut personae quae connotatur, desig- inare, quomodo Paulus ait, OL i. 24 se reliquias amictionum Christi pro Ecclesia adimploro,' id est in utilitatem et bonum Ecclesiae, sive ad Ecclesiam suo illo oonstantiae et patientiae exemplo confirmandam et aedificandam, tamen ubi de Christi morte et passionibus agitur progrediendum est ulterius, et altius quid a sublimius attendendum, ut scilicet agnoscamus passum esse Christum non tantum pro nobis erigendis et confirmandis sivo utilitatis et commodi nostri causa, quatenus morte sua confirmavit doctrinae quam tradiderat veritatem, sed etiam vico nostra, i. e. ut ea patiendo tan-

524쪽

470 DE ATIEFACTIONIS CHRISTI VERITATE. DISPUT XIV. quam sponsor noster quae nos commeriti eramus, nos a morte aeterea liberaret, et liberatos porro ad aeternae Vitae possessionem perduceret, et ita eumulatissime divinae justitiae satisfaceret. IV. Hunc esse sensum phrasis istius multa demonstrant 1. Ordinaria et 'equentissima vocum istarum signi alio nam receptum est in omni lingua ut cum aliquid aliquis secit aut passus est vice aut lam alterius, id pro illo passus aut secisse dicatur profani scriptores Graeci et Latini passim ita loquuntur, sic Euripid in Alcest saepissimo λέ- Mese σελν morior pro to;V - λῆ- - των ἀνω- ουδ εν- νθ ne moriaria pro hoc Viro,' i. e. pro meo κώς, neque ego pro te,' quae non aliter quam substitutive intelligenda argumentum tragoediae, uxoris loco mariti jamjam

morituri morientis, docet sic Demosth. pro Coronis, ea σον τουτους, ρεαλλονγ εων τους me σου, hos interroga vel potius id tui loco saeiam: ' sie apud Terentium pro illo to ducam, ego pro te molam; ' apud Virgil. unum pro multis dabitur caput; apud Cicer unus Cato est mihi pro centum millibus. Apud authores sacros nihil frequentius, David deflens

obitum Absalom filii 2 Sam xviii. 33, absalom fili mi quis tribuat

mihi ut moriar pro te,' i. e. utinam pro te et loco tuo mortuus essem Men.

xlvii. 16, 17 Dixit Joseph, date pecora Vestra et dabo vobis cibum pro pecoribus vestris ' Exod is 16, alloquetur ipso pro te populum ut ipse sit tibi vico oris, tu vero si ei vice Dei Cmum viii. 16 Levitas dicitur

Deus sibi assumpsisse pro omni aperiente Vulvam ' o. Ita in . T. Rom. ix. 3, Paulua optat fieri ἀνιαροι - των ἀδελφών, non tantum in eorum gratiam, sed vice et loco ut qui exitio suo fratrum Judaeoram redimere vellet salutem, siquidem fieri posset et Deo ita iuberet, haec enim vota conditionata sunt non absoluta, utut conditio semper non exprimatur, quae

non inserunt statim saeti possibilitatem, sed petentium demum exprimunt gelum et ardorem; sic: Cor. V. 20, dicuntur Apostoli degatione fungi e

Xριστομ' i. e. non tantum nomine et autoritate Christi, sed ipsius vice et loco, in si Deus hortaretur per nos,' inquit. Denique, ne plura congeramus Rom. V. Vix pro justo quis moriatur, ' M., non in gratiam duntaxat justi, sed ejus loco, ut bene reddit Syrus per Vocem libri quae commutationem notat. Ex his Vero et aliis non paucis locis istiusmodi eoui-gimus solemnem esse et tritum in omni lingua usum hunc istarum praepositionum a quo recedere religio nobis esse debet quum nihil nos cogit, imo

multa eo nos oridentissime manuducunt.

V. Nam et illud 2. Vincitur certissimo ex proe sitione ἀντὶ quae in hoc argumento etiam adhibetur, mist xx. 28, dicitur venisse Christus ut

daret animam suam λυτρον ἀκει σολλῶν, et Marc. . 45. Haec quippe communissime et maximo proprie substitutionem et commutationem designat, ut Disp. praeced. h. XVi jam probarimus, et luculentius ex locis sequentibus demonstrari potest; si 1 Cor. i. 15 Coma' dicitur data multori H περιβολωοὐ i. e. Velamenti loco, ' Luc. xi. 11 μη--ιχθυος ιν ἐπιδώσω αὐτῶ an loco piscis dabit illi serpentem: sic Rom. xii. 17, Matth. V. 38, o Potissimum ero cum de personis agitur significat ea particula alterum successisso in alterius locum ut Matth. i. 22, Archelaus dicitur regnasse ἀντὶ 'Heώλυ του πατρος innis' loco Herodis patris sui 'et missi. xvii. 27, jubetur Petrus dare laterem pro se et Christo,V-- 'aevis ελοῖ, neque aliter apud prophanos seriptores M. in πολλῶν dicitur unus loco multomma quae tam clara sunt ut nulla sophistica possint eludi. Nam quin Adversarii ffugia hic captant ut vocis istius pondus elevent, levia sunt admodum et straminea; reli contra Grot pertendit, P. Ρarticulam αμῶ pro υme et mn Simpli poni saepe ex Doctiorum sententia, ut Lue i. 20 et xlx.

525쪽

44, Matth. ix. 5 et Eph. V. 31. Sed licet conoederemus aliquando eo sensu

Venire, cum rebus applicatur, at cum ad persona rosertur non aliter quam

substitutivo intelligi posse jur statuimus. Addit, ' Nos in eo decipi quod putemus agi do commutatione inter Christum et nos in locis controVersis, quasi sensus esset, eum nos animas nostras essemus daturi, Christum loco nostro animam suam dedisse, cum commutatio notetur quidem,

sed inter rem et personas, inter λυτρον quod est anima seu vita Christi et inter nos tanquam captivos quis vero dixerit sanguinem Christi pro nobis a rogatum aut in locum nostrum successisas 3 Sed ipso turpiter sallitur dum alios falli contendit, nam ea non sunt Verba nostra, sed Scripturae ipsius quae commutationem illam inter Christum et nos statuit dum

expresso dicit Christum seipsum dedisso pro multis,' 'matth xx. 28, vel 'pro nobis,' Tit ii 14 et Justum pro injustis passum, es et iii 18

itaque commutatio duplo hic attendenda, alia malia personos, in ista Christus locum nostrum subiit in illa mors nobis debita compensatur per mortem Christo vadi nostro impositam, et hae quidem in sequentibus demonstrabitur, sed prior clare ostenditur ex ea phrasi qua Christus vel ἀντὶ volume ἡμῶν mortuus dicitur. Deinde eum λυκον ipsum quod inter nos commutatum esse satetur adversarius, aliud non fuerit quam persona ipsa Vadis nostri, seipsum enim tradidisse dicitur, frustra distinguitur commutatio inter rem et personas. ertio, Si commutatio ea notatur quae est inter pretium M pBrsonam pretio redemptam, Vera insertur satisfactio, nihil enim nobis satissaeor aliud os quam pretium ab alio debitum persolvors ita ut debitoreo liberetur, atque hoc clare innuunt Verba Pauli 2 Cor. V. 14 si unus pro omnibus mortuus est, E. omnes sunt mortui,' non obscuro scilicet designans ita Christum omnium electorum loco substitutum esse ut mors quam

pro ipsis sustinuit ita iis imputetur ut eodem loco habeantur ac si ipsimotessent mortui, et morientes pro peccatis suis satisfecissent. Hoc Vero posito, nimirum Christum in locum nostrum successisse et poena nobis debitas tulisse, facile colligitur satisfactionis Veritas, quippe si loco nostro constitutus id ipsum quod debebamus, mortem scilicet, perpessus est ut nos ab ea liberaret, utique necesse est eum vero satisfecisse, nam dare id ipsum

quod alter debebat ut per id ipsum adobito liberetur, et eo dato, ipso facto

eum liberaro, est solVere aut satisfacere.

VI. . Non aliter phrasim hane in subjecta materia intelligendam esse ex eo etiam probatur clarissime quod ea proponitur tanquam Christo propria et peculiaris quae ita ipsi competit ut alteri tribui haudquaquam possit sino summa in Christum injuria, dicitur nim illo unus pro omnibus

mortuuA,V 2 Cor. V. 14 et hoc ponitur tanquam summi amoris testimonium cortissimum cui alius nullus aequiparari, nedum praelam, possit, Job. xv. 13; undo Paulus, 1 Cor. i. 13, hoc tanquam Christo soli proprium, caeteris vero omnibus ineommunicabile, longissimo a s removet, An Paulus pro Vobis crucifixus est 3V Jam vero si phrasis haec tantum designaret commodum, et mors Christi utilitatis duntaxat gradu differret a moris Apostolorum non proprio in segregaretur, salsa essent hae Scripturaedicta, cum certum sit et Hulum et martyres mulios mortuos esse eatenus

pro fidelibus, id est in eorum utilitatem et gratiam. Nam quae discrimina hic ruspatur adversarius, ii de Serv. ii ii. o. 8, ut attributionem istam detrahat fidelibus et soli Christo a transcriptum, vel nullius plane sunt commatis, vel argumentum sortius stringunt contendit siquidem Christo non caeteris hanc phrasim rite tribui quia Christus primus omnium pro omnibus mortuus est, ita ut quicquid ex caeterorum moris vel amotionibus benefiet admos redundat id omne Christo aceoptum referri debeat. At,

526쪽

inquam, si discrimen tantum est ordinis aut gradus, non negaretur statim res ipsa non possent sane diei primo pro nobis crucifixi et mortui fidelea aut Apostoli, sed possent tamen pro nobis dici crucifixi, siquidem finis mortis Christi non disseri quoad speciem, sed tantum quoad gradum at Paulus non negat tantum prioritatem ordinis vel gradus, sed rem ipsam tollit tanquam alienam, et soli redemptori ae domino in cujus nomen baptizamur propriam: An aulus pro vobis crucifixus 3 vel an in nomen

Pauli estis baptietati γ' colligens scilicet non alium pro nobis crucifixum posse dici nisi Dominum Josum in quem ideo propter jus quod in nos acquisivit meto baptizari dicimur. Quod vero subjicit secundo, ideo proprie hoc de Christo praedicari qui proprie et vere is pro aliquo mori Videtur

qui morte sua illum in vita conservat et a morte eripit, quod morte sua secit Christus, nemo autem praeter ipsum aut secit aut iacere potes V Vel nihil ad rem facit, Vel sententiam nostram luculenter confirmat Nam eum Christus a morte nos eripere vel ad aeternam traducere non posset Vitam nisi poenas nobis debita subeundo et λυτρον dando pro nobis utique si per mortem nos a morte eripuit et ad vitam traduxit, pro nobis satisfecisse dicendus est; neque utilitas ulla, qualiscunque demum illa ait, sine subrogatione poterit phrasim hanc Christo peculiarem reddere. VII. Denique hanc mortis Christi pro nobis vim satisfactoriam circumstantio ipsos locorum adstruunt evidentissime. Neque enim dicitur tantum mortuus pro nobis Christus, sed datus ut nos redimeret, ii ii 14, ut nos justificaret et Deo reconciliaret, Rom. V. 10, ut a peccatis mundaret omnibus et Deo in aeternum consecraret, ob si la, et x. 10, 14, ut Victima quae peccatoris ipsius vicem subit et mortem illi debitam sustinet, Eph. V. 2,yc., quae sane perperam dicerentur nisi substitutio et ex substitutione poenae inserretur compensatio. Unde jam colligere possumus argumentum et Is enim qui non bono tantum nostro et commodo sed vico etiam et losio nostro, mortem meis perpessus est, Servator est non exemplo tantum, sed et merito, nam peccatorem Vicem subire ut ipsi salventur, non est tantum

exemplum dare, sed et meritum exhibere At Christus hoc ipsum pro nobis praestitit E. VIII. Excip. hie 1'. Non posse satisfactionem ex istiusmodi locis in- serri, quia etiam 'fideles pro fratribus animas ponere jubentur, 'ad . iii 16, et Paulus de se scribit, Col. i. 24 se implere reliquias passionum Christi

ἡπερ του σώματος pro corpore ipsius, quod est Ecclesias at certum est tamen nec fideles pro fratribus nec Paulum pro Ecclesia cuiquam satisfecisse aut satisfacere posse. 2'. Si Christus loco nostro mortuus suisset et passus, non possemus eidem mortis et passionum generi subjici, et ad animam nostrametandendam non minus illo incitari, siquidem loco nostro patiendo supponitur ab ea necessitate nos exemisse ; at Christus ipse nos ad id hortatur non semel, Matth. . et Luc. ix. 23 si quis vult venire post me abneget semetipsum et tollat crucem suam, 'inc. et Apostoli exemplum hoc ad mittationem saepius proponunt. Ηob. i. 9, 10 et 1 et ii 21 In hoc passus est Christus relinquens nobis exemplum ut sequamur ejus vestigia.' 3'. Vis istius locutionis ex alia simili colligi debet eum dicitur Christus mortuus et traditus pro peccatis nostrix ut ergo phrasis ista non inseri Christum

loco peccatorum nostrorem mortuum effie, Sed tantum peccatorem nostrorum causa SiVe propter peccata nostra ut alibi dicitur ita nee dicendum erit substitutum eum fuisse in locum nostrum, etsi pro nobis suerit mortuus, sed tantum nostri gratia et propter nos, ut dicit Apost. 1 Cor. viii. 11. IX. Sed peccant hic more suo haeretici salla ιν α τε ἐπ-- quasi eadem PhraSi sensu eodem semper usurpari deberet, cum tamen nihil sit frequen-

527쪽

tius quam eandem Vocem diversissimas obtinere significatione pro materia subjecta et locorum cireumstantiis. Quamvis ergo probarent praepositionem hanc de qua quaerimus alio sensu alibi venire nee substitutionem semper notare, sed Vel occasionem duntaxat vel commodum, quod facile illis largimur, frustra erunt tamen, nisi in locis citatis et hoc in argumento ita usurpandam esse Vincant, quod nunquam vel ex rationibus vel ex exemplis allatis sunt consecuturi mam ad primum ut respondeamus Cum sensu valde dispari dieat Scriptura os pro 'aeribvs mori debere et Christum pro nobis morturum esse, perperam ab uno ad alterum argumentantur, quasi non alio fine Christus mortuus sit pro nobis quam eo quo pro aliis si opus sit, id est si Dei gloria et proximi salua postulet, mortis periculum subire tenemur ; nam pro aliis mori debemus in quantum saluti ipsorum prodesse

possumus, non possumus autem hactenus prodesse ut pro iis ἀωλυτρον pendamus vel eos ab aeterea morte liberemus, sal xlix. 7, quod utrumque Christus et praestare potuit et revera praestitit Urim ii. 6 Heb. ii 14

fratres nostri non possunt sanguine nostro Deo reconciliari, at sanguine Christi Deo sumus reconciliati, Hom. V. 10 denique nemo potest morte Suis proximum Deo consecrare et a peccati mundare, quod utrumque tamen

moriendo Christus pro nobis implevit, eb. x. 14, 1 Joh. i. 7. Itaque

Joh confert mortem Christi pro nobis, et mortem nostram pro fratribus κατατ non ἀπλῶς secundum finem aliquem, non secundum omnes, secundum charitalis eo ium non ero secundum aviis etionis meritum. Nimirum

quod in tenendum est, Christus pro variis quae pro nobis sustinet muneribus varias etiam σνώσει induit, et pro variis illis relationibus, mortis ejus varii esse fines possunt qui quanquam diversi, contrarii tamen non sunt sibi invicem, sed subordinati. Ut orgo tria exequi debuit ad salutis nostrae complementum t justi rationem e am Deo peccatorum reatum tollendo, 2. saneti ationem in nisi labem et maculam eorundem abstergendo, 3. Horimationem omnimodam justificatos nos et sanctificatos per bonorum operum viam ad vitam et felicitatem perducendo Ita triplicem ille σώ-ν subiit, Primam vadis et sponsoris qui satisfaceret, Heb. vii 22, Secundam

eis et capitis quod influeret, Eph. i. 22, 23, Tertiam doetoris et 'atris primogeniti qui dirigeret et praeiret, Joh. xv. 12 et Rom. viii. 29 illam qua Meerdos implere debuit merito, istam qua rex inearia, hanc denique qua propheta Metrina et memplo. Juxta tres autem illa rationes triplicem etiam mors Christi finem obtinere potuit 1. Iustitios divinoe satisfactionem ad peccatorum jam admissorum expiationem, de qua loca sunt, Heb. ix. 15,Μatin xx. 28, xxvi. 28 Eph. i. 7 I. Spiritus Saneti impetrationem' adlabis inhaerentia purgationem et peccatorum suturorum averruneationem,

de qua mentio fit, Heb. ix. 14, 1 Pet ii 24 ra Charitatis, patientiae, humilitatis obedientiae, caeterarumque virtutum ad sanctificationem promovendam persectissimam monstrationem, ad quam respiciunt loca, Phil.

versimode mors Christi pro variis illis finibus speetari potest vel ut satisfactoria et fidei objeetum, vel ut sis- et spei sulcrum, vel ut ideatis et imitationis exempluma rationa illius, juglificationis causa est et iundamentum 2 Cor. V. 14 GH. iii. 13, 14, ratione istius, sanctificationis radix est et principium Rom. i. 4 5, 1 rit iv. 1, 2 ratione hujus vitas Christianae norma et incitamentum, 2 Cor. iv. 10, Phil. ii 5. Quoad primum et seeundum ita soli Christo propria est ut caeteris omnibus incommunicabilis merito dicatur, Cor. i. 13, adoranda non imitanda, quia enim mortalium ad instar Christi Vel peccati reatum tollere, vel Spiritum merori et conferre queat At quoad tertium tanquam eo laris nobis proponitur, ut pote qui praedestinati

528쪽

474 DE ATIsFAcTIONIS CHRISTI VERITATE. DISPUT XIV.

simus ni imagini ipsius simus consomes Rom. viii. 2s, prius in meo quam in gloria, in sanctitate quam in felicitate, in morte quam in vita. Hinc pro variis quae in morio Christi eluxerunt Virtutibus, modo ad hanc, modo ad illam, modo universo ad omnes incitamur 1 et ii 21, in patientiae et tolerantis proponitur exemplum, quia ibi, ut ex serie patet, dessa aionibus fidelium agebatur; aulus ad Rom. i. ex ea petit argumentum ad totius sanctificationis studium commendandum, quia in eo erat, ut altorum hoe benefletum a justificatione fluens describeret; quia vero Johannes dilaetus Christi discipulus totus in charitate promovenda Versatur, non aliundo sortius et ossicacius exemplum petere potuit quam ex ejus pro nobis morte. In eo,' inquit cognoscimus charitatem Dei, quod ille animam suam pro nobis deposuit, nos igitur debemus pro fratribus animas ponere, ' ut significet nimirum charitatem Christianam eo usque exemplo Christi extendendam esse, non solum ut in Verbis consistat vel amicitiae professione, sed ut sui etiam quisque obliviscatur ut fratribus consulat. X. Caeterum quod Apostoli hinc hortationum suarum argumentum petunt, quod Christus pro nobis mortuus est, non propterea faciunt ut ostendant nos eodem plano modo et fine quo Christus pro nobis passus est debere etiam pro fratribus pati, nam argumentantur a simili aut exemplo :Jam autem ad exemplum sussicit si generalia quaedam adsit similitudo etsi longum latumque in modo speciali intercedat discrimen. Sic persectio Dei nobis in exemplum proponitur, Matth. V. 48 Estoto persecti sicut riter Vester qui est in coelis perfectus est ' quamvis certissimum ait persectionem divinam ab humana in speciali ratione longissime discrepare; sic Johannes dum vult ad charitatem hortari, quia nullum sortius et illustrius Oxemplum dare potuit, dedit exemplum Christi, sed non statim in omnibus imitandum, etiam iis quae sunt ἀκοί--α et illi propria, puta peccatorum axpiation et justitiae divinae satisfactione, hoc enim Apostolus nunc quidem non respicit sed in aliis communibus, puta charitatis et benevolentissdemonstratione, qui Johannis fuit proprius ac genuinus scopus. Fateamur

ergo mortem et passiones Christi cum nostris convenire posse in generalibus, ut eas adeamus non secus ac Christus ex charitato et benevolo omnisatres fleetu, ut eas pariter seramus patienter et sino murmure sed differentia semper longe maxima in specialibus occurrit, sive causam sic cimtem respicias, ille enim percussus est a Deo judice, nos a Deo patre instigamur, Pre passionum naturam et gradum, ille enim calicem indignationis divinae obibit usque ad Deces, nos summis labris tantum degustamus, et quidem sublata jam maledictionis amaritudino, sive em ille ad satia-sactionem, nos ad medicinam, ille ad servorum redemptionem, nos ad fratrum aedificationem Pundo patet neutrum ex istis vel Petri vel Johannis locis vim phraseos illius infirmare ex qua satisfactionem elicimus. XI. Sod ne eam infringit melius locus altor Pauli ad Col. i. 24, ubi profitetur se se reliquias passionum Christi supplere pro eorpore ipsius. 1. Supponimus cum adversariis contra Pontificios nullam a Paulo praestitam suisse satisfactionem, quod suo loco demonstraturi sumus, et passiones Christi non proprio intelligendas esse de iis qua in corpore suo naturali perserendas habuit, sed de iis quas in corpore mystico, nimirum Ecclesia, patitur; quomodo Paulus, 2 Cor. i. 5 Vocat αιστε πα--α affictiones quibus ad sui similitudinem fideles suos exercet, et ad Heb. i. 26 abjectam populi Israelitici sortem quam AEgyptiacae aulae splondo et opulentiae praetulit oses κηι-- όνω 'M appellare non dubitavit. 2. Fatemur Paulum dici passum pro Melesia, non redimenda, sed ediscam et eon manda ;non satisfaciendo apud Deum, sed veritatem obsignando apud homines,

529쪽

non Ecclesiae loco ot vico se substituendo, sic enim unus pro omnibus mortuus dicitur 2 Cor. V. 14, sed commodo ac bono ipsius obeundo quod rivius ipso Oxplicat, 2 Cor. i. siV premimur is, τῆς ρεῶν π ἀ- κλη--, hoc fit in Vestram consolationem:' quippe ut Ecclosia occasio fuit vinculorum ejus, quia dum ex imposito a Christo munere illi ministram studet, in carcerem conjectus fuerat et Romam traductus non sino magnis et horrendis periculis, ita magna ad eam redundabat inde utilitas non dubitandum enim quin incula et passiones illae quas tam constanter austinebat mirum in modum pios confirmaverint, ut profitetur ipse, Phil. i. 12, 13. Sed a Paulo ad Christum non valet consequentia, longe enim aliter Paulus patitur pro Ecclesia, aliter Christus pro nobisa Christus enim non tantum pro nobis aedificandis vel confirmandis, sed redimendis et reconciliandis mortuus dicitur; quod procul a se removet Paulus Christus mortuus est pro nobis ut Satana et morte devictis nos a morti imperio liberaret, at nihil tale mutua Vel cogitavit unquam vel perseeit. XII. Ad seeundum distinguendi varii fines et sormales rationes propter quas patiuntur et moriuntur adhuc fideles Sane si Christus ea mala pro nobis perpessus est non debemus ex justitia iisdem gravari, eodem aed. modo et fine sui ratione pomo et λυτρου ad satisfaciendum justitiae divinae, hoc enim Christus ita praestitit plenissime, ut qui alium illi vel socium vel vicarium adjungeret, horribilis blasphemiae reus esset; sed nihil obstat fideles iisdem malis exerceri, sed ad alios fines, non ad poenam, sed ad me-disinam, non ad supplicium, sed ad piet is experimendum, non ad exitium

et ruinam, sed a immortarisatis instrumentum. Sio rem materialiter unam Variant causae, fines, usus, circumstantiae crux lacinoroso sceleris supplicium est, martyri eadem non poena sed certamen, non supplicium sed victoriae materia est, mors impiis peccati poena, piis quibus condonata peccata sunt poena non est, hunc ei aculeum ademit Christus, sed ad vitam transitus. Ita quia Christus legem pro nobis implevit, et implendo jus vitae

acquisivit oxsolvimur a necessitate implendi legem quoad meritum, nec enim amplius bene operari tenemur ad justificationem consequendam; sed tenemur tamen semper ad obedientiam Legis ad anctificationem promovendam et gratitudinem nostram contestandam. Non alitor de morte

Christi ot passionibus philosophandum est: Quia Christus pro nobis mortuus est et passus, non amplius morti maledictae quam ipse tulit obnoxii sumus, nulla enim amplius est condemnatio iis qui sunt in Christo Rom. viii. 1, nec passiones ullas poenales justitia nobis imponit; sed castigat rias tamen vel probatorias multas immittit sapientia, ut ita membra eapiti

in cruce, priusquam in gloria, conformentur, quemadmodum princeps illo salutis per Varias consecratus amictiones ad summum gloriae fastigium evasit, et vitam per mortem adiit, ita hic est sapientiae divinae ordo mirabilis,

ut per multas tribulationos ingrediamur regnum coelorum, ne ullus αμαντον selicitatis oronam α ιιμα- sine sudore et sanguine reportare queat;

Hac Via primus praeivit Christus, hae sequi nos omnes decet nisi degenores tanti parentia filii haberi volumus; propterea toties Spiritus S ad crucem sortiter post Christum et ad ejus exemplum serendam fideles

hortatur.

XIII. Quod vero tertio objicitur ex simili phrasi cum dicitur Christus

mortuus pro peceatis nostris, est propter peceat nostra, ut Rom. iv. 25,

Gal. i. 4, quod tamen ad substitutionem loco peccatorum trahi non potest, huc non pertinet Etenim cum praedicata talia sint qualia permittuntur esse a suis subjectis, sit autem ridiculum aliquem dici loco peccatorum mortuum Res ipsa sive subjectum nullatenus fert ut Christus vice poe-

530쪽

catorum dicatur mortuus sive ad ea liberanda, sed mortuus est pro iisseisieetis iandis et toliendis est enim Agnus Dei tollens peccata mundi, Joh. i. 29 et primo paruit ut peccata nostra tolleret, Heb. ix. 26, 28, id est serendo auferret; at pro nobis redimendis et frivandis mortuus est. Itaque peccatur sallac figurae dictionis, quasi eadem particula ta eandem ubiquo obtineat, cum divorsitas subjecti diversum sensum postulet, et per se pateat aliter pro re dici aliquem mori, aliter pro persona quod ex sequentibus clarius adhuc liquebit. XIV. Nam etsi praepositio haec, eecatis juncta, substitutionem non inserat, suum tamen aliis addita pondus non exiguum habet ad satissaetionis Veritatem comprobandam : Quippe cum bisariam usurpetur Vulgo, vel pro 'oausa effetento impulsiva,' Rom. V. ut Gentes 'ς ἐλά- pro misericordia sua Deum glorificent, ' et Phil. i. 13 Deus essicit velle otio ficere me τει εὐδοκι- pro beneplacito, ' Vel pro rinali, ' ut Joh. vi. 51.

caro mea est quam dabo σὲ τει λα- seriis pro mundi vita,' hic enim hujus donationis finia est citra controversiam alterutra significatio locum habeat hic necesse est. Posteriorem nonnulli sequuntur ita ut pro peccatis idem sit ac pro expiatione peccatorum. Sed quia non satis videtur Scripturae phrasi convenire, nam neque Peccata nostra et expiatio eorum sunt idem, sed penitus diversa utpote subjectum et accidens illius, neque significatio haec seorsim sumpta ullo Scripturae usu demonstrari poterit Ideo Commodior sensus alter ut Causa inciens impulsiva et meritoria mortia Christi significetur, nam cum agatur de poena peccat poenae caum non sunt,

nisi per modum meriti sic apud Lati. Cicero' ulcisci pro injuriis supplieia

pro maleficiis metuere' dixit: Ρlautus instigare pro commerita noxa; Terentius pro dictis et sactis ulcisci.' Trita etiam est phrasis Scripturae ut sacriscium pro peccou dicatur i. e. ob peccatum perpetratum, ut saepissime hoc occurrit apud Mosem et praesertim Lev. i. sic mori' et torpeti pro peceatis' vel propter peccata ex stylo Spiritus S est subire ac luere pos- nam et τι uein peecati, LeV. xVi. 18, 28 Deut xxiV. 16, 2 Reg. xxiii. 26. Et ros ipsa id evincit; nam peccata nostra quatenus ex Justitias divinae rigore mortem merebantur, Christum moverunt ut se pro nobis onserret et poenam peccatis nostris debitam in se reciperet, ne vero ostendi poterit uspiam Voces istas Ob peccata, Vel propter peccata, pro peccatis, Praesertim ubi morti et passionibus junguntur, aliter sumi in Scriptura quam in hoo moriti significatu Nam etsi daremus priorem significatum respici, non intelligi posset tamen seorsim sine posteriori hac οωσαι, siquidem nunquam finaliter pro expiatione et abolitione peccatorum mortuus esset, nisi peccata causa suissent impulsiva et meritoria ejusmodi passionum. Caeterum etsi peccata

nostra intercedente reatu mortem mereantur causa tamen impulsiva mortis Christi statuuntur non absolute ac per se seu vi sua 'spectu Christist nihil enim peccatum in ipsum potuit qui suit sanctissimus, sed per accidena concurrentis gratis Dei, et misericordiae Christi erga nos, qua adem se pro poena peccato debita exhibuit tanquam spongor et mediator N. T. Ηeb. vii 22, et ix. 15. Atque hinc non obscure colligitur quod intendimus. Nam si propter peccata dicitur passus, i. e. illorum demerito et reatu, reatus autem ille sive demeritum ad mortem obligare eum non potuit, nisi . in quantum ipsi tanquam Vadi ex ordine Dei imputatum est, utique nequit

Christus hoc sensu passu fuisse pro peccatis nostris, quin moriendo pro nobis vices nostras sustinuerit, et hanc suam passionem, quae poena stat nobis debita loco nostro adierit. XV. Nolunt tamen eam hic agnoscere adversarii, et in omnes Armas aevertunt ut pondus latius argumenti quacunque tandem ratione levent: