장음표시 사용
141쪽
tabant, promptius apertiusque quam ut meminisse imperitantium crederes nihil tamen Tiberium magis penetravit quam studia hominum accensa in Agrippinam, cum decus patriae, solum Augusti sanguinem, unicum antiquitatis specimen appellarent versique ad caelum ac deos integram illi subolem 16 a superstitem iniquorum precarentur. 5. Fuere qui publici funeris pompam requirerent compararentque quae in Drusum patrem Germanici honora et magnifica Augustus secisset ipsum quippe asperrim hiemis Ticinum usque progressum neque abscedentem a corpore simul urbem intravisse circi susas Iecto claudiorum Iulio uerumque imagines dessetum in laro, laudatum pro rostris, cuncta a maioribus reperta aut quae pokeri invenerint cumulata a Germanico ne solitos quidem et cuicumque nobili debitos honores contigisse. sane corpus ob longinquitatem itinerum externis terris quoquo modo crematum sed tantinis, plura decora mox tribui par fuisse, quant prima fors nega-Visset non fratrem, nisi unius diei via, non patruum saltem porta tenus obvium. ubi illa veterum instituta, propositam toro effigiem, meditata ad memoriam virtutis carmina et laudationes, et lacrimas vel doloris inlitamenta 7 1s6. Gnarum id Tiberio fuit utque premeret vulgi sermones, monuit edicto mullos inlustrium Romanorum ob rem publicam obisse, neminem tam flagranti desideri celebratum. idque et sibi et cunctis egregium, si modus adiceretur non enim eadem decora principibus viris et imperatori populo, quae modicis domibus aut civitatibus convenisse recenti dolori luctum et ex maerore solacia sed referendum iam animum ad firmitudinem, ut quondam divus Iulius amissa unica silia, ut divus Augustus ereptis nepotibus abstruserint tristitiam nil opus vetustioribus exemplis, quotiens populus Ro-10 manus clades exercituum, interitum ducum, funditus amissas nobiles familias constanter tulerit principes mortales, rempublieam aeternam esse pr.in repeterent sollemnia, et quia ludorum Megalesium spectaculum suberat, etiam voluptates
. Tum exuto iustitio reditum ad munia, et Drasus Illyricos ad exercitus profectus est, erectis omnium animis spe
142쪽
82 CORNELII TACITI ANNALIUM petendae e Pisone unionis et crebro questu, quod vagus ill-terim per amoena Asiae atque Achaiae adroganti et subdolas mora sceler Im probationes subverteret. nam vulgatum erat
missam, ut dixi, a Cn. Senti lamosam veneficiis artinam subita mortes indisii extinctam, venenumque nodo crinium eius occultatum, nec una in corpore signa sumpti exitii
8. At Piso praemisso in urbem filio datisque mandatis per quae principem molliret ad Drusum pergit, quem haud
fratris interitu trucem quam remoto aemulo aequiorem sibi sperabat Tiberius quo integrum iudicium ostentaret, Iee' pium comiter iuvenem sueta erga filios familiarum nobiles liberalitate auget. Drusus Pisoni. si vera forent quae iace remur, praecipuum in dolore suum Oeum respondit: sed mane falsa et inania ne cuiquam mortem Germanici exitio sam esse. haec palam. et Vitato omni secreto neque dubi
10 tabantur praescripta ei a Tiberio, eum incallidus alioqui ex facilis iuventa senilibus tum artibus uteretur. s. Piso Delmatico mari tramisso relictisque apud Anost nam navibus, per Picenum ac mox Flaminiam viam adsequitur legionem, quae e Pannonia in urbem, dein praesidio Afrisae ducebatur eaque res agitata rumoribus, ut in agmine atqsse itinere crebro se militibus ostentavisset ab Narnia, vitandResuspitionis an quia pavidis consilia in incerto sunt, Nare Romo Tiberi deveolus auxit vulgi iras, quia navem smul' caesarum adpulerat disque et ripa frequenti, magno elle' itum agmine ipse seminarum comitatu lancina et vultu ala 1 crhs incessere fuit inter inritamenta invidiae domus laro inminens sest ornatu conviviumque et epulae et celebritate loci nihil occultum. 10. Postera die Fulcinius Trio Pisonem apud consule. postulavit contra Vitellius ac Veranius Oeterique Germani cum comitati tendebant, nullas esse partis Trioni neque staccusatores, sed rerum indices et testes mandata Germaniolo perlaturos ille dimissa eius causae delatione, ut priorem Vitam accusaret obtinuit, petitumque est a principe cognitist ' nem exciperet quod ne reus quidem abnuebat, studia popssii et patrum mei uens contra Tiberium spernendis rumori,'
143쪽
deterius credita iudice ab uno facilius discerni, odium et iu-1οvidiam apud multos valere haud fallebat Tiberium moles cognitionis quaque ipse fama distraheretur igitur paucis familiarium adhibitis minas accusantium et hinc preces audit integramque causam ad senatum emtitit. 11. Atque interim Drusus rediens Illyrico, quamquam paιres censuissent ob receptum Maroboduum et res priore aestate gestas ut ovans iniret, prolat honore urbem intravit. post quae reo L. Arruntium, L. Vinicium, sinium Gallum, Aeserninum Marcellum, Sex. Pompeium patrono petenti iis 5 que diversa excusantibus M'. Lepidus et L. Piso et Livineius Regulus adsuere, adrecta omni civitate, quanta fides amicis Germanici, quae fiducia reo satin cohiberet ac premeret sensus suos Tiberius is haud alias intentior, populus plus sibi in principem coultae vocis aut suspicacis silentii per iomisit. 12. Die senatus caesar orationem habuit meditato temperamento patris sui legatum atque amicum Pisonem fuisse adiutoremque Germanio datum a se auctore senatu rebus apud orientem administrandis illic contumaoia et certaminibus asperasset iuvenem exituque eius laetatus esset, an scelere extinxisset, integris animis diiudicandum. nam si legatus officii terminos, obsequium erga imperlitorem exuit eiusdemque morte et luctu meo laetatus est, odero seponamque a domo mea et privatas inimicitias non vi principis ulciscar: si facinus in cuiuscumque mortalium nece vindicandum de 10 tegitur, vos Ver et liberos Germanici et nos parentes iustis solaciis adstoite. simulque illud reputate turbide et seditiose tractaverit exercitus Piso, quaesita sint per ambitionem studia militum, armis repetita provincia, an salsa haec in maius vulgaverint accusatores, quorum ego nimiis studiis iure suscen-15seo. nam quo pertinuit nudare corpus et contrectandum
vulgi oculis permittere differrique etiam per externos tamquam Veneno intereeptus Pset, si incerta adhuc ista et scrutanda sunt degeo equidem filium meum semperque ellebo sed neque reum prohibe quo minus cuncta proferat, quibus in-2ο nocentia eius sublevari aut, si qua sui iniquitas Germanici, 6
144쪽
84 CORNELII ACITI ANNALIUΜooargui possit, vosque or ne, quia dolori meo causa conexa est, obiecta crimina pro adprobatis accipiatis si quos propinquus sanguis aut fides sua patronos dedit, quantum quis-25 que eloquentia et cura valet, iuvate periclitantem ad undem laborem, eandem constantiam accusatores hortor id solum Germanico super leges praestiterimus, quod in curia potius quam in foro, apud senatum quam apud iudices de
morte eius anquiritur cetera pari modestia tractentur. nemo ad Drusi lacrimas, nemo maestitiam meam spectet, nec si qua in nos adversa finguntur.
13. Exim biduum criminibus obiciendis statuitur utque sex dierum spatio interiecto reus per triduum defenderetur. tum Fulcinius vetera et inania orditur, ambitiose avareque habitam Hispaniam: quod neque convictum noxae reo, sis recentia purgaret, neque desensum absolutioni erat, si teneretur maioribus flagitiis post quem Servaeus et Veranius et Vitellius consimili studio, et multa eloquentia Vitellius, obiecere odio Germanici et rerum novarum studio Pisonem vulgus militum per licentiam et sociorum iniurias eo usque con-1ο rupisse, ut parens legionum a deterrimis appellaretur contra in Optimum quemque, maxime in comites et amicos Germanici saevisse postremo ipsum devotionibus et veneno peremisse sacra hinc et immolationes nefandas ipsius atque Plancinae, petitam armis rem publicam, utque reus agi pos-15 set, acie Victum.14. Defensi in ceteris trepidavit nam neque ambitionem militarem neque provinciam pessimo cuique obnoxiam, ne contumelias quidem adversum imperatorem infitiari poterat solum veneni crimen visus est diluisse, quod ne accus flores quidem satis firmabant, in convivio Germanici, cum super eum Piso discumberet, infectos manibus eius cibos arguentes quippe absurdum videbatur inter aliena servitia et tot adstantium visu, ipso Germanico coram, id ausum offerebatque familiam reus et ministros in tormenta flagitabat. sed 10 iudices per diversa inplacabiles eran , Caesar ob bellum provinciae inlatum, senatus numquam satis redito sine fraude Germanicum interisse. scripsissent expostulantes, quod haud minus Tiberius quam Piso abnuere. simul populi ante
145쪽
LIBERIII CAP. 12-16. 85 curiam voces audiebantur: non temperaturos manibus, si patrum sententias evasisset effigiesque Pisonis traxerant in is
Gemonias ac divellebant, ni iussu principis protectae repο- sitaeqae forent igitur inditus lecticae et a tribuno praetoriae cohortis deductus est, Vari rumore, custos saluti anmoxtis exactor sequeretur.
15 Ladem Plancinae invidia, maior gratia eoque ambiguum habebatur quantum caesari in eam liceret atque ipsa, don. mediae Pisoni spes, sociam se cuiuscumque lar-tunae et, si ita ferret, comitem exitii promittebat ut secretis Augustae precibus veniam obtinuit, paulatim segregari a marito, dividere defensionem coepit quod reus postquam sibi exitiabile intellegit, an adhuc experiretur dubitans, hortantibus filiis durat mentem senatumque rursum ingreditur:
redintegratamque accusationem, insensas patrum Oces, ad-Versa et saeva cuncta perpessus nullo magis exterritus est istquam quod Tiberium sine miseratione, sine ira, obstinatum clausumque vidit, ne quo adfectu perrumperetur relatus domum, tamquam defensionem in posterum meditaretur, pauca
conscribit obsignatque et liberto tradit tum solita curando corpori exsequitur dein multam post noctem, egressa cubi thculo uxore, periri sores iussit et coepta luce perfosso iugulo iacente humi gladio, repertus est. 16. Audire me memini ex senioribus visum saepius inter manus Pisonis libellum, quem ipse non vulgaverit; sed amicos eius dictitavisse, literas Tiberii et mandata in Germanicum contineri, ac destinatum promere apud patres principemque arguere, ni elusus a Seiano per vana promissa foret: οnec iIIum sponte extinctum, verum inmisso percussore quo rum neutrum adseveraverim neque tamen occulere debui narratum ab iis qui nostram ad iuventam duraverunt caesar
flexo in maestitiani ore suam invidiam tali morte quaesitam apud senatum conquestus s. Pisonem eouari iubet orebris astque interrogationibus exquirit, qualem Piso diem supremum Octemque exegisset atque illo pleraque sapienter, quae dam inconsultius respondente, recitat codicillos a Pisone in hunc ferme modum compositos conspiratione inimicorum et invidia falsi criminis oppressus, quatenus veritati et innocen-15
146쪽
86 CORNELII TACITI ANNALIUM tiae meae nusquam locus est, deos inmortales testor vixisse me, Caesar, cum de adversum te, neque alia in matrem tuam pietate vosque ovo liberis meis Onsulatis, ex quibus Cn. Piso qualicumque fortunae meae non est adiunctus, cum 20 omne hoc tempus in urbo egerit, M. Piso repetere Suriam dehortatus est atque utinam ego potius filio iuveni quam ille patri seni essisset eo inpensius preeor ne meae pravitatis poenas innoxius luat per quinque et quadraginta annorum obsequium, per collegium consulatus quondam divo et Augusto parenti tu probatus et ubi amicus nec quicquam
post haec rogatum salutem infelicis filii rogo. de Plancina nihil addidit.
17. Post quae Tiberius aduleseentem crimine civilis belli purgavit, patris quippe iussa nec potuisse filium detrectare, simul nobilitatem domus, etiam ipsius quoquo modo meriti
gravem casum miseratus pro Plancina cum pudore et stas giti disseruit, matris preees obtendens, in quam optimi cuiusque secreti questus magis ardescebant. id ergo fas aviae, interlectricem nepotis adspicere, adloqui, eripere senatui.
quod pro omnibus civibus leges obtineant, an s. manico non contigisse. Vitellii et Veranii voce degetum Caesarem, hi imperatore et Augusta defensam Plancinam proinde venena et artes tam feliciter expertas verteret in Agrippinam, in liberos eius, egregiamque aviam a patruum sanguine miserrimae domus exsatiaret biduum super hac imagine cogniti'nis absumptum, urguento Tiberio liberos Pisonis matrem
1 uti tuerentur et cum accusatores ac testes certatim ρον rarent respondente nullo, miserati quam invidia augebatur primus sententiam rogatus Aurelius Cotta consul nam referente Caesare magistratus eo etiam munere fungebantuτ nο-men Pisonis radendum fastis densuit, partem bonorem publi- et candam, pars ut Cn. Pisoni fili concederetur isque praenomen mutaret M. Piso exuta dignitate et accepto quinquagiens sestertio in decem annos relegaretur, concessa Plancinae incolumitate ob preces Augustae.18. Multa ex ea sententia mitigata sunt a principe ne
nomen Pisonis fastis eximeretur innando M. Antonii, qui bellum patriae fecisset, Iuli Antonii, qui domum Augusti violas-
147쪽
LIBER III. CAP. 16-2ο. 87set, manerent et M. Pisonem ignominiae exemit concessitque ei paterna bona, satis firmus, ut saepe memoravi, adversum pecuniam et tum pudore absolutae Plancinae placabilior. atque idem, cum Valerius Messalinus signum aureum in aede Martis Ultoris, Caecina Severus aram ultionis statuendam censuissent, prohibuit, ob externas ea victorias sacrari dictitans, domestica mala tristitia operienda addiderat Messalinus Ti-10beri et Augustae et Antoniae et Agrippinae Drusoque ob vindictam Germanici grates agendas omiseratque Claudii mentionem et Messalinum quidem L. Asprenas senatu coram percontatus est an prudens praeterisset ac tum demum nomen claudii adscriptum est mihi, quanto plura recentium 15 seu Veterum revolvo, tant magis ludibria rerum mortalium cunctis in negotiis obversantur quippe iam spe Veneratione
potius omnes destinabantur imperio quam quem suturum principem sortuna in occulto tenebat. 19. Paucis post diebus caesar auctor senatui fuit Vitellio atque Veranio et Servae s cerdotia tribuendi Fulcinio sus-sragium ad honores pollicitus monuit ne facundiam violentia praecipitaret is finis fuit in ulciscenda Germgnici morte, non modo apud illos homines qui tum agebant, etiam secutis tem sporibus vario rumore iactata adeo maxima quaeque ambi , gua sunt, dum alii quoquo modo audita pro conpertis habent, alii vera in contrarium vertunt, et gliscit utrumque posteritate a Drusus urbe egressus repetendis auspiciis, mox ovans introiit paucosque post dies Vipsania mater eius X-10 oessit, una omnium Agrippae liberorum intu obitu nam et ros manifestum ferro vel creditum est veneno aut fame X-
20. Eodem anno Tacfarinas, quem priore aestate pulsum a Camillo memoravi, bellum in Africa renovat, vagis primum populationibus et ob pernicitatem inultis, dein vicos exscindere, trahere graves praedas postrem haud procul Pagyda flumine cohortem Romanam circumsedit praeerat castello Decrius impiger manu, exereilus militia et illam obsidionem flagitii ratus is cohortatus milites ut copiam pugnae in aperiosaeerent, aciem pro castris instruit primoque impetu pulsa oohorte promptus in e tela occursat fugientibus, increpat
148쪽
88 CORNELII TACITI ANNALIUM 10 signiferos quod inconditis an desertoribus miles Romanus terga daret simul exceptat vulnera et quamquam transfosso oculo adve sum os in hostem intendit, neque proelium omisit, doneo desertus suis caderet. 21. Quae postquam L. Apronio nam camillo successerat comperta, magis dedecore suorum quam gloria hostis
anxius, raro ea tempestate et e vetere memoria facinoreis cumum quemque ignominiosae cohortis sorte ductos susti: necat tantumque severitate profectum, ut vexillum veteranorum, non amplius quam quingenti numero, easdem Tacfarinatis copias praesidium cui Thala nomen adgressas fuderint quo proelio Rufus Helvius gregarius miles servati civis decus rettulit donatusque est ab Apronio torquibus et hasta. cae-10sar addidit civicam coronam, quod non eam quoque Apronius iure proconsulis tribuisset, questus magis quam offensus sed Tacfarinas perculsis Numidis et obsidia aspernantibus spargit bellum, ubi instaretur, cedens ac rursum in terga remeans. et dum ea rati barbaro fuit, inritum fessumque
15 Romanum impune ludificabatur postquam detestgxii ad maritimos locos, inligatus praeda stativis astris adhaerebat, missupatris Apronius caesianus cum equite et cohortibus auxiliariis, quis velocissimos legionum addiderat, prosperam adversum Numidas pugnam facit pellitque in deserta. 22. At Romae Lepida, cui super Aemiliorum decus L. Sulla et n. Pompeius proavi erant, desertur simulavisse partum ex P. Quirini divite atque orbo adiciebantur adul-.teria, Venena quaesitumque per Chaldaeos in domum Cae saris, defendente ream Manio Lepido fratre Quirinius post dictum repudium adhuc infensus quamvis infami ac nocenti miserationem addiderat haud facile quis dispexerit illa innognitione mentem principis adeo vertit ac miscuit me et clementiae signa deprecatus primo senatum ne maiestatis 10 crimina tractarentur, mox M. Servilium e consularibus aliosque testes inIexit ad proserenda quae velut reicere voluerat. idemque servos Lepidae, cum militari custodia haberentur, transtulit ad consules neque per tormenta interrogari passus est de iis quae ad domum suam pertinerent. exemit etiam 1 Drusum consulem designatum dicendae primo loco sententiae;
149쪽
LIBER UI CAP. 20-24. 89 quod alii civile rebantur, ne ceteris adsentiendi necessitas fieret, quidam ad saevitiam trahebant nequo enim cessurum
nisi damnandi officio. 23. Lepida ludorum diebus, qui cognitionem intervenerant, theatrum cum claris seminis ingressa, amyntatione flebili maiores suos ciens ipsumque Pompeium, cuius ea monimenta et adstantes imagines visebantur, tantum misericordiae permovit, ut effusi in lacrimas saeva et detestanda sQuirini clamitarent, cuius senectae atque orbitali et obscurissimae domui destinata quondam uxor L. Caesari ac divo Augusto nurus dedereturo dein tormentis servorum patefacta
sunt agitia itumque in sententiam Rubelli Blandi, a quo
aqua atque igni arcebatur huic Drusus adsensit, quamquam id alii mitius censuissent mox Scauro, qui filiam X ea genuerat, datum ne bona publicarentur tum demum aperuit Tiberius conpertum sibi etiam ex P. Quirinii servis venem eum
a Lepida petitum. 24. Inlustrium domuum adversa etenim haud multum distanti tempore Calpurnii Pisonem, Aemilii Lepidam amiserant solacio adfecit D. Silanus Iuniae familiae redditus casum eius paucis reperam ut valida divo Augusto in rem pu blicam fortuna, ita domi inprospera sui ob inpudicitiam filiae sac neptis, quas urbe depulit adulterosque earum morte aut fuga punivit. nam culpam inter viros ac feminas vulgatam gravi nomine laesarum religionum ac violatae maiestaxis appellando clementiam maiorum suasque ipse leges egrediebatur sed aliorum exitus, simul cetera illius aetatis memο 10rabo, si effectis in quae tetendi plures ad curas vitam produxero. D. Silanus in nepti Augusti adulter, quamquam non ultra foret saevitum quam ut amicitia Caesaris prohiberetur, exilium sibi demonstrari intellexit, nec nisi Tiberi imperitante deprecari senatum ac principem ausus est M. Silani hfratris potentia, qui per insignem nobilitatem et eloquentiam praecellebat sed Tiberius gratis agenti Silano patribus coram respondit se quoque laetari, quod frater eius e peregrinatione longinqua revertisset idque iure licitum, quia non senatus consulto, non lege pulsus foret sibi tamen adversus 20 eum integras parentis sui offensiones, neque reditu Silani
150쪽
s CORNELII TACITI ANNALIUM dissoluta quae Augustus voluisset fuit posthae in arbest thonores adeptus est.
25. Relatum deinde de moderanda Papia Poppaea, P3η
senior Augustus post Iulias rogationes incitandis aesta poenis vi augendo aerario sanxerat nec ideo coniugi e educationes liberum frequentabantur, praevalida orbast, ceterum multitudo periclitantium gliscebat, cum omnis 4 η delatorum interpretationibus subverteretur utque antehae M gitiis, ita uno legibus laborabatur ea res admonet si leprincipiis iuris, et quibus modis ad hanc multitudinem inlatu ac varietatem legum perventum sit, altius disseram. 26. Vetustissimi mortalium, nulla adhuc mala libidiat, sine probro seelere eoque sine poena an coercitiostiis agebant neque praemiis opus erat, cum honesta suopte se geni peterentur et ubi nihil contra morem 'perent, si, 5 per metum vetabantur a postquam exui aequalitas et '' modestia a o pudore ambitio et vis incedebat, pro enere ' minationes multosque apud populos aeternum man re. yy dam statim, aut postquam regum pertaesum, leges trinissemην eae primo rudibus hominum animis simplices erant ImaIio'
id que fama celebravit cretensium, quas Minos, paris 'l' quas LIcurgus, ac mox Atheniensibus quaesitiores iamra res Sol perscripsit nobis Romulus, ut libitum, imperiri rat dein Numa religionibus et divino iure populum devi'
repertaque quaedam a Tullo et Anco. sed praecipuus I 1svius Tullius sanctor legum fuit, quis etiam reges obten rarent. 27. Pulso Tarquinio adversum patrum factiones mupopulus paravit tuendae libertatis et firmandae concordia creatique decemviri et accitis quae usquam egregia ompositae duodecim tabulae, finis aequi iuris. nam secutae leges etsi aliqua.do in malesteos ex delieto, saepius tamen disson sione ordinum et apiscendi inlicitos honores aut pellendi ola ros viros aliaque ob prava per vim latae sunt hinc Gracchi et Saturnini turbatores plebis, nec minor largitor nomine se natus Drusus corrupti spe aut inlusi ier intercessatanem 10 socii ac ne bello quidem Italico, mox civili missum i ii multa et diversa sciscerentur, doneo L. Sulla dictator ab