Tractatus pathologicus

121쪽

Congrue revocaVimus. I Q. Ratione qualitatis vitiatae, chylus peplus est , a)cum alimenta usurpantur pepla , Vel

dyspepta , quae succorum digestivorum energia dis lui fermentari, adeoque in laudabilem chylum , probumqueCon Verti , Vel non possunt , vel aegrδpossunt tales sunt brassicae, cepae , allia asparagi, acetaria,&c. b cum fermen ta chylopce , vappida Metaeta sunt, ideoque destinatae actioni imparia. 20. ratione quantitatis vitiatae, chylus est , vel serosus , vel caseo sus , vel butyrosus praeter naturam Serosus quidem est , a ii alimenta , quibus utimur , humidiora sint ut olera quaecumque , pisces fruetias horidi, acetari , c. b si nimia sit potatio , praesertim queorum potulentorum, ut aquae, vel vini aquosi

oligophori, quae intempestivi ingeruntur , dum digestio confecta est Caseosus vero est, a si edulia lactea, vel a seos fuerint , ut lacticinia is casei qualescumque b si cibaria farinacea

sint, e vegetabilibus Ora fermentatis , Ut castaneae , Oryga, hordeatum c si potulenta quantitate deficiant, quae crassum , viscidumque chylum inde con-

122쪽

fectum diluanto liquefaciant. Deni-ique butyrosus , a si alimenta tenuiore adipe, sive Xungia, reserta sint ut capone saginati , caro pinguior b si fercula adhibeantur , adipe butyro , larido , Variisque aromati condita , ut ea cupediarum genera , quae Vulgo pates, agotiis , terrines appellantur c si esculenta , in sartagine oleo , vel butyro fri X unt ut multiplex piscium genus: d si nimius choco latae usus sit, quae Olea continet Volatilia,Nevecta. 3'. Ratione qualitati mutatae .chylus est vel salinus, vel sulphureus, verterreus .Salinus quidem, a si nimius sit salsamentorum abusus,tum e piscibus, tum in animalium carne b), si nimio sale culi.

Dario, Cibaria, etiam euchyma, X prava

consuetudine, inspergantur ut iis so- Iemne est quibus palatum jam hebes est. Sulphureus vero , a si cibaria pinguedinem , quas sebaceam , habeant, ut ovilla , sed imprimis bubula caro adi- positor b si esculenta melle , saccharo, cesse ut condita sint ut bellaria quaevis; c si potulenta crasso pinguique sulphure foeta sint ut vinum musteum , hydro-

mel, c. Terreus demum si edulia

123쪽

TRΑ ΤΑΤ. ΑΤ H tos. 93 terreis partibus abundent , ut legumina omnigena , caro leporina , caro Vium palustrium, radices sere Omnes esculentaei b si aqua, quae potatur, lutulenta sit, ut in locis paludosis si vinum terreum sit . ut in quibusdam regionibus. o. Ratione qualitatis mutatae , chylus est acidus, aut acido-salsu , acer , aut sal so-acer , salsus aut salso muriaticus. Acidus quidem , aut acido salsus, a si alimenta acida sint, aut acidO- austera:

ut fructus horae immaturi b si in victum frequentilis adhibeantur alga

sic aceto condita cc si bibatur vinum acescens, aut immaturae vitis; ta si frequens abusus sit liquorum X Omphaci , ex limonibus, e grossulari , Cum saccharo confectorum si bel- Iaria immo dic edantur , dulcia, mellita , saccharata , defruto condita quae, Ccim acido occulto scateant, facile solent in ventriculo acescere 1 si tristi tia moeror rodat, si sollicitudo anxium habeat, si detineat studium contumax aut meditati gravis r quia tunc spiritus parcius fluunt ad organa digestiopis, lentius inde chriosis perficitur , as

124쪽

tandem morain calore , acida in cibariis sepulta ita evolvuntur, ut liquamen chylaceum acore inficiant; g si nimia fuerit segnitiem desidia , quia inde pultamen chylaceum diutius haeret in ventri- Culo , eaepressionis desectu , qua ulterius

urgeatur, atque adeo mora , ut supra dic tum est, solet acescere. Contra Vero acer,

aut falso - acer sit , Ci si edantur cibaria

acria, aut sals -acria inualia sunt cepae , allia, piperata, aromata Omnia, c.

si immodicus fuerit usus sinapis, qua solent esculenta intingis o si immoderate potentur liquores spirituosi , sale

alcatino sceti ut Vinum meracius, spiri tu Vini, Vel purus, Vel variis condimemtis alteratus si decoctum cata 'quod acrem naturam manifest obtinet, post ingestos cibos copiosius assumatur ; e si iracundia fervidior, aut eXercitia Corporis nimia fuerint haec enim fermentorum digestivorum quantitatem ycrimoniam augent, adeoque chylo Vitiosam a Credinem ex accidente commmnicant. Denique falsus, aut falso muriati eus, a si victus quotidianus sit ex sal samentis , V. g. piscibus salitis, aut car

sil ut iis vel sum induratis , C.

125쪽

subsalsa sint, ut in locis mari vicinioribus, ubi aquae dulcis penuria plerumque est. Tertio, peccat chyli conjisent id, 10 si aquosior , fluxiliorque sit a Q. si crassus viscidus, lutulentus 30 si coagulatus, grumosus sit. Chyli suiditas, de aquos ias nimia pendet, Ca ha usu alimento rum humidiorum, ut sunt fructus omnes horaei; b in potatione nimia, re quentius .intempestive repetitari coab inertia fermentationis quae tenuioreS solum δε aquosiores cibariorum partes

dissolvit Contra chyli crassities lutulenta producitur, a ab alimentis crassis, viscidis, farinosis, quae chylum Caseo sum suggerunt, ut supra dictum est a parciore potu ab immoderato

Interaneorum calore , qui potulentorum

ta fermentorum chylopoeorum energiarii cibaria ita intime dividunt, ut solita potulentorum quantitas , iis diluen, dis impar sit ut in biliosa, nidorosa, Matrabitaria indigestione.Tandem chyinli coagulatio in grumos abacore induci, tur, quem adVentilium, a causis externis phtinet, aut Mea spontaneiun quando r

126쪽

Quarto motus chyli vitiosior est , s cia latior aut tardior sit Citatior est, Ci silichylus in primis viis abundet; b si

organa chyli trusioni prospicientia, Blidain vegeta sint ut in athleticis constitutionibus; e si corpus exercitio immoderatius defatigetur a quia inde, Validioribus viscerum motionibus , chylus fortius Xprimitur. Contra motus tardior est si chylus parcior fuerit ; b si organa , traducendo chyl faVentia , languida sint ut in Xtenuatis, cachecticis c si vita deses, sedentaria fuerit , quia e torpentibus infimi ventris visceribus , chylus, debilius , tardiusque protruditur ad ascen

sum o

127쪽

De causes morborum sanguinis. V de causis morborum chyli modo diximus , lucem haud paucam iis praeserunt , quae de causis morborum 1anguinis dicturi sumus sanguis enim totidem x iisdem modis peccare solet. quibus ipse chylus, videlicet quantitare, qualitate, conisi senti , is motu.

Primo , Quantitas sanguinis dupliciter morbosa est , si abundet. si deficiat

Praeter modum. Augetur autem sanguinis copia , vel ver, vel apparenter tantum Vel , ut

in plethora vera degitima, a si chylus

ipse abundaverit ex causis supra memoratis; i si vita deses, otiosa dedentari , somnolenta sit si mens, vel nullis , vel blandis pathematis exerceatur si nulla vel pauca venus ; unde parcior perspiratio , parciorque humorum quOrumcumque secretio , qui a sanguine solent secedere c si evacuatio quaedam, vel supprimatur , Vel imminuatur,

ut menstrualis in mulieribus haemoris

128쪽

borant, incretio urinarum, C. Appa, Tenter Ver , ut implethora spuria , sive notha si nempe cruor , e calore orgasmo , Xcandescat rarescentia majus quam antea spatium occupet,

. asseque impensius distendat. Imminuitur contra, ab si chylus desecerit, Vel parcias suggeratur; b)si vigiliis, laboribus exercita vita sit si animi

pathemata vehementiora , frequentiora sint si effraenata venus quia tunc ube'xior perspirationis , caeterorumque humorum secretio sanguinem exhaurit g

c si gravis haemorrhagia praecesserit

CX Vena, aut arteria discissa , aut ex Catamen iis immodicis: dysi nimia fuerit Cujusdam humoris separatio : ut in alvi a X , sudatione immodica , urinae proflu

Secundo , innumera fere sunt quali- ratis vitia in sanguine : possunt tamen commod ad quinque capita reVocari, ut supra circa chylum praestitimus. Itaque I Q. Sanguis, ratione qualitatis , impurus est , si vitioso partium heterogenea una consortio inficiatur illae autem partes tu e sanguinis puritatem inquina mi

129쪽

sunt, a puris guttulae , quas ab in ternis abscessibus , vel ulceribus, sanguis circulando legit: D mineralia metalli-CaVe corpuscula, quibus aquae potabiles frequenter impraegnatae sunt, in regio. nibus Venarum metallicarum feracibus;

e mlasmata, sive Huvia quaecumque vitiosa , aeri confusa , .sanguini quomodocumque transmisi integrantes flocci chyli crudi , pepti , dissiculter coctibilis aQ. Sanguis ratione qum litatis , vel est serosior, vel brosor, vel partes globulosas purpureasque --to plures continet Serbior est, a sichylus serosiis suggeratur ob si aer humidus , nebulosus, pluviosus sit, qui partes queas sanguini per respirationem, aut per cutis spiracula, communicei c si retineatur humor aquolacquispiam, ut urina e suppressa aut imminuta naturali ejus excretione ς d si sanguis ita dis luatur, unde idem serum,

sui juris factum, a caeterorum princi- Piorum consortio extricatum , ubertim supernatet: vel si h contra cruor ita coaguletur, ut e densatis interstitiis serum CXprimatur grumosque coacti sanguinis sopiose circumfluat: haec autem postr

130쪽

na causa apparentem tantum seri redun dantiam infert a caeterae prius recensi'tae eram ejusdem exuperantiam Jn sanguine producunt; ibi olor esst; a sit

Chylus caseosus, viscidus, lutulentus fuerito b si serum copia defecerit , quo cruoris partes diluantur .lique fiant deest autem serum in sanguine Fel quia orgasmo febrili, exercitio nimio dissipatur ves quia evacuationibus immodicis, sudatione nempe alvi flu-X , urinae profluvio exhauritur I cas sermentativus , circulatorius sanguinis motus ita minuantur, ut in fibrosia sanguinis partibus atterendis .concidendis haud satis sussiciant a Partes

globulosos urpureas solito plures continet.'

a si chylus butyrosus subministretur; b si sanguis aucta fermentatione ,

circulatione minutius concidatur , adeoque fibrosae parte quas habet in purpureos globulo fore omnes sensim facescant, inqchanismo quem in Physiologia explicavimus. 30. Sanguis ratione qualitatis est modo salinus , modo sulphureus, modo terreus ; Salinus sanguis issicitur, a chylo salino , quem prim3 vin transmittunt b retento humor o tuovis salia , . . sudore , hutnore