장음표시 사용
191쪽
LIBER IV. CAP. 36-10. 131ves et deos ipsos precor, hos ut mihi ad finem usque vitae 16 quietam et intellegentem humani divinique iuris mentem duint, illos ut, quandoque concessero, cum laude et bonis recordationibus lacta atque famam nominis mei prosequantur. perstititque posthac secretis etiam sermonibus aspernari talem sui cultum. quod alii modestiam, multi, quia dissideret, qui-15dam ut degeneris animi interpretabantur. optumos quippe mortalium altissima cupere: sic Herculem et Liberum apud Graecos, Quirinum apud nos deum numero additos melius Augustum, qui speraverit cetera principibus statim adesse: unum insatiabiliter parandum, prosperam sui memoriam: nam 20 contemptu famae contemni virtutes. 39. At Seianus nimia fortuna socors et muliebri insuper cupidine incensus, promissum matrimonium flagitante Livia, componit ad Caesarem codicillos moris quippe tum erat quamquam praesentem scripto adire eius talis sorma suit:
benevolentia patris Augusti et mox plurimis Tiberii iudiciis sita insuevisse, ut spes votaque sua non prius ad deos quam ad principum auros conferret neque fulgorem honorum umquam precatum excubias ac labores, ut unum e militibus, pro incolumitate imperatoris malle ac tamen quod pulcherrimum adeptum, ut coniunctione caesaris dignus crederetur 10 hinc inithim spei et quoniam audiverit Augustum in conlocanda filia non nihil etiam de equitibus Romanis consulta-Visse, ita, si maritus Liviae quaereretur, haberet in animo amicum sola necessitudinis gloria usurum non enim exuere inposita munia satis aestimare strmari domum adversum ini-1squas Agrippinae offensiones, idque liberorum calisa nam sibi multum superque vitae ore, quod tali cum principe explevisset.
40. Ad ea Tiberius laudata pietate seiani suisque in eum
beneficiis modice percursis, cum tempus tamquam ad integram sonsultationem petivisset, adiunxit ceteris mortalibus in eo stare consilia, quid sibi conducere putent principum dive sam esse sortem, quibus praecipua rerum ad famam deri-5genda. ideo se non illuc decurrere quod promptum rescriptu, posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum an in penatibiis isdem tolerandum haberet esse illi matrem et 0
192쪽
132 CORNELII TACITI ANNALIUM aviam, propiora consilia. simplicius acturum, de inimieitiis is primum Agrippinae, quas longe acrius arsuras, si matrimonium Liviae velut i partes domum Caesarum distraxisset. sic quoque erumpere aemulationem seminarum, eaque disco dia nepotes silos convelli quid si intendatur certamen tali coniugio 'salleris enim Seiane, si te mansurum in eodem is ordine putas, et Liviam, quae Gaio caesari, mox Druso
nupta fuerit, ea mente acturam, ut cum equite Roman senescat ego ut sinam, credisne passuros qui fratrem eius,
qui patrem maioresque nostros in summis imperiis videre vis tu quidem istum intra locum sistere sed illi magistratus et et primores, qui te invitum perrumpunt omnibusque de rebus consulunt, excessisse iam pridem equestre fastigium longeque antisse patris mei amicitias non occulti serunt perque imbdiam tui me quoque incusant at enim Augustus filiam suam equiti Romano tradere meditatus est mirum hercule, si cum et in omnis curas distraheretur immensumque attolli provideret quem coniunctione tali super alios extulisset, C. ProcuIeium
et quosdam in sermonibus habuit insigni tranquillitate vitae, nullis rei publicae negotiis permixtos sed si dubitatione Augusti movemur, quanto validius est quod Marco Agrippae,m mox mihi conlocavit atque ego haec pro amicitia non occultavi: ceterum neque tuis neque Liviae destinatis adversabor ipse quid intra animum volutaverim, quibus adhuc necessitudinibus inmiscere te mihi parem, omittam ad praesens referre id tantum aperiam, nihil esse tam excelsum,ta quod non virtutes istae tuusque in me animus mereantur, datoque tempore vel in senatu vel in contione non reticebo. 41. Rursum Seianus, non iam de matrimonio, sed altius metuens, tacita suspitionum, vulgi rumorem, ingruentem invidiam deprecatur ac ne adsiduos in domum coetus arcendo
infringeret potentiam aut receptando facultatem criminantibus 5 praeberet, huc flexit, ut Tiberium ad vitam procul Roma amoenis locis degendam impelleret multa quippe providebat:
sua in manu aditus literarumque magna ex parte se arbitrum fore, cum per milites commearent mox Caesarem vergente
iam senecta secretoque loci mollitum munia imperii facilius id tramissurum et minui sibi invidiam adempta salutantum turba,
193쪽
LIBER IV. CAP. 40-43. 133 sublatisque inanibus vera potentia augeri igitur paulatim negotia urbis, populi adcursus, multitudinem adfluentium increpat, extollens laudibus quietem et solitudinem, quis abesse taedia et offensiones ac praecipua rerum maxime agitari.
42. Ac sorte habita per illos dies de Votieno Montano, celebris ingenii viro, cognitio cunctantem iam Tiberium perpulit ut vitandos crederet patrum coetus Vocesque, quae plerumque erae et graves coram ingerebantur. nam postulato
Votieno ob contumelias in caesarem dictas, testis Aemilius 5 militaribus viris dum studio probandi cuncta resert et quamquam inter obstrepentes magna adseveratione nititur, audivit Tiberius probra quis per occultum lacerabatur, adeoque perculsus est, ut se vel statim Vel in cognitione purgaturum clamitaret precibusque proximorum, adulatione omnium aegre id componeret animum et Votienus quidem maiestatis poenis adsectus est caesar obiectam sibi adversus reos inclementiam eo pervicacius amplexus, Aquiliam adulterii delatam cum Vario Ligure, quamquam Lentulus Gaetulicus consul designatus lege Inlia damnasset, exilio punivit Apidiumque Me-15rulam, quod in acta divi Augusti non iuraverat, albo senatori erasit.
43. Auditae dehinc Lacedaemoniorum et Messeniorum legationes de iure templi Dianae Limnatidis, quod suis a maioribus suaque in terra dicatum Lacedaemonii firmabant annalium memoria vatumque carminibus, sed Macedonis Philippi, cum quo bellassent, armis ademptum ac post C. Caesaris βet M. Antonii sententia redditum contra Messenii veterem inter Herculis posteros divisionem Peloponnesi protulere, suoque regi Dentheliatem agrum, in quo id delubrum, cessisse monimentuque eius rei sculpta saxis et aere prisco manere quod si vatum annalium ad testimonia vocentur, plures losibi ac locupletiores esse neque Philippum potentia sed ex vero statuisse idem regis Antigoni, idem imperatoris Mummii iudicium sic Milesios permisso publice arbitrio, postremo Atidium Geminum praetorem Achaiae decrevisse ita secundum essenios datum et Segestani aedem Veneris montem is apud Erycum, vetustate dilapsam, restaurari postulavere, nota memorantes de Origine eius et laeta Tiberio. suscepit
194쪽
134 CORNEL TACITI ANNALIUM curam libens ut consanguineus tunc tractatae assilieninum preces probatumque P. Rutilii exemplum; namque eum legi, di bus pulsum civem sibi Zmyrnaei addiderant quo iure Vulcatius Moschus exul in Massilienses receptus bona sua rei publicae eorum ut patriae reliquerat. 44. obiere eo anno viri nobiles Cn. Lentulus et L. Domitius Lentulo super consulatum et triumphalia de Getis gloriae fuerat bene tolerata paupertas, dein magnae opes innocenter paratae et modeste habitae. Domitium decoravits pater civili bello maris potens, donec Antonii partibus, mox
caesaris misceretur avus harsalica acie pro optumatibus ceciderat ipse delectus cui minor Antonia, Octavia genesta, in matrimonium daretur, post exercitu flumen Albim tramseendit, longius penetrata Germania quam quisquam priorum,1 easque Ob res insignia triumphi adeptus est obiit et L. Amtonius, multa claritudine generis, sed inprospera. nam patre eius Iulo Antonio ob adulterium Iuliae morte punit hunc admodum adulescentulum, sororis nepotem, seposuit Augustus in eivitatem Massiliensem, ubi specie studiorum nomen exiliis tegeretur habitus tamen supremis honor, ossaque tumulo octaviorum inlata per decretum senatus. 45. Isdem consulibus lacinus atrox in citeriore Hispania admissum a quodam agresti nationis mermestinae is praetorem provinciae L. Pisonem, pace incuriosum, ex inproviso in itinere adortus uno vulnere in mortem adfecit ac perni-5 citate equi profugus, postquam saltuosos locos attigerat, dimisso equo per derupta et avia sequentis frustratus est. neque diu sesellit nam prenso ductoque per proximos pagos equo, cuius lare cognitum et repertus cum tormentis edere conscios adigeretur, voce magna sermone patri frustra se 16 interrogari clamitavit adsisterent socii ac spectarent nulIam vim tantam doloris fore, ut veritatem eliceret idemque cum postero ad quaesitionem retraheretur, eo nisu proripuit se custodibus saxoque caput adflixit, ut statim exanimaretur. sed Piso Termestinorum dolo caesus habetur quippe pecu-15 nias e publico interceptas acrius quam ut tolerarent barbari cogebat.
46. Lentulo Gaetulico C. Calvisio consulibus decreta
195쪽
triumphi insignia Poppaeo Sabino coiausis Thraecum gent,
bus, qui montium editis sine cultu atque eo se eius agitabant. causa motus super hominum ingenium, quod pati dilectus et validissimum quemque militiae nostrae dare asper snabantur, ne regibus quidem parere nisi ex libidine soliti, aut si mitterent auxilia, suos ductores praeficere nec nisi adversum accolas belligerare. ac tum rumor incesserat fore ut disiecti aliisque nationibus permixti diversas in terras traherentur. sed antequam arma inciperent, misere legatos ami Ιοcitiam obsequiumque m inraturos, et mansura haec, si nullo novo onere temptarentur: sin ut victis semitium indiceretur,
esse sibi terrum et iuventutem et promptum libertati aut ad mortem animum. simul castella opibus indita conlatosque illue parentes et coniuges ostentabant bellumque impeditum'
arduum cruentiun minitabantur.
47. At Sabinus, donec exercitus in unum conduceret, datis mitibus responsis, postquam Pomponius Labeo e Moesia cum legione, rex Rhoemetalces cum auxiliis popularium, qui fidem non mutaverant, venere, additast aesenti copia ad hostem pergit compositum iam per angustias saltuum qui βdam audentius apertis in collibus visebantur, quos dux Romanus ei suggressus haud aegre pepulit, sanguine barbarorum modico ob propinqua suffugia mox eastris in loco communitis valida manu montem Occupat angustum et aequalidors continuum usque ad proximum castellum, quod magna φVis armata aut incondita tuebatur simul in serocissimos, qui ante Vallum more gentis eum carminibus et tripudiis persultabant, mittit delectos sagittariorum ii dum eminus grassabantur, crebra et inulta vulnera fecero propius inoedentes eruptione subita turbati sunt receptique subsidio fugam- οbrae cohortis, quam Romanus promptam ad pericu ne mi . nus cantuum et armorum tumultu moem haud procul instruxerat.
48. Translata dehine castra hostem propter, relictis apud priora munimenta Thraecibus, quos nobis adluisse memoravi. iisque permissum vastare, urere, trahere praedas, dum populatio lueem intra siseretur noctemque in castris tutam et vigilem capesserent id primo servatum mox versi
196쪽
a36 CORNELII TACITI ANNALIUM in luxum et raptis opulenti omittere stationes, lascivia epularum aut somare et in procumbere igitur hostes incuria eorum conpena duo agmina parant, quorum alter populatores invaderentur, alii castra Romana adpugnarent, non sper capiendi, Sed ut clamore, telis suo quisque periculo intentus sonorem ulterius proelii non acciperet tenebrae insuper delectae vigendam ad formidinem sed qui vallum legionum templabant, facile pelluntur Thraecum auxilia repentino incursu territa, cum pars munitionibus adiacerent, plures ex-154rR. palarentur, tanto insensius caesi, quant perfugae et proditores ferre arma ad suum patriaeque servitium incusabantur.
49. Ostera die Sabinus exercitum aequo loco stendit, si barbari successu noctis alacres proelium auderent et postquam castello aut coniunctis tumulis non degrediebantur, Obsidium coepit per praesidia, quae portune iam muniebat: dein fossam loricamque contexens quattuor milia passuum ambitu amplexus est tum paulatim, ut aquam pabulumque eriperet, contrahere claustra artaque circumdare; et struebatur agger, unde saxa hastae ignes propinquum iam inhοMein iacerentur. sed nihil aeque quam sitis fatigabat, cum id ingens multitudo bellatorum inbellium uno reliquo lante tes-rentur; simul equi armenta, ut mos barbaris, iuxta clausa, egestate pabuli exanimari adiacere corpora hominum, quos vulnera, quos sitis peremerat pollui cuncta sanie, dore, contactu. rebusque turbatis malum extremum discordia o-1scessit, his deditionem, aliis mortem et mutuos inter se ictus parantibus et erant qui non inultum exitium sed eruptionem suaderent, neque ignobiles, quamvis diversi sententiis. 50. Verum e ducibus Dinis, provectus senecta et longo usu vim atque clementiam Romanam edoctus, ponenda arma, unum adflictis id remedium disserebat, primusque se cum coniuge et liberis victori permisit secuti aetate aut sexu in- becilli et quibus maior vitae quam gloriae cupido. at tu e . tus Tarsam inter et Turesim distrahebatur utrique destinatum cum libertate Occidere, sed Tarsa properum finem, abrumpendas pariter spes ac metus clamitans, dedit exemplum demisso in pectus ferro nec defuere qui eodem modo o
197쪽
LIBER IV. CAP. 48-52. 137 peterent Turesis sua cum manu noctem opperitur, haud οnescio duce nostro igitur firmatae stationes densioribus globis et ingruebat nox nimbo atrox, hostisque clamore turbido, modo per vastum silentium, incertos obsessores effecerat, cum Sabinus circumire, hortari ne ad ambigua sonitus aut simulationem quietis casum insidiantibus aperirent, sed 15 sua quisque munia servarent immoti telisque non in salsum iactis. 51. Interea barbari catervis decurrentes nunc in vallum manualia saxa, praeustas sudes, decisa robora iacere, nunc virgultis et cratibus et corporibus exanimis complere lassas, quidam pontis et scalas ante fabricati inferre propugnaculis eaque prensare, detrahere et adversum resistentis comminus 5 niti miles contra deturbare telis, pellere umbonibus, muralia pila, congestas lapidum moles provolvere his partae Victoriae spes et, si cedant, insignitius flagitium, illis extrema iam salus et adsistentes plerisque matres et coniuges earumque lamenta addunt animos nox aliis in audacium, aliis 10 ad formidinem oportuna incerti ictus, vulnera inprovisa suο-rum atque hostium ignoratio et montis anfractu repercussae Velut a tergo voces de cuncta miscuerant, ut quaedam munimenta Romani quasi perrupta miserint neque tamen pervasere hostes nisi admodum pauci ceteros, deiecto 15 promptissimo quoque aut saucio, adpetente iam luce trusere in summa castelli, ubi tandem coacta deditio et proxima sponte incolarum recepta reliquis, quo minus vi aut obsidio subigerentur, praematura montis Haemi et saeva hiems sub-Venit. 2052. At Romae commota principis domo, ut series futuri in Agrippinam exitii ineiperet, Claudia Pulchra sobrina eius
postulatur accusante Domiti Afro is recens praetura, modicus dignationis et quoquo facinore properus clarescere, crimen inpudicitiae, adulterum Furnium, veneficia in principem se devotiones obiectabat Agrippina semper atroX, tum et periculo propinquae accensa, pergit ad Tiberium ac sorte saerificantem patri repperit quo initio invidiae non eiusdem ait mactare divo Augusto victimas et posteros eius insectari. non in effigies mutas divinum spiritum transfusum se imagi-10
198쪽
138 CORNELII TACITI ANNALIUM nem veram, caelesti sanguine ortam, intellegere discrimen, suscipere sordes frustra Pulchram praescribi, cui sola exitii causa sit quod Agrippinam stulte prorsus ad cultum delegerit, blita Sosiae Ob eadem adflictae. audita haec raram os culti pectoris vocem elicuere, correptamque Graeco versuadmonuit non ideo laedi, quia non regnaret. Pulchra et Fudinius damnantur. Aser primoribus oratorum additus, divulgato ingenio et secuta adseveratione Caesaris, qua suo iure dise tum eum appellavit mox capessendis accusationibus aut reos 20 tutando prosperiore eloquentiae quam morum fama fuit, nisi quod aetas extrema multum etiam eloquentiae dempsit, dum sessa mente retinet silentii inpatientiam. 53. At Agrippina pervicax irae et morbo corporis inplicata, cum Viseret eam Caesar, profusis diu ac per silentium lacrimis, mox invidiam et preces orditur subveniret solitudini daret maritum habilem adhuc iuventam sibi, ne que aliud probis quam ex matrimonio solacium esse in civitate, qui divo Augusto ortum, Germanici coniugem ac liberos eius recipere dignarentur sed Caesar non ignarus, quantum ex se peteretur, ne tamen offensionis aut metus manifestus laret, sine responso quamquam instantem reliquit id 1 ego, a scriptoribus annalium non traditum, reppis in commentariis Agrippinae filiae, quae Neronis principis mater ,
tam suam et casus suorum posteris memoravit.
54. Ceterum Seianus maerentem et inpro idam altius perculit, immissis qui per speciem amicitiae monerent paratum ei venenum, vitandas soceri epulas atque illa simulationum nescia, cum propter discumberet, non vultu aut ser-5mone flecti, nullos attingere cibos, donec advertit Tiberius, sorte an quia audiverat idque quo acrius experiretur, ponis, ut erant adposita, laudans nurui sua manu tradidit aucta ex eo suspiti Agrippinae, et intacta re servis tramisit nec tamen Tiberii vox coram secuta, sed obversus ad matremio non mirum ait, si quid severius in eam Matuisset, a qua Ieneficii insimularetur inde rumor parari exitium, neque id imperatorem palam audere, secretum ad perpetrandum
55. Sed Caesar quo famam averteret, adesse irequens
199쪽
LIBERIV. CAP. 52-56. 139senatui legatosque Asiae, ambigentes quanam in civitate templum statueretur, pluris per dies audivit undecim urbes certabant, pari ambitione , viribus diversae neque multum distantia inter se memorabant de vetustate generis, studio si populum Romanum per bella Persi et Aristonici aliorumque regum verum Hypaepeni Trallianique Laodicenis o agnetibus simul tramissi ut parum validi ne Ilienses quidem, cum parentem urbis Romae Troiam referrent, nisi antiquitatis gloria pollebant paulum addubitatum, quod Halicar 10
nasii mille et ducentos per annos nullo motu terrae nutavisse sedes suas vivoque in saxo fundamenta templi adseveraverant. Pergamenos eo ipso nitebantur aede Augusto sita satis adeptos creditum Ephesii Milesiique, hi Apollinis,
illi Dianae caerimonia Occupavisse civitates visi ita Sardia-15n0s inter Zmyrnaeosque deliberatum Sardiani decretum Etruriae recitavere ut consanguinei: nam Tyrrhenum Lrdumque Atye rege genitos ob multitudinem divisisse gentem Lydum p/triis in terris resedisse, Tyrrheno datum novas ut conderet sedes et ducum e nominibus indita vocabula illis per is Asiam, his in Italia auctamqne adhuc Lydorum pulentiam missis in Graeciam populis, cui mox a Pelope nomen simul literas imperatorum et icta nobiscum laedera bello Macedo-llum ubertatemqtie luminum suorum, temperiem caeli ac dites circtam terras memorabant. 2556. At Zmyrnaei repetita vetustate, seu Tantalus Iove ortus illos, sive Theseus divina et ipse stirpe, sive una Ama-20num condidisset, transcendere ad ea quis maxime sidebant in populum Romanum officiis, missa navali copia non modo externa ad bella, sed quae in Italia tolerabantur seque pri saeos templum urbis Romae statuisse, M. Porcio consule, magnis quidem iam populi Romani rebus, nondum tamen ad Fummum elatis, stante adhuc Punica urbe et validis per Asiam regibus simul L. Sullam testem adferebant, gravi sim in discrimine exercitus ob asperitatem hiemis et penu-1οriam vestis, oum id Zmyrnam in contionem nuntiatum foret, omnes qui adstabant detraxisse corpori tegmina nostrisque legionibus misisse ita rogati sententiam patres Zmyrnaeos praetulere. censuitque Vibius Marsus, ut M'. Lepido, cui ea
200쪽
140 CORNELII TACITI ANNALIUM asprovincia obvenerat, super numerum legaretur, qui templi curam susciperet et quia Lepidus ipse deligere per ο- destiam abnuebat, Valerius as e praetoriis sorte mis
57. Inter quae diu meditato prolatoque saepius consilio tandem caesar in campaniam abscessit, specie dedicandi templa apud Capuam Iovi, apud Nolam Augusto, sed certus
procul urbe degere. causam abscessus quamquam Secutus plurimos auctorum ad Seiani artes rettuli, quia tamen caede eius patrata sex postea annos pari secreto coniunxit, Plerumque permoveor, num ad ipsum referri verius sit, saevitiam ac libidinem cum factis promeret, locis occultantem. erant qui crederent in senectute corporis quoque habitum 10 pudori fuisse quippe illi praegracilis et incurva proceritas, nudus capillo vertex, ulcerosa facies ac plerumque medicaminibus interstincta et Rhodi secreto vitare coetus, recondere voluptates insuerat traditur etiam matris inpotentia extrusum, quam dominationis sociam aspernabatur neque 15 depellere poterat, cum dominationem ipsam donum eius accepisset. nam dubitaverat Augustus Germanicum, sororis nepotem et cunctis laudatum, rei Romanae imponere, Sed
precibus uxoris evictus Tiberi Germanicum, sibi Tiberium adscivit. Idque Augustu exprobrabat, reposcebat. 58. Profectio arto comitatu fuit: unus senator consulatu functus, Cocceius Nerva, cui legum peritia, eques Romanus praeter Seianum ex inlustribus curtius Atticus, ceteri liberalibus studiis praediti, ferme Graeci, quorum sermonibus levaretur ferebant periti caelestium iis motibus siderum excessisse Roma Tiberium, ut reditus illi negaretur unde exitii causa multis fuit properum finem vitae coniectantibus vulgantibusque neque enim tam incredibilem casum providebant, ut undecim per annos libens patria careret. MOX 1 patuit breve confinium artis et falsi, veraque quam Obscuri tegerentur. nam in urbem non regressurum haud forte dictum ceterorum nescii egere, cum propinquo rure aut litore et saepe moenia urbis adsidens extremam senectam compleverit.