Cornelü Taciti libri gru supersunt

201쪽

LIBER IV. CAP. 56 0. 141 culum auxit vana rumoris praebuitque ipsi materiem cur amicitiae constantiaeque Seiani magis fideret vescebantur in villa cui vocabulum Speluncae, mare Amucianum inter et Fundanos montes, nativo in specu. eius Os lapsis repente saxis obruit quosdam ministros hinc metus in omnes et fuga eorum qui convivium celebrabant. Seianus genu vultuque et manibus super caesarem suspensus opposuit sese incidentibus, atque habitu tali repertus est a militibus qui subsidio

Venerant maior ex eo, et quamquam exitiosa suaderet, ut 30

non sui anxius, cum fide audiebatur adsimulabatque iudicis partes adversum Germanici stirpem, subditis qui accusatorum nomina sustinerent maximeque insectarentur Neronem pr0ximum successioni et, quamquam modesta iuventa, plerumque tamen quid in praesentiarum conduceret oblitum, 15 dum a libertis et clientibus, apiscendae potentiae properis, exstimulatur ut erectum et fidentem animi ostenderet: velle id populum Romanum, cupere exercitus, neque ausurum contra Seianum, qui nunc patientiam senis et segnitiam iuvenigiuxta insultet. 2060. Haec atque talia audienti nihil quidem pravae cogitationis, sed interdum voces procedebant contumaces et inconsultae, quas adpositi custodes exceptas auctasque cum deserrent neque eroni defendere daretur, diversae insuper sollicitudinum formae oriebantur. nam alius Occursum eius5 vitare, quidam salutatione reddita statim averti, plerique inceptum sermonem abrumpere, insistentibus contra inridentibusque qui Seiano fautores aderant enimvero Tiberius torvus aut falsum renidens vultu seu loqueretur seu taceret iuvenis, crimen e silentio, ex Voce ne no quidemio secura, cum uxor vigilias somnos suspiria matri Liviae atque

illa Seiano patefaceret qui fratrem quoque eronis Drusum traxit in partes, spe obiecta principis loci, si priorem aetate et iam labefactum demovisset atrox Drusi ingenium super eupidinem potentiae et solit fratribus odia accendebatur in-15vidia, quod mater Agrippina promptior Neroni erat neque tamen Seianus ita Drusum fovebat, ut non in eum quoque semina futuri exitii meditaretur, gnarus praeterocem et insidiis magis oportunum.

202쪽

142 CORNELII TACITI ANNALIUM 61. Fine anni excessere insignes Viri Asinius Agrippa, claris maioribus quam Vetustis vitaque non degener, et Q. Haterius, familia senatoria eloquentiae, qua ad vixit, celebratae monimenta ingeni eius haud perinde retinentur scis licet impetu magis quam cura vigebat utque aliorum meditati et labor in posterum valescit, sic Haterii canomina illud et profluens cum ipso simul extinctum est. 62. M. Licinio L. Calpurnio consulibus ingentium bellorum cladem aequavit malum inprovisum eius initium simul et finis exstitit nam coepto apud Fidenam amphitheatro Atilius quidam libertini generis, quo spectaculum gladiatorum scelebraret, neque fundamenta per solidum subdidit, neque firmis nexibus ligneam compagem superstruxit, ut qui non abundantia pecuniae nec municipali ambitione, sed in sordidati mercedem id negotium quaesivisset adstuxere vidi talium, imperitante Tiberio procul voluptatibus habiti, virile 10 ac muliebre secus, omnis aetas, ob propinquitatem lora Effusius unde gravior pestis fuit, conserta mese, dein convulsa, dum ruit intus aut in exteriora effunditur inmensamque vim mortalium, spectaculo intentos aut qui circum adstahunt, praereps trahit atque operit. et illi quidem, quos principium

11 stragis in mortem adstixerat, ut tali sorte, cruciatum effugere miserandi magis quos abrupta parte corporis nondum vita deseruerat qui per diem visu, per noctem ululatibus et gemitu coniuges aut liberos noscebant iam ceteri fama Exciti, hic fratrem, propinquum ille, alius parentes lamentari 20 etiam quorum diversa de causa amici aut necessarii aberant, pavere tamen nequedum comperto quos illa vis perculisset, latior ex incerto metus. 63. Ut coepere dimoveri obruta, concursus ad exanimo ucomplectentium, osculantium; et saepe certamen, si confusior facies, sed par forma aut aetas errorem adgnos entibus fecerat. quinquaginta hominum milia eo casu dehili- stata vel obtrita sunt cautumque in posterum senatus Consulto, ne quis gladiatorium munus ederet, cui minor quadringentorum milium res, neve amphitheatrum imponeretur nisi solo irmitatis spectatae. Atilius in exilium actus est ceterunt sub recentem cladem patuere procerum domus, lamenta

203쪽

LIBER V. CAP. 61-66. 143ε medici passim praebiti , fuitque urbs per illos dies quam- is

quam maesta facie Veterum institutis similis, qui magna post proelia saucios largitione et cura sustentabant. 64. Nondum ea clades exoleverat, eum ignis violentia urbem ultra solitum adfecit, deuνt monte Caelio feralemque annum ferebant et ominibus adversis susceptum principi consilium absentiae, qui mos vulgo fortuita ad culpam trahentes, ni caesar obviam isset tribuendo pecunias ex modo stetrimenti actaeque ei grates apud senatum ab inlustribus famaque apud populum, quia sine ambitione aut proximorum precibus ignotos etiam et ultro accitos munificentia iuverat adduntur sententiae ut mons caelius in posterum Augustus appellaretur, quando cunctis circum flagrantibus 10

sola Tiberii effigies, sita in domo Iunii senatoris, inviolata

mansisset evenisso id lim claudiae Quintae, eiusque statuam vim ignium bis elapsam maiores apud aedem matris deum consecravisse sanctos acceptosque numinibus claudio et augendam caerimoniam loco, in quo tantum in prin-15 spem honorem di stenderent. 65. Haud fuerit absurdum tradere montem eum antiquitus Querquetulanum cognomento fuisse, quod talis silvae frequens fecundusque erat, mox caelium appellitatum a caelevibenna, qui dux gentis Etruscae cum auxilium appellatum inuisset, sedem eam acceperat a Tarquini Prisco, seu quis balius regum dedit: nam scriptores in eo dissentiunt cetera non ambigua sunt, magnas eas copias per plana etiam ac foro propinqua habitavisse, unde Tuscum vicum e vocabulo advenarum dictum. 66. Sed ut studia procerum et largitio principis adversum casus solacium tulerant, ita accusatorum maior in dies Et infestior vis sine levament grassabatur corripueratque Varum Quintilium, divitem et Caesari propinquum, Domitius Aser, claudiae Pulchrae matris eius condemnator, nullo mi 5 rante quod diu egens et pari nuper praemio male usus plura ad flagitia accingeretur. P. Dolabellam socium delationis et titisse miraculo erat, quia claris maioribus et Varo conexus suam ipse nobilitatem, suum sanguinem perditum ibat restitit tamen senatus et opperiendum imperatorem 10

204쪽

144 CORNELII TACITI ANNALIUM censuit, quod unum urguentium malorum suffugium in tempus erat.

67 At Caesar dedicatis per Campaniam templis, quamquam edicto monuisset ne quis quietem eius inrumperet, concursusque oppidanorum disposito milite prohiberentur, perosus tamen municipia et colonias omniaque in continenti sita, capreas se in insulam abdidit, trium milium freto ab extremis Surrentini promunturii diiunctam solitudinem eius placuisse maxime crediderim, quoniam inportuosum circa mare et vix modicis navigiis pauca subsidia neque adpulerit quisquam nisi gnaro custode. caeli aemperies hieme

10 mitis Obiectu montis, quo saeva ventorum arcentur aestas in savonium Obversa et aperto circum pelago peramoena; prospectabatque pulcherrimum sinum, antequam Vesuvius mons ardescens faciem loci verteret Graecos ea tenuisse

capreasque Telebois habitatas fama tradit. sed tum Tiberius 1 duodecim villarum nominibus et molibus insederat, quant0

intentiis olim publicas ad curas, tanto occultiores in luxus et malum otium resolutus manebat quippe suspitionum et credendi temeritas, quam Seianus augere etiam in urbe suetus acrius turbabat Ion iam occultis adversum Agrippinam et et Neronem insidiis quis additus miles nuntios, introitus, aperta secreta velut in annales referebat, ultroque struebantur qui monerent perfugere ad Germaniae exercitus vel celeberrimo fori effigiem divi Augusti amplecti populumque o

senatum auxilio vocare. eaque reta ab illis, velut para-25rent, biclobantur.

68. Iunio Silano et Silio Nerva consulibus foedum anni principium incessit tracto in carcerem inlustri equite Romano, Tit Sabino, ob amicitiam Germanici neque enim omiserat cohiugem liberosque eius percolere, sectator domi, comes in publico, post tot clientes unus eoque apud bonos laudatus et gravis iniquis hunc Latinius Latiaris, Porcius Cato, Petilius Rufus, M. 0psius praetura functi adgrediuntur, cupidine consulatus, ad quem non nisi per Seianum adiius; neque Seiani voluntas nisi scelere quaerebatur. compositum 10 inter ipsos ut Latiario, qui modico usi Sabinum contingebat, strueret dolum, ceteri testes adessent, deinde accusationem

205쪽

LIBER IV. CAP. 66-70. 1451nciperent igitur Latiaris iacere fortuitos primum sermones, mox laudare constantiam, quod non, ut ceteri, florentis domus amicus adflictam deseruisset simul honora de Germanico, Agrippinam miserans, disserebat et postquam Sabi-15nus, ut sunt molles in calamitate mortalium animi, effudit

Iacrimas, iunxit questus, audentius iam onerat Seianum, saevitiam, unerbiam, spes eius ne an iberium quidem convicio absti et iique sermones, tamquam vetita miscuissent, speciem artae amicitiae secere ac iam ultro Sabinus quae 16 rere Latiarem, ventitare domum, dolores suos quasi ad fidissimum deferre. 69. Consultant quos memoravi, quonam modo ea plurium auditu acciperentur. nam loco in quem coibatur servanda solitudinis acies: et si lone fores adsisterent, metus Visus, sonitus aut sorte ortae suspitIonis erant. tectum inter et laquearia tres senatores, haud minus turpi latebra quam de-s testanda fraude, sese abstrudunt, foraminibus et rimis aurem admovent. interea Latiaris repertum in publico Sabinum, velut recens cognita narraturus, domum et in cubiculum trahit: 'praeteritaque et instantia, quorum adfatim copia, ac ο- vos terrores cumulat. eadem ille et diutius, quant maesta, 10 ubi semel prorupere, difficilius reticentur. properata inde accusatio, missisque ad Caesarem literis ordinem fraudis suumque ipsi dedecus narravere non alias magis anxia et pavens civitas hegens adversum proximos; congressus, conloquia notae ignotaeque aures Vitari etiam muta atque in-15 anima, tectum et parietes circumspectabantur.

70. Sed caesar sollemnia incipientis anni kalendis Ianuariis epistula precatus, Vertit in Sabinum, corruptos quosdam libertorum et petitum se arguens, ultionemque haud obscure poscebat nec mora quin decerneretur et trahebatur damnatus, quantum Obducta veste et adstrictis faucibus nitio poterat, clamitans sic inchoari annum, has Seiano victimas cadere quo intendisset oculos, quo verba acciderent, fuga vastitas, deseri itinera fora et quidam regredieban. ostentabantque se rursum, id ipsum paventes quod timuissent. quem enim diem vacuum poena, ubi inte, sacra et Vota, quo otempore verbis etiam profanis abstineri mos esset, vincla et

206쪽

146 ORNELII TACITI ANNALIUM laqueus inducantur non inprudentem Tiberium tantam i vidiam adisse, set quaesitum meditatumque, ne quid impedire credatur quo minus novi magistr itus, quo modo delubra et

15 altaria, sic arcerem recludant secutae insuper literae grates agentis, quod hominem insensum res publicae punivissent, adiecto trepidam sibi vitam, suspectas inimicorum insidias, nullo nominatim conpellato neque tamen dubitabatur in Neronem et Agrippinam intendi.

71. Ni mihi destinatum foret suum quaeque in annum serre, avebat animus antire statimque memorare exitus, quo8 Latiniuis atque psius ceterique flagitii eius repertores habuere, non modo postquam Gaius Caesar rerum potitus est, sed incolumi Tiberio, qui scelerum ministros ut perverti ab aliis nolebat, ita plerumque satiatus et oblatis in eandem operam recentibus veteres et praegraves adflixit verum has atque alias sontium. poenas in tempore trademus tum censuit Asinius Gallus, cuius liberorum Agrippina matertera erat, 10 petendum a principe ut metus suos senatui lateretur amoverique sineret nullam aeque Tiberius, ut rebatur, ex virtutibus snis quam dissimulationem diligebat eo aegrius accepit recludi quae 'remeret sed mitigavit Seianus, non Galli amore, verum dissuuctationes principis aperirentur, gnarus lentum 1 in me a sesin, ubi prorupisset, tristibus dictis atrocia acta

ur idem tempus Iulia mortem obiit, quam neptem Au-g s. a convictam adulterii damnaverat, proieceratque in insulam Trimerum, haud procul Apulis litoribus. illic viginti

20 annis exilium tolera*it Augustae ope sustentata, quae florentes privignos cum per occultum subvertisset, 'isericordiam erga adflictos palam ostentabat. 72. Eodem anno Frisii, transrhenanus populus,eXuere, nostra magii, Varitia quam obsequii inpa butum iis Drusus iusserat modicum pro angustia in usus militares coria boum penderent, non intenta loquam cura quae firmitudo, quae mensura, donec inelprimipila ibus regendis Frisiis inpositus terga urorum quorum ad formam acciperentur. id aliis quoque arduum apud Germanos difficilius tolerabatur, quis

207쪽

LIBER IV. AP. 70-74. 47tium beluarum seraces saltus, modica domi armenta suntia primo boves ipsos, mox agros, postrem corpora coniu-logum aut liberorum servitio tradebant hinc Ira et questus, et postquam non subveniebatur, remedium ex bello rapti qui tributo aderant milites et patibulo adflxi olennius insensos fuga praevenit, receptus castello, cui nomen Flevum et haud Apernenda illi civium sociorumque manus litora oceani 15 praesidebat.

73. Quod ubi L. Apronio inserioris Germaniae pro praetore cognitum, vexilla legionum e superiore provincia peditumque et equitum auxiliarium delectos accivit ac simul utrumque exercitum Rheno deverem Frisiis intulit, soluto iam castelli obsidio et ad sua tutanda digressis rebellibus 5 igitur proxima aestuaria aggeribus et pontibus traducendo graviori agmini firmat atque interim repertis vadis alam Canninefatem et quod peditum Germanorum inter nostros merebat circumgredi terga hostium iubet, qui iam acie compositi pellunt turmas sociales equitesque legionum subsidi id

missos tum tres leves cohortes ac rursum duae, dein tempore interiecto alarius eques inmissus satis validi, si simul incubuissent, per intervallum adventantes neque constantiam addiderant turbatis et pavore fugientium auferebas Ir ce-thego Labeoni legato quintae legionis quod reli Iri auxi-i liorum tradit atque ille dubia suorum re in anc ' Actus missis nuntiis vim legionum inplorabat prorumpss' ' uintani ante alios et acri pugna hoste pulso recipiunt V ortis alasque sessas vulneribus neque dux Romanus ultum iit aut corpora humavit, quamquam multi tribunorum praefectorum 20que et insignes centuriones cecidissent mox compertum a transfugis nongentos Romanorum apud lucum quem aduhennae vocant pugna in posterum extracta consectos, et aliam quadringentorum manum occupata Cruptoricis quondam sti

pendiarii villa, postquam proditio metuebatur, mutuis ictibus rare procubuisse.

ita 74 clarum inde inter Germanos Frisium nomen, dissi- let mulante Tiberio damna, ne cui bellum permitteret neque a 4 senatus in eo cura, an imperii extrema dehonestarentur pa- ali vor internus occupaverat animos, cui remedium adulatione

208쪽

148 CORNELII TACITI ANNALIUM quaerebatur ii quamquam diversis super rebus consulerentur, aram clementiae, aram amicitiae effigiesque circumcaesaris ac Seiani censuere, crebrisque precibus efflagitabant visendi sui copiam facerent non illi tamen in urbem aut propinqua urbi degressi sunt satis visum mittere in-10sulam et in proximo Campaniae aspici e venire patres, eques, magna pars plebis, anxii erga Seianum, cuius durior congressus, atque eo per ambitum et societate consiliorum parabatur satis constabat auctam ei adro 'ntiam laedum illud in propatulo servitium spectanti; quippe Romae sueti 15 discursus, et magnitudine urbis incertum quod quisque ad negotium pergat ibi campo aut litore iacentes nullo discrimine noctem ac diem iuxta gratiam aut astus ianitorum perpetiebantur, donec id quoque vetitum et revenere in urbem trepidi, quos non sermone, non Vis dignatus erat, quidam 20 male alacres, quibus infaustae amicitiae gravis exitus inminebat. 75. ceterum Tiberius neptem Agrippinam Germanico r- tam cum coram Cn. Domitio tradidisset, in urbe celebrari nuptias iussit in Domiti super vetustatem generis propinquum caesaribus sanguinem delegerat: nam is aviam Octaviam et per eam Augustum avunculum praeserebat.

209쪽

BREVIARIUM. cap. 1. Liviae Augustae mors et elogium. 2. Tiberius etiam mortuae iniquus. 3. Seiani potentia crescit Agrippina et ero a principe accusantur. 4. 5. In eos populi favor irato Tiberio.

Haec gesta C. Rubellio Gemino C. Fufio Gemino coss. desunt reliqua gesta eius anni et sequentis . Vinucio Quartino C. Cassio Longino coss. Num liber quintus etiam res gestas sequentis anni Ti. Caesare V L. Aelio Seiano coss. usque ad mortem Seiani complexus sit, ignoratur.

l. Rubellio et Fufi consulibus, quorum utrique Geminus cognomentum erat, Iulia Augusta mortem obiit, aetate extrema, nobilitatis per claudiam familiam et adoptionea,viorum Iuliorumque clarissimae primum ei matrimonium et liberi fuere cum Tiberio Nerone, qui bello Perusino profu-5gus, pace inter Sex. Pompeium ac triumviros pacta in 'bem rediit exim Caesar cupidine formae at fert marito, Incertum an invitam, adeo properus ut ne spatio quidem ad enitendus dat penatibus suis gravidam induxerit nullam posthac subolem edidit, sed sanguini Augusti per coniunctionem id Agrippinae et Germanici adnexa communes pronepotes habuit sanctitate domus priscum ad morem, comis ultra quam antiquis feminis probatum, mater inpotens, uxor facilis et cum artibus mariti, simulatione filii bene composita funus eius modicum, testamentum diu inritum fuit laudata est pro thirostris a Gaio caesare pronepote qui mox rerum potitus est.2. At Tiberius, quod supremis in matrem officiis de-suisset, nihil mutata amoenitate vitae, magnitudinem negotiorum per literas excusavit, honoresque memoriae eius ab senatu large decretos quasi per modestiam imminuit, paucis

210쪽

150' CORNELII TACITI ANNALIUM s admodum receptis et addito ne caelestis religio decerneretur: sic ipsam maluisse quin et parte eiusdem epistulae increpuit amicitias muliebres, Fusium consulem oblique perstringens. is gratia Augustae floruerat, aptus adliciendis seminarum animis, dicax idem et Tiberium acerbis sacetiis inridere solitus,1 quarum apud praepotentes in longum memoria est. 3. Ceterum ex eo praerupta iam et urguens dominatio:

nam incolumi Augusta erat adhuc perfugium, quia Tiberio

inveteratum erga matrem obsequium, neque Seianus audebat auetoritati parentis antire tunc velut frenis exsoluti pro-5 ruperunt, missaeque in Agrippinam ac Neronem literae, quas pridem adlatas et cohibitas ab Augusta credidit vulgus haud

enim multo post mortem eius recitatae sunt verba inerant quaesita asperitate sed non arma, non rerum no arum fit

dium, amores iuvenum et inpndicitiam nepoti obiectabat in 16 nurum ne id quidem confingere ausus adrogantiam Oris et

contumacem animum inc avit, magno senatus pavore ac silentio, donec pauci, quis nulla ex honesto spes et publica mala singulis in occasionem gratiae trahuntur), ut referretur postulavere, promptissimo cotta Messalino uagistroes sen-15tentia sed aliis a primoribus maximeque a magistratibus trepidabatur quippe Tiberius etsi insense invectus cetera ambigua reliquerat. o. Fuit in senatu Iunius Rusticus, conponendis patrum actis delectus a Caesare, eoque meditationes eius introspicere reditus is fatali quodam motu neque enim ante specimen constantiae dederat seu prava sollertia, dum tam,snentiae oblitus incerta pavet, inserere se dubitantibus ac monere consules ne relationem inciperent disserebatque brevibus momentis summa verti posse quandoque Germanici domae exitium paenitentiae esse sevi simul populus effigies

Agrippinae ac Neronis gerens circumsistit curiam lauataquei in caesarem ominibus laisas literas et principe invito exitium domui eius intendi elamitat. ita nihil triste illo die patratum. ferebantur etiam sub nominibus eonsularium fletae in Seianum sententiae, exereentibus pleriaque per ocultum atque eo procacius libidinem ingeniorum. unde illi ira violentior et a materies criminandi spretum dolorem principis ab senatu,