장음표시 사용
51쪽
Qiiid elo Vetna tralatio Pulsante autem eo ad ostium ianuae Lucag. κραγαντος si λ ββη β Am ad bis et, χων, . Erasmus. Cu pulsasset aute Petrus ad ostiu vestibuli. Stunsca .auanqua dictio 'rexe di vestibulu&ianua sonat: hic tamenno illa pro vestibulo accepit se videtur Lucas sed pro ianua vi vetus interpres tradurit quid cinest ostin vestibuli Saluid si nullii ea domus habebat vestibi illi quod nodes domus habere solent sed diuitu tantii ac potentu. Vestibulii aute frequenti graece di Moab ν aut χρο- ολ auex. Simili errore deceptus est cui eo quod sequitur prae gaudio no aperuit ianua di graece dicit ces vi χαρας iἱε Μν πυλοῦν prae gaudio no a perust vestibulii traduxit. Irin eo no ferendus quod peto quod statim subiungitur sed introcurres nunciaust stare Petruante ianuae graece drui σῖγμασα ἰα πωγγs M UAM 'ον πετρον tu τ πιλοῦνας sic ille trasserendii celait. Sed intro curtes renunciauit stare Petrist ante vestibulia. Cuem vestibuluit Aulus Gellius libro . to .ci p. s. eκ autoritate
Cecilii Galli refert non sit in ipsis aedibus nem pars aedium sed locus litante ianuam domus vacuus per que a via aditus accessust ad aedes est: cum deκtra sins stram inter ianuam tectam quae sunt viae iuncta spaciti relinquitur. atl ipsa ianua procul a via est area vacanti intersita: quod poterat esse ostium vestibuli Si inde quomodo puella illa nomine Rhode nolui illa aperire vestibulum dici potest: cum vestibulit area sit sub dio late undique patens per quam a via in domum fit aditus. nomodo autem Petrus stibat ante vestibulum Nam si ante vestibulum stabat: in via erat di vestibulum erat illi medium inter viam di domum ergo non ad fores domus stabat sed in via. Vides quod in conuenietitia eκ falsa Erasmi interpretatione sequantur: quae minime sequuta forent si a vetere tralatione nequaquam illa discedere voluisset. Bitea ab era Vetus tralatio . Populus autem acclamabat des voces non homini . Lucas.
ura bat voκ deiecno hominis. Et in annotationibus. Des voces φωνή εει idest voNdes. Stunica. Videtur Erasmus per hanc suam interpretationem significare quod cocionante Herode populus illi acclamaueritvoκdes di non hominis idest voκ haec tua Herodes diuina est non humana. Loge vero aliter se habet sensus Apostolicae historiae io enim Lucas hie sentit populu laudasse Herodis vocem quod sonora videlicet illa esset di quasi de caelo milla: sed quod populus illi acclamaueri ta noua deo deum videlicet illii adulatorie appellando. Decepit Erasinu dictio P non cum accenm graui scribi debuit sed cum circiim flexo S subscripto scenim hoc loco dativi casus non nominatiui cruasi dicas populus autem abat dei voce Sion hominsaidest ea voce qua deo acclamarent non qua hEusebius Caesarieti eccIesiasticae historiae libro secundo capite decimo hanc referens historiam Rumno interprete des voces legit ut vetus tralatio osic enim ait.Cum populus acclamaret ei des voces tino hominia statim inccnssit ei angelus diis eo quodio dederit gloria deo. Eκ Iosepho item librotatum .i'. manifeste hic locus eκplanatur sic enim capite septimo Eusdem Aggrippa ait. Igit m teritu annis udeo coplesset in regno venit in Caesarer quae primit' turris stratonis appellabas ibit spectaculu ad honore Caesaris p. te celebrabat ad qua festillitate ostiis puinciae multitudo nobiliti simul Nicertiouenerant. Secunda vero spectaclitorii die stola vestit undio argento coteκtavi textus esset valde mirabilia venit ad Theatrum incipiente die di primis radiis scoriete dimissis argeti claritas reperciissa fulgore reddidit valde perspiculi di oculis tisipientib formidandu . Moκ aute adulatores voces fauorabiles emittebat quae nec illi bonae pveritate videbantur deum scilicet appellantes eum ait dicentearpiti' esto
52쪽
nobis quia licet hactenus te velut hominem timuerimus: attamen Iam nune superioris naturae te et Te cdspicimus . Has autem voces reκ nequaquam opescuit nec
impia eorii verba copreisit Scaetera. O uod vero Aggrippa iste de qii Iosephus N Herodes deritio Lucas idem ipse fuerit hoc est Herode Aggrippa cognominatus: docet idem Eusebius eo libro Scapite quae supra citauimus. Cu enim his laria hanc e Iosepho retulisset quo illam Apostolicae historiae consonare ostenderet ista subiuniat. Cum in caeteris quam plurimis Iosephum tum in his tam integrediuinae scripturae escordare valde miratus sum cood vero videtur in solo regis vocabulo vatiare cum S tempus S actus dores eundem ostendant fuisse possibile
est sicut in aliis quam plurimis iudaeorum nominibus inueninans etiam hunc eupPlici vocabulo nuncupatum quorum altero Lucas altero usus sit Iosephus.
Uet' trala. Et cua Papho nauigasset Paul'Sqcum erat.Lucas. ἐναχιεm A tam si v αφρυ- - ων παυλον. EraLCMautea Papho soluissent ii quies Paulo crat. alio Stunica . Erasmus qui Ioannis capite. ι . Laurentium Vallam ait non agnouisse formam graecanici sermonis cum pro eo quod illic vetus tralatio hahet Multi autem eκ Iudaeis venerant ad Martham ex Maria pro quo graece legitur nisi αἰ- μαρια μι- αν graece esse Laurentiit diXetit ad eas quae erant circa Marthati Matiam: cum graeci dicere sint soliti quoties Platonem volunt sigi illicare τι αμ, πλατωνι palam Isit teXtu euangelico Iudaeos illos no ad eas inuisendas venisse quae circa Martham erant di Mariam essed ad illas ipsas ut consolarentur easdemtre suo hoe loco sui oblitus eum sic transferre debuisset Cum autem a Papho soluisset Paulus eκcluso Paulo eos qui cum Paulo erant solvitre ait E ipsa autem graecanica dicendi forma in hisqnae sequuntur liqiudo costat Paulum cum suis a Papho nauigast e: aut ostendat Erasmus eκ Apostolica historia necesse est ubinam Paulus interim remanserit. Vetus vero interpres non ignoralia videtur graecanicam dicendi proprietatem imo copiosius illa reddidisse cii per I aeca illa verba PauIumtiqui cum eo erant a Papho soluisse significauit Noenim relictis sociis Paulus illinc soluerat quod inerudita Erasmi traductioe fecisse videbatur.
Vetus tralatio Factistest aute in Iconso ut si in ut introirent synagoga iudaeoru In se fore Erasmus in annota. Cin Iconin ciuitatis sit nomeno regionis Iconii diccdia erat no cie ab inprela Iconio Sut aute duae hui' nominis altera Licaoniae altera Ciliciae de qua hic loquis. Stunica. Noadeo superstitiosus erat ecclesiasticus interpres ut ad latinae poli' lin sidciinia reniguae Pprietate di curiosas gramalicorii obseriisti desispicere curaret qua ad reddedu giri graeca verba bona fide id quod facere saepe solet est eis graece ἰ istulo, idest in Iconio. ian no sine alitoritate id fecisse videtur. Siquide ut apud Briscianu libro a.de costmctioelegitur latini irequenterimari me historici ablativis tuturm praepositione prenitivis di dativis in loco significati m habeti byut in Tyroi Tyrio in aurominio pro Taurominii Sin Sorte pro Sortit. Quod vero Erasmus ait de Iconio Ciliciae ciuitate Luca hie agere nescio unde id ille acceperit.Dicitur erra supra cap. 13. Paulula sui cu eκ Papho soluisset venis. in Pergen Paphiliae ac deinde Perge transita Antiochia Pisidiae peruenisse e Antiochia vero Pisidiae in Iconium notamen addidit in qua Iconii Ciliciae ne an Licaoniae. Apparet autem eκco quod Limonia Pisidiae sit coterminae Antiochia Pisidiae in Iconiu Licaoniae no Ciliciae illos peruenille: quod ea quae sequuntur cofirmare videntur cum Paulum S suos Lucas dicat
ea Iconio ad Lystram di Derben Lycaoniae ciuitates confugisse ibit euangelizasse.
53쪽
Error Era Uerustralatio. Uri fratres audite me Symon narrauit Sc Lucas Gyρε αδεχ
in annotationibus. sic ait συμε , idest Symeon haud scio utrum errore perperam scriptum: an quod nihil intersit inter Symonem di Symeonem nisi quod Symeon hebraice dicitur graece instrea voce Symon ut a saul lautus. Stuns . Hoc loco Erasmus Theseo Oecolampadio prorsus neglecto quem de dictione hae hebraica cosultum oportuerat quasi boni aliquid reperisset supradicta omnia eκ Laurentii Vallensis annotationibus ut plerumc facere solet ad verbum fere transtulit Sesendum autem no errore perperam scriptum esse in graeco Symeon pro Symon nec aliquid inter symeonem si symonen intereste sed cum hebras hoc nomen sic scribatu vixqua quod hebraei raptim Symona ferunt:graeci cotractionem illam me litterae cum mattendentes pro Symon quod hebraice dicim Symeon nonunquam trad ere: sicut d in plerist id genus nominibus facere cosueuerunt. No igitur hebraice dicitur Symeon graece infleκ voce Symon via Saul Saulus ut Erasmus caecutiens eκistimauit Alioqui a Symon Symonus illi diiulsent: sed hebraice dicitii Symon digraeci sena apicem qui mem litterae subiicitur in e vertentes Symon intensius protulerimi. nisi Obbi, Verus tralatio . Paulus vero electo Syla profectus est. Lucas παυλο aqvi λεωλUDa esse ἀχαν ζ ἡλιε. Erasmus Paulus vero allecto Syla profectus est. rei est i tunica. Osri lassi praecipit vitandam esse ani phibologiam nune verbo satia dubio usus est Sion ab allis intelligendo nisi ab his qui in latina lingua fuerint eruditi1simi ginc allegere pro eligere dictum aliquando legerint. Alioquin eristimabit fortalle imprudens lector allecto hoe loco non electo signis re sed ab allicio verbo quod attrahere blandiciis lonat deductu melle. Aut igitur a vetere traductione discedendum nullo pacto erat: aut quaerenda erat dictio quae non tam manifeste tu contrarium sensum caderet.
Urapolim M Venis tralatio . Et sequenti die Neapolim. Erasmus in annotationibur. Non a i ta nunc in Italia occiapant Hispani sed altera Cariae in Asia. Ti,iacas es Stunica inras non conuitioruίλας ut aiunt άμα tu merebatur quidem hoe ciuitaton, Ioco Battauus ille nolo Sarmatam diceres cum Neapolim italio ciuitatem quam cum regno illo Siciliae citra pharum quod ab ea nomen accepit haereditario iureti sedis Apostolicae priuilegio ad quam regni illius institutio imprimis pertinet ac proinde iustissimo bello ab iniustis posscisoribus vendicatam Hispans hodie possident: occupare illo hoc est nullo it isto titulo sed tanquam tyrannos detinere impudentissime blateret. Satis illum pro hac blasphemia poenas dariarum arbitraboret sturpiter hoc loco in re ad geographia pertinente lapsum ostendero. Non enim de Neapoli Catiae Lucas hic intellexit ut Erasmus e stimauit: neq; per Cariam Apostolus pertransiuit quam Ionge ad sinistram reliquit manum austrum versus sed cum eκ Mysia venisset Troadem ac visio ei per noctem ostensa esset qua in Macedoniam ire rogabatur a Troade soluens recto cursu venit in Samothracia di sequenti die Neapolim Sinde Philippos quae est prima partis Macedoniae ciuitas colonia. Haec enim refert Lucas eκ cuius verbis facile apparete Troade quae est in oraminoris Phrygiae Paulum soluisse ac inde venisse in Samothracia quae insula est Aegaei maris indem in Europam transfretasse Neapolim mappulisse quae citutas est Thraciae quam hodie Napoli de Romania vulgo vocant: e eLNeapoli Philippos Macedoniae ciuitatem peruenisse.
54쪽
Vetus tralatio. Et tempora quidem huius ignorantiae despiciens deus. Lucae. τι ς δ. Iin χρῖνας si αγνο ας πῖρων ο εος Erasmus . Et tempora quidem huius ignoranuae cum dissimulasset deus . Et in annotationibus . Interpres intelleiat eκ alto videns id enim dixit despiciens. At bi PG, est veluti dissimulareticum videas perinde te gerere quasi non videas . Stunica . Non hic interpres intellerit despiciens dest in alto videns ut Erasmus putauit sed despiciens posuit pro negligens alioqui desuper aspiciens transtulisset Osud enim opus erat dicere tempora ignoranti m alto videns deus. oeus ignorabat e alto deum cuncta conspiceres Est igitur huius litterae sensus deum praeterita tempora veluti neglevisse despeκisse ac nihili aestimat se haec enini omnia significat verbum vj psi praeter proprium significatum, apud nos despicere Brutus in epistola ad Lycios, Plutarchus in eius usta refert Δια
ευεργεσ es ιο ντες τα perta raro M lxx κασι rex πατρIPH. Nod a Guarino Veronensi ita in latinum versum est. Xanthii beneficium meum contena nentes insepulchro desperationis patriam posuere.
Vetus tralatio. Erant autem scenofactoriae artis Lucas. Is M t y Minoiel re Scenofacto, τεχνM. Erasmus. Erat autem ars illorum teMere aulaea. Et in annotationibus hae ria ars iam
aulaeorum tmendorum artifices fuerit.
Stunica. Nescio ego quis Erasmum docuerit scenofactoriam artem aulaeorum t endorii artificium significare cum dictio ipsa graeca iniso troibi composita sit ta si rem idest eN tabernaculo Aeoic verbo quod facere significat quasi diaeris tabernaculorum factores hoc enim dictio ista proprie eκ graeco sonat non aulaeorum t endorum artifices ut Erasmus improprie ac nerudite transtulit Constat enim tabernacii lorii opificem Paulum Apostolum misse quod Origenis Homilia. I p. super Numerorum librum facile apparet eo loco ubi illud eκ prophetia Balaam edisserens Oduam pulchra tabernacula tua Iacobi tentoria tua Israel pro quo LM.traduκerunt O uam bonae domus tirae Iacob tabernacula tua Israel post multa si e consequenter intulit , nde mihi videtur non fortuito contigisse ut Petras quidem di Andreas ct filii Zebedaei arte piscatores inuenirentur Pantus vero arte faber tabernaculorum. Et infra. Vt sicut illi e piscatoribus piscium piscatorea hominum facti sunt: ita Suste a faciendis tabernaculis terrens ad caelestia tabernacula costruenda trantianis sit. Diuuet praeterea Chrysostomus in illius operis quod de laudibus Apostoli Pauli mira rerum ac verborum affluentia composuit Homilia quarta de Pauli artificio mentionem faciens sic inquit. Et Paulus eum illa arte vilissima tantam potuit inspirare virtutem quantam pse rerum testatur effectus. Homo enim ignobilis abiectus S circunforaneus qui artem mercebat in pellibus sitantum virtute progressius est ut vi triginta annorum paci, Romanos Persas ct Parthos S Medoad Indos S Scythas ct Aethiopes di Sauromatas ct Sarracenos di omne prorsus humanum genus sub iugum mitteret veritatis. Responde igitur unde iste opife vilicae publiciis flans in loco artis suae ac scalpellum manu gerens ita ut ipse philosophatus si di alios docuerit philosophati gentes scilicet Murbes ait regiones nec vim in se sermonis ostendens. Et paulo infra.Ostia vero nec de proseisone clam merit ipsius discipulus ostendit dicens quoniam manebat apud Aquilam Priscilla propterea quod eiusdem aula essent. Erant enim
55쪽
scenosisto fiae artis. Hactenus Chrysostomus. Cusus M verbis liquido patet sceno
sectoriam artem nomiisse aulaeorum teκendoru opificium ut Erasmus somniauit: sed tentoriorum potius siue tabernaculorum quae Nipsa eκ pellibus quom confisciebantur non quidem crudis sed maceratis ae elaboratis quibus imbres ac pluuiae imprimis arcerentur. Vndet dris Moysi praecepit ut operimentu tabernaculi testimonii depellibus faceret, legitur Eκodi cap. 26. ubi dicitur Facies di operimentualiud tecto de pellibus arietum rubricatis di super hoc rursum aliud operimentum de hyacinthinis pellibus. Et capite. 36. Fecit di opertorium tabernaculi de pellibus arietum rubricatis: aliudi de super velamentum de pellibus hyacinthinis oeulqundi pelles solii pro ipsis tabernaculis siue tentoriis positae reperiuntur secundo Regum. I. Diκit David ad Nathan prophetam. Vides ne quod ego habitem in domo cedrina: arcades posita sit in medio pellium .inio repetens scriptura primo Paralipomenon. 7. Arca autem inquit faedetis domini sub pellibus est Canticorum quot capite primo Nigra sum sed formosa filiae Hierusalem sicut tabernacula Cedat sicut pelles Salomonis: idest sicut tentoria Salomonix. Esaiae .s . Dilata locum tentorii tui ct pelles tabernaculorum tuorum eκtende Hieremiae. q. Repente vastata sint tabernacula mea subito pelles meae . Et capite. io Non est quivi tendat ultra tentorium meum S erigat pelles meas. Abacuc tertio. Pro iniquitate vidi tentoria Aethiopsae turbabuntii pelles terrae Madian. Et vide secularibus quom libris testimonia proferamus Festus Pompeius libro prsm Adtibernalia inquit habitator continuae tabernae quod genus donaicilii antiquissimum Romae fuit se testimonio sunt exterae gentes quae adhue tabulatis habstant aedificiis . vade etiam tecta castrensia quamuis pellibus contegantur tabernacula tamen dicuntur. Idem libro tertio Contubernales dicuntur a tabernis quae fiebant M tabulis unde S tabernacula sunt dicta licet eintentoriis Meinpellibus fiant.
EX CAP. XIX. κ, aritis, Vetus tralatio. In scola tyranni cuiusdam. Erasmus in annotatIonibus. Ambilin o propitii gunt hic interpretes tyrannus hoc loco primatem ac potentem significet an pro
ΘΠ prium sitioni in Is vocabulum . Sed quid scholae cum tyranno. Deinde si nomen est proprium cur addidit ται proinde suspieor fuisse laccessum magnatis alicuius in quo solitus sit occiari quandoquidem schola graecis sonat occium. Stunica . Tyrannum hoc Ioco non priniatem ac potentem siue magnatem aliquem significare led propriuille viri nomen eκ eo imprimis apparet quod eidem additum est miro . Est enim graecis usitatus hie loquendi modus praeseriim cum is de quo agitur ignotus est . sic infra hoc capite λιμωταιος γή τας νοματι αργυμ soc idest Demetrius autem quidam nomine argentati is Et capite. 2I. αγαγο σπαθμ ενιδω θι μνασον τινι κimel αρχούω μαικ di idest Addducetes apud que hospitaremur Mnasonem quendam cyprium antiquum discipulum. capite. 22. ωανἰα δετις αγὴ ἰυσεβοῦς idest Ananias autem quidam vis plus Marci etiam rapite
reuntem quendam Symonem irenaeum Ioannis. II. D δετις αθ ενων λαὶ i5ς Ecb hirari: adest Erat autem quidam languens Lazarus a Bethania. Secundo Macchabaeorum sint . ελεαῖαν. τις των κωπευον α γραμματε- idest Eleazarus quidam
de primoribus scribarunt. Apparet ergo Tyrannum hoc loco nomen esse proprium viri alicuius qui Ephesi scholam idest ludum litterarium tenebat in cuius schola utpote loco ad id aptitsimo Paulus quotidie disputabat. Siquidem Tyrannum fuisse olim nomen hominis proprium in Seneca apparet in libro de breuitate vitae
56쪽
WH sie alti Tyrannus iis rea diligentiae sene qui post annum nonagesimum
m arationem procurationis a C. Caesare ultro accepisset componi se in lectodi velut eManimem a circunstante familia plangi iussit Sc Tyrannion qu 1 fuit grammaticus cuius Strabo libro tertio decimo fecit mentionem. Vetus tralatio Demetrius autem quidam nomine argentarius Lucas rim Trina soli τριος διτi ἶνί σι αργυροιο σοι. Erasmus Demetrius autem quidam auri faber . Et argenti sabia in annotationibus. Argentarius alias latinis S mensarium significat S num mniarna verum hoc Ioco sonat opificem S sculptorem argenti quem nos aurificem siue auri fabrum vocamus. Est enim αργυρικο σι ab incidendo argento dictus. Sinnica . Diuersat nomina sunt auri&κ argentarius S sicut ad illum aurea te ad hunc argentea referuntur Esaiae. o. clivo Hieronymo interprete. Nunquid sculptile conflabit faber aut aurife auro figurabit illud Simius argenteis argentarius Cu vero hoc loco Demetrius iste αργυροκμος dicatur non ab incidendo argento ut Erasmus putauit,sed ab elaborando: d eius opus fusisse dicatur argenteas aedes Dianae fabri re quid opus erat pro argentario quod optime a vetere interprete traductum hi erat auri fabrum perperam transferreSVetus tralatio . in ephesi quis enim est hominum qui nesciat Ephesioni Nili,
esuitatem cultricem esse magnae Dianae Erasmus in annotationibus Cultricem es dictio signi se magnae Dianae. Vsus est inquit peculiari verbo νε- , o quae vo composita est tm Uinuam νεως templum di κιρ virgo quod nomen tribuunt Dianae di Proserpinae. Ephesiorum igitur ciuitatem meo vocat quod illic esset templum illud toto orbe
Stunica Non semel sed iteram Erasmus Roterodamus hoc loco Iapsus est primum cum diκi κ. κν dest virginem Dianae S Proserpinae tributum cum sola Proserpina hoc nomine a graecis vocata suerit. Deinde cum G eo ciuitatem Ephesiorum rito 'eis appellatam eristimauit quod illic templum esset Dianae dest , ἡ ut ipse putat. Non enim νε tb a νεως S M dictus est sicut nec ακέοι sed a deici quod prisca lingua ornare significat dictus est in idest templi ornator Mis ope idest aedituus aut templi minister. Inde verbum νεω eoi quod significat administrare vel tractare res sacras idest ad templa pertinentes. Vnde Saulius Pollo του ονομπικου libro pri in μαπα των ειυς εραπεειναν describens idest nominadiis inseruientiunt sic ait. ιι si τῶν ιέων ε πιπειτα ἱερ6ς νεωκίζοι. ακοροι M. idest Deorum autem ministri siue cultores Sacerdotes Neocori. Zacori. Defestiustatibus quom deorum in eodem libro agens Proserpinae festum a Dianae celebritate dili Ut sic dicens κίει ταρα σικελι ιυς ε αμια. su σι σι ν αρτεμιδος αρτεμ ισια. φε ια idest Proserpinae festum apud siculos Theogami idest diuinae nuptiae N Anthes otia idest stori seria in vero Dianaeisanalia. Ephesia verissime igitur ac elegantissime interpres ecclesiasticus.pro iis, o cultricem transtulit.
Cisa a ciuitas illa Ephesiorum aedilita esset ei ministia idest proprie cultri di ornatrix templi illius famigeratissimi Dianae Ephesiae quoel ducentis di viginti annis a tota Asia factum est, autor est Plinius naturalis historiae libro gestimo
Vetus tralatio. Inuenimus hunc hominem pestiserum. Erasmus in annotationibus Graecis inquit non est pestiferum sed Misior est pestem'iiemadmoduexitialem eritium vocant ea uter.
tum .isendum est Misui praeter pellam pestiferum quoi siue pestilent r
57쪽
significare Psalmo ensm primo ubi nos legimus. Et in cathedra pestilentiae non sedit: in graeco habetur , - και De Miμοῦ bini καιισεν idest Et incathedra pestilantium non sedit sic enim interpretati debere in Hieronymo apparet qui si, planationibus super Prophetas sepiis me citat hunc versum ad hunc modum traductum. Primo praeterea Macchabaeorum capite. Io .Et conuenerunt aduersus eum viri pestilentes e Israel in graeco sic legitur, πισin,χε αν 'di 'αυγνῶν 'ρε λ μ lh σραήλ. Et eodem libro capite. i .auonia quidem viri pestilentes obtinuerunt
regnum patrum nostrorum: graece sic πῖ pi ανδρ λοιμοὶ κατεκρα nia αν - βασι
nrtemonen Vetus tralatio . Et leuato artemone seiundum anrae flatum tendebant ad lit
dum tine sue Sciurica Cum in textu Erasmus sic traduκisset ut vetus tralatio habet in an
π.-'I notationibus rursus alter transtulit is, d α' ινα est sublata inquitali uini inter antemna quasi artemon antemnam hoc loco significaret. Sciendum igitur artemo P ii nem vocem esse latinam non graecam tametsi in graeca scriptura ea Luca utatur. Solent enim euangelistae dictiones interdum latinas graecisum miscere quod hebrael utpote Romano imperio paretes pro suis iam illis utebantur sicci pio , idest censum apud eosdem legimus ast 44 ἡMro κα σωρ δ' . . . . idest Licet censum Caesari dare an non .E Pήνωιον idest denarium φέρετε lucis, et in dest Afferte mihi denarium. Et λώτιον est Iinteum is λα Θων λεντιον δε ετ εα,υ, idest Et cum accepisset linteum praecin κlt se. Et σικα sco pro sicariorum Actuum et I in t αγαγων i mi renas τους τετρακιχιλ- ,δρας , σικα iis pro quo latine legitur Et eduxisti in desertum quattuor milia virorum sicariorum . Ad eundem quos modii S artemonem Lucas hic posuit latinam quidem dicti m. Sed mihi diligentius indaganti quid nam artemon significaret nequaquam hanc dictionem huiuloco conuenire visum est. Si quidem de artemone apud struuium libro decimo de Architectura capite tertio si e legimus cum de machina quadam ad sublinanda onera ageret qua Polyspaston ait appellari. In radice aute machinae collocatur tertia troclea ea aute graeci pagonia nostri artemone appellant. Ea troclea religatur ad machinae radicem habens orbiculos tres per quos traiecti funes traduntur hominibus ad ducendu Iabolenus praeterea iurisconsultus libro ultimo Digestorii nutulo De verboru significatioe lege alii Malum inquit nauis esse partem artemonem autem non else Labeo ait: Niserius est quia plerael naues sine malo inutiles essent ideoc pars nauis habetur. Artemon autem magis additamentum quam pars nauis est . anibus4κ verbis manifeste apparet ne partemonem antemnam esse ut Erasmus existimauit neq; genus qtiodam veli amplissim imi utinusdam interpretantur verum huius litterae sensum subodorantes. Nam cum machina sit ad leuanda onera eκcogitata ut vitruvius ait di additamentum potiua quam pars na uisit inquit Iabolenus quomodo velum esse potesta Ast lectio velum hie intellim debere mani fine reclamare videtur . Nam cum in littus quod prope viderant navim impellere cogitast ent laκatis gubernaculorum itincturis ac sublato veloidest in altum tetrato secundum aurae flatum tendebant ad littus Cimittat hic sit verus sine dubio sensus horum ciborum libet Gistimare corruptum hunc esse locum S in graeco b in latinoo a τε i. idest antemonem a Luca scriptum fuisse id spaulatim aiptorum vitio aut eorum praesumptione qui scripturas emendare nodubitant in artemonem degenerasse: quod unius tantum litterulae mutatione acci
58쪽
dere potum Est alutem Antemon velu quod potest facilius obliquari B quo nautae in summo tena pestatis discrimine utuntur. Autor huius vocabuli Antemon Seius significationis Perotiis est Sypontinus vir quide eruditissimus nisi forte illi ipsi ethopus patrono quem mihi defensorem paro ut Terentius ait. Nullum quippe citat testimonium quo suam sententiam fulcire videatur . Quaerant igitur diligentius hac de re sacrarum littaerarum studiosi ego enim nihil amplius inuenire hactenus Porus quam quod supra dictum est. Vetus tralatio . auosdam super ea quae de naui erant Luca si ἰπὶ τ ε tribo his
νων, κα του πλαιου Erasmus Partim in quibusdam nauis fragmentis. ω ab erauno Munica Per hanc Erasmi tradu tionem videtur navim illam in qua Paulus μης, Romam vinctus aduehebatur confractam fuisse ac in eius fragmentis nonnullos in vinctis enatasse si inaufragii periclitum euasisse. Caeterum tange aliter se res habet non enim in nauis frigmentis enatare potuerunt uintegra adhuc esset nauis arenae tantii haerens sed vel in doliis vel in aliis qui buscunc e his quae innani ferebantur ut fieri videlicet solet est naufragiii imminet idi significasse Lucasus detur cum graece diκit ιυς erit τἰνων mi tacti του πλωου. Sod vere ac pro prie verus interpres tradi it cum dixit quosda super ea quae de naui erant vasa per hoc significans alis aliaeκ his quae nauis portabat. Non enim in rupes viventorum adacta nauis impegerat ut subito frangeretur vim in eius fragmentis enatare vectores potuitsent: sed cum in vadosa littora nati igantes incidissent impegerunt navim ut Lucas ait rora quidemira manebat immobilis puppis vero soluebatiu avi maris.OIid quod di id quod antea dicitur idest caeteros alios in tabulis ferebant ad doliam caetera id genus vasa verba haec esse referenda apertissime demostrat.
EX EPISTOLA AD ROMANOS 4 CAP. I.
ETVS tralatio. De filio suo qui factus est ei in semine lixis
m δαβ P. Erasmus. De filio suo qui genitiis fuit m se non natu mine Dauid . Et in annotationibus Laurentius inquit valla mauult genitus aut natus quam lactus: cuius equidem sententiam in praesentia nec probo nec improbo certe genitus esset si scriptum esset divisi Caeterii pronomen ei quod additur in latinorum codicibus in nullis graecoriam inueniturin caetera. Stunica inii Laurentium Vallam sequutus in trum traduκit genitus: nunc quasi sui oblitus aut omnino poenitens Vallae sententiam ait se in praesentia nec probare nec improbare . Et cum Valla dicat graece potius elle genItus natus illi Erasmus adiecit Sciendum vero dictionem volo is se positam nec genitum nec natum significare sed factum ut vetus interpres traduxit. Ad hoc eniti quod genitimi significaret aut natum eum duplici.ν. scribi debebat di per.ω. mega idest 'hicissi G. Sicut Lucae primo latam , D. λονδε σα αγιο .Rλκφωσε λυιος Φεά adest Ideo id quod nascetur ene sanctum vocabitur filius dei.
Origenes quocrita hic videtur intelleγisse cum in homiliis haec edisserens Ast.
59쪽
Fama est autem sine dabio id quod prius non erat secivadum carnem . Ambros ua item qui factus est legit S subdit Eum qui erat dei filius secundum Osistum sanctum idest secundum deum quia deus spiritus est e sine dudio sanctus est factu
dicit iuina carnem dei filium e semine David iuxta illudit verbum caro factu est vicia unus sit dei di hominis filius Christus Iesus c. Ei vero pronomen quod hic in graeco non est mel in latinorum antiquissimis codicibus inuenitii quos Erasmus cum diligenter in euangeliis conspeκisset raro aut nunqua in reliquis noui testamenti libris consuluilla videtur. lux,,,imi Vetus tralatio Osri estieuedictus in secula amen Paulus. . t. lux. - ζιhndictu sive τιυς α εας αμήν . Erasmus Osui est laudandus in secula amen. notauda, a Munica. Admonet Erasmus in annotationibus se ob radiores e vertisse laudandus . Caeterum nescio quid hie rudiores offendisset si benedictus legissent ut graece habetur ἰυλογειν enim benedicere sonat non laudare: dc tua. - benedictus non laudandus. Lucae primo Benedictus dominus deus istaed pro quo in graeco dicitur ἰυλι---- οιὰς ι plurimis locis. EX CAP. II.
- Vems tralatio. Si autem tu iudaeus cognominaria. Paulus. ιδ σν-α est νομα di Erasmus. Ecce tu iudaeus cognominatis. legendam ii . Stunica .Hoc loco graeca esse corrupta manifestum est ae G li R dest si antem
Isi idest eccia a dest ecce ab imperitis scriptoribus deprauarum id quod terius ipse Apostolicorum verborum liquido ostendit. Si autem inquit tu iudanas cognominaris S requiescis in lege non acquiescis, satis inerudite ac improprie Erasmus traiistulit ἰοαναπαυου Et cum ista omnia unico spiritu protulisset: quasi orationem resumens.
si igitur inquit doces alium te ipsum non doces into ita Origenes legisse ridetur ut vetus tralatio habet idest si autem non ecce sic enim ait Primo nam vhoe obseruandum est quod non diκlt de eo si autem tu iudaeus ea sed si iudaeus cognominatis: quia non idem est esse ludaeum S cognominati sudaeum Se Athana sius praeterea si legisse videtur non ecce cum totum hunc locum edisserens post aliquanta se intulit. Nam si vel praeceptor sis inquiens quae vero sunt legis non egeris nil prodest quin e ibet maioris cruciatus occasionem. EX CAP. III. vinea, te Vetus tralatio. Si autem iniquitas nostra iusticiam dei commendat Paulus. re interp*ας A paruis αμοῦ .. λδ ασύνων συνήδε. ιν Erasm s. oeiod si iniusticia nostra dei
iusticiam constituit. Stunica. α ilia licet inlustum proprie sonet saepenumero tamen transsertur pro iniquod si pro iniquitate. Nam cum iusticia in aequitate cosistat recte iniquus idest non aequus iniustus appestatur di iniquitas iniusticia. At vero συνIς, a verbuvnde συν- ambiguum est: nam ct constituere significat S commendare unde mi; αταβι dicuntur commendatitiae epistolae . Hoc autem loco commendationem id verbum significare e Origene apparet qui in Homitiis Apostolica haec verba edisserens post aliquanta se ait. Si enim nostra hoc est hominum iniusticia dei iusticiam commendat: non Hic poena digni homines videbuntur per quos iusticia dei probabilio habetur clarior S infra. Et iusticia eius per hominnm iniusticiam comprobatur . Ergo cum dirit probabilior habetur commendabilior signia care voluit ali id ipsum sensit cum comprobatur intulit idest commendatur . Simile verbum habetur insta capite quinto ubi dicitur συγ ἡσι ό που Ioia που πιαπινις ouis ubi Erasmus pro ιν is,ur commendat ut vetus interpres traduxiti
60쪽
Vetus tralatio peccatum autem non imputabatur cum Ira non esset. PauIus Imputabat
αμαρτία R ' Ἐλεγειο νι, τις Ῥα. Erasmus. Porro peccatum non imputatur 2 letacum non est leκ. Et in annotationibus ελλογ&ω inquit idest imputatur praesentis putatur. temporis ut sermo sit absolutior Sc. Stunica Evspso dicendi modo manifeste apparet in veteribus graecorum codicibus unde interpres noster haec traduκit ἰλλογειτο idest imputabatur hoc loco fuisse: alioqui non erat ille tam stupidus amigraecae imperitus linguae quem eiusdem peritissimum S in sanctis scripturis eruditissimum fuisse eiultimamus ut pro λογ&tia quod praesentis est temporisci imputabatur per imperfectum praeteri a tum transferret. Loquitur enim Apostolus semper de praeterito a principio istitis clausulae . Est autem hilius litterae sensus. Peccatum semper in mundo fuit eκ quo scilicet primus praeuarscatus est homo per quem peccatum in mundum introiuit: verum cum nulla esset te quae pec tum puniret: non imputabatur siue reputabatur peccatum illud quod peccatum erat Per legem enim cognitio peccati ait Apostolus sit pra capite tertio. Et infra capite septimo. Sed peccatum non cognous nisi per legem . Nam concupiscentiam nesciebam nisi te diceret non concupiisces. Ergo hoc loco per imperfectum praeteritum legendum est ac licinii idem Ambrosius legit S subdit. In Adam omnes dicit peccasse sicut supra memoraui: Susipad legem datam non imputatum esse peccatum S caetera.
Vetus tralatio. Sicut emper inobedientia viai'hois peccatores costituti sunt mulis. 1
Erata'. uemadmoduenis inobedietia uni'hois peccatores costituti iii in 'multi. M
Stunica Graeci codices qui antiqui simul Semendati censentur tini: vi hoc
loco habent id est costituti sunt no ,τεςα άιδι idest costituti fuimus, Elafiniim i. i. omni pressus liber continet qua e causa sie ille traduκit ut supra κprellimus quod nauum. ipium sequentia indicat cum dicitur ita Sper unius odi dientia iusticostituentur mul
λοί. Non enim diγit constituemur multi ut responderet ad constitnti fuimus quod Erasmus posuit: ed constituentur ut ad illud responderet quod diκerat collituti sunt. Atq; hoc quidem modo rigenes egit idest costituti sunt: dc lacundu hanc littera hunc locum longius κPonit Athanasius quot ad hunc modum legit S subditi Non enim rei eiusdem repetitio est ut apparet: sed cum diceret superius sicut peri unius delictum sic per unius iusticiam: ntine quid sit unius delictum interpretatur primiti quid in obedientia sit per quam constituti sunt peccatores multi id est homines luppliciis obnoκil Smortis rei: quidve sit unius idest Christi insticia ait*hanc esse mortis obedientiam di crucis mortem per quam obedientia morte contritaeinmortis simus erepti damnatione Ambro lsus praeterea constituti sunt plurimi legit atq3 hunc locum edifferens sit ait chuos supra omnes dixit hic plures S multos significat: plures enim delictum Adae secuti sunt praeuaricando non omnes di multi iusti constitnentur non omites. Non ergo sn eos regnavit mors qui non peccauerunt in similitudine praeuaricationis Adae.
Vetus tralatio. Finem autem vitam eternam. Paulus Q A τελο ῖ , αιωνιον Erasmus. Frui tum autem vitam ternam.