De necessaria secessione ab ecclesia romana, disputationes: disputationum ...

651쪽

DIsPUT XIX. DE SATISFACTIONI cΗRIATI VERITATE. 595

talia sunt quae non ignorantiis tantum aut leviusculis peccatis sint accensenda, sed ultroneis et gravibusu sane alterius blasphemiam dissimulare, temere jurare, res sacras intercipere pejeraro de deposito, sacer vim proximo, et dolose cum ipso agere, talia sunt quae Veris et propriodietis peccati et quidem atrocibus annumeranda sunt. Interim tamen pro istis omnibus sacrificia instituta legimus, LeV. V. 1, 2, 4, 5 et Vi 2, 3, 5, imo universalius adhuc, Num. V. 6, 7 Vir aut mistior quando secerint di 't minari quodcunque peccatum hominis transgrediendo conixa Johovam, anima ipsa rea est,' atque ei praescribitur sacrificium. Ex quibus luce meridiana clarius liquet salsissimam esse hanc adversariorum hypothesim et pro omnibus in universum peccatis, ita solum exceptis quae capitali supplicio plectenda erant ut jamjam dicemus, oblata fuisse sacrificia Neque hio audiendus est adversarius, lib. i. cap. 12, qui satetur quidem pro quibusdam ultroneis peccatis sacrificia fuisse instituta, sed addit 1' Ideo id factum quia proxime accedebant ad ea quae per imprudentiam admittebantur, quia in iis contumaciter adversus Deum non peccabatur, sed fragilitate humana et perverso atque inveterato quodam usu, quo unusquisque bona alterius ad se si polorat sub aliquo ignorantiae vel justitiae praetextu trahebat et rapiebat, noc alia de causa peccais, Mi hominum et quaesticere solet homo, Lov. i. 3.7 Num. V. 6 Sola sacrificia hic non expiasse, sed ad expiationem poena quadam proximo etiam qui in eis peccatis laesus fuerat cumulate satisfaciendum suisse, ut videre est in Lege sacrificii pro peccato ultroneo, I V. i. Nam quod ad primum attinet, et turpiter sibi ipsi contradicit, et ipsi naturas rei aperte adversatur, paulo ante enim sagina suerat esse ultronea peccata, et jam ad ignorantias pertinero ait; at ex ipsius hypothesi nihil potest esse voluntarium quod fit per errorem, deinde quia existimaverit rapinam, Violentiam, furtum, perjurium, c., quae hic notantur peccata, hagilitatibus et ignorantiis accensenda esse quis non videt contra in his hominem non invitum nec ignorantem plane sed interposita deliberatione et consulto peccares neque contrarium suadet quod dicuntur haec esse peccata quae facere Oiat homo, antum abest nim ut haec invetorata peccandi consuetudo tolerabiliorem peccatoris reddat conditionem, ut potius eam multum aggravet, quia non subito impetu, et per subreptionem iacta sunt, sed ex Vitioso habitu et inVeterato peccandi usu. Alterum vero illud quod reponit, non melius solvit nodum, nam restitutione ablati damnum quidem proximi sarciri potuit, sed non potuit peccatum quatenus ad Deum refertur expiari, haec enim peccata et proximum et Deum laedebant, ut taceam periurium esse ex iis sceleribus quae immediate Deum ostendunt, et contra divinam ejus majestatem perpetrRntur. VI. 4. Confirmant hoc ipsum exempla varia sacrificiorum pro gravibus peccatis oblatorum. Grande notas et scelus fuit illud proeul dubio quo Israelitae contra Mosem et Aaronom murmurantes praesentissimum exitium in capita sua accersiverunt, Aaron tamen jussu osis stans medius intor

mortuos et Viventes accepto thuribulo Oxpiat populum et plagam divinam jam inchoatam cohibet, um. Vi. 46, 46, 47, yc. Nec minus grais fuit peccatum Davidis cum numerarit populum, propter quod uniVersus pepulus pestifera plaga aflectus fuit, Aod et hoc etiam sacrificiis expiatum legitur 2 Sam xxiv. 24, 25 Edificavit altare Jellovae obtulitque holocausta et pacifica et placatus os Johova terrae, ac cohibita est plaga ab Israelo.' Sic quando homicida ignorabatur urbs vicina purganda filii sacrificio, ne reatu tanti sceleris populo imputaretur Deut xxi. Ita innumeris aliis in locis, quoties Dei ira adversus hominum peccata concitata placatur sacrificii3, totis innuitur sacra haec non pro quibuεdam

652쪽

tantum, sed in genere pro omnibus nisi quae excepta suerint in Lege, saetasuisse.

VΙΙ. Objic. 1'. Sacrum annivorsarium non pro omnibus in universum peccati sed pro ignoranssistantiam oblatum fuisse, teste Apost Heb ix. 6, 7 in secundum abernaculum semel in anno ingreditur solusiontifex, non sine sanguine quem offert pro seipso et pro populi ignorantiis, sine τάλτου -- ἁγν --,' Verbiam autem αννο- exprimere eleganter Vocem 11eti rara qua usus est oses cum de peccatis ageret pro quibus expiatio ooncedebatur; am autem significare ubique errorem et ignorantiam alvo peccatum quod non a cordis malitia, sed ab incogitantia et imprudentiaproficiscitur; probari hoc manifeste ex um xv. 25, ubi Moses de sacrificiis istis loquens ea reseri tantum ad errores, Expiabit sacerdos universam congregationem filiorum Israsile eondonabitur illis quiaerror est.' Resp. Sed nihil est hic tamen quod errori faveat. Nam etsi pro ignorantiis offerro dicatur Pontifex non sequitur eum pro peccatis gravibus non obtulisse. 1. Quia -- νόημα nomen est generide quod quibuslibet peoeatis etiam gravibus recto competit, nullum enim peccatum est, quia unque demum sit, quod ex e rore et ignorantia aliqua non committatur, si non Mao uia et thetiem allem relativa et isothstiea, nam cum Voluntas malum sub ratione mali appetere non possit ut apud Philosophos est in consesso, si peccatum Metatur aliquod necesse est, ut sub specie boni illud ab intellectu praemonstretur, non potest autem malum sub idea boni offerri sine errore Raquo nunquam peceat voluntas quin simul et semel erret intelleolus. eo tamen propterea discrimen omne tollitur inter peccata ignorantios et mistitios quae eontra sexemtiam vel consesentiam admittuntur. Distinguenda enim duplex evnitio, ut si ignorantia, theoretica una, altera praesica illa qua soimus Vel ignoramus rem esse et quid sit, ista qua rem cognoscimus, vel ignoramus, ut expetendam vel fugiendam, quae ethica bono dicitur Jam qui poecant ex ignorantia destituuntur omni cognition tum theoretica tum praetica, qui, ro ex malitia, non carent sane cognitione theoretica, et propterea contra- distinguntur ab ignorantibus iis acii qui labuntur ex ignorantia absoluta et simplici, sed destituuntur semper cognitione praetiora vel Moohia veseo aratra alias nunquam peccare possent, ut servus ille malus novErat theoretice quae esset heri Voluntas, non noverat medie eam esse faciendam.

Rursus cognitio praefica bifariam spectari potest, vel Mahari vel in hypotham, Vel MMolute Vel comparous; prout duplex'-- MMEMetia praetici, aliud primum et oiosorutum, aliud uisimum et compar tum illud quod rem conat-derat absoluto et in se, istud quod eam spectat relate ad suas circumstantia prout res est mihi hic et nunc Vel bona vel mala; qui peceant contra Eonsolentiam habent quidem cognitionem praetieam absolutam sciunt enim Temesso malam in se et fiagiendam, sed carent cognitione praetica comparata

et hypothetica quia licet in judicio primo intelloetus practima judicaverit eam esse malam, tamen eum ad comparationem ventum est et ad --ἀ- Varias et temporis et loci et personas, judicat idem intellectus molius hoc osse sibi hic et nunc Verbi gratia, mundum sequendum esse potius in doliolis, quam Christum cum cruce, adulterium, scortationem, furtum, Rc., dulciora esse eam quam exercitium virtutum Christianarum Pari plane pacto quo apud poetam Μedea dicitur videro et probare meliora, sed deteriora aequi.' Hic ero cum sit orassissimus error idemquctgrarissimus, sequitur nullum esse peccatum etiam quod contra conseientiam et ex animi malitia admittitur quod non factum sit ex errore, de quo ben omno Moeatum ignorantiam dici posse.

VIII. Sed ut plenius hoc ipsum eonfirmetur, libet et philosophiam im

653쪽

DIAPUT XIX. DE SATISFACTIONI CHRIATI VERITATE. 597

an et Scripturam audire milosophus sane diserte hoc profitetur, lib. iii.,

bus omnis quae sint agenda et a quibus abstinendum injustique et omnino

mali ex errore nascuntur, ' et paulo post addit --- - ω ' σαε- αγνοιαν πῆ ελεν, αἰτ.αν ἄν- - κωιου ignorantiam quae est in intellectu praetico, et ignorantiam universalem, causam esse vitii ' vocat ignorantiam καθ ολο quae non oritur ex ignorantia saeti, haec enim excusat, sed ex ignorantia juris. Hinc alibi dicit malos decipi, quia inquit Misas. rara asinis ἀγαθον, οὐκ οἶ- videtur ipsis bonum licet non si muc facit etiam illud Socratis, praesente scientia non peccatu ' et Seholasticorum axioma, omnis peccans os ignorans. Sed ne quis dicat mysteria fidei hic a nobis ad philosophorum canones exigi, licet suum etiam si pondus philosophia sanae et sobriae ad illustrationem dogmatum theologicorum, Verum enim Vero non contradicit, imo sibi ipsi lumen afferre potest audiamus ipsam Seripturam hic vero nobis aperte facit impios enim omnes stulto et α--τους Vocat, sal. xiv. 1 Hov. i. 7, 22 et Visi. 5, et ix 4, 1 R. iii 3 caecos, tenebras, Ε . v. 8, et iv. 18 qui peccant ex ignorantia, obtenebratum habentes intellectum, qui Deum ne noverunt nec Viderunt 1 oh. iii. 6.

Quomodo vero hoc vero dici posset, nisi peccatum ipsorum qualecunquerit, cum error et ignorantia aliqua semper conjunctum esset Pinu pertinet etiam quod peccatum primum deceptio vocetur ab Apost. 1 Tim ii. 14, nam deceptio omnis errorem supponit, et quorsum pertinebant rationes

Diaboli per serpentem loquentis nisi ut deciperet 8 Adeo non potest invadi

arx Voluntatis nisi capiatur primo intellectus Veluti propugnaculum, sic Salomo Prov. xiv. 22 Errant qui operantur malum; ' nec aliud docent ipsae Voces es' apud Hebraeos, et ἀμα ανυν pud Graecos, quae . eo οaberrare et deviare significant, quia nubum est peccatum in quo non sit quaedam aborratio a vita ad mortem, a Deo ad mundum, a coelo ad terram, a beatitate ad exitium. IX. Hinc patet alae ratione Adversarium ex eo quodiontifex offerret pro ignorantiis et erratis colligere Voluisse pro gravibus peccatis non obtulisse, siquidem vox est generalis, quae omnibus indiscriminatim peccatis recte tribuitur. Unde apud LXX αγ- idem est quod inini etri aυ quae Voces etiam emae scelus et dinotum significant, item id ipsum est quod sis transgressio et rebellio si rixo de peccatis in genere imo de gravioribus dicitur, sal cxix. 21, ierdis superbos maledictos avim 'muti aberrantes a praeceptis tuis; et cxix. 118, Ρ V. ix. 27 Merrarea sermonibus solentis est simpliciter Mecare; et Isaias dum describit gravissima sui temporis peccata, ad errorem ea refert Iga. xxviii. 7 Vorumtamen isti vino errant amet potu inebriante, absorbentur a Vino, oberrant

prae potu inebriante, errant in unctione videntis, titubant in judications Vsi erueifixis Christi quae iacta os ab impiis manibus dieitur opus ignorantiae, et iii 17 et 1 Cor. ii. 8. Sed quid anxie usum vocum inquirimus,

cum Deus ipse aperte haec αννει-τα reserat ad omnia peccata, nam LeV.πVi., princeps sacerdotum jubetur confiteri die propitiationum otiam 'xve Israelis et edimulari omnia peccata eorum.' Qui dicit iniquitates et rebeia ne imo omnia mecas universaliter, an solas infirmitates et

ignorantias intelligit 3 Nemo sanae mentis id credideriti X. 2. Sod ut liberaliores simus, domus Apostolum de ignorantiis et

erroribus loqui An propterea exesudenda omini peccata gravior. N quaquam, quia non loquitur eaeia usis quasi ista expiatione opus non haberent, sed ostendere tantum voluit ei iam ea peccata quae nobis leviora

654쪽

vidontur, in judicio Dei nos condemnare posse, adeoque expiatione opus habere, quia Lexadquirit ut tota mento, totis viribus, Deum colamus ita ut si quis in uno deliquerit reus sit omnium Tantum abest Ε. ut inde probetur sacrificia instituta fuisse pro levioribus peccatis tantum, ut potius a comparatis et per μιν firmius colligi possit argumentum, Si pro levibus

peccatis opus sui expiatione, ergo multo magis necessaria fuit pro gravioribus, siquidem enim errores et infirmitates in sacrificio condonari non potuerunt, ecquis arbitretur atrociora scelera quae ex contumacia et perversitate ortum habent, simplici poenitentia hominis sine sanguinia effusione dolori potuisso Eodem etiam responso solvitur locus, Num. xv. 25; non negamus enim sacrificia pro peccatis per errorem admissis instituta fuisse, negamus tantum pro iis solis suisse ordinata, nam si peccata quaedam quae sacrificiis legalibus sunt expiata Vocantur ri- ω- tum per ignorantiam, alia sunt pariter iisdem sacrificiis expiata quae dicuntur minari, byt, 'xve t 'TI, Lov. vi. 21, yc. Itaque a positione illorum ad istorum exclusionem ratiocinari est a particulari ad universale

argumentari.

XI. 2'. late. Pro gravioribus peccatis et deliboratae malitiae nullum institutum fuisse sacrificium, punita suisse non expiata, sic enim diserte testari Dominum, Num. V. 30 Anima quae secerit in manu excelsa, tam iris quam peregrinus Jehovam probris effecit, omnino exscindetur anima illa o medio populi sui quia verbum Johovae sprevit, ' M. ine pro homicidio et adulterio et similibus criminibus nulla legi saerificia instituta, et Davidem ob id, sal. li. 16, cum adulterium homicidio cumulatum commisisset, ingenue fateri Deum illis victimis, sacrificiisque nequaquam delectari ut ad dirissimum scelus eluendum valerent, atque huc respicere Apost ad Heb. X. 26 Si ultro peccaverimus post acceptam cognitionem veritatis non adhuc pro peccatis reliqua est hostia,' quibus Vorbis liquet pro ultroneis peccatis non fuisse sacrificia. Resp. 1. Ρero μέγ' damus fuisse quaedam peccata pro quibus nullum institutum erat sacrificium, ut adulterium, homicidium, idololatriam, c. non quod non posset sori, sed quia puniri illa Deus voluit capitali supplicio, ne scelerum

impunita rempub et ecclesiam everteret Itaque eorum mors erat expiatio quaedam publica, nec opus habuerunt purgari secundum camem quae Peritura erat, nam haec omnia sacrificia eo pertinebant in typo, ut peccatores ita purgati denuo sacris interesse possint, et in ecclesiae extemam

communionem recipi, a qua ejecti fuerant; at capitali supplicio afficiendi, et morientes qui exscindebantur e medio populi, tali remedio non indigebant. At cum talia scelera non puniebantur, sive quod ignorarentur, SiVealia quapiam de causa, quis dubitat utare pro peccato a poenitente potuisse non minus quam licebat furi, raptori, et pedum quod ex eo satis liquet quod si author sceleris ignorabatur, nec poterat puniri et morte sontis grande notas piari, urbs Vicina sacrificio universali et publico erat purganda, Deut xxi 8. momo solatium peccatoribus poenitentibus deesset, dies expiationum instituta erat in qua κατ aram n omnia peccata et Suasi populi confitebatur Pontifex eorumque veniam mediante sacrificio consequebatur.

XΙΙ. 2. Etsi David, sal. i. tostatur Deum non delectari sacrificiis legalibus, non ideo negat sacrificia pro delicto suo gemino offerri potuisse, nam et ipse in expetenda criminis sui venia respicit manifesto ad eadem, eum petit se eae lari vasos ut mundus sit, ostendens se in expiatione legali et typica per sacerdotem peragi solita eum fasciculo hyssopi, symbolum et pignus quaerere remissionis sui peccati coram Do per aspersionem sangui-

655쪽

nis Christi olim pro se effundondi, et meliora loquuturi sanguine Abelis,

Heb. xii. 24, unde illis quoque victimis et sacrificiis se Vacaturiam profitetur David ibid. Ver ult. non promitteret autem eucharistica si propitiatoria omnino inutilia agnovisset, et quae persolvenda neutiquam fuissent. E. David loquitur do victim istis Vel in se et Rbsolute consideratis, ex quibus nemo sanus sub et Test potuit peccati sui expiationem expectare, quod multis aliis seripturae testimoniis demonstratur, sal. xl. 7, ecl. 8, 9 Heb. X. 3, 4, yc. non relate ad Christum cujus erant figurae, hoc enim sensu Vere expiatoria erant prout ab ipso Deo in eum finem orant instituta; Vel de iis agit non simpliciter, sed comparate ad cinum intemum et moralem, ut ejus necessitatem et praestantiam supra extemum et caerimonialem doceat; sic enim saepe solet scriptura absoluto aliquid afirmare Vel urgere quod comparate tantum intelligendum est, ut in eodem argumento, Hos. vi. 6 Benignitate dolector et non sacrificiis, et cognitione Dei magis quam holocaustis,' et 1 Sam. v. 22. obedientia melior sacrificio, 'ubi non excluditur cultus caeremonialis absolute, sed comparate tantum infra moralem et spiritualem deprimitur, ut quem primario et principaliter Deus nnobis roquirat. Hinc illa Davidis, Psal li. Sacrificia Domini spiritus eontritus, ' quia in spiritu contrito Veritas est sacrificiorum legalium respectu fidelium, et eum ante omnia exigit Dominus ut sibi summe gratum. XIII. . Non negamus discrimen inter peccata conatitui, um. V., ita ut alia dieantur fieri per errorem et Ummitatem ratia, alia Uri 'a manu eaecelsa vel elata, et illis quidem sacrificia destinata suisse, istis Vero non item, sed praesentissimum exitium; sed non sequitur omnia peccata voluntaria et gravia talia fuisse quae fierent manu eae eis et quibus mors necessario et insallibiliter reposita esset; nam ut antea obserVatum, etiam pro multis ultroneis peccatis et gravibus sacrificia fuerunt instituta, et judicium istud capitale excisionis in ea quae videbantur per se leviora, ut in peccatum Iignatoris qui ligna colligens in sabbatho deprehenderetur, exercitum Videmus. Itaque peccatum illud non , non quodvis peceatum graVe seu

voluntarium innuit, sed illud tantum cui adjuncta sit superbia quaedam et contumacia insignis, quod deliberata fiat malitia ex mero Dei contemptu et rebellione, ita ut peccator in eo glorietur; sic Psal. iX. 13, opponuntur errores et peccata Occuli superbiis, id peccatis pervicaciae et rebellionis manifestae de quibus, Lev xxvi. 21, et Job. v. 25. ro eo ergo qui ita manu elata peccabat nullum sacrificium dabatur, sed mora tantum imminebat, quia nullam expiationem et reconciliatiouis spem contemptori super-osso Deus vult nemini nisi poenitenti gratiam iacit et veniam largitur, nemo ad Deum sacrificaturus admittebatur nisi qui ad eum se convertisset et a contemptu hoc etiam in levissimis divertisset, unde qui gravi crimine obstrictus tenebatur, sese ad Deum convertens, potuit legitime sacramentis reconciliationis uti, alias si in hac pervicacia perstaret, mera erat hypocrisis et illusio, nec poterat ullum offerri sacrificium, nec enim Veniae et absolutionis gratiam poscit qui condemnationem non curat sed imdet, et qui praefracte in peccato suo perstare vult ideo Christus relinquendum donum notavit ut reconciliatio cum fratre ineatur, Matth. V. Sic leve quidem in se peccatum videbatur lignatoris qui π αυτ ορε deprehendebatur ligna colligens in Sabbatho, sed quia malitiae et contemptus arcessitur, nec Onim praetexere ignorantiam et infirmitatem in tanta luce coram ipso De potuit, excidendus erat a populo sed si idoni antequam deprehenderetur, culpae conscientia motus consessione crimen aperuisset, oblata hostia ut puto potuit expiari, non minus quam qui rebus sacris abutens excidium orat promeritus, nisi poenam praevertisset consessione, restitu. tione, oblatione. Dj0jtirocli QOO JIC

656쪽

XIV. . intus ad Heb. x. 26, non negat absoluto pro ultroneis

peccatis esse hostiam, nam sic nulla esset omnium omnino peccatorum expiatio, cum nullum actuale peccatum dari possit vero et proprie dictum quod non sit voluntarium, sed tantum loquitur de illo peccati genero quod plena voluntate et deliberata ac pertinaci malitia committitur. Hic ergo

paulo accuratius ponderanda est phrasis qua Apostolus utitur, ia-Mως ἀμαν τάνειν, magnam enim Vim habet, nec simpliciter et prout vulgo sonat intelligenda est; nam cum peccatum sit actio mentis et Voluntatis, Voluntas autem cogi non possit, ut notum, necesse est ut Voluntarium ait, ita nemo peccare potest qui non sponte et motu Voluntatis ad id seratur; sed non eo tamen sensu Apostolus loquitur de iis qui Voluntarie peceant, nam innumera sunt peccata quae maxime sunt ultronea quibus tamen venia conceditur David sponte et nemine cogente adulterium et homioidium commisit, riuus Volens et deliberato animo Dominum suum abnegavit non semel sed bis terve, et tamen uterque in gratiam receptus est. Ergo hic volaviarie secare sumitur sensu quodam angustiori pro peccato quod pleno consensu perpetratur, absque ulla lucta vel dolore, voluntate obstinata non solum antecedenter, sed et consequenter, quod diximus antea in

t Test esse superbe agere et manu laua peccare, μυστως enim Vulgo

fieri dicuntur quae ita sponte a quovis designantur, ut omnis non modo ignorantiae et erroris, sed metus et violentiae suspicio absit. Quae iacimus metu inducti, illa inviti sacere perhibemur, repugnat enim mens aliquandiu, et si metu icta postea succumbat, ut qui merces in mare aetat ex metu naufragii facit quidem illud volens, sed et invitus quodammodo, nisi enim immineret periculum non saceret, quod Homerus dixit eleganter hominem

sacere more αμόντι γε Θυμώ. At ubi omnia metus et violentia abest, adest

tantum contumacia et rebellio, ibi est iaο-- ά re pro qua nulla datur hostia, quandiu enim peccatum est ita voluntarium ut insideat animo et adlubescat voluntati ut perficiat ipsum scientor et contumaciter contra Deum, tandi est impossibilis ejus remissio, et quo magis est Voluntarium et pertinacius, eo majus impedimentum gratiae divinae objicitur, quia nulla venia, nisi poenitenti promittitur. Duplex ergo peccatum potest distingui, aliud repugnans, aliua regnans, illud ob sanctificationem inchoatam et peccati originis reliquias vero fidelibus convenit, Rom. Vii. 23, Q. V. 17, hoc vero infidelibus tantum, quia peccatum nobis non dominatur, Rom. i. 14, quo sensu dicitur, 1 Joh. iii s natum ex Deo peccatum non sacere, nee Peccare posse, quia semen Dei manet in ipso Apostolus hic non quodvis peceatum Voluntarium intelligit, sed solum regnans, et quidem non omne, Vel in legem solam admissum, sed directe adversus Veritatem

Evangelii agnitam, ut non modo antithesis addita, vor. 28, docet, sed et ipsa peccati descriptio, quod ad tria refertur pili Dei eoneutiationem, sanguinis Testamenti profanationem et Spiritus gratio e ruminam, quorum prius personam et inesum Christi Salvatoris attingit, setora duo Vero ad duo praecipua ejus benes a reseruntur, justi rationem et sanet ineationem, illam quae est in sanguinis merito, istam quae a Spiritus sancti pendet ossicaesa, unde liquot peccatum defeetionis et apostasios totalis hio designari. XI. Porro eum doeotionis ab Evangelio et Apostasiae varii sint gradus, disquirendum est ulterius, quis gradus intelligatur hoc loco, ubi peccatum istud irremissibilo describitur mimus Mnegationis et peccati gradus est, cum quis Per errorem et ignorantiam Christum nondum cognitum ejicitet,spematur, qualem fuisse in Paulo ante conversionem videmus qui μνειαν peccasse dicitur, Urim t. 13, sed de hoc non loquitur Apostolus,

657쪽

quia de voluntarie peccantibus agit et quidem post acceptam eo ition veritatis, unde aut non interdicta fuit spe veniae, quia ignorans fecit. Secundus gradus est cum quis metu territus amittendae rei ad hanc vitam plane aut pene necessariae, vitae, puta, bonorum, dignitatis et simit Christum ex infirmitate turpiter abnegat, quomodo etrus Christum Dominum suum metu abnegavit, et multi ex infirmitate camis et metu mortis abnegant, sed neque hoc peccatum hic innuitur, quia quod vi ac metu a nobis extortum, ἀκεώιον melsus dixeris quam . , nec denegatur poenitentibus ejus remissios ut o Petro liquot Tertiua est eum nec ex ignorantia vel infirmitate et metu, sed cupiditate et spe melioris ortunae, uti loquuntur, impulsus homo a Christo deficit, ut vel magnas divitia vel honorum splendorem Vel si quae sunt ejusmodi terrena bona consequatur; et hoc quidem peccatum longe gravius est praecedentibus et magis ad nostrum maὐσιον accedit, unde apostatarum istiusmodi longe rarior poenitentia esse solet, caeterum non Videtur plane penitusque illi accommodari adhuc posse: nam quamvis lautissima spe illectus videatur plenis velis in illud objectum ferri, et saepe ex hoc gradu in ultimum praeceps agatur, Deo satanae illum justissimo judicio suo permittente, quia tamen vehemens illa ινυροι quam

tantorum bonorum species excitaVit, ingentam animi perturbationem in eo concitat, imo nonnunquam luctam quandam et renisum Voluntatis comitem habet, quo non plane extinctum in corde suo verae religionis amorem declarat, cujus interventu aliquando etiam ad sanam mentem revertitur, non

potest ad ea quae sunt pleno planeque voluntaria referri. Itaque quartus et ultimus addendus est gradus cum nec ex ignorantia, nec metu, nec cupiditato quis simpliciter impellitur, sed obstinata malitia, pertinaci contemptu, et odio veritatis revelatae quia dura et molesta est omi, movetur ad eam deserendam ; cujus typus est in profano Esau qui aspereatus jus primogeniturae, Heb. xii 16, frustra ejus privilegium etiam cum lachrymia requisivit. Ita qui per contemptum Vel destinatam malitiam Christum abnegant totaliter et abnegando oppugnant, peccatum tale admittunt, pro quo nulla supersit hostia, et quod plane sit irremissibile Non quod talo sit natura sua quod Veniam consequi plane sit - των ἀδυνάτων, nam nulla est tanta sceleris magnitudo cujus veniam peccator si ab eo resipiscat consequi non possit, sed quia ipsum remedium gratiae aspereatur et rejicit, sine quo nullus vel fidei vel resipiscentiae locus esse potest; nam cum Christus unica sit hostia peccatorum expiatrix, si quia eum semel abjecerit, nullam aliam expectare potest, hune ero istiusmodi homines peccato suo proterve re-apuunt, et commodis ac deliciis suis profano postponunt, non miram ergo si ab omni spe salutis exclusi maneant. XVI. x quibus mens Apostoli jam manifesta est, quo enim potentius a crimino apostasiae nos deterreat, foeditatem istius peccati et gravitatem poenae consequentis a comparatis demonstrat, V. 28, 29, nam si morte

absque misericordia o duorem aut trium testimonio in politiamosis multatus fuit qui irritam fecisset legem, Num. V. 30 et Deut. ix. 15, id non qui quovis modo in legem deliquisset, sed qui malitiose flagitio graviore legem violasset, puta blasphemia violatione Sabbathi, contumacia in parentes, homicidio, adulterio, e. Quanto coctiori supplicio dignus consebitur in politia et ecclesia Dei, qui coram infinitis peno testibus malitiosa apostasia et diabolica oppugnatione cognitum Vangelium et Christum ejecerit 3 Hic ergo confertur Osis Lex cum Evangelio Christi, contemptus illius cum hujus profanatione Ut nulla suit olim hostia

pro pomente, et elata manu peccante, ita nulla redemptio expectandarojiolenti redemptionem et a Redemptore apostatanti ut e ικησις ne σεώς

658쪽

φ.caea eum statim manebat, ita certissima et gravissima poena apostatam manet, non lapidationis, aut teli e monte, non hiatus terrae aut ignis, sed irae Dei quae ad instar ignis adurentia devoratura est adversarios. Itaque ut peccatum tollatur, de olentibus debemus fieri nolentes, tunc enim demum fit remissibilo cum voluntarium esse desinit, homine Per Veram poenitentiam illud inersante, unde qui per ignorantiam peccat facilius hano

remissionem consequitur et remedium malo suo invenire potest, exemplo

Pauli 1 Tim. i. 13, at qui per malitiam, dubiam sibi reddit alutem, quia voluntatem suam in malo obfirmans reditum sibi ad Deum interesudit. XVII. 3'. Objici, aulus ait Act xiii 38, in Christum credentes justificari ab omnibus a quibus lex Osis justificare non poterat, satis indicans, a quibusdam levioribus tantum, ut ipsosmet Judaeos quos alloquitur optime novisse ibidem innuit, permosis legem justificationem contigisse; sod per Christi fidem omnium etiam gravissimorum delictorum remissionem dari. Notum esto,' inqui viri fratres, quod per hunc vobis

remissio peccatorum annuntiatur, et ab omnibus a quibus non potuistia

in logo Mosis justificari, in hoc omnis qui credit justificatur.' Resp., Sed locus hie vel nihil probat, vel Adversarium ipsum jugulat, non dicit aulus quaedam fuisse peccata a quibus per legem Mosis potuerint absolvi, neque dicere hoc potuit, invicta enim est regula, Deut avxvii. 26, GH. iii 13 Maledictus qui non manet in omnibus quae scripta sunt in libro legis ut faciat ea;' unumquemque autem sua convincit conscientia quod non mansit in omnibus ; non fit ergo antithesis inter poe-cata quorum quaedam mose, quaedam a Christo expientur, sed inter α -- μίαν legis et caeremoniarum ejus ad justificandum, et pipnissimam Christi satisfactionem qua Omnia peccata expiantur Ita ut sensus sit,

quod qui a nullis potuerunt per legem absolvi, ab omnibus credentos justifidentur per Christum qua ratione dicitur, Rom. iii 20 ποῦσα me omnis caro non justificatur ex lege,' id est, nulla Nec aliam posse esse Apostoli mentem confirmatur ex innumeris aliis seripturae loeis ubi absoluta illa logis impotentia describitur, Rom. iii 3 Heb. X. 3, 4, et praevaricationes et peccata et Teat expianda dicuntur in et per Christum, Heb. ix. 15 Rom. iii. 25. 2. Si ea esset mens Pauli quam fingit

adversarius, videlicet nunc nos per Christum obtiners expiationem earum transgressionum quae in primo cedere erant, id est quae sub prisco cedere omni vera expiatione destituebantur, et quibus olim lex veniam denegabat duo gravia sequerentur absurda, 1. Nemini olim concessam suis graviorum illorum peccatorum pro quibus nulla erant instituta saerifieia singularia, remissionem, quod salsum esse evincunt exempla Sanctorum qui sub Vet. est vixerunt. 2. Nos sub NOV. est remissionem consequi in sanguine Christi illorum tantum peccatorum quae expiari non poterant

sub lege, adeoque leviores illas culpas quae per sacrificia illa expiabantur non tolli sacrifiei Christi, sed vel nullo modo expiari, vel per hominum satisfactiones elui, quod utrumque absurdissimum. Ergo superest ut dicamus omnem vim peccati expiandi denegari legi ut ea in solidum Christo tribuatur, quia ex umbram quidem habuit bonorum, at Christus

imaginem ipsam et corpus. Illa peccatoriam omnium et leviorum et graviorum expiationem in typo adumbrabat, hic ero sanguine suo reipsa po-ragit. XVIII. . Quaeritur, An sacrificia et Test ullam vim habuerint Veram Xpiandi per se occata pro quibus offerebantur Nam illi eum quibus res nobis est agnoscunt quidem peccata quaedam pro quibus fle-

659쪽

rebantur vero iis expiata suisse, sed ideo tantum quia actiones erant obedientiae Deo gratae, quas praestantibus Deus indulgebat Veniam, caeterum nequaquam justitiae divinas satisfecisse, ideoque ut figurae respondeat Veritas, et umbrae imago, Christum etiam iis adumbratum non satisfecisse. Idquo ulterius demonstrant hoc dilemmate Nam, inquit Soci praeloci. cap. 22, argumentari possumus a victimis istis ad Christum vel per eo tionem, vel per simplicem a mibrationem; Si priori modo, necesse est ut si vis satisfaciendi in morte Christi fuit, eadem etiam sereat proportiono fuerit in victimis illis, A victimas istas nullam satisfaciendi pro peccatis vim habuisse probat, quia nulla sit inter hominem et bestiam specie communio, Itaque nulla etiam fuit vis proprio dicta satisfaciendi in moris Christi Quod si posteriori modo argumentum ducatur, id est per adumbrationem tantum, ne sic quidem melius rem evinci Nam in re adumbrante aliquid ejusdem generis est cum eo quod in re adumbrata praefigurat Ιdo si in victimis illis aliqua fuit adumbratio satisfactionis pro peccatis per Christi moriom, in iisdem quoque aliquam satisfactionem fuisso necesse est, quod cum salsum sit, et falsum esse illud quod ex eo elicitur.

Ita expiationem quidem aliquam et quidem eram certorum peccatorum concedit illis quo nomine figuras vult fuisse Christi, sed satisfactionem plano penitusque illis denegat ut et eam a Christo remoVeat, . . c. i., Statuendum omnino est per victima et sacrificia illa expiatoria, non modo expiationes quae sub N. foedere fieri debebant adumbratas esse, verum etiam peccata pro quibus offerebantur Vere expiata suisse,' Ac. Nos vero expiationem nullam nisi expleam et symbolicam eorum quae Vere et proprie peccata sunt iis tribuimus, non minus tamen ideo Christi satissaetionem adumbrasse censemus, ita ut duo demonstranda jam nobis sint, . Victimas et Sacrifieia legalia nullum proprie dictum expiasse, Vel expiare potuisse peccatum, expiasse tantum impuritatem quandam carnis et caerimonialem 2. Bene tamen ex iis argumentum duci ad probandam Eatisfactionem

christi. XIX. Ut oro prius illud facilius percipiatur duplex praemittenda videtur distinctio Primo Reatus qui sacrificiis tolli debuit et expiari Altera Usus sive, bis in Variae sacrificiorum istorum secundum quam potest vel concedi vel negari talis expiatio. Beatus ergo duplex hic attendendus: picus et caerimonialis quoad impuritatem camis readis et spiritualis quoad conscientiam. Et contrahebatur e peccatis contra legem moralem admissis quae sita erant in flensione Dei et proximi, et rebus natura sua malis, unde et poenam mortis aeteras in homines accersebat. Illo oriebatur ex violatione prῶcepti alicujus serimonialis, quod cum res esset per se media conscientiam per se non attingebat, nec ejus violatio eam inficiebat, sed per accidens tantum ex vi constitutionis divinae ideoque nullam impuritatem proprie loquendo nisi caerimonialem asserebat in soro extemo politiae Ecclesiasticae, nullamque poenam nisi temporalem post se trahebat, ne peceator sacris coetibus posset interesse et reliquorum convictu frui; verbi gratia, si quis cadaver tetigisset, Vel tabemaeulum in quo cadaver erat fuisset ingressus, vel aliquid quod in lege immundum censebatur attrectasset, reus non poterat dici eo ipso peccati alicujus moralis et proprie dicti, nihil enim erat vel in mortuo vel in lepra vel in similibus quod conscientiam inficero posset, reus tamen erat caerimonialiter ex vi constitutionis legalis, quae immundum pronunciat, si a sacris excludit eum qui talia praestiterit. Ut ergo duplex filii reatus, duplex etiam dabatur eaepiatio vel purgatio, alia quoad amem, alia quoad c acientiam, id typica et caerimonialis una, realis et mystica altera. Discrimen hoc Apostolus diserte no-

660쪽

tat,meb. ix. 13, 14 μ Si sanguis taurorrum hircorumque et cinis juvenos aspersus coinquinatos sanctificat ad puritatem camis, quanto magis sanguis Christi, Ac. purgabit conscisntiam ab operibus mortuis P M., ubi puritas carnis et puritas conscientiae' distinguuntur, illa sanguini victimarum legalium adscribitur, ista sanguini Christi, illa externam et legalem

illam immunditiem tollebat, ossiciebatque ado ut homo sacromam ommunioni restituoreter et in Templo cum caeteris cultui divino Vacare posset, ista veras animae sordes spirituales quibus ab intimae salutari Dei praesentia, quae olim per abemaculum et Templum adumbrabatur, removebatur, a luit, et jus denuo potestatemque confert ad Deum accedendi, et gratiosa ejus communione ruendi. Ita per carnem de qua loquitur Apostolus non potest intelligi corpus ipsum seu altera hominis pars, nam puritas haec per sanguinom et cinerem dicitur fieri, quae maculare potius et deturpam corpus quam abluere solent, sed notatur lex ipsa caerimonialis jusque ritus quia in extemis et carnalibus ut plurimum occupabantur, quo sensu lex vocatur mandouum camad' eb. Vii. 16, et ejus praeeepta λ σι -- σαως Heb. ix. 10. XX. Secundo, sacrifieia legalia bifariam possunt spectari, vel absolute in se, vel relati ad aliud. Hori respectu erant instrumentum . .- rarita Judaicae et cultus sub ea praescripti, quatenus in ea Repubi quae om

ieeam sui ex ipsius Dei voco, 1 Sam viii. 7. Deus istius modi legea sancire voluit, quae populum ad instar fraeni et jugi in ossicio continerent;

retque sub hac σώ- Verum est expiatam suisse et sublatam ex iis imp talom carnalem de qua diximus, siquidem ad horum praesentiam removebantur statim poena illae quae in sor extoreo istius politis Ecclesiasti a immundis repositi orant. Sed non eadem suit ratio usus relativi, quemadmodum enim tota illa oeconomia Vet. est duplicem semper misi includebat, alteram Legadem quatenus erat appendix foederis operum, alteram mvesicam quatenus subserviebat foederi gratiae, ita bifariam inesse suo relativo spectari possunt, Vel relate ad Legem, Vel ad sensetiumsai considerentur priori modo quatenus subsorriebant rigori legis urgendo et inculcando, magis iaciebant in peccati demeritum explicandum et aggravandum quam ad illud auferendum, quippe Deus patefactum jus suum in peecatum et peccatores non modo atroetoribus criminibus poenas capitalea in foro civili decreverat, sed etiam delictis quotidianae incursionis quae ut plurimum Vel negliguntur vel dissimulantur ab aliis legislatoribuκ ordina-Verat quaedam poenarum capitalium simulachra in destruetione victimarum quae offerendae Veniebant; et hac de causa, Col. ii 14 vacantur Chirographum in ritibus quod nobis orat contrarium :' quia erant testimonia reatus inamani in quibus erat potius consessio peccati quam ejusdem expiatio, nam circumcisio verbi gratia testabatur nativam pollutionem, ablutiones sordes peccatorem latebantur, victimae capitalem offerentis reatum indieabant, si nihil aliud erant quam miseris humanae publica pro- sessio. At vero si spectentur posteriori modo et in suo usu Evangelico oertum est ea iste et si Matine Vere et proprio dicta peccata expiasse, id Vororum et proprio dictorum peccatorum expiationem per Christum futuram adumbrasse et significasse, et in usu legitimo post se traxisse, atque hoc fons sacra haec dicuntur Doo cooptabilia, LeV. i. et sortur Deus ex iis odorari odorem quietis, ibidem et passim alibi. XXI. His ita praestructis duo jam demonstranda sunt 1. Nullum vere et Proprie dictum occatum quantumvis levissimum potuisse hisce sacrificiis Vere expiari Misa --δησιν; 2. Haec tamen omnia Rpposito mortem Christi et ejus satisfactioncm signifieasAG Prius illud adeo claro et ex-