장음표시 사용
291쪽
aratosque fluctus sequi, quoscumque in scopulos detulissent. Iuvabat prospectare statim a portu sparsa navigia et apud illud ipsum mare agere principi gratias, qui clementia sua salva ultionem hominum terrarumque diis maris commendasset. Quan-5 tum diversitas temporum posset tum maxime cognitum est, cum isdem quibus antea cautibus innocentissimus quisque nunc nocentissimus amigeretur, cumque insulas omnes, quas modo senatorum, iam delatorum turba conpleret; quos quidem non in praesens tantum sed in aetemum repressisti, in illa poenarum Io indagine inclusos. Ereptum alienas pecunias eunt perdant quas habent expellere penatibus gestiunt suis exturbentur: neque, ut antea, exsanguem illam et ferream frontem nequiquam convulnerandam praebeant punctis ei notas suas rideant, sed expectent paria praemio damna, nec maiores spes quam 15 metus habeant, timeantque quantum timebantur. Ingenti quidem animo divusu tus securitati nostrae ultionique prospexerat, ideoque numinibus aequatus est: sed quanto tu quandoque dignior caelo, qui tot res illis adiecisti propter quas illum deum secimus Id hoc magis arduum fuit, quod imperator Ner-2ova te filio, te successore dignissimus, perquam magna quaedam edicto Titi adstruxerat, nihilque reliquisse nisi tibi videbatur, qui tam multa excogitasti, ut si ante te nihil esset inventum. Quae singula quantum tibi gratiae dispensata adiecissent At tu simul omnia profudisti, ut sol et dies non partε25 aliqua sed statim totus, nec uni aut alteri sed omnibus in commune prosertur.
Quam iuvat cernere aerarium silens et quietum et quale 36 ante dolatores erat Nunc templum illud, nunc vere deus, non spoliarium civium cruentarumque praedarum saeVum receptam culum, a toto in orbe terrarum adhuc locus unus in quo optimo principe boni malis inpares essent. Manet tamen honor legum, nihilque ex publica utilitate convulsum, nec poena cuiquam remissa, sed addita est ultio, solumque mutatum quod iam non delatores sed leges timentur. At sortasse non eadem abseveritate fiscum qua aerarium cohibes immo tanto maiore,
quanto plus tibi licere de tuo quam de public credis. Dicitur actori atque etiam procuratori tuo in ius veni, sequere ad tribunal . Nam tribunal quoque exeogitatum principatu est, par
292쪽
toris, nisi illud litigatoris amplitudine metiaris fore et urnatio iudicem adsignat licet reicere, licet exclamare hunc nolo timidus est et bona saeculi parum intellegit illum volo, quia caesarem sortiter amat'. Odem soro utuntur principatus et libertas Quae praecipua tua gloria est, saepius vincitur 5
fiscus cuius mala causa numquam est, nisi sub bono principe. Ingens hoc meritum maius illud, quod eos procuratores habes ut plerumque cives tui non alios iudices malint Liberum est autem discriminis nolo eum eligere . Neque enim ullam necessitatem muneribus tuis addis, ut qui scias hanc esse beneficio-10rum principalium summam, si illis et non uti licet.
37 nera imperii pleraque vectigalia institui ut pro utilitate
communi ita singulorum iniuriis coegerunt. His vicesima reperta est, tributum tolerabile et facile heredibus dumtaxat extraneis, domesticis grave. Itaque illis inrogatum est, his remis-15 sum videlicet, quod manifestum erat quant cum dolore laturiae potius non laturi homines essent destringi aliquid et abradi bonis quae sanguine, gentilitate, sacrorum denique societate meruissent, quaeque numquam ut aliena et speranda, sed ut sua semperque possessa ac deineeps proximo cuique trans-20 mittenda cepissent. maeo mansuetudo legis veteribus civibus servabatur novi, seu per Latium in civitatem seu beneficio principis venissent, nisi simul cognationis iura inpetrassent, alienissimi habebantur quibus coniunctissimi suerant. Ita maximum beneficium vertebatur in gravissimam iniuriam, civitasque Ro-ramma instar erat Odii et discordiae et orbitatis, cum carissima pignora salva ipsorum pietate distraheret. Inveniebantur tamen quibus tantus amor nominis nostri inesset ut Romanam civit tem non vicesimae modo verum etiam adfinitatum damno bene conpensari putarent sed iis maxime debebat gratuita contin-30gere a quibus tam magno aestimabatur. Igitur pater tuus sanxit ut quod ex matris ad liberos, ex liberorum bonis pereenisset ad matrem, etiamsi cognationum iura non recepissent, cum civitatem adipiscerentur, eius vicesimam ne darent. Eandem inmunitatem in paternis bonis filio tribuit, si modo reductus es-35set in patris potestatem, ratus inprobe et insolenter ac paene inpie his nominibus inseri publicanum, nec sine piaculo quodam sanctissimas necessitudines velut intercedente vicesima
293쪽
scindi nullum tanti esse vectigal quod liberos ac parentes saceret extraneos. Hactenus ille parcius Ortasse quam decuit 38 optimum principem, sed non parcius quam optimum patrem, qui πι-um adoptaturus, hoc quoque parentis indulgentissimili fecit, quod delibasse quaedam seu potius demonstrasse Ontentus, largam ac prope intactam bene faciendi materiam filio reservavit. Statim ergo muneri eius liberalitas tua adstruxit ut, quemadmodum in patris filius, sic in hereditate filii pater esset inmunis, nec eodem momento quo pater esse desisset hoc 10 quoque amitteret quod fuisset. Egregie caesar, quod lacrimas parentum vectigales esse non pateris. Bona filii pater sine deminutione possideat, nec socium hereditatis accipiat qui non habet luctus nemo recentem et attonitam orbitatem ad conputationem vocet cogatque patrem quid reliquerit filius scire. 15 Augeo, patres conscripti, principis munus, cum ostendo liberalitati eius inesse rationem Ambitio enim et iactantia et effusi et quidvis potius quam liberalitas existimanda est cui ratio
non constat Dignum ergo imperator, mansuetudine tua minuere
orbitatis iniurias nec pati quemquam filio amisso insuper ad-m fici alio dolore sic quoque abund misera res est, pater filio solus heres quid si coheredem non a filio accipiat Adde quod, cum divus Nerva sanxisset ut in paternis bonis liberi necessitate Vicesimae solverentur, congruens erat eandem inmunitatem parentes in liberorum bonis obtinere. cur enim posteris 25 amplior honor quam maioribus haberetur curve non retro quoque recurreret aequitas eadem Tu quidem, caesar, illam exceptionem removisti si modo filius in potestate patris suisset', intuitus, pinor, vim legemque naturae, quae semper in ditione parentum esse liberos iussit, nec uti inter pecudes sic inter 30 homines potestatem et imperium valentioribus dedit. Nec vero 39 contentus primum cognationis gradum abstulisse Vicesimae, secundum quoque exemit, cavitque ut in sororis bonis frater, et contra in Datris soror, utque avus et avia in neptis nepotisque, et invicem illi servarentur inmunes. Iis quoque quibus per La-35 tium civitas Romana patuisset idem indulsit, omnibusque inter se cognationum iura commisit, simul et pariter et more naturae, quae priores principes a singulis rogari gestiebant, non tam praestandi animo quam negandi. Ex quo intellegi potest
294쪽
quantae benam istis, quanti spiritus fuerit sparsas atque, ut ita
dicam, laceras gentilitates colligere atque conectere et quasi renasci iubere deserre quod negabatur, atque id praestare cunctis quod saepe singuli non inpetrassent postremo ipsum sibi eripere tot beneficiorum occasiones, tam numerosum obli 5 gandi inputandique materiam. Indignum credo ei visum ab homine peti quod dii dedissent. Soror estis et frater, avus et nepotes quid est ergo cur rogesis ut sitis vobis estis. Quid Z pro cetera sua moderatione non minus invidiosum putat dare hereditatem quam auferre Laeti ergo adite honores, capessite locivitatem neminem hoc necessitudinis abruptum velut truncum amputatumque destituet isdem omnes quibus ante pignoribus, sed honestiores perfruentur. Ac ne remotus quidem iamque deficientis adlinitatis gradus, a qualibet quantitate vicesimam inserre cogetur Statuit enim communis omnium parens sum-I540 mam quae publicanum pati possit carebit onere vicesimae parva et exilis hereditas, et si ita graius heres volet, tota sepulcro, tota laneri serviet. Nemo observator, nemo castigat adsistet cuicumque modica pecunia ex hereditate alicuius omVenerit, securus habeat quietusque possideat. Ea lex vicesi-20mae dicta est ut ad periculum eius perveniri nisi opibus non possit conversa est iniquitas in gratulationem, iniuria in votum optat heres ut vicesimam debeat. Additum est ut qui eiusmodi ex causis in diem edicti vicesimam deberent, nondum tamen intulissent, non inferrent. At in praeteritum sub mvenire ne dii quidem possunt: tu tamen subvenisti, cavistique ut desineret quisque debere quod non esset postea debiturus, id est effecisti ne malos principes habuissemus. Quo ingenio, si natura pateretur, auam libenter tot spoliatis, tot trucidatis sanguinem et bona reIudisses Vetuisti exigi quod deberi non m tuo saeculo coeperat. Alius ut contumacibus irasceretur tarditatemque solvendi dupli vel et quadrupli inrogatione multaret: tu nihil referre iniquitatis existimas, exigas quod deberi non 41 oportuerit, an constituas ut debeatur Feres, caesar, curam et sollicitudinem consularem. Nam mihi cogitanti eundem te mcollationes remisisse, donativum reddidisse, congiarium obtulisse, delatores abegisse, vectigalia temperasse, interrogandus videris satisne conputaveris imperii reditus. An tantas Vi-
295쪽
res habet hmgalitas principis ut is inpendiis, tot erogationibus sola sufficiat Nam quid est causae cur aliis quidem, cum omnia raperent et rapta retinerent, ut si nihil rapuissent, defuerint omnia, tibi, cum tam multa largiaris et nihil auferas, 5 mia supersint Numquam principibus desuerunt qui fronte tristi et gravi supercilio utilitatibus fisci contumaciter adessent. Et erant principes ipsi sua sponte avidi et rapaces et qui magistris non egerent plura tamen semper a nobis contra nos didicerunt. Sed ad tuas aures cum ceteris onmibus tum vel maxi- Io me avaris adulationibus Obstructus est aditus. Silent ergo et quiescunt, et postquam non est cui suadeatur, qui suadeant non sunt ouo evenit ut, cum plurimum tibi pro tuis, plus amen pro nostris moribus debeamus. Locupletabant et scum et aerarium non tam Voconiae et 4215 Iuliae leges quam maiestatis singulare et unicum crimen eorum qui crimine vacarent. Huius tu metum penitus sustulisti, contentus magnitudine, qua nulli magis caruerunt quam qui sibi maiestatem vindicabant. Reddita est amicis sides, liberis pietas, Obsequium servis: Verentur et parent et dominos habent. 20 Non enim iam servi nostri principis amici, sed nos sumus, nec pater patriae alienis se mancipiis cariorem quam civibus suis credit. Omnes accusatore domestico liberasti unoque salutis publicae signo illud, ut sic dixerim, servile bellum sustulisti. In quo non minus servis quam dominis praestitisti: hos eniam 25 securos, illos bonos secisti. Non vis interea laudari nec so lasso laudanda sint grata sunt tamen recordantibus principem illum in capita dominorum servos subornantem monstrantem- quo crimina quae tamquam delata puniret magnum et inevitabile ac totiens cuique experiendum malum, quotiens quisque M similes principi servos haberet. In eodem genere ponendum 43
est quod testamenta nostra secura sunt, nec unus omnium, nunc quia scriptus, nunc quia non scriptus, heres. Non tu salsis, non tu iniquis tabulis advocaris. Nullius ad te iracundia, nullius inpietas, nullius furor confugit nec quia offendit alius, 35 nuncuparis, sed quia ipse meruisti. Scriberis ab amicis, ab ignotis praeteriris, nihilque inter privatum et principem interest, nisi quod nunc a pluribus amaris: nam et plures amas. Tene, caesar, hunc cursum, et probabitur experimento sitne
296쪽
seraeius et uberius, non ad laudem modo sed ad pecuniam, principi, si herede illo homines mori velint quam si cogantur. Donarit pater tuus multa, et ipse donasti cesserit parum gratus manent tamen ii qui bonis eius fruuntur, nihilque ex iblis ad te nisi gloria redit. Nam liberalitatem iucundiorem debi stor gratus, clariorem ingratus dicit Sed quis ante te laudem istam pecuniae praetullit quotus quisque principum ne id quidem in patrimoniis nostris suum duxit quod esset de suo Nonne ut regum ita caesarum munera inlitos cibis hamos, opertos praeda laqueos aemulabantur, cum privatis facultatibus velutis hausta et multiplicata retro secum quidquid attigerant referrent Τ44 Quam utile est ad usum secundorum per adversa venisset Vixisti nobiscum, periclitatus es, timuisti, quae tunc erat innocentium vita. Scis et expertus es quanto opere detestentur malos principes etiam qui malos iaciunt. Meministi quae optare Ibnobiscum, quae sis queri solitus. Nam privato iudicio principem geris, meliorem immo te praestas quam tibi alium precabare. Itaque sic inbuti sumus ut, quibus erat summa Votorum melior pessimo princeps, iam non possimus nisi optimum ferre. Nemo est ergo tam tui, tam ignarus sui ut locum istumae post te concupiscat. Facilius est ut esse aliquis successor tuus possit quam ut velit. Quis enim curae tuae molem sponte subeat quis conparari tibi non resormidet Expertus et ipse es quam sit onerosum succedere bono principi, et adserebas excusationem adoptati. An parva pronaque sunt ad aemulandum 25 quod nemo incolumitatem turpitudine rependit salva est omnibus vita et dignitas vitae, nec iam consideratus a sapiens qui aetatem in tenebris agit. Eadem quippe sub principe virtutibus praemia quae in libertate, nec bene lactis tantum ex conscientia merces Amas constantiam civium reolosque ac vividos ani-30 mos non, ut alii, contundis ac deprimis, sed laves et attonis. Prodest bonos esse, cum sit satis abundeque, si non Oeet: his honores, his sacerdotia, his provincias offers hi amicitia tua, hi iudicio florent. cuuntur isto integritatis et industriae pretio similes, dissimiles adliciuntur: nam praemia bonorum Mmalorumque bonos ac malos aciunt Pauci adeo ingenio Valent ut non turpe honestumque, prout bene aut secus essit, expetant fugiantve ceteri, ubi laboris inertiae, vigilantiae
297쪽
sο-ο, frugalitatis luxurias merces datur, eadem ista quibus alios artibus adsecutos vident consectantur qualesque sunt illi, tales esse et videri volunt, et dum volunt, fiunt. Et priores 45 quidem principes, excepto patre tuo, praeterea uno aut alte bro, et nimis dixi, vitiis potius civium quam virtutibus laet bantur: primum, quod in alio sua quemque natura delectat ...denique quod patientiores servitutis arbitrabantur quos non deceret esse nisi servos. Horum in sinum omnia congerebant, bonos autem otio ac situ abstrusos et quasi sepultos non nisi 10 delationibus et periculis in lucem ac diem proserebant. Tu amicos ex optinus legis; et Hercule aequum est esse eos carissimos bono principi qui invisi malo fuerint Scis, ut sunt diversa natura dominatio et principatus, ita non aliis esse principem gratiorem quam qui maxime dominum graventur. mos ergo Io provehis et ostentas quasi specimen et exemplar, quae tibi secta vitae, quod hominum genus placeat et ideo non censuram adhuc, non praesecturam morum recepisti, quia tibi beneficiis potius quam remediis ingenia nostra experiri placet. Et alioqui nescio an plus moribus conserat princeps qui bonos 20 esse patitur quam qui cogit. Flexibiles quamcumque in partem ducimur a principe atque, ut ita dicam, sequaces sumus. Huic enim cari, huic probati esse cupimus, quod frustra speraverint dissimiles eoque Obsequii continuatione per tenimus
ut prope omnes homnes unius moribus vivamus. Porro non 25 tam sinistre constitutum est ut, qui malum principem possumus, bonum non possimus imitari. Perge modo caesar, et Vim effectumque censurae tuum propositum, tui actus obtinebunt. Nam vita principis censura est eaque perpetua ad hanc dirigimur, ad hanc convertimur, nec tam imperio nobis opus
30 est quam exemplo. Quippe infidelis recti magister est metus. Melius homines exemplis docentur, quae in primis hoc in se
boni habent, quod adprobant quae praecipiunt fieri posse. Et 46
quis terror valuisset efficere quod reverentia tui effecit obtinuit aliquis ut spectaculum pantomimorum populus Romanus M tolli pateretur, sed non obtinuit ut vellet. Rogatus es tu quod cogebat alius, coepitque esse beneficium quod necessitas suerat. Neque enim a te minore concentu ut tollere pantomimos quam a patre tu ut restitueret exactum est. Utrumque recte:
298쪽
nam et restitui oporiebat quos sustulerat malus princeps et tolli restitutos. In iis enim quae a malis bene fiunt hic tenendus est modus ut appareat auctorem displicuisse, non factum. Idem ergo populus ille aliquando scaenici imperatoris spectator et plausor, nunc in pantomimis quoque aversatur et danmat 5 effeminatas artes et indecora saecul studia. Ex quo manifestum est principum disciplinam capere etiam vulgus, cum rem, si ab uno fiat, severissimam secerint omnes Macte hac gravitatis gloria, Caesar, qua consecutus es ut quod antea vis et imperium nunc mores vocarentur. castigaverunt vitia sua ipsinu qui castigari merebantur, iidemque emendatores qui emendandi dierunt. Itaque nemo de severitate tua queritur, et liberum est queri. Sed cum ita conparatum sit ut de nullo minus principe querantur homines quam de quo maxime licet, tuo in saeculo nihil est quo non omne hominum genus laetetur et gau-15deat. Boni provehuntur, mali, qui est tranquillissimus status civitatis, nec timen nec timentur sederis erroribus, sed inplorantibus, omnibusque quos bonos facis hanc adstruis la dem ne Osigisse videaris.
47 Quid vitam, quid mores iuventutis quam principaliter so 20
mas Quem honorem dicendi magistris, quam dignationem sapientiae doctoribus habes in sub te spiritum et sanguinem et patriam receperunt studia quae priorum temporum inmanitas exiliis puniebat, cum sibi vitiorum omnium conscius princeps inimicas vitiis artes non odi magis quam reverentia relegaret. 25 At tu easdem artes in conplexu oculis auribus habes. Praestas enim quaecumque praecipiunt, tantumque eas diligis quantum ab illis probaris. An quisquam studia humanitatis prolessus non cum omnia tua tum vel in primis laudibus serat admissionum tuarum lacilitatem agno quidem animo parens tuus hanc antem vos principes arcem publicarum aedium nomine inscripserat: mistra tamen, nisi adoptasset qui habitare ut in publicis posset. Quam bene cum titulo isto moribus tuis convenit, quamque Omnia sic sacis, tamquam non alius inscripserit Quod enim forum, quae templa tam reserata Non capitolium ipsa-35que illa adoptioliis tuae sedes magis publica, magis omnium. Nulli obices, nulli contumeliarum gradus, superatisque iam mille liminibus ultra semper aliqua dura et obstantia Magna
299쪽
ante te, magna post te, iuxta te tamen maxima quies tantum ubique silentium, tam alius pudor ut ad parvos penates et larem angustum ex domo principis modestiae et tranquillitatis exempla reserantur. Ipse autem ut excipis omnes ut expe 485 ctas ut magnam partem dierum interrio imperii curas quasi per otium transigis Itaque non alii et attoniti, nec ut periculum capitis adituri tarditate, sed securi et hilares, cum commodum es , convenimus. Et admittente principe interdum est aliquid quod nos domi quasi magis necessarium teneat excu-Iosati semper tibi nec umquam excusandi sumus. Scis enim sibi quemque praestare quod te videat, quod frequentet a tanto liberalius ac diutius voluptatis huius copiam praebes. Nec salutationes tuas fuga et vastitas sequitur. Remoramur, resistimus, ut in communi domo, quam nuper illa inmanissima belua 15 plurimo terrore munierat, cum velut quodam specu inclusa nunc propinquorum sanguinem lamberet nunc se ad clarissimorum civium strages caedesque proserret Obversabantur soribus horror et minae et par metus admissis et exclusis. Ad hoc ipse Oecursu quoque visuque terribilis superbia in fronte, mira in oculis, semineus pallor in corpore, in re inpudentia multo rubore suffusa. Non adire quisquam, non adloqui audebat tenebras semper secretumque captantem nec umquam ex solitudine sua prodeuntem, nisi ut solitudinem saceret. Ille ta ismen, quibus sibi parietibus et muris salutem suam tueri videm batur, dolum secum et insidias et ultorem scelerum deum inclusit. Dimovit perfregitque custodias poena angustosque per aditus et Obstructos, non secus ac per aperias fores et inritantia limina, inrupit longeque tunc illi divinitas sua, longe arcana illa cubilia saevique secessus, in quos timore et super-3obia et odio hominum agebatur. Quanto nunc tutior, quanto securior eadem domus, postquam non crudelitatis sed amoris excubiis, non solitudine et claustris sed civium celebritate defenditur Ecquid ergo discimus experimento fidissimam esse custodiam principis ipsius innocentiam mae arx inaccessa, 35 hoc inexpugnabile munimentum, munimento non egere. Frustra se terrore succinxerit qui septus caritate non fuerit armis enim arma inritantur. Num auim serias tantum partes dierum in oculis nostris coetuque consumis non remissionibus tuis
300쪽
eadem diequentia eademque illa socialitas interest non tibi
semper in medio cibus semperque mensa communis non ex convictu nostro mutua voluptas non provocas reddisque sermones non ipsum tempus epularum tuarum, cum rugalitas contrahat, extendit humanitas Non enim ante modium diem 5 distentus solitaria cena spectator adnotatorque convivis tuis inmines, nec ieiunis et inanibus plenus ipse et ructans, non tam adponis quam obicis cibos quos dedigneris attingere, aegreque perpessus superbam illam convictus simulationem, rursus te ad clandestinam ganeam occultumque luxum resere. Ergo Ionon aurum eo argentum nec exquisita genia cenarum sed suavitatem tuam iucunditatemque miramur, quibus nulla satietas adest, quando sincera omnia et vera et Ornata gravitate.
Neque enim aut peregrinae superstitionis ministeria aut obseaena petulantia mensis principis oberrat, sed benigna invi-Istati et liberales ioci et studiorum honor. Indo tibi parcus et brevis somnus nullumque amore nostri tempus angustius quam quod sine nobis agis. 50 sed eum rebus tuis ut participes perfruamur, quae habemus ipsi quam propria, quam nostra sunt Non enim exturba-20tis prioribus dominis onme stagnum, omnem lacum, omnem etiam saltum inmensa possessione circumvenis, nec unius culis flumina lantes maria deserviunt. Est quod caesar non suum videat tandemque imperium principis quam patrimonium maius est Multa enim ex patrimonio reser in imperium, quae mpriores principes occupabant, non ut ipsi ruerentur, sed noquis alius. Ergo in vestigia sedesque nobilium inmigrant pares domini, nec iam clarissimorum virorum receptacula habitatore servo teruntur aut laeda vastitate procumbunt. matur intueri pulcherrimas aedes deterso situ auctas ac vigentes Magnum 30 hoc tuum non erga homines modo sed erga tecta ipsa meritum, sistere ruinas, solitudinem pellere, ingentia opera eodem quo extructa sunt animo ab interitu vindicare muta quidem illa et anima carentia, sentire tamen et laetari videntur quod niteant, quod requententur, quod aliquando coeperint esse domini sci-Mentis circumfertur sub nomine caesaris tabula ingens rer Imvenalium qu sit detestanda avaritia illius qui tam multa concupiscebat, cum haberet supervacua tam multa. Tum exitialis