Tractatus pathologicus

111쪽

TRACTAT ΡΑ THOLOG. Idus regio calida , 'umida : nimia cautio ab omnibus injuriis aeris: desidio somnolentia , humidior crasis hu

morum , C.

Supervacaneum est causarum harum actionem fuse eXplicare,cum ex supradictis abunde liqueat. Siquidem , vel leviter attendenti facile perspicuum est his , vel debitum nutrimentum fibris crescentibus subtrahi , unde eXtenuan tu vel humorem iisdem tacit infundi, unde molliuntur vel demum solitum in easdem spirituum fluXum coerceri,

unde relaXantur.

De causis morborum qui ad organicas

partes pertinent. X organicae, seu strumentariae , peccant quadrupliciter : confor malisne , magnitudine , numero in collO-catione sive stu. Primo quidem , tria sunt ad summum vitia conformationis : nimirum in ura nutata , in laesa asperiti vel levitate is in meatu sive axitate male se habente. D v

112쪽

Figura quidem itiatum, multis variissque modis 1'. in ipsa generatione : sic infantium non pauci in lucem veniunt varie distorti, vari, valgi gibbi, c. I ' in partu , Obstetricum imperitia

quae partes Xiturientis foetus , qua temere tractant, Varie contorquent '.

Nutricum imprudentia, quae tenero infantium artus , fasciis deligandos, a I componunt; ψ' ictu fortuito, casuve ab altiore loco . quo ossa luxantur , Vel

Confringuntur; ' Chirurgi incisciti . qui ossa, fracta , luliatave vitiose restituit, vel laborantis impatientia, qui ossa

reposita loco denuo movet , 6'. inaequa-ὶ nutritione, cujus ratione partes , insequaliter crescendo , multifariam des ormantur ut in rachiticis; ' demum humorum decubitu intra quasdam partes quorum collectione tumefactae parteS varie laeduntur penes figuram . ut in Omnigenis tumorum speciebus. Loe: ita vero aditur, cum parteyna tura laeves Xasperantur.' id autem accidit , ' ex tumefactione glandularum

granofarum, quae sub partium superficie latent i quidem tumefacite prominent partem que Xasperant, ut in raucedine

113쪽

catarrhali, in Verrucosa cuti asperitate Pa . ex subitanea , nimiaque exsiccatione , qua Carneae, tendineaeque fibrae impensius constrictae , interserti glandulis prominenti locum faciunt, ut in rati-Cedine , quae a VOCiseratione , Vel incalescentia immodica producitur , aut eci vi Phlogo si qua illae intumescunt 30. ex confrictione subitanea tendinearum sbrarum , quae intimius compactae, immersas glandulas prominere faciunt , ut cuticontigit , dum frigore Xterno Xaspe

ratur.

Ratione contraria, laeditur asperitas quotiescumque parte , natura asperae laevigantur id autem sit haerentisau moris copia , qua distentae partes laeves fiunt, ut in tumoribus cujusque partis Ob servare est. Tandem meatus, pori, caVitate male se habent, dum distorti , dilatati

coarctati sunt praeter naturam.

Disto quetur quidem , 1'. a tumefactis glandulis ad itis: sic in visceribus quibus .cumque constat glandularum tumefactione vasa sanguifera Circumrepentia distorqueri 2 P. ab extraneo corpore , duro renitanta interposito, a glande , V. g.

114쪽

berculsisscirrho is scrophulo is , steatoma tosis uetus appositos varie distrahentibus: ut in cirrhis, scrophulis, cancris quibusvis ' a materia scida , in ductuum interstitiis horrente , b inspijsata : ut in suffusione in glaucomate crystallino vitreo humori contingit; Q. ex mutar, itu naturali sic utero in alterutram hypogastri partem prolapso, perVertitur

naturalis vaginae magnitudo. Dilatantur Vero ductus, portue, φωcontinuata humoris secretione : sic in seno patentiora sunt oscula ductuum secretoriorum, quam in puero, Caeteri paribus,' ' Corporum duriusculorum trans

missione , quae Lin lateribus inferunt sic tubuli irini seri granis tartareis uritiae commiXtis si ureter transmisso calculo: sic biliseri ductus crasses acta Minduratabile ampliantur 3'. contractione coΠνul- sud brarum radiosarum circumferentiam ductus retrahentium i in mydrias pia pilla dilatatur , contradiis fibris radiosis iridem efformantibUS.. Coarctantur demum sextuplici modo, Obstruetione, compressione, angustatio ne, constrictione, col lapsu coalitu.

115쪽

IV. OUructio sit , vel ab humor quovis glutinos , viscido , pingui, purul Cnt . tenuioribus ductibus impaeto inhaerenter ut in viscerum quorumcumque Obstructionibus vel a duriore corpore intrus Q ut in majorum ducta una obstructionibus, urethrae , V. g. a Calculo urina

Tio: meatus Choledochi a calculo biliario. q. Compre si ductibus quibuscumque infertur , Vel a corpore eXtraneo

premente, glande, . g. plumbea, i nul 1clo peti carnibus intrusari Vel a tumore juxta oborto , scirrhos , steatomatoso, strumoso, c. vel ab osse quocumque lu- at Me loco moto PVel a vasis sanguiferis circum repentibus nimium repletis , distentis vel demum a parte quaViS

foetu gravi in praegnante. 3'. Angustatio ab unica Causa pendet nimirum a tuberculo qualicumque internae ductuum Dciei adnato, glandulae cujusdam tume factione : sic intestina in leo : sic rethram in stranguria quandoque angustari observationibus compertum fuit. Q. Confrictio inducitur a contractione Con- vultiva fibrarum annularium ductum Cin gentium, Vel musculorum quorumcum

116쪽

que ductus eosdem coarctantium scpo. de sphincteris convulsione post sectionem ni in fistula sic laryn convulsio

ne musculorum laryngeorum in hystericis constringitur. IV. Collapsus causas agnoscit binas, nimirum vel laXitatem parietum duetis efformantium, Vel ductuum eorumdem vacuitatem : priori modo, in extenuatis jachecticis, ob spirituum defectum posteriore Vero, in hae morrhagiam passis, vasa solent considere. 60. Demum coalitus diutinum collapsu nisequitur , lympha, quae a parietibuS XsIdat, applicitos parietes sensim con glutinante Deo pacto vena Materis umbilicales obliterantur in exclusis infantibus. Secundo , magnitudo morbosa bifariam est si praetermodum aucta aut imminuta sit. Augetur autem vel in universo corpore 'Vel in parte peculiari. In universo

quidem corpore 10. a nutrimento Opi Oso, uberi accommodato ut in athleticis Constitutionibus; Io a pinguedine nimia intra 3rtes Congesta ut in Nicomacho Smyrnae ori 3'. a seros humore partium ConteXtum laxante δε inundante ' ut is anas arca, seu leucophlegmatia.

117쪽

Augetur vero in parte peculiari a prae ternaturali tantum partiktum Ore , Cede- malos , cirrho so, erysipelat Os , aut inflammatorio ut frequenter accidit. Similiter magnitudo imminuitur , VeI in toto corpore , Vel in parte peculiari. In toto corpore, Vel defectu, vitiove

succi nutritii; ut in phthisi, arasmo Consumptione , c. vel defectu spirituum animalium , qui partibus instillati nutritioni, ut par est , favent : ut in psexaplegia. In parte peculiari ex iisdem causis aQ. scilicet, defectu lymphae nutritiae , ob compressas, constrictas V arterias quibus advehitur Pav. desectu spirituum influentium it in paralysi particulari; sq. dolore partis, quo advocatus spirituum fluxus nimius, parti conteXtum

ita adstringit, ut succus nutritius in si nuari vix possit unde Xtenuatio : ut in artubus fractis, luxatis, anchylosi assectis , rheumatismo laborantibus in C.

Tertio, partes numero peccarit, Vel eXCedente, vel deficientes excedente quidem, vitio tantum consorinationis ut cum sextus adest digitus, vel alterum Caput

ut in monstrosia partubus D seunt ei

118쪽

sariam ; Q. conformationis viti ut cum En unicuS, aut quatuor tantum di

giti sunt a' ablatione partis postia tum , quod accidit, vel sectione , vetustione , vel putrefactione , vel fri

gore.

Quarto denique , compo stio partium peccat , vel in sit , vel in conneXi

Insitu quidem , quando partes situm nativo alienum occupant , quod sit I'. Vitio ipsarum me partium , quae pondere auste sponte prolabuntur : Comentum pinguius viam sibi facit per abdominis annulos in hernia sic uterus praegnans in vaginam devolvitur a Vitio partium continentium IUVe grandioribus foraminibus perviae sint , ut Cum per laxatos abdomini annulos provoluta intestina hernia faciunt sive accidentariis causis discissae sauciatae fuerint , ut tim per Vulneratas abdominis membranas , musculosque , intestina foras prorumpunt isive demum ita aggesta materia Oppleantur , Ut con Clusae olim partes expellantur , sic oppletis ostium acetabulis , facilis inde unitotum ostium luxatio;3'. Vitio ligaminumi

119쪽

quibus connectuntur ut cum uterus CXtrorsum prolabitur , laxatis suis ligamentisci aut os quodpiam luXatur X eadem causa Ao demum auSa Ua- Cumque Xterna, partem e loco suo X- turbante ut in fracturis, 'uxationbbos quibuscumque frequens est. Partes Vero peccant in connexione

duplici modo : 1'. si uniantu , quae debent est separat se a 4 separentur qua debent esse unitae. Uniuntur autem quae debent esse separatre o Q. Vitio conformationi , ut imperforatis, sive atretis Lin iis quibus podex , vel os occlusa sunt; o. O litu partium ulceratarum iu digiti erosi uniuntur sic palpebrae ulcerata COMlescunt , nisi caveatur ' conglutinatione , quae fit ab interposita lympha eo pacto pulmone pleurae , adeoque costis adhaerescunt. Tandem separati , seu solutio a tium unitarum a pluribus causis infertur quae supra propositae fuerunt, in recensendissolutionum differentiis ideoque , ne hic frustra repetantur . inde desumendae

sunt.

120쪽

ART. II. De cassis morborum partes suidas assia

eientium.

De causis morborum chyli. HYLUs, ut supra dictum est, quadru pliciter peccare potest, quantitate, qua litate cossentia, motu . Primo Quantitas chyli vitiosa est , si nimia , vel si solito parcior sit : in mia quidem est si , alimenta euchyma, e pepta, copiosa assumantur in si sermen. ta chylopoea multum actuosa, Mener-gica fuerint. Contra vero solito parcior contrariis causis, nimirum si pauca dyspep ta alimenta comedantur si fermenta digestiva , quibus confici debent, in chylum converti , inertia sint. Secundo , multiplicia sunt chyli vitia

penes qualitatem , quae tamen in praecedentibus id quatuor capita haud a