Tractatus pathologicus

91쪽

TRACTATUS

PATHOLOGICUS.

PARS ALTERA, De causis.

sam morbi nosse interest, ut cum morbus oppugnatur remediis causa simul possit removeri eo sine , primae Pa- thologiae parti, quae de morbo tractat, succedit Pars altera , quae de cauis ins-Cribitur quaecumque autem de his dici debent, duabus seetionibus possunt facile comprehendi, quarum prima de causis in genere , posteriore ver de causis 'particulari agemus.

92쪽

TR ira tantum de causis in genere

quaeri possunt I'. quid sint ; 2'. quotuplices sint 3'. quae sit genetalis earumdem agendi ratio. HinCima tantum futura sunt hujusce sectionis Capita. quorum uno de natura is desinitione causari altero ei de disserentiis causarum Ptertio demum de generali earum dem actione disseremus.

93쪽

De natura, definitione causa.

ficillimum olim fuit, causam in medico sensu recte definire : quia Aristotelicis placitis nimium addi sti , eodem nomine , non modo causas efficientes sed Causas quoque formales, materiales , nates, una Comprehendebant, qua tamen postremas a Ver causae conceptuplurimum ex se abhorrere nunc Omnibus liquet. Imo vero haud parum est etiamnum dissicultatis in tradenda legitima causae definitione, qui etiamnum , usu ita VO- lente , solent, sub communi cauis no

mine , confundi, tum causae ericientes , quae morbum reVera faciunt, tum causae, seu , ut melius dicamus , Conditiones sine quibus non, quae praesenteS morbum quidem non producunt, sed absentes ne produceretur impedirent.

Hinc nulla aptior causae definitio esse potest, quae res ita diversas complec

94쪽

Me morbum producit, et morbo producendo quomodocumque concurrit. Priore definitionis parte causas es5- Cientes intelligimus , quas solas causa' rum nomine insigniendas esse facilescen seremus, si usus permitteret eas enim. 11Ve proXimae , sive remotae fuerint morbum semper ver Messicienter in ferre certum est. Poseriore vero causas . sive conditiones. rne quibus non indica anus, quae licet ipsae morbum non faciant, huic tamen faciendo quadantenua Concurrunt, dum sua praesentia comos lent conditionum syndromen , qua

rum absentia morbi productio inhil ei

95쪽

De causarum disserentiis. sunt ac multiplices causaurum mobificarum differentiae ; possunt tamen facile ad quatuor capita reVO-

Cari.

Primo nimirum, causa alia est per se, alia per accidens causa morbi perbe, ea est quae morbum propria cinsita vi, atque actione directa producit: si1 alimenta acida, austera, dyspepta, Varias obstructiones inserunt. Causa Ver per accidens, ea est quae non directa actione , sed interventu alterius cujusdam dispositionis, morbum excitat: sic nimius liquorum ardentium usus obstruetiones parit per accidens , quoniam , intensio-x sanguinis mutu, quem excitat , id quod tenuis est sensim dimat, ac inde superstes crassamentum in colatoriis facit haeret. Secundo, causa alia est principalis, alia adjuvans, alia sine qua non Causa prin-3ipalis, ea est quae primum praecipuuar

96쪽

effectui motum dat sic uberiora artarea' partis praesentia in sanguine est causa principalis calculi renum , Vel calculosa I una concretionum. Causa adjut ans, sive concausari ea est quae sola effectum non producit, sed principali auxiliatur, sic cardiacum praeposter datum in inflammatione, gangraenam invehit, in calculo uenali non dolente, inflammationem .Penia auialsa fine qua non, ea est quae ipsa morbum nullo modo producit , sed ne qua morbus produci non O- te, sic vitiosa ductuum renalium amplitudo , est causa sine qua non , concretionum calculosarum.

Tertio, causa morbi alia proxima est , alia remota Causa proxima , est quae morbum omissi, medio producit causa Vero remota , est illa inter quam Sc morbum aliae intercedunt sic irritatio intestinis illata , causa est proxima diarrhoear fructus vero horaei immaturi,

Causa remota.

Quarto demum , causa alia est videns si e ex erna , alia interna causae evidentes sive externae , ea omnia sunt ita aecumque exterilis posita , Vel a rebus

corpus nostrum constituentibus diversa i

97쪽

morbos solent inferre. Sub dividuntur in necessarias, monneces arias Necesaris eae sunt quae necessari nos assiciunt δε quas Vitare nullo modo possemus illae autem sunt

numero sex I'. ad Da'. cibus solus: 3'. motusi quies: θ'. XCreta retenta: ' somnus & vigilia 6'. enim pathemata vulso sex res non naturales dbcuntur , quia inter res naturales, qua corpus Constituunt , si sieternatur3les, qute illud laedunt, natura mediae sunt clam utiles vel noXiae efficiantur, probene vel male utentium ratione. Non necessariae vero sunt quae sortuito contingunt, nec ad ordinarium Vitae usum pertinent:

ut letus gladii, vel lapidis, morsus fe

rarum,

Causae internae sunt, quae intra corpus latent, nec sensibus, sed artificiosa conjectura, Cognosseuntur. Subdividuntur pari modo in antecedentem Conjunctas Causa illa antecedens dicitur, quae Conjuncita prior est,in mediate per eam morbum e scit Conjuncta Vert, quae morbum producit iccacochylia in primis viis nidulans causa est antecedetis: sanguini vero commiXta,

98쪽

causa est conjuncta febris. Causa autem conjuneta, vel est coniuncta simpliciter, vel Conjuncta continens conjuncta simpliciter est, qua po- ista ponitur morbus, sed qua sublata non

tollitur Sic posito ictu gladii, ponitur

vulnus , sed sublato non tollitur Conjuncta continens, ea est qua posita ponitur morbus qua sublata tollitur: sic posita materia obstruente fit obstructio

quae aufertur ea sublata. Caeterum, notandum est causas, quas recensuimus , in morbis omnibus non omnes dari imo contra ViX unum Orbum esse, cui omnes Conveniantu sed ha

rum alias in his, alias in illis reperiri, atque inde tam multiplices differentias qui hua thores scatent, desumptas esse.

99쪽

CAPUT TERTIUM.

De generali ausarum Midentium actione., in P Uri humanum rith constitutum ci connaturali statu desciscere, morbosum, que essici non potest , nisi causae cujus' dam interventu Corporibus enim omni bus solemne est , ut in eodem statu ex se Constanter permaneant, nisi ab extrinsequa causa inde dimoVeantur. Hinc liquet, causas omne , quae Cor. pus morbosum quomodocumiti essio Ciunt, externas sive evidentes primario esse , quas ideo Graeci aptissimo nomine Procatareticas , sive primigenias appellant, quandoquidem prima sunt morbo Tum Omnium principia. Eas in praecedenti Capite in necesi rias non necessarias distinximus, Communiorem doctrinam secuti: has quiadem varias atque multiplices esse illasse

id sextuplici numero comprehendi sub nomine rerum nonnoturalium probgyh

100쪽

At Vero nunc clarioris doctrinae gra tia , satius, commodiusque videtur, cau Ias hasce omnes procatarcti in ad quatuor

tantum Capita reVocare: I'. ad ea ut intra Corpus quomodocumque hauriun tur M'. ad ea quae a corpore quacunque Via emittuntur, vel debent emitti 3'. ad ea quae corporis habitu circuna flandula tur M'. demum ad ea quae in animati corpore gerunturin Xercentur. Itaque quadruplex Causarum proca tarcticarum genus , sumpta , egesta circumfusa, in ipso corpore e Xercita quorum generalem agendi modum sum

i natim hic explicabimus, dein fusius ii sequentibus eχ posituri, Primo quidem, interius usumpta sunt,

cibu&, potuS, aer, mediCamina , Venendia demum quaecumque per meatus pubmontim, Cutis, pudendorum, c, intri

mittuntur.

Cibus autem morbos roducere potet, triplici ratione , quantitate, qualitate, a timendi modo. q. Quantitate, si co si or , ut in helluonibus Paut parciolfuerit, ut in jejunis. 2'. Qualitate, si apii ta , vel e spepta sint, atque adeo vel non coquantur, Vel RSre tantia coquat