장음표시 사용
281쪽
PANEGYRICUS 15.16.17.18.19. 24s
hostium Obsequia ut vincendus nemo fuerit. Pulchrius hoc omnibus triumphis. Neque enim umquam nisi ex contemptu imperii nostri factum est ut vinceremus. Quod si quis barbarus rex e insolentiae surorisque processerit ut iram tuam in-5 dignationemque mereatur, ne ille, sive intersus mari seu fluminibus inmensis seu praecipiti monte defenditur, omnia
haec tam prona tamque cedentia virtutibus tuis sentiet ut subsidisse montes, flumina exaruisse, interceptum mare, inlatasque sibi non classes nostras sed terras ipsas arbitretur Vi-17 Io deo iam emere non spoliis provinciarum et extorto sociis auro sed hostilibus armis captorumque regum catenis triumphum gravem videor ingentia ducum nomina nec indecora nominibus corpora noscitare videor intueri inmanibus ausis barbarorum onusta fercula et sua quemque lacta vinctis manibus 15 sequentem mox ipsum te sublimem instantemque curru domitarum gentium tergo, ante currum autem clipeos quos ipse
perfoderis. Nec tibi opima defuerint, si quis regum venire in
manus audeat, ne non modo telorum tuorum sed oculorum etiam minarumque coniectum tot campo totoque exercitu op-mposito perhorrescat. meruisti proxima moderatione ut, quandocumque te vel inserre vel propulsare bellum coggerit imperii dignitas, non ideo vicisse videaris ut triumphares, sed triumphare quia viceris. Aliud ex alio mihi occurrit. Quam spe-18ciosum est enim quod disciplinam castrorum lapsam extin-25 ctamque refovisti depulso prioris saeculi malo, inertia et contumacia et dedignatione parendi Tutum est reverentiam, tutum caritatem mereri, nec ducum quisquam aut non amari a militibus aut amari timet et inde offensae pariter gratiaeque securi, instant operibus, adsunt exercitationibus, arma moe-mnia Viros aptant. Quippe non is princeps qui sibi inminere, sibi intendi putet quod in hostes paretur quae persuasio sui illο-rum qui hostilia cum sacerent, timebant Iidem ergo torpere militaria studia nec animos modo sed et corpora ipsa languescere, gladios etiam incuria hebetari retundique gaudebant.
35 Duces porro nostri, non tam regum exterorum quam suorum
principum insidias, nec tam hostium quam commilitonum manus ferrumque metuebant. Est haec natura sideribus ut pa 19 V et exilia validiorum exortus obscuret similiter imperato-
282쪽
ris adventu legatorem dignitas inumbratur. Tu tamen maior omnibus quidem oras, sed sine ullius deminutione maior eandem auctoritatem praesente te quisque quam absente retinebat quin etiam plerisque ex eo reverentia accesserat, quod tu quoque illos reverebare. Itaque perinde summis atque infimis carus, sic imperatorem commilitonemque miscueras ut studium omnium laboremque et tamquam exactor intenderes et tamquam particeps sociusque relevares. Felices illos quorum fides et industria non per internuntios et interpretes, sed ab ipso te, ne auribus tuis sed oculis probabantur consecuti Iosunt ut absens quoque de absentibus nemini magis quam ti-20 bi crederes. Iam te eivium desideria revocabant, amoremque astrorum superabat caritas patriae. Iter inde placidum a modestum et plane a pace redeuntis. Nec vero ego in laudibus tuis ponam quod adventum tuum non pater quisquam, Ionon maritus expavit adfectata aliis castitas, tibi ingenita et innata, interque ea quae inputare non possis. Nullus in exige dis vehiculis tumultus, nullum circa hospitia fastidium annona quae ceteris ad hoc comitatus adcinctus et parens diceres magnum aliquem ducem, ac te potissimum, ad exercitus ire: Ioadeo nihil aut certe parum intererat inter imperatorem factum e laturum. Quam dissimilis nuper alterius principis transitus lsi tamen transitus ille, non populatio fuit, cum abactus hospitum exerceret, omniaque dextra laevaque perusta et attrita,
ut si vis aliqua vel ipsi illi barbari quos sugiebat inciderent. 25
Persuadendum provinciis erat illud iter Domitiani suisse, non principis. Itaque non tam pro tua gloria quam pro utilitate communi edicto subiecisti quid in utrumque vestrum esset inpensum. Adsuescat imperator cum imperio calculum ponere: sic exeat, sic redeat, tamquam rationem redditurus edicat Mquid absumpserit. Ita fiet ut non absumat quod pudeat dicere. Praeterea futuri principes, velint nolint, sciant Tanti tuumJoonstat, propositisque duobus exemplis meminerint perinde coniecturam de moribus suis homines esse lacturos, prout hoc
vel illud elegerint. 3521 Nonne his tot tantisque meritis novos aliquos honores, novos titulos merebare At tu etiam patris patriae recusabas. Quam longa nobis cum modestia tua pugna quam tarde vici-
283쪽
PANEGYRIc do. 21. 22. 23. 251miis Nomen illud, quod alii primo statim principatus die, ut
imperatoris et caesaris, receperunt, tu usque eo distulisti, done tu quoque, beneficiorum tuorum parcissimus aestimator, iam te mereri latereris. Itaque soli omnium contigit tibi ut pa-5 ter patriae esses ante quam fieres Eras enim in animis, in iudiciis nostris, ne publicae pietatis intererat quid vocarere, nisi quod ingrata sibi videbatur, si te imperatorem potius vocaret et caesarem, cum patrem experiretur. Quod quidem nomen qua benignitate, qua indulgentia exerces ut cum civibus Io tuis quasi cum liberis parens vivis ut reversus imperator, qui privatus exieras, agnoscis, agnosceris Eosdem nos, eundem te putas, par omnibus, et hoc tantum ceteris maior quod melior Ac primum, qui dies ille quo expectatus desider ratusque urbem tuam ingressus es clam hoc ipsum, quod in-15 gressus es, quam mirum laetumque Nam priores invehi et inportari solebant, non dico quadriiugo curru et albentibus equis, sed umeris hominum, quod adrogantius erat. Tu sola corporis proceritate elatior aliis et excelsior, non de patientia nostra quendam triumphum, sed de superbia principum egisti. Ergo
20 non aetas quemquam, non Valetudo, non sexus retardavit quominus oculos insolito spectaculo inpleret Te parvuli noscere, ostentare iuvenes, mirari senes aegri quoque neglecto medentium imperio ad conspectum tui, quasi ad salutem sanitatemque prorepere. Inde alii se satis vixisse te viso, te rece-25 pto, alii nunc magis esse vivendum praedicabant. Feminas etiam tunc secunditatis suae maxima Voluptas subiit, cum cernerent cui principi cives, cui imperatori milites peperissent. Videres reserta tecta ac laborantia, ac ne eum quidem Vacantem locum qui non nisi suspensum et instabile Vestigium cape-30ret, oppletas undique vias angustumque tramitem relictum tibi, alacrem hinc atque inde populum, ubique par gaudium paremque clamorem Tam aequalis ab omnibus ex adventu tuo laetitia pereepta est quam omnibus venisti quae tamen ipsa cum ingressu tu crevit ac prope in singulos gradus adaucta est. 35 Gratum erat cunctis quod senatum osculo exciperes, ut di-23 missus osculo fueras, gratum quod equestris ordinis decora honore nominum sine monitore signares, gratum quod tantum non ultro clientibus salutatis quasdam familiaritatis notas adde-
284쪽
res gratius tamen quod sensim et placide, et quantum respectantium turba pateretur, incederes, quod Occursantium populus te quoque, te immo maxime artaret, quod primo statim die latus tuum erederes Omnibus. Neque enim stipatus satellitum manu, sed circumfusus undique nunc senatus nunc eque 5 suis ordinis flore, prout alterutrum frequentiae genus invaluisset, silentes quietosque lictores tuos subsequebare: nam milites nihil a plebe habitu tranquillitate modestia differebant. Ubi vero coepisti capitolium ascendere, quam laeta omnibus adoptionis tuae recordatio quam peculiare gaudium eorum 10 qui te primi eodem loco salutaverant imperatorem Quin etiam deum ipsum tunc praecipuam voluptatem operis sui percepisse crediderim. Ut quidem isdem vestigiis institisti quibus parens
tuus ingens illud deorum prolaturus arcanum, quae circumstantium gaudia quam recens clamor quam similis illi dies 15 qui hunc genuit diem ut plena altaribus, angusta Victimis cuncta ut in unius salutem collata omnium vota cum sibi se ac liberis suis intellegerent precari quae pro te precarentur. Inde tu in palatium quidem, sed e vultu, ea moderatione, ut si privatam domum peteres ceteri ad penates suos quisque, ite 20 24 raturus gaudii fidem, ubi nulla necessitas gaudendi est. nerasset alium eius modi introitus tu cotidie admirabilior et melior, talis denique quale alii principes futuros se tantum pollicentur. Solum ergo te commendat augetque temporis spatiunt. Iunxisti enim ac miscuisti res diversissimas, securitatem molim imperantis et incipientis pudorem. Non tu civium amplexus ad pedes tuos deprimis nec osculum manu reddis manet imperatori quae prior oris humanitas lacedebas pedibus incedis laetabaris labore laetaris eadem quae omnia illa circa te nihil in ipso te fortuna mutavit Liberum est ingrediente per 30 publicum principe subsistere, occurrere, comitari, praeterire: ambulas inter nos, non quasi contingas et copiam tui, non ut inputes, lacis meret lateri tu quisquis accessit, finemque sermoni suus cuique pudor, non tua superbia facit. Regimur quidem a te et subiecti tibi, sed quemadmodum legibus sumus. 35Nam et illae cupiditates nostras libidinesque moderantur, n biscum tamen et internos versantur. Emines, excellis, ut honor, ut potestas, quae super homines quidem hominum sunt
285쪽
tamen. Ante te principes fastidio nostri et quodam aequalitatis
metu usum pedum amiserant. Illos ergo umeri cervicesque servorum super ora nostra, te fama, te gloria, te civium pietas,
te libertas super ipsos principes vehunt te ad sidera tollit hu-5 mus ista communis et confusa principis vestigia. Nec Vereor, patres conscripti, ne longior videar, cum 25 sit maxime optandum ut ea pro quibus aguntur principi gratiae multa sint quae quidem reverentius fuerit integra inlibataque cogitationibus vestris reservari quam carptim breviter-10que perstringi, quia fere sequitur ut illa quidem de quibus taceas tanta quanta sunt esse videantur nisi vero leviter attingi placet locupletatas tribus datumque congiarium populo, et datum totum, cum donativi partem milites accepissent. An mediocris animi est his potius repraesentare quibus magis ne-15gari potest quamquam in hac quoque diversitate aequalitatis ratio servata est. Aequati sunt enim populo milites e quod partem, sed priores, populus militibus, quod posterior, sed totum statim coepit. Enimvero qua benignitate divisum estiquantaeque curae tibi fuit ne quis expers liberalitatis tuae fie-20ret Datum est iis qui post edictum tuum in locum erasorum subditi fuerant, aequatique sunt ceteris illi etiam quibus non erat promissum. Negotiis aliquis, valetudine alius, hic mari, ille fluminibus distinebatur expectatus est, provisumque nequis aeger, ne quis occupatus, ne quis denique longe fuisset: M veniret quisque, cum vellet, veniret quisque, cum posset. Magnificum, caesar, et tuum disiunctissimas terras munificentiae ingenio velut admovere, inmensaque palia liberalitate
contrahere, intercedere casibus, occursare sortunae, atque
omni ope adniti ne quis e plebe Romana dante eongiarium M te hominem se magis sentiret fuisse quam civem Adven-26tante congiarii die Observare principis egressum in publicum, insidere vias examina infantium futurusque populus solebat. Labor parentibus erat ostentare parvulos inpositosque cervicibus adulantia verba blandasque voces edocere reddebant illi 35 quae monebantur. Ac plerique inritis precibus surdas principis aures obstrepebant, ignarique quid rogassent, quid non inpetrassent, donec plane scirent, differebantur. Tu ne rogari quidem sustinuisti, et quamquam laetissimum oculis luis esset
286쪽
eo pectu Romanae sobolis inpleri, omnes tamen ante quam te viderent adirentve recipi incidi iussisti, ut iam inde ab insantia parentem publicum munere educationis experirentur, crescerent de tuo qui crescerent tibi, alimentisque tuis ad stipendia tua pera enirent, tantumque omnes uni tibi quantum pa-5rentibus suis quisque deberet. Recte, caesar, quod spem Romani nominis sumptibus tuis suscipis. Nullum est enim mamo principe inmortalitatemque merituro inpendii genus digniusquam quod erogatur in posteros. Locupletes ad tollendos liberos ingentia praemia et pares poenae adhortantur: pauperibus 10 educandi una ratio est bonus prineeps. Hi fiducia sui moreatos nisi larga manu lavet, auget, amplectitur, occasum imperii occasum rei publicae adcelerat frustraque proceres plebe neglecta, ut desectum corpore caput nutaturumque instabili pondere, tuetur. Facile est coniectare quod perceperis Ibgaudium, cum te parentum liberorum senum insantium puerorum clamor exciperet. Haec prima parvulorum civium vox aures tuas inbuit, quibus tu daturus alimenta, hoc maximum praestitisti ne rogarent. Super omnia est tamen quod talis es ut 27 sub te liberos tollere libeat expediat. Nemo iam parens filio mnis fragilitatis humanae vices horret, nec inter insanabiles morbos principis ira numeratur Magnum quidem est educandi incitamentum tollere liberos in spem alimentorum, in spem congiariorum maius tamen, in spem libertatis, in spem securitatis. Atque adeo nihil largiatur princeps, dum nihil au-25 ferat; non alat, dum non occidat nec deerunt qui filios concupiscant contra largiatur et auferat, alat et occidat ne ille etiam brevi tempore effecerit ut Omnes non posterorum modo sed sui parentumque paeniteat. Quocirca nihil magis in tua tota liberalitate laudaverim quam quod congiarium das de tuo, ali- ω menta de tuo, neque a te liberi civium, ut serarum catuli, sanguine et caedibus nutriuntur; quodque gratissimum est accipientibus, sciunt dari sibi quod nemini est ereptum, locupletatisque tam multis pauperiorem esse lactum principem tantum: quamquam ne hunc quidem. Nam cuius est quidquid est omni M28 um, antum ipse quantum omnes habet. Alio me vocat numerosa gloria tua: ali autem quasi vero iam satis veneratus miratusque sim quod tantam pecuniam prodidisti, non ut flagitii
287쪽
tibi conscius ab insectatione eius averteres samam, nec ut tristes hominum maestosque sermones laetiore materia detineres. Nullam congiario culpam, nullam alimentis crudelitatem redemisti, nec tibi bene aciendi sui causa ut quae male laceras 5 inpune fecisses. Amor inpendio isto, non venia quaesita est, populusque Romanus obligatus a tribunali tuo, non exoratus recessit obtulisti enim congiarium gaudentibus gaudens, securusque securis quodque antea principes ad Odium sui leniendum tumentibus plebis animis obiectabant, id tu tam inno- 10 cens populo dedisti quam populus accepit Paulo minus, patres conscripti, quinque milia ingenuorum fuerunt, quae liberalitas principis nostri conquisivit, invenit, adscivit. Hi subsidium
bellorum, ornamentum pacis publicis sumptibus aluntur, patriamque non ut patriam tantum verum ut altricem amare con- 15 discunt. Ex his castra, ex his tribus replebuntur, ex his quandoque nascentur quibus alimentis opus non sit. Dent tibi, caesar, aetatem dii quam mereris, serventque animum quem dederunt et quanto maiorem insantium turbam iterum atque iterum videbis incidit Augetur enim cotidie et crescit, non quiam cariores parentibus liberi, sed quia principi cives. Dabis congiaria, si voles praestabis alimenta, si voles illi tamen propter te nascuntur.
Instar ego perpetui congiarii reor adfluentiam annonae. 29Huius aliquando cura Pompeio non minus addidit gloriae quam 25 pulsus ambitus campo, exactus hostis mari, Oriens triumphis Occidensque lustratus. Nec vero ille civilius quam parens noster auctoritate consili fide reclusit vias, portus pate fecit, itinera terris, litoribus mare, litora mari reddidit, diversasque gentes ita commercio miscuit ut, quod genitum esset usquam, 30 id apud omnes natum esse videretur. Nonne cernere datur ut sine ullius iniuria Omnis usibus nostris annus exuberet Quippe non ut ex hostico raptae perituraeque in horreis messes nequiquam quiritantibus sociis auseruntur. Devehunt ipsi quod terea
genuit, quod sidus aluit, quod annus tulit, nec novis indictioni-35 bus pressi ad vetera tributa deficiunt. Emit fiscus quidquid videtur emere. Inde copiae, inde annona, de qua inter licentem vendentemque conveniat, inde hic satietas, nec fames usquam Aeraptus alendis augendisque seminibus ita gloriata est 30
288쪽
ut nihil imbribus caeloque deberet: siquidem proprio semper
amne perfusa, nec alio genere aquarum solita pinguescere quam quas ipsa devexerat, tantis segetibus induebatur ut cum feracissimis terris, quasi numquam cessura, certaret meo inopina siccitate usque ad iniuriam sterilitatis exaruit, quia pi-5ger Nilus cunctanter alveo sese ac languide extulerat, ingentibus quidem tunc quoque ille fluminibus, fluminibus tamen conserendus. Hinc pars magna terrarum, mergi repararique amne consueta, alto pulvere incanduit. Frustra tunc Aegyptus nubila optavit caelumque respexit, cum ipse secunditatis p 10rens contractior et exilior, isdem ubertatem eius anni angustiis quibus abundantiam suam cohibuisset. Neque enim solum vagus ille, cum expanditur, amnis intra usurpata semper collium substiterat atque haeserat, sed supino etiam a clementi sol non placido se mollique lapsu refugum abstulerat, nec- Iodum satis umentes terras addiderat arentibus. Igitur inundatione, id est ubertate, regio fraudata, sic Opem caesaris in-Vocavit ut solet amnem suum nec longius illi adversorum fuit spatium quam dum nuntiat. Tam velox caesar, potentia tua est, tamque in omnia pariter intenta bonitas et accincta ut tri distius aliquid saecul tu passis ad remedium salutemque sum-31 ciat ut scias omnibus equidem gentibus fertiles annos gratasque terras precor: crediderim tamen per hunc Aegrptistatum tuas fortunam vires experiri tuamque vigilantiam spectare voluisse. Nam cum omnia secunda ubique mereariS, non dine manifestum est, si quid adversi cadat, tuis laudibus tuisque virtutibus materiam campumque praesterni, cum secunda selices, adversa magnos probent Percrebuerat antiquitus urbem nostram nisi opibus Aegypti ali sustentarique non posse. Superbiebat ventosa et insolens natio, quod victorem quidem po repulum pasceret tamen, quodque in suo flumine, in suis navibus vel abundantia nostra Vel sames esset. Refudimus Nilo suas copias recepit frumenta quae miserat deportatasque messes revexit. Discat igitur Aegyptus credatque experiment non
alimenta se nobis sed tributa praestare sciat se non esse po-35pulo Romano necessariam, et tamen serviat. Osthaeo, si Vο-let, Nilus amet alveum suum et fluminis modum servet: nihil hoc ad urbem, ac ne ad Aegyptum quidem, nisi ut inde navi-
289쪽
gia inania et vacua et similia redeuntibus, hinc plana et onusta et qualia solent venire minantur, conversoque munere maris hinc potius venti ferentes et brevis cursus optentur. Mirum, Caesar, videretur, si desidem Aegyptum cessantemque Nilum 5 non sensisset urbis annona quae tuis opibus, tua cura usque illuc redundavit, ut simul probaretur et nos Aegypto posse et nobis Aegyptum carere non posse Actum erat de secundissima gente, si libera suisset pudebat sterilitatis insolitae, ne minus erubescebat fame quam torquebatur, cum pariter a te ne- 10 cessitatibus eius pudorique subventum est. Stupebant agricolae plena horrea, quae non ipsi resersissent, quibus de campis illa subvecta messis, quave in Aerapti parte alius amnis. Ita beneficio tuo nec maligna tellus, et obsequens Nilus Aegypto quidem saepe, sed gloriae nostras numquam largior stu-15 xu. Quam nunc iuvat provincias omnes in fidem nostram di 32tionemque venisse, postquam contigit princeps, qui terrarum secunditatem nunc huc nunc illuc, ut tempus et necessitas posceret, transferret referretqu', qui diremptam mari gentem ut partem aliquam populi plebisque Romanae aleret ac tueretur lmssit caelo quidem numquam benignitas tanta ut omnes simul terras ubertet laveatque hic omnibus pariter, si non sterilitatem, at mala sterilitatis exturbat hic, si non secunditatem, a bona secunditatis inportat hic alterais commeatibus orientem occidentemque conectit, ut quae ferunt quaeque expetunt omnes 2 gentes invicem capiant, et discant quanto libertate discordi servientibus sit utilius unum esse cui serviant. Quippe discretis quidem bonis omnium sua cuiusque ad singulos mala sociatis autem atque permixtis singulorum mala ad neminem, ad omnes omnium bona pertinent. Sed sive terris divinitas quae-3odam sive aliquis amnibus genius, et solum illud et flumen ipsum precor ut hac principis benignitate contentum, molli remi semina recondat, multiplicata restituat. Non quidem reposcimus senus putet tamen esse solvendum, sallacemque unius anni fidem omnibus annis omnibusque postea saeculis tanto 35 magis, quia non exigimus, excuset. Satis factum qua civium qua sociorum utilitatibus. Visum 33 est spectaculum inde non enerve nec fluxum, ne quod animos
virorum molliret et hangeret, sed quod ad pultam vulnera PLINI Ep. 17
290쪽
eontemptuni Ne mortis accenderet, cum in servorem etiam n morumque corporibus amor laudis et cupido victoriae cerneretur. Quam deinde in edendo liberalitatem, quam iustitiam exhibuit, Omni adsectione aut intactus aut maior Inpetratum est quod postulabatur, Oblatum quod non postulabatur Insti-5tit ultro et ut concupisceremus admonuit, ac sic quoque plura inopinata, plura subita. Iam quam libera spectantium studia, quam securus favor Nemini inpietas, ut solebat, obiecta, quod bdisset gladiatorem nemo e spectatore spectaculum sa-ctus, miseras voluptates uno et ignibus expiavit Demens ille 10 verique honoris ignarus qui crimina maiestatis in harena colligebat ac se despici et contemni, nisi etiam gladiatores eius veneraremur, sibi male dici in illis, suam divinitatem, suum numen violari interpretabatur, cumque se idem quod deos, idem
3 gladiatores quod se putabat At tu, caesar, quam pulchrum 15 spectaculum pro illo nobis execrabili reddidisti Vidimus delatorum iudicium, quasi grassatorum, quasi latronum. Non solitudinem illi, non iter, sed templum, e lorum insederant nulla iam testamenta secura, nullus status certus non Orbitas, non liberi proderant. Auxerat hoc malum principum avaritia. 20 Advertisti culos atque ut ante castris ita postea pacem sororeddidisti excidisti intestinum malum et provida severitate cavisti ne fundata legibus civitas eversa legibus videretur. Licet ergo cum fortuna tum liberalitas tua visenda nobis praebuerit, ut praebuit, nunc ingentia robora virorum et pares animos, nunc Minmanitatem serarum, nunc mansuetudinem incognitam, nunc se cretas illas et arcanas ac sub te primum communes opes nihil tamen gratius, nihil saeculo dignius quam quod conligit desuper Intueri delatorum supina ora retortasque cervices. Agnoscebamus e fruebamur, cum velut piaculares publicae sollicitudinis 30 Victimae supra sanguinem noxiorum ad lenta supplicia gravioresque poenas ducerentur congesti sunt in navigia raptim co quisita ac tempestatibus dediti abirent, lugerent vastatas dei tionibus terras ac si quem fluctus a procellae scopullis rese Vassent, hic nuda saxa et inhospitale litus incoleret, ageret du 35ram et amiam vitam, relictaque post tergum totius generis hu-3b mani securitate maereret Memoranda facies, delatorum classis permissa omnibus ventis coactaque vela tempestalibus pandere