De necessaria secessione ab ecclesia romana, disputationes: disputationum ...

561쪽

roditum Christi ex gypto quo propter Herodis persecutionem a Iosepho fuerat dolatus. Sic alibi saepe Verbum istud in N. . sumitur.

XIX. Licet vero utraque haec sententia Vim exceptionis allatae jam satis elidat, siquidem utrobique statuitur propheta ulterius quam ad mombos corporeo respexisse, tamen facilius adhuc Videtur nodus posse solvisi addamus cain aliis haec a propria significatione haudquaquam transi renda esse, et Μatthaeum apposite applicasse Isaiae Verba quippe propheta loquendo de languoribus et doloribus nostris generaliter compI-us est ea omnia mala tum animi tum eo oris quibus affligimur postse catum, quemadmodum dicitur Christus sanare omnes infirmitates no tras. ' sia esii. 3, quia mo est Iustitiae serens sanitatem in His suis. 'Μal. iv. primario quidem et directe de morbi animi locutus est, qui scilicet sontes sunt et causas aeterorum, at secundario et minus principaliter per quandam subordinationem et consequentiam nihil obstat quomunus respexerit languores corporis, sive quia illorum morborum plurimi propter peccata infliguntur, tum etiam et imprimis quia a peccato omnes WoVeniunt, sicut mors, et fructus sunt peccatorum per quae morbis et morti obnoxii sunt homines, ut Chrysost observat in h. 1. Jam vero Matthaeus quod generaliter dictum fuerat a propheta applicat poeuliariter ad certam morborum speciem, morbos scilicet corporis, non negat tamen propterea Isaiam agere de morbis animi, vel exeludit eorum cur

tionem, imo potius includit et supponit ut sublata causa emetum in1li demonstret, neque enim sanrere potuisset morbo corporis, nisi rima huisset sanandi languores animi, et in hunc finem sanavit illos ut san tionis spiritualis argumenta et testimonia daret, primario Venit ad profligandas animae infirmitates, secundario ut earum effectus tolleret, ita- quo ab illis rite ad istas argumentum procedit Unde haec non sunt opponenda sed componenda, morbi animi corporis non seponunt morbos, sed morbi corporis supponunt morbos animi, quod in sanatione paralyties, cap. m. ostendit Salvator, Μααh. ix. 2, A Confide fili, remissa sunt peccata tua,' quae sunt scilicet cauan infirmitatis tuae; et ibidem adversus blasphemantes defendit, Utrum facilius est dicero Remissa sunt tibi peceata, an dioere Surge et ambula.' Ejusdem sunt ista authoritatis et de utrisque textus recte infelligitur apud Isaiam, atthaeus morbis eorporis, Petrus animi peccatis applicat quia ista se invicem vel ponunt Vel supponunt utrosque E. tulisse ditatur Christus, sed diversimode pro diversa natura subjecti, illos quidem amovendo tantuni non serendo, quia ad eorum sanationem potentia tantum requirebatur, at istos ferendo et in se recipiendo ut auferret, quia in eorum expiationem cum potentia etiam justitia exigebatur ut illos curaret non opus fuit Christum aegrotum fiori in ut tolleret peccata debuit ipse peccatum fieri Et sane quod non in morborum corporis sanatione ait immorandum, quasi de ea tantum sermo fieret, vel illud luculenter evincit quod in ea languorum gestatione qum illi tribuitur dicitur a Deo pereusau et vulneratus et ita de

eo senssimo Judaeos, at ridieulum prorsus osse dicere homines existimasse Christum esse a Deo percussum et humiliatum, eo quod morbos omnis generis curaret et daemone ejiceret, cum ex opposito si nihil aliud in eo homine vidissent, consentaneum erat potius existimare Christum esse Deo gratum et ab eo exaltatum E. hoc potissimum referendum est

ad lationem poenalem, quae in morte et passionibus ejus locum habuit. XX. Huic responsioni hoc unum Videtur rogeri posse quod si mens fuisset prophetae utrosque morbos complecti et primario spirituales respicere, non potuisset atth dicere tunc impletum fuisse illud oraculum, et Christum haec miracula praestitisse ut illud impleretur, siquidem non-

562쪽

608 DE ATIsFAcTIONIS CHRISTI VERITATE. DISPUT XV.

dum potuit compleri. Verum facilis est solutio, saepe res dici impleri in Scriptura non tantum cum perfecte et absolute complentur; sed cum impleri incipiunt quoad aliquam sui partem Nimirum cum certum sit oracula maxime composita et mixta diversas res significare modo habeant aliquam ad se invicem et subordinationem, ita dubitari noquit quin

secundum varias illas res diversis etiam gradibus successive impleantur, quemadmodum unicus eorum sensus Varios gradus continet, primum in

typo, alterum in antitypo : Sic Isa. ix. 2, in illustri Vaticinio quod proponitur a propheta, lopulus qui ambulabat in tenebris vidit lucem

magnam,' tres gradus impletionis notari possunt 1. In liberatione a captivitate Babylonieci, nam eo respicere Isaiam constat ex sequentibus ubi de sceptro Maetoris et jus confracto fit sermo, et revera tunc populus in calamitosissima constitutus conditione quae per tenebras et umbram mortis denotatur in Scriptura, Visurus erat lucem providentis p terna et gloriosas Dei potentiae qua liberandus erat; 2. In proecii eisne evangelio et temporibus N. ., ut constat ex Luc. i. 29 et Matth. iv. 16, ubi impletum dicitur hoc oraculum cum Christus concionatus est circa oram maritimam Galilem 3. In rema rect ione ultima cum ex tenebris mortis in quibus jacebimus in sepulchria nostris traducemur ad lucem aeternam gloriae et immortalitatem qua in communione Dei et Christi fruituri sumus, quo videtur respicere Paulus, Col. i. 12, Eph. V. 14 Sio mysterium Paschatis diversis momentis et gradibus implari debuit 1. Sub Lege in inmolatione et manducatione Agni, Exod. xii. 2. Sub oratia in oblatione Christi in cruce et ejusdem manducatione in Eucharistia 1 Cor. v. 7 8 3. In gloria in communione Christi et paru-cipatione ejus beneficiorum cum accumbentos mensas ejus cum Abrahamo, Ianaco, et Jacobo, saturabimur pinguedine domus Dei, et potabimur

torrente deliciarum ejus, et nuptias Agni celebrabimus Luc. xxii. 16, 16, 30 Apoc. ix. Ita in aliis typis et figuris id ipsum demonstrari facile posset. Quemadmodum ero Vel oracula vel tu illi dicuntur impleri etiam rosp. primi gradus vel secundi licet nondum accesserit toruus et ultimus Ita hic pariter vaticinium hoc dictum est impleri a atthaeo quia implebatur quoad alteram sui partem, duos enim gradus habuit

secundum quos impleri debuit primum in morborum sanatione, cum Christus semet defatigans ad Vesperam usque aliorum morbis levandis Vacaret non sine gravi molesua et laborea secundum cum crucis supplicium perferens remissionem peccatorum nobis impetravit, et tunc multo

persectius in ipsa moris quas animi morbos sustulit impletum suit. Nam quod vaticinatio Prophetae non fuerit tunc plane impleta eum male habentes curaret, patet 1. Ex eo quod Christus instante passione quaedam in hoc capite sibi applicat et implenda adhuc esse dicit Luc. xxii. 37, mico vobis,' inquit adhuc oportere scriptum illud in me impleri, Et cum iniqui reputatus est,' Isa liii. 12 a. Quod Evangelista, Aet viii. totum hoc caput de Christo toti mundo tunc innotescente per crucifixionem et resurrectionem suam interpretatur, quod fieri commode non potuisset si in primo tantum gradu immorandum esset. Itaque inchoata quidem fuerit impletio et operibus illis tanquam signis et symbolis promissa et ostensa, sed non absoluta et consummata donec alter gradus in

morte accesserit.

XXI. Ad 3 Excepi de hirco α--μαναε Resp. 1. eccam falsa 'pothesi quasi phrasis ista portandi pareat quae habetur apud prophetam petatur tantum ex ea caeremonia quas circa hunc hircum peragebatur in anniversario illo fasto expiationum, cum in genere referri possit ac debeat ad omnia saerificia hylastica in quibus res eadem locum habebat,

563쪽

victimis enim imponi solebat peccatum ut illud ferendo expiarent, quod fusius demonstraturi sumus in Disp. sequentibus atque huc facit quod ver 10 dicitur messia positurus animam suam sacrificium pro delicto.' 2 Etsi hirco isti proprie peccata imposita non fuerint, quia non

fuit subjectum λατικὲ poenas ut nec peccati, sed tantum utrisportare censeretur, non secus ne si super Iuum universa posita fuissent, non sequitur

pari ratione hoe in Christo fieri, quia discrimen est longe maximum inter figuram et Veritatem, umbram et corpus de typis bene illud dicitur quia in illos non cadebat propria illa et realis impositio, at de Christo qui

fuit subjectum capax, nunquam tale quid vel in V. Vel in . . occurrit, eum peccata nostra asportasse non aliter atque si super se iniquitates nostras habuisset, imo ubique absoluto hoc de Christo asseritur, nulla addita similitudinis nota diminuento, quasi per similitudinem tantum et non Vere Christus nostra in se suscepisne peccata. 3. Falsum etiam quod supponiturhircum illum nullo modo posse dici tulisse peceat populi, nam etsi ea non tulerit vere et spiri, ter tulisse tamen typice et caeremoniaruter evincitur Primo ex disertis Scripturas verbis Levit. Hi 21,inc. Imponet Aaron ambas manus suas super caput hirci viri et confitebitur super illud omnes iniquitates filiorum Israel, c. et pono ecta super caΡuthire ac emitto illum per manum viri parati in descrtum et portabit hircus ille super se omnes iniquitates eorum in terram inhabitabilem, et abire sinet hircum illum in desertum;' Unde luco meridiana clarius liquet et peccata hirco revera imposita fuisse et illum ea tulissen Quod et secundo colligitur ex eo quod hircus iste impurus habebatur ob peccata

ipsi imposita, unde quicunque hunc hircum tangebat pollutus erat et ablutionis ut mundaretur indigebat Levit. xvi 26 Tertio non magis potest ablatio peccati per Christum facta ex hirco illo ostendi quam ejus- dum latio, imo clarius latio probatur, siquidem diserto dicitur portatum peccata in desertum, at non ita expresse quod ea esset ablaturus. XXII. Instabis forte hircum hunc interim non solitum, adieccat rum autem remissionem fusionem sanguinis sive mortem requiri ex nostra sententian non posse ergo cum ratione dici peccata tulisse ad eorum

expiationem. Verum respondeo : 1. Nullum Iocum foro huic exceptionisi audiatur Hebraeorum sententia Tradunt enim hircum hunc e loco sublimiter eum a quo abductus fuerat praecipitatum fuisse atque ita necidatum; et observant filum Vel funiculum rubrum quod di , avae, linguam coccineam vocant, ad cornu hujus hires alligatum fuisse, quod si Deum propitium et placatum haberent, mox in albedinem, quod gratiae et benevolentis signum erat, converti solitum, quo respexisse Voluntasa. c. i 18 Si peccata vestra rubra fuerint sicut coetanum similia lanas erunt: ' sin secus foret, rubrum mansisse, unde Vir ducens hircum in solitudinem cum hanc coloris mutationem in filo videbat illico cornu inflabat, quod ubi alii ordine quodam Hierosolymam usque constituti audiebant, atatim et ipsi comibus suis quae in hunc usum habebant sonabant, ita ut brevissimo sempore intra horam fere non tantum Hierosolymis, sed in tota terra Israel sonus iste audiretur ut ista ratione populus sciret sibi Deum placatum esse, et ad laudandum et celebrandum nomen ejus exestaretur Si vero filum rubram non mutarotur, quod irati et offensi Dei

signum erat, silebant comu nullusque sonus terram personabat, atque tum uniVersus popuIus per totum annum affligi poenitentiam agere, et

precibus ae jejuniis Deum sibi reum placare tenebatur; vide odio. ΤhQmud Ioma, ubi alias habentur plures istius caeremonias circumstantiae. Quod si hae traditioni fidem minus adhibere velimus, tamen illa in vastam et inhospitam solitudinem abactio satis videbatur insere mortem

564쪽

610 DE ATISFACTIONI CHRISTI VERITATE. DISPUT XV.

minimo naturalem aut ex fame aut ex ferarum laniatibus. Sed non opus est ut eo deveniamus, sacilius enim hoc quicquid est dissicultatis tolletur, si dicamus emissionem istius hirci non fuisse totum sacrificium hylasticum, sed partem ejus tantum et Vim expiationis a sacrificio alterius hirci pependisse; nam debebat praecedere oblatio hirci pro Domino ejusque sanguis fundi ad expiationem peccati populi, er. 16, 16, ut ejus Virtute posset hircus visus in desertum emitu Itaque hic tenendum caeremoniam

hanc non in actu, aut ima re absolutam fuisse, sed ad ejus complementum tum oblationem hirci mactati, tum emissionemviri pertinuisse; in prima notabatur vera peccati e latio quae per sanguinis fusionem et poenas lationem fiebat, in altera vero emetus hujus expiationis, ex latione scilicet colatis etremotio peccati, eatenus ut nunquam in conspectum Dei contra nos veniret; nam dum hircus mactabatur et sanguis effundebatur super sanctuarium et tabernaculum, purgatio iniquitatis et satisfactio pro eadem fiebat; at cum alter onustus peccatis populi amandabatur in desertum et torram longinquam unde non amplius rediret, fructus satisfactionis praecedentia notabatur, gestatio nim et cum gestatione ablatio peccati quod a peccatoribus longissime amovebaturi: utrumque quidem praestabatur in sacvificiis ordinariis, sed quia posterius non ita conspicuum erat in caeteris,

peculiari hoc symbolo Deus adumbrare illud voluit in solenni hoc festo ad rumorem populi consolationem. Simile quid praeceptum a Deo legiamus in leprosorum mundatione, Levit. xiv. 6, 7 62 63, ubi duas Mea

jubentur assumi, altera ad mactationem, altera ad dimissionem sed quaa prius sanguine aris mactatas tingi debuit, ut ita et ipsam purgationem et ejusdem certissimam demonstrationem in lepra remotione ostenderet. Noe novum debet hoc videri aut insolitum ut ad eandem rem significandam plures assumantur typi; siquidem ut anto observatum est unum idemque mysterium Varia σχισως obtinet quae una aliqua pictura reddi otrepraesentari non possunt; ideoque plures necessario assumenda sunt ad

ipsum aliqualiter in tota sua latitudine exhibendum. XXIII. Scio mysterium hoc duorum hircorum diversimode exponi, dum alii duas hic naιuras Christi, alteram humanam quae affigitur, alteram divinam quae impatibilis cum sit, libera manet et Vivit in aetemum, con- notari contendunt; quod risum Theodoreto, Isychio et Cyrillo Alii duos

status ejusdem indicari ante et post resurrectionem, Christum in cruce morientem et in resurrectione viventem immolationem unius hirci te latam esse in morte Christi satisfactionem pro peccatis quaerendam esse; Alterius autem vivi discessum ostendisse Christum ex quo pro peccatis oblatus est et hominum maledictionem sustinuit, Vivum tamen manere

et superstitem; quod Augustino, Procopio, et aliis placuit Alii deniquo

duplicem σμιν significari arbitrantur quam sustinere Christus Mediator debuit ad opus redemptionis exequendum, primam erga Deum Iudicem, cui satisfaciendum erat per meritum mortis, alteram lavorsus Diaboliam hostem cui colluctandum fuit per potentiam vitae, respectu prioris aes batur sors pro Domino in hircum mactandum, ratione posterioris jaciebatur sors ad Azazel in hircum emissarium, ut princeps ille tenebrarum experiretur quid posset cum eo qui omnium peccatis erat onustus, quemadmodum in plenitudine temporis in desertum traductus est ut ab eo ibidem tentaretur. Sed quod antea retuli Videtur implicius, ut duo hirci nihil aliud notent quam persectam expiationem a Christo tactam, qui non tantum tulit peccata moriendo, sed et abstulit resurgendo, non modo satisfoci per sui oblationem, sed et satisfactionis persectionem et Veritatem demonstravit per ni dimissionem, qua certiores facti sunIus peccata nostra a nobis in ipsum translata procul abacta V

565쪽

DisPUT XV. DE SATISFACTIONI CHRISTI VERITATE. I inuisse ita ut nulla si amplius condamnatio iis qui sunt in Christo,

Rom. viii. 1, et impleatur illud Pauli, traditum esse propter peccata nostra et suscitatum propter nostri justificationem,' Rom. iv. 25. XXIV. Caeterum si quaeritur nomenclationis ratio et cur hircus illo Vocaretur πικ) AZGel, non una est omnium sententia. Quidam ex Judaeis recentioribus, quos sequuntur at lus et oleaster existimant osso nomon montis in deserto non procul a monte Sinai qui hoc nomen a e pro illo qui eo mittebatur, obtinuit. Sed praeterquam quod hoc nullo certo probari potest argumento, quamvis dari posset nomen montis inde petitum eam, ex occasione hires eo missi, primigenIn tamen haec non esset vocis origo Commodior os aliorum sententia qui Volunt, em proprio hirco isti competere esseque compositam ex durebus, X Oe is quae α-prum significat et radice ,r id abiit q. diceres caprum abeuntem seu emissarium, eo quod in desertum dimitteretur, sic R. D. Κ in radico Agazel, si Symmachus et Aquila vertunt aprum qui emittitur in solitudinem,

teste Theodor. 10. Vocant ἀποπομπαῖον, quo nomine Graeci vocant malorum,spuitiorem ἀποτροπαῖον, λα--εν, λυσιον, φυριον, quomodo vocabant

Deos quos colebant ad fuganda et averruncanda mala quibus vexabantur, Apollod ii vi de iis hine et depulsoria sacra dicta sunt quae diis depellentibus mala et averruncis fieri solebant, Vide Gyrald Syntam Respexisse ergo identur eo Graeci, non tantum quod in desertum mitteretur, sed etiam quod esset Vere malorum dePulsor, qui peccata populi malorum omnium causam in desertum auferebat atque ita propriissime Christum repraesentavit qui iram Dei ac poenas aeternas ab Ecclesia amo-

notatu dignun est ritum hunc imprecandi peccata omnia populi apiti hirci ad Ethnicos etiam pervenisam hinc de AEgyptiis Herodotus testatur

in Euterpe, quod Victimas offerentes κατα-om sas PHNκ - κεφαλῆσι,

ταυτην Παπισεαι Imprecantur illis in haec Verba, ut si quid mali aut ipsis immolantibus aut univeram AEgypto futurum sit, id in caput hoe convctriatur.' Huc pertinet etiam non solum quod Gentiles iidem in magnis periculis et publicis calamitatibus praecipue placandae iras divinas causa homines Diis devovere soliti sunt ut sua morte iram numinis offensi placarent, quod in Curtio Deciis, Codro, &c patet, sed et quod de Mailiensibus refertur anniVersariam urbis suas expiationem facere solito emo homine sacro, quem Verbenis vestibusque sacris matum, et more victimarum redimitum, per urbem circumducebant, et capiti ejus omnia quae urbi impenderent mala imprecantes, in mare Neptunoimmolantes praeciputabant, additis his solennibus verbis πεσφημι μῶν νε-vrivro nobis placvium. XXV. Sed hoc obiter dictum esto, non tamen praeter rem omnino Predeamus ad argutationes adversariorum: Quarta jam sequitur Eaeceptio, quas non difficilius praecedentibus solvitur, Eo enim tandem redeunt ut dicant, etsi peccata diceretur portasse, nequo hine posso colligi Christum Vere satisfecisse, quia recte dici potest ille ferre peccatum qui peccatorum occasione grana malorum cruciatuum ac mortis denique fert onus, etiamsi nulla vera in ea re sit poena sive vindicta atque id probant ex Num xiv. 33, ubi Dominus ait, ilii vestri pascent in deserto quadraginta annos et portabunt fornicationem Vesuam doneo consumuntur cor-Pora Vestra,' at inquiunt, Deus hoc non vult quod filios Israelitarum Vere puniturus esset, cum nihil tale ex loco colligi possit, nec ullo pacto ait Verisimile, sed quod illi occasione delicti parentum suorum damnum non levo essent sensuri. Sic Thren V. 7 Patres nostri peccaVerunt et

566쪽

512 DE ATIA OTIONIS CHRISTI VERITATE. DISPUT XV.

innuunt, istos pertulisse omnes poenas debitas sceleribus patrum suorum, aut minima etiam ex parte Deo pro patrum iniquitatibus satisfecisam secloccasione tantum iniquitatum ipsos amictos suisse, et ex illis iniquitatibus non levo damnum ad eos rediisse hanc porro vulgarem loquendi consuetudinem esse perrendunt ut qui occasione iniquitatum alicujus affigitur illius iniquitates perferre et sustinere dicatur. Verum frustra sunt ita argutando, nam licet forte vulgaris loquendi consuetudo aliquando obtineret ut portare peccatum diceretur qui occasione tantum peccati patitur, hanc tamen primariam et propriam non esse phraaicistius significationem difflari opinor non audebunt, quare ergo mirum Videbitur si propriam retinemus, maxime cum et rei natura et loci circumstantis exigant' primo Christum non passum esse occasionaliter sed necessario et meritori pro nobis probavimus antea deinde damniin1 quod quis occasione alicujus patitur perperam Vocaretur poena proprie di in a mors Christi talis, siquidem Mecratio dicitur, qua poena major nulla dari potest accedit tertio quod qui occasione alterius patitur damnum, non statim expiat illius delictum et eatenus res proximi sui promovet ut miseriis et morte impendente ipsum liberet; at Christus moriendose cata omnia nostra expiat, et ab eorum matu et suppliciis eximit, sanitatem

afferendo vibicibus suis, et paco in castigatione Itaque dici nequit Christum occasione tantum peccatorum nostrorum damnum aliquod esses Sum.

XXVI. Non sinent oro adversariis loca citata, nam in primo nihil

obstat quominus usitatam significationem retineamus, cum certum sit damnum illud respectu filiorum Israelis habuisse rationem poenae ex se nicatione parentum divinitus ipsis imputata neque tamen immerito castigasse eos dicetur Deus, quia etsi poenam alienam luerent, non erant tamen ipsi per se innoxii In altero vero non major Veri specios, nam dubium non est quin Israelitas poenas avitorum et palamorum scelerum portarint, sed ita ut proprias etiam luerent, ut testatur idem propheta, Ver. 16, nobis qvia, peccavimus: ' Agnoscit autem Socinus quoties filii patrum Vestigia sequuntur, non propria tantum, sed et paterea delicta ipsis imputari negat tamen hoc in loco, sibi dissimilis, imputata

illis fuisse peccata patrum, ratio negationis est quod id eo loco commemorare, quamvis paulo inferius sateatur populum peccasse, ei quod animo intondebat Ieremias vehementer adversatum fuisset, Deum enim verbis illis ad misericordiam flectere curabat Sed in eo graviter salIitur; nam propheta ut eorum qui tum vivebant miserias exaggeret atque ita flectat Deum ad misericordiam, ostendit ipsos non tantum propriorem

delictorum poenas serre, sed et aismorum et avitorum, eoque multo meliorem ipsorum sorte fuisse parentum sortem qui, pariter cum essent rei, ante tamen a Vivis excesserant quam ista acerbissima supplicia effunderentur. Caeteram etsi Volumus in illis locis lationem poenae includi, non tamen latim inde insertur satisfactio, ut fit respectu Christi, quinet subjecta diversa et diversa adjuncta id non patiuntur, nemo enim ita tulisse dicitur iniquitatos patrum ut inde ipsi redimerentur, quod fecit erga nos Christus.

XXVII. Ad quintam excep. Rasp. gratis supponi non probari vocem quae hic adhibetur assiictionem tantum quandam, sed sine punitione designare, nam tota orationis series sis antecedentia sive consequentia spectentur, clamat poenam proprie dictam notari, quia dicitur et istius propter pro aricationes nostras et toruis a iniquitatibus ut a causa maritoria impulsiva deinde castigatio non tantum dieitur fuisse ei, sed nostra et Pereum tertio ita castigatus est ut peccatis omnibus nostris in eum conjectis reputatus fuerit α'ri, ridio eamus Dei et ametua; denique ita castigatus ut salus

567쪽

DISPUT. V. DE SATISFACTIONIS CHRISTI VERITATE. 513

et pax per id nobis fuerit aequisita, quod nulla eriusquam simplici eastigatione fieri unquam potuit. Quod Vero addunt Vocem pacis cogere nos intelligore simplicem amictionem sine poena, quia non eat antithesis inter Pacem et punitionem, quemadmodum inter pacem et amettonom inano est et absurdum, nam si per pacem reconciliatio cum Deo venit intolligenda, ut primaria haec est Hus significatio in hoc negotio, nonne qui pacem illam nobis conciliat supponit iram Dei antecedentem quae placanda fuit et quam major est oppositio inter pacem et affictionem quam inter pacem et poenam pimo multi gravissimi possunt exerceri affictionibus qui non desinunt dulcissima paca semper in animo frui, ut in artyribus visum. XXVIII. Non melius vero se expediunt quarta quam addunt exceptione ad ver. 6. mo Versatile et dolosum suum ingenium in detorquendo Scripturae genuino sensu palam produnt, quid enim aliud sibi vult praepostera ista Ioci perversio, qua contendunt Deum dici occurrisse per Chris tum iniquitatibus nostris, cum tamen non occursum Christi iniquitatibus,

sed oecursum iniquitatum in Christum verba aperte innuant, rara': ' 'a r ri

'occurrero secit in ipsum peccata nostra; Altera etiam quam subjiciunt expositio, vel nihil dicit, vel sententiam nostram confirmat plenius nam quid sibi vult omnium nostrum iniquitates Christo obviam factas eumque

aggressas cum earum cau8a moreretur, nisi statuamus imputatas ei fuisso et propter mortuum 3 sic revera secit Deus ut occurrerent in Christum stoonjoetae ac translatae in eum suerint; non quoad culpam, o quoad Pinnam, neque enim aliter fieri potuit.

XXIX. Ita satisfactum putamus exceptionibus illis quae asserebantur advorsus illustrem Isaiae locum. Quia ero luculentius etiam confirmari potest hoc quicquid est mysterii ex loco altero ritri parallelo 1 e. i. Ver 24 Ideo breviter antequam finom iaciamus et proponendus est et vindieandus. Postquam Patres multa de Christi patientia admirabili retulit,

qui peccata nostra ipse sustulit in corpore suo super lignum, ut peccatis mortui Justitiae vivamus cujus vibice sanati estis;' ubi Apostolus ad Isalam ita rospicit ut ejus quoque adducat Verba et Marius etiam interprolatur, nam quod illo do doloribus dixerat, peccatis iste peculiariter applieat, quod do oonjsotis a Deo in Christum iniquitatibus fuerat vaticinatus, id ad

crueis supplicium vel potius sacrificium accommodat. Hae autem non de

simplici ablation posse intolligi sed gestationem simul ineludere multa

probant 1. Vox ipsa νηνεγκεν qua utitur, nam cum primo et proprio signi. fioetis tollo et sursum fero, tum ex eo peror et patior, nihil eausae diei potest cur propria Vocis acceptione relicis aliam minus usitatam sequamur, maxime cum plura nos cogant non aliter eam hic accipere; nam, . Illa verba quae sequuntur, in comore et suFer signum, nemini non persuadebunt sena proprio sustollendi vocem accipi omnino debere, nec aliter posse, ita ut non loquatur etrus de simplici ablatione, sed do ablationatali qua in oblatione corporis sui peccata nostra tanquam onus gravissimumst nobismeάσνακτον in se recipiendo sursum in crucem tulit, secumque emotinxit 3. Et id ipsum scopus Petri et Verborum αλληλουχιοι evincit, nam hortatur illo fideles ut patienter serant calumnias si conritia, et subsan. nationes impiorum, licet injuste tradueantur; argumento ab exemplo Christi ducto qui non suas, sed nostras calamitates tulit, et tamen aequo

animo si patientissimo illas semper sustinuit Ad amplificationem autompatientiae Christi Mondit ulterius quidnam Christus pertulerit, nimirum peccata nostra, id est, poenam peccatis nostris debitam, metonymio, et qui-

568쪽

dem in ligno crucis morte maledicta, ne quis de gravitate injuriarum non

serenda, ut fieri nimium solet, conqueratur. Jam Vero si τὸ α re εν exponitur per simplicem remotionem, connexionis nulla erit ratio, vel admodum frigida, Patienti animo seris injurias M. quia Christus peccata nostra

abstulit: at ex sententia nostra consequentiae necemitas videns est, Si Christus licet insons, et omnis peccati expers, nostra in se peccata re pit, et eorundem poenam lubentissime pertulit, anno aequum est etiam nos ad illius instar injurias quasvis et calamitates aequo animo sermo orro non sine ratione Petrus non tantum ενεγκεν dixit sed ἀπενεγκεν ut et exaltationem

Christi in crucem notaret quae a Christo ipso praedicta fuerat, Joh. iii 14, et xii. 32, et alluderet ad sacrificandi ritum, et ad victima quae in arameeu laeum editiorem attollebantur, unde dicebantur αναφεροι - b. s. 27, quia offerebantur in altum sublatae; ihil ergo praepositio do vi son-tontim detrahit, imo potius aliquid superaddit, non lationem tantum poenae, sed modum etiam ejus peculiarem designando, quod et optimo a Syro -- pressum qui duo haec simul connecti qui portavit si ascendere iacit γο-

eata nostra,' id ita b ularit peccata nostra ea secum in crucem serendo, ut malodietionem pro iis nobis debitam sustinendo, a nobis ea abatularit et longissimo remoVerit. AXX. Argutanturhiopro more adversarii 1' riuumnon usum simpliei verbo φεριι sed composito αναφὲρειν quod non tam lationem quam ablationem

significat, et patere id ex eb. ix. 28, ubi Christus dicitur samoi oblatus sis

τὸ πιλλων νενεγκεῖν α/ιασίας, quod V. V. reddit ad multorum exhaurienda peceata,' et Interpretes de ablatione interpretantur; ' Verba sequontia non posse umeri, eo quod praepositio in ex Hebraei sermonia proprietate non aliud significet quam Per ita ut vertendum sit, Christum peccata nostra abstulisse per corpus suum super lignum ' Proprium istius gestationis finem notari in soquentibus, nimi sanctificationem 'ut mortui peccato Vivamus justitiae,' at haec duo poenas peceatorum persolvisse, et nos peccato mortuos justitiae vivere debere, natura esse admodum separata, et non nisi ex accident hoc illius consequens esse, laut ex eo quod quis alicujus debita solverit, non aequitur statim eum esse nullum aes alienum ab ipso contrahi e Sanationem illam quae saeta est per vibiees Christi resorti tantum ad conversionem, ver 25 nam,' inquit inratia sicut oves oreantea, sed convera estis ad piscopum et Pastorem animarem vestra QV itaque non pertinere ad satisfactionem ab ipso praestitam, sed tantum ad praeconium Verbi ab eo institutum. XXXI. Ad 1' Rev. Dictum anto quorsum Apost Verbo composito potius quam simplici usus fuerit, non ad simplicem remotionom notandam, quod est contra naturam usumque Vocis, sed ad oblationem acerdotalem designandam; neque contrarium probat locus, Hob. ix. imo satale demo stratur hi etiam propriam significationem serendi retinendam osse, nam eartum os Apost in illis Verbis conferre inter se si opponem duos adventus Christi et fines diversos eorundem In primo dicitur sese obtulisso εις ν ἀνενεγκε αμαρτίας - λων, in altero vero appariturus dicitur χωρὸς αμαρνία sine peccato in salutem expectantibus ipsum. Itaque ex matariori phrasi de sensu prioris judicium ferri debet siquidem haec proponuntur tanquam res νωχα, Jam Vero esse χωρις α λαρτίας assisque peccato nihil aliud innuero potest quam non esse gravatum aut oneratum ullis peceatis, sod ab iis solutum et immunem Ε. vicissim ut antithosis eonstet prior phrasis dabo lationem aliquam peceati proprio dictam designaro, non quidem quoad , -- qua Christus sempor immunis suit quocunque in statu fuerit etiam in modis morio, sin quoad rearum otiamiam quae illi im-

569쪽

posita est, quo sensu Mecatum ipse dicitur factus alias si haec ad simplicem ablationem reserimus, sibi haec duo non respondebunt, auferre peccata et esse χωρὶς μαρτιας Sic ergo priori adventui, quo advenit sese oblaturus omnis infirmitatis et peccati poenae, excepta ejus labe onere depressus, opponitur posterior quo advenit gloriossime triumphans, non ut sese iterum offorat nec ulla infirmitate Vel languoribus circundatus, sed plenus gloriae, et, semel abjecto illo peccatorum nostrorum sibi impositorum onere, ad consummandum opus salutis in fidelibus suis Caeterum non negamus hunc etiam suisse finem Christo propositum et mortis effectum ut auferret peccata, quod notatur Ver. 26, ubi dicitur sese semel obtulisse εἰς Mνησινῶ μιαρτίας, sed ablationem illam necessario lationem aliquam antecedentem supponere ex qua pendeat pertendimus, nunquam enim auferre potuisset Ier condonationem et abolitionem nisi prius ea tulisset per Satisfactionem. taque aqse obtulit ut erret peccata, et eadem tulit ut auferret. Atque hinc patet, etsi nonnulli Interpretes hoc in loco utantur voce avi mendi vel hauriemin peccata, non tamen eos excludere sed includere potius et supponere praecedentem lationem, sine qua remotio illa obtineri non potuit; Quanquam neque omnes ita reddiderunt Syrus plane ad mentem nostram 'in seipso mactavit multorum peccata;V Junius, Beza, ut in seipso attolleret multorum peccata,' alludendo ad holocausti ritum Theodo ad hunc locum optime, Christus Dominu pro nobis aemel oblatus nostris susceptis peccatis.'XXXII. Quod Mo 2 . Ioco, cavillantur de praepositione In quae non non aliud hic significet quam per ex idiotismo Hebraeorum, mera vitiIitigatio est 1. Eta certum sit apud Hebraeos nonnunquam ita sumi, quare hic

eum sensum urgent, Vel quo argument usurpandum esse evincent, proserant vel unum Scripturae locum ubi ἀναφεροι is νιν σώματι de ablatione pereorpus intelligendum sit, annon vero longe melius fluit sensus si proprietatem Vocis retineamus nullam Verbis Vim inserendo, maxime cum id exigant Verba sequentia nam si mens adversariorum Sequenda eSεet, quor sum adderetur in lignum, quod tamen hoc in loco tanti est ponderis etessicaciae ut cogitationes nostras ad crucem trahat et sactam ibi peccatorum expiationem inserata quorsum subjiceret per vibices ejus nos Me sanatos, quod plagas et Vulnera quae Christo ut servo inflicta sunt manifesto notat ad poenae lationem 7 2. Quanquam daremus posse Verba per cor averti non in orpore, nihil inde contra nos pro Adversariis elici posset, imo non minus nobis saverent, quo enim sensu tandem diceretur Christus abstulisse per corpus nisi in corpore ipso quodammodo gestasset Alias si sententia ipsorum retinenda esset, sequeretur, Christum non modo peccata per corpus et super lignum abstulisse, sed ne abstulisse quidem, nam si secundum eos abstulisse tantum dicitur quatenus doctrina sua Viam monstravit qua a peccatis 1iberemur ut sic ea a nobis auserantur et remittantur, quis non videt ne abstulisse quidem, eum innumeri viam illam non sequantur, nec ab iis liberentur 3 ne nunc dicamus, de omnibus qui martyrio coronantur posse dici pariter eos peccata auferre, quia doctrinam illam sanguine confirmant quae rationem ostendit ablationis pecca

torum et liberationis ab iisdema quod tamen neque dixit unquam Scriptura neque dici cum ratione potest.

XXXIII. Ad 3μ , Non negamus Petrum mortis Christi finem notare sanctificationem, cum ait tulisS peeccata ινα - --eτίαις ἀπογνομενοι

- δι,-- ω, ζήσωμεν, ubi eleginti utitur Verbo opposito τῶν Min quod bone per denasei Varro olim reddidit, atque ita duas partes sanctificationis nostrae indicat, mortificationem et abolitionem Veteris hominis, et vivifica-

570쪽

516 DE ATIsFACTIONIS CHRI8TI VERITATE. DISPUT XV. tionem OVI, Versionem a malo, conVersionem ad bonum, peccati odium

et fugam, et justitis amorem et studium. Verum ergo est hunc finem inter alios Christo propositum fuisse et nos ex mortis ejus contemplatione ad illius Oxecutionem incitari, sed salsum supponitur ab adversariis sanctificationem hanc et studium pietatis connecti tantum per accidens et non necessario cum morte Christi et ea quae inde pendet satisfactione, nam haec beneficia tam arcto et indissolubili connexa sunt inter se inculo, ut divelli unquam a se invicem nec possint nec debeant, nam idem Christus qui nobis actus est justitia, actus etiam est sanctificatio 1 Cor. i. 30,

et eadem mors quae λυτρον est ad expianda peccata coram Deo est etiam λουτρον ad ea in nobis purganda, non tantum sub ratione Causo exemplaris quae normam et modum ossicii exhibet, sed et sub ratione causo meriιο-rio quae virtutem et eficaciam ad ejus impletionem impetrat hinc passim sanctitas proponitur tanquam finis mortis Chrigii, Luc. i. 74 75, 2 Cor. V. 14; it ii 14, 1 Cor. i. 20 Rom. i. 3, 4 5.6 non tantum Christi sed et s- dolium respectu, Christi quidem quia utrumque intendit in morte nobis promereri, et justificationis gratiam et sanctificationis donum, Fidelium vero quia ad id peculiariter Vocantur, neque enim pro iis mortuus cenaendus Christus nisi eum eo id ad similitudinem ejus moriantur, nunquam ex morte ejus justificationis beneficium sibi applietcare poterunt, nisi ex vi spiritus quem in eadem morte impetravit sanctificationem suam promovere pro virili annitantur. antum abest ergo ut liberum sit et integrum iis pro quibus mortuus est Christus, denuo in peccata prolabi et qualemcunque libuerit Vitae rationem sequi, quod impie colligunt adversarii, ut contra ea lege tantum redemptionis et remissionis beneficium indulgeatur, ut priori vitae instituto nuncium remittente ad meliorem frugem redeamus, et in novitate vitae ambulemus, ut Christus dicebat paralytico, Joh. V. 14 Ecce sanus iactus es, ne pecca amplius ut nequid deterius tibi fiat.' Hoc postulat sedus gratiae quod duabus istis partibus absolvitur, promissione gratiae Dei quae se in remissione peccatorum et spiritus dono exerit, et restipulatione obedientis nostrae, Jer xxxii. 39. Hoc gratitudinis vinculum quo Deo et Christo obstricti sumus exigit, 1 Cor. i. 20. Hoc ipsius Dei Vox statuit, sal lxxxv. 8, et cxxx. 4 De pace loquitur, sed ut non revertamur ad stultitiam, Vonia est apud ipsum sed ut colatur ita qui aliter de

eo censeret et evidentissimae Veritati reluctaretur, et se indignum tanto benefiei demonstraret. XXXIV. Denique ad y . Dicimus peccari allaci παρὰ - μενον etsi sanatio probetur ex conversione, non tamen eo ipso in conVersione tantum sita esse dicitur, quippe eam hic affert tanquam instrumentum sanationis nostrae, quo scili remedium a Christo in morte praeparatum n bis applicatur; et hoc indicat ex Isa. cap. liii. oppositione eleganti conditionis prioris et praesentis, am eratis,' inquit, Velut oves erranteg, nunc Vero conVersi estis ad pastorem et episcopum animarum Vestrarum id ad Christum Servatorem pastorem illum bonum qui vitam suam pro ovibus posuit, Joh. . et per eum sanati. Orro ut malum a peccato ortum duplex fuit, Mibes et reatus, ita duplici opus sui remedio, justitia quin

reatum tolleret, sanctitate quae labem elueret, Utramque Christus nobis promeruit in morte, utramque nobis actu confert in Evangelio, fides enim qum respondet evangelio, et instrumentum est justificationis meritum Christi sibi applicando, et radix et principium sanctificationis corda nostra purificando. deo recte sanatio haec nostra spiritualis tribuitur ot vibicibus Christi et conversioni ac fidei nostrae, illis quoad meritum et remedii ipsius proe arationem quatenus suerunt causa meritoria gemini istius benefieii