De necessaria secessione ab ecclesia romana, disputationes: disputationum ...

661쪽

DISPUT XIX. DE ATIEFACTIONI CHRISTI VERITATE. 605

presso statuitur ab Apost ut mirum ait hoc in dubium a quodam actuorevocari. Nam Heb. ix. , diserto tostatur dona et hostias oblata esse

quae non potuerunt κατὰ συν- πιν τελει. -- λατρευσαν , et fusius cap. x. 1,

2, 3, 4 5, ubi Variis rationibus hoc ipsum probat quae ad duo capita possunt referri. rius legalium hostiarum impotentiam docet, posterius OKntatem et definitionem dimnam declarat. Hostiarum legalium impotantiam tribus rationibus evincit, una generali, et duabus apocialibus Gonoralia potitur a legis caeremonialis, et hostiarum fine qui '' inquit, 'habobat

umbram futurorum bonorum, non autem expressam rerum imaginem. 8 Sive enim umbram intelligamus naturalem quae imagini essentiali, id corpori, opponitur, quo sensu usurpatur, Col. i. 17, sive arti talem, h. e. rudem reiadumbrationem et dolineationem quae opponitur imagini rerum expressas et vivis auis coloribus consummatae, quomodo pictorea Vultum alicujus repraesentaturi carbone primum summa ducunt lineamenta quibus vultus ut cunque repraesentatur et agnoscitur quidem, sed obscuro et confuso, mox vivis colorisus invecti εἰκόνα expressam scilicet imaginem effinant, quae vultum depictum ad vivum repraesentat; sive, inquam, illo sive hoc sensu Vocem umbrae sumamus, quanquam Verisimilius est Apostolum ad posteriorem respexisse, Veritas semper eadem manet Quod umbra est, non autem imago, Vel corpus ipsum rei, non potest accedentem perficere. At hostis legales fuerunt tantum umbrae, ergo non poterant Reeedentes sanctificare, et per consequens nec expiare ne satisfacere poterant, quod praecipuum suu et primarium ex futuris bonis in . . obtinondis.

XXII. Seeunda ratio specialis est ab Mistionum istarum repetitione: hoc modo. Quae hostiae singulis annis iterantur non possunt accedentes cultores sanctificare, ratio consequentiae manifesta est, quia si perfecissent, iteratione anniversaria opus non laisset, ad peraetae semel desiissent deinceps offerri, nam sacrificantes semel purgati nullorum peccatorum reatui amplius suissent obnoxii. At quotannis sacrificantes sub lege poceatorum sibi erant conscii, quia in iis consessio genoralis occatorum denuo fiebat; unde colligit Apost non potuisse expiationem per ista sacra saepius iterata expeatari, ver 2, 3 Alioqui non desiissent offerri, propterea quod sacrificantes semel purgati nullorum peccatorum amplius essent sibi conseii, At in istis repetita fit montio poccatoriam quotannis.' Dices sorte non Via deri rationem hane usque adeo firmam, quia quotidio onsessionem poeo torum iacimus, nemo tamen dixerit ea nondum per Christum esse expiata. Rev. Aliud esse consessionem facere peccatorum simpliciter, aliud consessionem sacere in et cum oblatione alicujus sacrificii, prius non inseri negationem expiationis factis, sed tantum supponit necessitatem continuae applicationis istius aneficii ad solatium nostrum, sed posterius omninooam ovincit ut qui satetur debitum et simul solutionem offert, eo ipso a

noscit nondum persolutum esse, sic qui confitetur peccatum et confitendo pro ejusdem expiatione sacrificium offert, omnino plene pro ipso satisfactum nondum suisse credere so demonstrat; ita Veteres, qui non tantum confitebantur sua peccata, quomodo et nos quotidie sacere solemus, sedeonfitendo sacrificabant, o ipso impersectionem et ἀγον-- sacrificiorum suorum satis prodebant. XXIII. Tertia ratio petitur a natura rei ver. 4. Impossibie est sanguinem taurorum et hircorum auferre poccata.' Impossibilitas autem ista solanet tum ex parto su eoti quod expiationem sacere tenetur, tum ex parte obiecti cui satisfactio praestanda est, tum ex parte causos meritorio siue

peccati, pro quo satisfactio danda suit. 1. Ex parto subjecti peccatum enim in eadem natura expiari debuit, ii qua commissum fuit, homo peccavit,

662쪽

homo luere debuit, anima iis peccavit ipsa morietur,' ΕΣoch. xviii. ;eum ergo nulla inter pecudem et hominem intercedat naturi communio impossibile sui hac in parte sacrifieii legalibus expiationem fieri 2 Εκ parte Objecti Deo peccatum suit, Deo ergo satisfieri debuit, at noe ejus Natura nec Sapientia nec Justitia patiebantur ut sanguine hircorum in1-lorentur peccata : Non Natura, quia Deus Spiritus est, Job. v. 24, non potest ergo sanguino corporeo et materiali placari, Nunquid comedam camem taurorum et sanguinem hircorum bibam 3V sal. l. 13 vidiam vilis et abjecta res potuit ad conciliandam tam gloriosi Numinis,

Jostatem Non sapientia, ut enim peecatum fuerat admisgum a creatura rationali, ita rationalem Victimam non rutam postulabat quae culpam istam elueret; non tam sanguis coram altari undendus fuit, quam anima ipsa De sistenda, non tam corpus doloribus et cruciatibus atterendum et frangendum, quam cor sensu maledictionis et irae divinae conterendum, unde dicit Christus se ponere non corpus tantum sed ammam pro ovibus. Non justitio , quae aequalitatem poenae et ouis eum peccati reatu

exigebat, infinita Dei majestas laesa suerat, infinitum ergo meritum et aatisfactio illi placandae postulabatur, quod cum penes sacrificia legalia non

occurreret, utpote quae non tRntum brutorum essent et ἄλ-- creaturarum,

sod sit finitarum, impossibile sui hactenus singuinem hircorum tollerepeocata. 3. Tollere peccata non potuerunt oxistris precati remedium aptari tabet malo et parti affectae, peccatum macula est non corporea, sed spiritualis in anima primario et per se sedem habens, et conscientiam ipsam vulnerans, quid Vero sanguis pecuinus et materialis ad eluendam hanc maculam valere potest quae proportio camis cum mente, Vel corporis cum cordo, sanguinis eum cupiditate 3 Peccatum suerat incredulitate odio Lei et rebellione, ut ergo remedium malo respondeat, expiatio debuit fieri justitia persectissima, obedientia accuratissima, et summa atque intensissima erga Deum et erga proximum haritate. Sie revera αδυνατον sui sanguinem

hircoram tollere peccata e natura rei.

XXIV. 4. Sod hoc ipsum impossibile suit ex oriamatione divina, Deus enim jam olim testatus suerat se nolle istiusmodi saerifiei ad expiationem

hanc saciendam, quod Apostolus, Ver. 5.6 probat exigat. L. Hostiam et oblationem non voluisti, Corpus autem adaptasti mihi Holocautomata et hostiam pro peccato non approbasti 'Me. um dixi, Ecce adsum ut sa-ciam, Deus, Voluntatem tuam; aufert prius ut alteram statuat,' unde colligimus, Si Deus noluit sacrificia et holoeausta fiori non potuit ex hypothoat voluntatis et decreti divini ut per ista hostias tollerentur peccata Atqui verum prius e loco Psal. Ergo et posterius Caeterum quia diffelle videis ad intelligendum quomodo Deus dicatur nolle et non probare sacrificia quae tamen ipse instituerat et ad quorum observationem Ismolitas tam ex-prosse astringebat, et quibus se delectari alibi non semel prosessu ost, paueis disquirendum est quomodo remotio se saerificiorem intelligenda voniat. Saepius quidem ita loquentem audimus Deum apud Prophetas, Iaa.

Egoch. Hos Jerem. yc., sed non semper una eademque de causa ramo certum ost rejectionem hanc sacrificiorum non ἀπλώς et alsolute, sed tantum ma vi et comparate esse intelligendam, alias Deus sibi ipsi repugnaret et Scriptura Sacra quae toties caeremoniarum et sacrificiorum in primis institutionem ad Deum roseri, sed quaenam σ-κ illa sit et relatio, non una ration explicari potest. Aliquando enim rejiciuntur sacrificia non quatenus instituta erant a Deo, sed ut ab hypocritis, impiis e profanis oblata, qui ita saerificiis isti extemis adhaerebant, quasi totus Dei ultus in iis versaretur, Deusque ea grata haberet et accepta, etsi alioqui impuras et

663쪽

fido vaeuas in iis offerendis conseiontias afferrent. Hoc sensu intelligenda sunt loca, Isa. i. 11, 12, Ac. Quorsum mihi multitudo sacrificiorum vostrorum, satur sum holocaustas arietum, et adipe pinguium, sanguine juvencorum non delector quod advenitis ut compareatis in meo conspectu, quis quaesivit hoc a manu vestra γ' inc. Ι- lxvi. 3 Qui jugulat bovem aesi percuteret Virum, qui mactat parvam pecudem ac si decollaret canem, 'Ac. Sio ΡAH Ι 8, 9 Non propter sacrificia tua arguam te ut holocaustatua sint coram me jugiter, non accipiam e domo tua juvencum, o caulisinis hircos,' yc. Sic passim riophetae doconi sacrificia haec impiorum non placero Deo ne ab eo requiri, imo illi abominationi esse. XXV. 2. Aliquando ejiciuntur comparate ad ustum intereum et spiritualem qui a Deo ante omnia et principaliter ut longo excellentior requiritur, nam quod per se Deo non placet, sed per aliud dicitur non placere per comparationem ad id quod per se placet notum autem sacrificia non primario et per so suisse instituta, sed tantum secundario ut subservirent intem cultui, et osson stimuli et incitamenta ad pietatem et sanctitatis studium, hoe sensu saepe sacrificia extem extenuantur ut quod praecipuum est praeseratur; sic explicandus est locus, sal. li. 16, ante laudatus,sio 1 Sam. v. 22 Samuel inquit Sauli, An delectatur Jehova holocaustis ot sacrificiis ut quum auscultatur Voci Jehovae, ecce ausolittar melius est sacrificio, attendere, adipe arietum.' Idem Hos. i. repetitur et,ich. vi. 6, 7 8, Jer. Vii. 21, 22, 23, c. . Denique rejiciuntus non relate adimpiorum profanationes, Vel ad cultum inremum et moralem, sed relate ad

sacri tum perfectissimum Christi, ut hinc demonstretur, a-α- legis ot planissima Christi ad satisfaciendum Vis et eficacia quo sensu intelligendus locus, sal. H. qui redditur ab Apost Heb. X. 5.6 ubi oppositio instituitur inter sacrificia et Test et aerificium Christi, illis tanquam

inutilibus et imperfectis denegatur peccatorum expiatio, huic ero soli ulper sectissimo et ossicacissimo tribuitur: Aacrificium,' inquit, 'et oblationem noluisti, corpus aulam aptasti mihi. 'lsaltea paulo aliter dixerat', aeaAr Maures perfodisti mihi. At Paulus secutus xx, ut saepe solet, reddit per ista σώ- δε τηροίσω πιι, verbis quidem diversis, sensu tamen eodem; utrobiquo enim describitur status ot conditio servilis Christi ejusque dispositio ad obedientiam cui se addixerat, ut oblatione corporis sui expiationem peccatorum et redemptionem nobis procuraret quae nullis sacrificiis legalibus obtineri poterat. Notum quippe aurium perforationem e respexisse apud Judaeos ex Lege Exod. xi. 6, quae με obedientiae servum subjiciebat, et jus novum hero in servum acquirebat, ad quam allusisse Davidem omnino est verisimile. Cum vero haec Judaeoram consuetudo Graecis esset ignota LXX Interpretes qui in eorum gratiam potissimum scribebant, prudenter phrasim eam mutarent in aliam generaliorem et minus obscuram eorForis scit aptationem, quod eo lubentius secerant quod Graecis et Romanis in more positum esset servorum corpora nota aliqua ad majorem mancipationem ostendendam signare, et tergum aut faciemeauteri inurero, qui ideo literati dicebantur, quia notae alvo stigmata inusta litorarum similitudinem reserebant, qua occasione de divitibus indo iis loquens Seneca, qui ostentatione librorum docti videri volebant, ait eos ne servorum quidem literas nosse. aulus vero hanc phrasim retinuit, quia non abludebat a sensu Ρsal et convenientior videbatur ad mysterium in- eamationis et sacrificii Christi per oblationem corporis facti designandum, de quo loquebatur. Itaque sensus eodem redit, sive dicamus aures Christo persossas fuisse, sive corpus aptatum. Nihil quippe aliud voluit Spiritus S. quam Christum in natura humana quam assumpsit devinctum fuisse

664쪽

Deo in servum et convenionis dispositum ad faciendam Voluntatem ejus, id est, ad opus gloriosum redemptionis nostrae peragendum per sacrificium corporis sui, unde statim subjicit Ecce venio tacturus voluntatem tuam,' Ver. 7, quasi diceret, Quia tu me ad hoc opus selegisti supra omnes victim legales et poculiari quodam modo notare voluisti, adsum etiam responaurus V ationi tuae, o meipsum in sacrificium oblatur ausore enim priuaaacerdotium ut posterius stabiliat,' ver s. orro quia Videtur Deus abaolute rejicero et abrogare ista sacrificia cum ait Apostolus Deum priua tollam ut posterius stabiliat, distinguenda sunt duo intervalla secundum quae via totalis vel partialis intelligitur remotio Nam sacrificia haec Vel vi veι post kristum spectari possunt anu Christum verum est Deum nolui oneo postulasso victimas, et holocausta ad iaciendam expiationem proprio dictam pro peccatis, quia hoc non potuerunt, ut jam dictum est, sed non

Verum est Deum non roquisivias sacrificia ad significandam redemptionem et reconciliationemn huc enim totus ille sacMoiorum apparatus p tissimum spectabat; sed post Christum non tantum Mina vi rejiciuntur ut inutilia ad expiationam oram procurandam, sed absolute etiam quoad usum et durationem, quia praesente corpore umbrae Vanoscunt, et figuria

non amplius opus est ubi veritas ipsa exhibita est Postorio hoc sensu Apost loquitur de saerificiis legalibus ut abrogatis et sublatia. XXVI. x quibus luco meridiana Marius liquet, sacrificia ista nullam

Veram et realem proprie dictorum peccatorum peragere potuisse expiatio-noma sed non minus tamen Christi satisiactionim et inde promanantia beneficia adumbrasse jam ostendendum est. Hoc vero ex ante dicti saetio colligitur et ex natura rei non obscuro elicitur Nam cum nulla ait horum rituum carnalium proportio vel cum natura Dei, vel cum hominis poeoato expiando, Vel cum salute consequenda, non potuerunt per se in eum finem

institui, non potuit tamen Deus sapientisaimus legem hane tam aesentator promulgare et sancire in populo nisi memorabili aliqua et gravi de causa, quaenam autem esse potuit nisi uturorum bonorum o mysteriorum per Christum implondorum praesignificatio, ut sub hisce veluti pieturis ot figuris, populus rudis ad tantorum bonorum fidem paulatim manudu ratus I inc lex vocatur, ut diximus, umbra cujus corpus est in Christo, Col ii. αΜαβολη seu typus ad instans tempus Nov. est institutus, Hob.

ix. , t anetuarium mundanum αντι υπεν - αληριῶν Ver 24, παγροι, Ver. 23, nam ut caeremoniae quatenus erant appendicos legis reatum docebant et picturae erant miseriae nostrae, ita quatenus subserviebant sindori Evangelio et erant appendices gratiae, sua proponebant et symbola orant remodi et satisfactionis per Christi sanguinem procurandae, priori modo oppomuuntur Christo, posteriori sutorianam- hinc locutiones Varisado illis habentur, quae videntur contradictoriae, dum alias detrahitur ipsis peccatorum remissio et expiatio, alias vero iisdem Mao itur sod laedo posita hae distinctione solvuntur, donogatur ipsis expiatio quatenus in se considerantur et rela M ad legem, ae iisdem tribuitur quatenus in foederagratiae eo unctatum Christo spectantur et relate ad Evangesica mysteris

XXVII. Sed hi obstare videtur Advorsarii ratiocinatio, quae ex haeoollatione non solum nullum argumentum pro satisfactione dari posse do- monstrat, sed etiam expresso eam ex hac ipsa vult overti Nam si morificia via Vetera et victimae togatos satissaeoro non potuerunt uatium divininne ullam expiationem peccati proprio dicti procurare ergo nec Christi sacrificium satisfecit vi sua et expiavit; at prius verum ex anteced. Pergo et

posterius Ratio conam quia figura et imago debo respondere Veritati,

665쪽

DISPUT XIX. DE SATISFACTIONI CHRIATI VERITATE. 609

et aliquid sit oportet in figura adumbrante ejusdem generis cum eo quod in re adumbrata praefigurat, Verbi gratia serpens aeneus Christum adumbravit, et in eo exaltationem sive in crucem sive in coelum, salutemque quam adepturi essent quicunquo ei fidem habuissent praefiguravit. At interim ipse serpens quoque exaltatus fuit, omnesque in eum intuentes ser-Vabantur. Itaque utrobique exaltatio, utrobique salus, sed hic omnia multo praestantiora quam in umbra, in Veritate quam in figura. Si ergo constet victimas nulliam vim satisfaciendi pro peccatis habuisse, nullam figuraro potuerunt. Si colligendum esset potius ex ipsis Christi mortem nullam ad satisfaciendum vim habuisse; sic Soci praeleot cap. 22, et pari 2 cap. 10.

XXVIII. Hoe oro quicquid est ratiocinii sacile solvitur ex ante allata distinction e lationis tymeo et realis. Damus enim in figura adumbrante debere aliquid esso analogum illi mysterio quod in veritate impletur, alia ne figura quidem esset. quomodo enim aliquid praesignificare posset, nisi aliquod esset symbolum quo adumbraretur γ), sed non propterea necesse est ut imago illa quae in figura deprehenditur sit plane ejusdem speciei et ordinis cum ea quae figuratur, nam Veritatem praestantiorem esse typo et figura oportet in omnibus, ut bene dixit Chrysostomus suffcit ut analogia sit quaedam et similitudo qua unum ex altero colligatur, Verbi gratia serpens aeneus fuit illustris typus Christi ut constat o Joh. iii 14 typus autem non potuit esse nisi per rotationem typi ad antitypum, ut in typo umbra esset et symbolum rei in veritate expressae ita et serpentis conditio qui formam quidem serpentis habuit extemam sed non virus, conditionem Christi ostendebat, qui in sorma carnis peccati, sed sine peccato tamen saetus est, Rom. viii. 3, exaltatio illius, istius exaltationem primo in crucem, mox in coelum, intuitus Israolitarum, fidem fidelium, sanatio illorum, istorum salutem;

sed ne exaltatio, nee sanatio, no essterae circumstantiae in typo expressae ejusdem erant genoris et ordinia cum mysteriis Evangelicis in istis adumbratis, imo diversae plane et toto genere discrepantes, illae enim corpus respiciebant, haec Vero animum, illae vitam hane animalem, ista Vero spiritualem et coelestem, illae virtutem et ossicaciam a solo Deo non a serpente pendentem notabant, ista virtutem ab ipso Christo emcaeiter manantem. Ita in hoc de sacrificii argumento colligendum est non potuisse figuras et symbola esse sacrifieii Christi nisi in iis umbra suerit quaedam et imago rerum earum quae in ista victimae coelestis oblatione perficiuntur. Hinc sisto sanguinis pecuini susionem sanguinis Christi designavit, expiatio quae per susionem sanguinis et Victimae oblationem peragebatur, expiationem Veram Per λματεκχυσων in cruce iactam, substitutio victimae in locum Ra et compensatio poenae, substitutionem Christi Sponsoris nostri in locum nostrum, et poenae compensationem cum nostri liberatione, reditus ad populum, communionem cum sanctis, liber accessus ad abemaculum et sacra omnia, viam apertam in coelum et aditum ad Patrem. coelestem cujus conspectu remoti antea fueramus, et relaxatio poenae temporalis, quae ob immundiciem legalem debebatur, remissionem poenae aeternae quae peccatis imminebat adumbravit, ut aptissima analogia umbra corpori et figura Veritati respondeat, utrobique enim et clementia et justitia divina elucet, quod cum e rigore Legis peccator ipse luero teneretur, per specialem quandam ωαί- αὐ- Voluerit locum dare substitutioni victimae loco ipsius mactandae, ut illa pro ipso luento satisfieret justitis Dei et ipse interea reus ejus morte Viearia immunia et indemnis a poena praestaretur. Caetorum licet aliqualis occurrat similitudo non necesse est ut sit aequalitas, sussicit si sit analogia quaedam et proportio quae et similitudinem quandam habeat et dissimilitudinem, ut discrimen inter umbram et corpus e sacilius percipiatur, et

666쪽

istius supra illam praerogativa; ibi sanguis fundebatur, sed λωι, hie sanguis funditur, sed victimae coelestis et λογικῆι, illic altare aeneum, hic mysticum, illic expiatio caerimonialis et extera quoad carnem, hic realia et intem quoad conscientiam illic immunitas obtinetur poenae temporalis in foro Ecclesiastico, hic liberatio a poena aeterna in soro Coelesti. Unde ad argumentum iacilis est responsio, per distinct major. peceat enim stillae adicto secundum quid, Si sacrificia non potuerunt satissacer nec Aptare, non potuerunt satisfactionem Christi adumbrare sol intelligitur satissaetio et cxpiatio realis et proprie dista vel caeremonialis et symboli 0 Si de illa

intelligatur argumentum, neg. - . conseq. nam etsi non potuerint Vere satisfacere et expiare realiter, non sequitur non potuisse significare sacrificium Christi, ut non valet, si serpens aeneus non potuit Sanare peccator , non potuit ergo adumbrare Christum salvatorem, nec enim idem omnino

requiritur in figura quod in figurato, alias figura et typus non amplius emet;

Si vero de ista conoessam . neg. min. salsum enim est sacrificia ista et victimas nullomodo expiasse et satisfecisse, quippe si expiare non poterant τα ril mν, expiabant tamen secundum carnem et caerimonialiter, typice et

significative, quod suffciebat ad fundandam relationem et adumbrationem illam Christi mortis et satisfactionis quam quaerimus. XXIX. Dices, non potuisse errata hominum in bestiis puniri et expiari, nequidem camaliter, tum quia nulla sit inter hominem et bestiam specie communio, quae tamen omnino necessaria est ad hanc satisfactionem, tum quia nulla est proportio inter mortem bestiae, et capitale hominis supplicium, ut istud potuerit illa tanquam pretio sussicienti compensari: Itaque si expiarunt poccAt sacra illa, non expiasse dando pretium aliquod vel poenam vicariam Deo ad satisfactionem, sed tantum quatenus cum fide et poenitentia juncta erant actiones Deo gratae, quibus movebatur ad remissionem concedendam hoc enim sensu sacrificia expiatoria a fidelibus recte offerri potuisse, ut patet exemplo Davidis qui, sal li agens de expiatione sceleris sui ait, sacriseia Dei sunt spiritus confractus et contritus, ut innuat Deum talibus sacrificiis spiritualibus duntaxat moveri ad remissionem largiendam Quo pertinet etiam illud Salomonis, Prov. xvi. 6, qui miser cordia et veritate redimi ait et e lari iniquitaιem. Resp. Quoad prius si de reatu morali et proprie ita diei quaestio esset, facile largimur non potuisso illum duplici hae de causa sanguine brutorem tolli, ut antea probatum, quia agitur hic cum justitia Dei quae solutionem adaequatam postulat, et acceptilationem non agnoscit; sed de ea ali et caerimoniali Miter se rea habet, quia cum non pendeat ex jure naturali et indispensabili ustitiae Dei, sed ex libero et positivo, quod per constitutionem legalem definitum est, potuit sapientissimus Legislator poenam positam pro libitu relaxare et

modum satisfactionis statuere, quod factum ab eo convenienter dum victimas expiatorias admisit Vice peccatoris, et illarum interventu, ac non aliter peccatorem a poena liberare voluit; ut hic interim omittam, aliquam etiam conjunctionem esse hac in par te inter hominem Et bestiam, non modo in genero animantis, sed et in ea relatione quae est inter poAsessorem et rem possessam, est enim bestia sub hominis dominio, et expiandus de suo daro jubebatur, LeV. V. 6, 7. Non ergo expiare dicebantur quasi α ιλλαγμα aequivalens darent pro peccato, sed quia Deus ea ordinaverat tanquam media convenientia quibus satisfieret constitutioni legali, quibusque move-rotur Deus ad poenam camalem et caeremonialem remittendam, atque eo

Vel maxime quod insuper symbola erant aptissima et figurae periectissimi sacrificii quod a Christo loco nostro os ore debuit. XXX. Quod vero secundo loco additur sacrificia non expiasse Per

667쪽

DisPUT XIX. DE SATISFACTIONIS CHRISTI VERITATE. 6l 1

modum solutionis et poenae vicariae, sed tantum Virtute fidei et poenitentiae cum quibus offerebantur, iacile refellitur. Cum enim Deus testetur non semel, o sanguinem dedisse ad expiationem saciendam, et diserte Apost. doceat sine sanguinis sustono non fieri remissionem,' 'meb. ix. cum pagatin in Lev. expiatio oblationi sacrificiorum tribuatur, quis non videt hoc beneficium ad sacrificia ipsa reserendum esse, non simpliciter ad fidem et poenitentiam lieo hic etiam requirerenturi alias tam absentibus quam praesentibus sacrificiis potuisset expiatio ista procurari, quod salsissimum Fateor virtutes ista a parte hominis necessarias fuisse ut oblatio accepta oret Deo, Verum ut dispositiones proerias in subjecto sine quibus remissio non concedebatur, siquidem nulli nisi poenitenti et credenti beneficium hoc indulgetur, non ut causam meritoriam quae jus illius Virtute sua ipsis acquireret, et propter quam consurretur. Nec alio fiens David voeat cor eontritum sacri eis Dei, per enallagem numeri pro sacrificio praestantissimo :Non enim agitur do expiatione peccati iacienda, siquidem cum salmum hunc caneret jam audierat amathano 2 8am xii. 13, peceatum ablatum

et condonatum esse, sed de sensu ejus consequendo, ad quem omnino necessaria erat fides et contritio cordias non ergo hic disserit quid pretii persolvero Deo debeant homines, Vel quo merito remiasionem peccatorum obtineant, imo data opera spiritum amictum fictitiis compensationibus oppo- nons, nuditatem hominum detegere Voluit, nec enim alio tendit spiritus d oetio quam ut hominem exinaniat, et in nihilum redigat, sed Meet tantum quo modi beneficium hoc a Deo paratum obtineri et sentiri in orta possit secus ProV XVi non magis urget, nam ut non dicamus posse hic misericordiam et veritatem Dei intelligi non nostram, quod quibusdam placet, quomodocunque sumntur certum est nec proprie dictam expiationem virtutibus istis tribui, nec satisfactionem Christi excludi dicitur ergo misericordia et veritate, id est charitate et fide redimi iniquitas, quia sunt conditione necessaria in subjecto ad redemptionem consequendam, ut Christus ait misericordes misericordiam consecuturos, Matth. V. 7, vel quia imitur et purgatur in nobis, sic enim Verbum 'sa Saepe sumitur, quo Sensu, 1Ῥet iv.,

8, dicitur charitas operire multitudinem peccatorum, V et Dan. v. 27, redimi,' id abrumpi iniquitas misericordia. ' aeterum non excluditur sed supponitur semper λυτρον Christi sine quo nec fido nec charitati locus

XXXI. Atque haec hactenus dicta sunt de sacrificiis relate ad Christi

mortem et satisfactionem, Unde S tam argumentorum Classem doduximus. Sequitur jam Septima, quam suppeditabunt crassiora nonnulla Absurda quae sententiam Adversariorum gravant. 1. Absur. Si Christus ad exemplum tantum et doctrinae confimationem mortuus est, neutiquam vero ad satissaetionem et meritum, sequitur artyros multos idem cum

Christo praestitisse, nihilque hic Christo d. in tribui posse quod caeteris

pariter competere non possit, nam et ipsi mortui sunt ad obsignationem et confirmationem doctrinae quam Verbo et Acriptis praedicaverant, unde mors eorum propterea μαγοριον dicta, et ipsi Jesu Christi Martyres, qui luculentissima patientiae, spei charitatis obedientiae, fidei, et caeterarum virtutum Christianarum dederunt exempla. At nusquam tamen legere est

eos pro nobi mortuos et crucifixos esse, eos peccata nostr eXpiasAe, et nos Deo reconciliasse, eo sanguine Au remissionem peccatorum nostrorum consecutos esse, t redemptionem aeternam procurasse, quod toties et tam

expresse de Christo perhibetur, Imo diserte hoc interdicitur et ipsis denegatur, cum in Jesu Christi nomino solo salus esse dicitur, Act. v. 12 et illo unus, non alius quispiam, pro nobis crucifixus, 1 Cor. i. 13. Cur vero

668쪽

612 DE ATIsFACTIONIS CHRISTI VERITATE. DISPUT. IX.

hoc, quaeso, si nihil proprii et peculiaris sui in Christi morte, si eundem utrique finem sibi proposueriinc An potuit Scriptura haec tanquam opposita in hocmogotio considerare quae conjungenda erant, et illis quidem constanter denegare, huic vero soli constanter tribuere, nisi ho solius mortis Christi metum esse seorsim a quorumVis hominum morte nobis persuadere voluisset γXXXII. rellius eontra rotium varia excipit 1. Ex morte Martyrum non ita eluxisse charitatem illam Dei erga genus humanum adhuc impium, quemadmodum o morte Christi unigeniti ejus filii. 2. Ipsos moris aua non testari suum erga genus hummum Deo inimicum amorem, quemadmodii Christus qui jure quodam singulari poterat ab ea eas immunis, o nostri praecipue causa eam subiit. 3. Christo haec peculiariter tribui, quia prinius salutis iam humano generi promulgaverit, et ad doctrinam

sum confirmandam et probandam mortem diram et truculentam adierit, Martyres autem doctrinae illius causa esse mortuos, et tantum ab altero isto I ei legato a primo salutis praecone de ejus Veritate se edoctos esse professos veritatem testimonii totam pendero a primo teste, et posterioremtostem priori testimonio hoc guo tantum subservire. Ideo Christum simpliciter testem dolem ac Veracem appellari, caeteros autem Jesu Christi Martyres vocari ut Apostoli Christo testimonio suo subservierunt in Evangelio praedicando, qui licet dicantur alios servare non tamen sint Christo comparandi, quia nec primo nec persectissima ration id praestant, sed Christo hac in re aliquousque tantum subserviunt idipsum de artyribus dici posse. XXXIII. Resp. ad 1μ , et principium, probandum enim fuit, non dicendum, majorem charitatem eluxisse in morte Christi quam in morio Μartyrum. Nam cum Adversarii Christum ψιλώ ανθρωπον statuant in mortem a Deo traditum ad sanciendam Evangelii doctrinam de remissiono peccatorum, et post eam demum filium Dei saetum, aut saltem Vere et perseete ad istam dignitatem evectum, artyres autem filii Dei etiam fuerint, divinae naturae suo modo participes, eandemque doctrinam sanguine suo obsignaverint, imo cum semen Ecclesiae dicatur fuisse ipsorum sanguis, ostendi debuisset eur charitas Dei in morio Christi exhibita tantopere supere charitatem Dei in mortemartyrum, toties lamque mirabiliter ad fidei confirmationem demonstratam. Deinde aliud est charitatem Do illustrius in moris Christi demonstratam fuisse, aliud eum morte sua redemptionem et salutem esse adeptum, non debuit ergo ejus sanguini remissio peccatorum et reconciliatio tribui exclusive ad martyres, si nihil aliud suit in ea quam clarior amoris divini testificatio Αὐ2μ , suppbnitur falsum, Μartyros debuisse pati mortem truculentam quam subibant, Christum autem minime, sed ab ea jure quodam singulari cum immunis esse posset, nostri causa eam subiisses Nam etsi martyres a morte immunes non poterant esse naturali et ordinaria qua homines miseri et peccatores, siquidem mori o1nnibus semel est constitutum, Heb. ix. 27, potuerunt tamen a vis. lenta et dira illa morte quae illis inflicta est ut Christianis eximi, si Deo ita libuisset, ut erga innumeros alios fideles praestitum. Inari non plus est roboris : 1. Fallacia est a dicto secundum quid ; Si Christo haec tribuuntur quia salutis viam primus commonstravit, et doctrinam morte dirissima probavit, sequitur haec illi primo et praecipue suisse tribuenda, sed non soli et singulariter exclusive ad caeteros omnes qui in eadem opera post Christum laborarunt. 2. Supponitur gratis Christum suisse praeconem Evangelii et primum martan om Quis enim ignorat prophetas iam salutis an

669쪽

DISPUT. IX. DE SATISFACTIONI CII RIsTI VERITATE. 618. Christus, Matth. xxiii. 34, 35 quo pertinet etiam nubes illa testium de qua Apost. Heb. xii 1 qui constantiam fidei suae in mediis tormentis et moris ipsa tam sortitor testati sunt Fuerit ergo Christus primus estis oriane dignitatis et naturae, quia omnes in Christo et nomine ejus sunt locuti, sed ordine temporis dici nequit, nisi a salute excludere Velimus Veteres patres qui pro fido istius testimonii obire non detrectarunt. Adde quod Veritas testimonii pendet a Veritate rei, non ab ordine temporis, quo primum, secundum, aut centegimum dici potest. 3. Conseruntur dissimilia eis a

praedicatio Evangelii quas pars sui muneris Prophetici Christi potuit --

mittere ministros et socio quales fuerunt Apostoli et Pastores, qui propterea dicuntur servare auditores suos ministerialiter, sed oblatio sui ipsius per Spiritum aeternum in ἱλ- ῶν quae fuit actio sacerdotalis est plane incommunicabilis, adoranda non imitanda, quia supponit virtutem et ineritum divinum et infinitum quod in hominem non cadit. Denique quamvis hac in parte aliqua esset Christi praerogativa supra Martyre in confirmatione doctrinae et exemplo, quod non dissitemur, mutare quidem posset gradum sed non speciem, nec talia esset quae caetero absolute ab iisdem functionibus excluderet, quod dum fit non sente a Spiritu Sancto, argumento est aliquem alium finem Chriato morienti propositum fuisse qui in Martyres cadere non poterat, qui alius 38 non potuit quam expiatio peccatorum nostromim, et justitiae divinae satisfactio. XXXIV. 2. Absur. Si Christus non alio fine quam quo statuitur ab Adversariis mortuus fuisset, idem effectus et ira lis et Uito Christi assignari potuisset non minus convenienter, siquidem in iliis non minus, lino aliquanto magis quam in morte testimonium perhibuit doctrinae suae, et in ista, innumera sanctitatis, charitati et constantis et fidei et caete-rum virtutum data sunt oxempla: at nec miraculis nec vitae Christi simplicite uspiam tribui animadvertimus expiationem et remissionem peccatorum, sed semper morti et sanguini, unde passim quoties deis sermo est mentio fit mortis eruet et sanguinis Evangelium dicitur sermo crucis, 1 Cor. i. 18 Baptismus fit in mortem Christi, Rom. i. 3, Eucharistia ad mortis memoriam et su8 sanguinis monumentum refertur, 1 Cor. i. 26. Cur vero istud, nisi propria quaedam intercederet causalitas in morte Christi

ad haec boneficia nobis procuranda 3 Excipit rellius, Miraeulis quidem

magis confirmatam fuisse doctrinam generatim consideratam, sed mortem peculiarem habuisse conjunctionem cum remissione peccatorum, Christum enim potuisse stupenda miracula edere sicut Moses et nil nisi minas Dolnomine ut ei parere Vellemus proponore, at fieri non potuisse ut Christus unigenitus Dei filius moreretur ad doctrinam suam et salutis viam in ea propositam confirmandam, quin simul ingens Dei erga peccatores charitas appareret et sic certa spes remissionis inanimis nostris oriretur adde quod morio Christi nominata sepo comprehendant S. Scripturae quae mortem Christi sunt consecuta, quod miraculi non competit.

XXXV. Resp., Sed haec exceptio vim argumonti haudquaquam elidit, nam si mors Christi nihil aliud debuit ita doctrinam de romissiono

peccatorum et salute confirmare et obsignare, nullam habuit peculiarem σώ-m ad hoc supra miracula, lino gracula videntur idipsum aliquanto clarius demonstrasse, ut colligitur ex Μatth. ix. 6, 7 8, ubi Christus ex sana.

tione paralytici probat poteεtatem et jus suum remittendi peccata, invisibile ex visibili; ut autem sciatis authoritatem abore filium hominis in terra remittondi peccata, tune dicit paralytico, surge attolle lectuin tuum et abi domum tuam.' Sio in morte Centurio et caeteri custodes colligunt Christum ess vero Filium Do ex terrae motu et aliis miraculis, Matth.

670쪽

614 D sΑTIsFACTIONIS CHRISTI VERITATE. DISPUT. xl x. xxvii. 54. Et sane quia non videt miraculosam daemoniorum ejectionem, leprosorum mundationem, caecorum illuminationem, et mortuorum suscitationem, et caetera id genus, habuisse majorem analogiam cum beneficiis nostris spiritualibus et clarius potuisse obsignare liberationem nostram ex potestate satanae, purgationem a peccatis, spiritualem mentium nostrarum illuminationem et mysticam resurrectionem, quam simplicem Christi mori tom 2 Quid enim magis a Vero alienum quam mortem truculentissimam hominis innocentissimi per se ad hoc valere ut nobis persuadeat saneto vi- Ventibus peccata sua remissum iri et aeterea gaudia illis esse paratast Fateor si resurrectio et exaltatio cum morte connectantur luculentius id posse demonstrari, sed Aliud loqui de morte ipsa, aliud de consequentibus mortem, et sic non morti, sed resuri ectioni potius tribuenda essent, ut jamjam dicemus. 2. Quod vero addit Christum potuisse stupenda miracula edere et tamen nil nisi minas proponere instar osis, in eo aberrat a quaestione et extra oleas agatur, neque enim argumentum nostrum simpliciter petitum est a miraculis, sed a miraculis Christi, non negamus enim quaedam esse miracula quibus non potest confirmari remissio peccatorum, qualia sunt miracula legalia quae in eum tantum finem edebantur ut terrorem incuterent peceatoribus et reverentiam Numini conciliarent, unde Moses profitetur se εαμ. et εντρορον esse Psed miramis Evangeliea, quae Christus edidit, alia plane fuerunt, prodigia errent gratiae, quae in salutem et consolationem hominum dirigebantur, ut enim Christus Venerat servare quod perierat, huc et doctrina et miracula, et omnia vitae gesta reseruntur. Illa metum incutiebant, hae fidem ingenerant illa procul amandabantisceatores, haec illis accessum praebent, et aditum parant illa mortem et exitium intentabant, haeo vitam et salutem pollicentur. Quis ergo sanus ab illis ad ista Velit argumentari γ Deus quippe Voluit doctrinae accommodare portenta et miracula quibus eam confirmare tanquam signis decreverat Lex quae suit ministorium condemnationis et liter occidens nulla debuit nisi stupenda et terrifiea habere miracula, sed ΕVangelium quod est doctrina gratis et reconciliationis miracula debuit sortiri homogenea, hoc est, Vivifica et salutaria. Quemadmodum ergo ex miraculis osis doctrina ejus illustrem in modum coram toto Israel sui confimata sic Christus miraculis suis doet in salutaris veritatem luculenter demonstravit. Non potest ergo hactenus finis isto morti seorsim a miraculis tribui. XXXVI. 3. Adem absurditas longe clarius se prodit respectu Resurreetionis et exaltationis Christi. Nam si in morte Christi habemus tantum obsignationem remissionis peccatorum, et Vise salutis exemplum, Curidomaonsficium Resurrectioni Christi pariter non adscribitur, quae non minus ad hoc effectum contulisse deprehenditur, imo multo propius et emeaeius id attingit 3 Nam, si credimus Adversariis, hac demum ratione mora ad remissionem hanc intercedit, quia antecessit ipsam regurrectionem, nempe remissio peccatorum e ipsis non contingit nisi sancte viventibu ;Ita loquitur Socinus, lib. iii cap. 2 Sanctimoniam vitae saei fidos et spea certa praemii, hanc fidem ingenerat exemplum Christi ob vitae sanctimoniam a mortuis exeitati et glorificati, istam excitationem mors antecessit, et mortis toleratio antecedens conditio fuit gloriae subsecutae, si non proxime et immediate, sed mediate tantum et remotissimo mors erit ausa remissionis vel potius ejus confirmatio. Quis vero tantas ambages sorat ubi Spiritus Sanctus tam aperte loquitur Nam si mors beneficium hoc nobis

procurat tantum interventu resurrectionis, eur constanter morti tanquam propriae et singulari causae tribuitur, nusquam autem vel raro admodum resurrectioni, idque nonnisi respectu applicationis At resurrectioni multo Dj0jtirocli QOO JIC