장음표시 사용
231쪽
tum omissa Armenia versaeque Artabani res, inlieiente Vi-5tellio desererent regem saevum in pace et adversis proeliorum exitiosum igitur Sinnaces, quem antea infensum memoravi, patrem Abdagaesen aliosque ocultos consilii et tunc continuis cladibus promptiores ad defectionem trahit, AEd- fluentibus paulatim qui metu magis quam benevolentia sub iuieoti repertis auctoribus sustulerant animum. nec iam aliud Artabano reliquum quam si qui externorum corpori custodes aderant, suis quisque sedibus extorres, quis neque boni intellectus neque mali cura, sed mercede aluntur ministri sceleribus. his idsumptis in longinqua et contermina Scythiae fu-15gam maturavit, spe auxilii, quia Hyrcanis armaniisque per adfinitatem innexus erat atque interim posse Parthos absen-3 itum aequos, praesentibus mobiles, ad paenitentiam mutari. 43. 'At Vitellius profugo Artabano et flexis ad novum regem popularium animis, hortatus Tiridaten parata capessere, robur legionum sociorumque ripam ad Euphratis ducit. sacrificantibus, cum hic more Romano suovetaurilia daret, ille equum placando amni adornasset, nuntiavere accolae Euphraten nulla imbrium vi sponte et inmensum attolli, simul albentibus spumis in modum diadematis sinuare 6rbes, au- spicium prosperi transgressus quidam callidius interpretabantur, initia conatus secunda neque diuturna, quia eorum quae terra caelove portenderentur certior fides, stuminum 10 instabilis natura simul ostenderet mina raperetque sed ponte navibus effecto tramissoque exercitu primus ornospades multis equitum milibus in castra venit, exul quondam et Tiberio, cum Delmaticum bellum conficeret, haud inglorius auxiliator eoque civitate Romana donatus, mox repetita mi ibsiti regis multo apud eum honore, praefectus campis qui Euphrate et Tigre inclutis amnibus circumflui Mesopotamiae nomen acceperunt neque multo post Sinnaces auget copias, et columen partium Abdagaeses gagam et paratus regios adieit. Vitellius ostentasse Romanae arma satis ratus senet 20 Tiridaten primoresque, hunc, Phraatis avi et altoris caesari quaeque utrobique pulchra meminerit, illos, obsequium in regem, reverentiam in nos, decus quisque suum et fidem retinerent. exim cum legionibus in Suriam remeavit.
232쪽
172 ORNELI TACITI ANNALIUM 38 44. Quae duabus aestatibus gesta coniunxi, quo requiesceret animus a domestici malis non enim Tiberium, quamquam triennio post eaedem Seiani, quae ceteros mollire solent, tempus preces satias mitigabant, quin incerta vel abo lita pro gravissimis et recentibus puniret eo metu Fulcinius Trio, ingruentis accusatores haud perpessus, supremis ab iis multa et stirouia in Macronem ac praecipuos libertorum Caesaris conposuit, ipsi fluxam senio mentem et continuo ab cessu velut exilium obiectando. quae ab heredibus occuli tata recitari Tiberius iussit, patientiam libertatis alienae ostentans et contemptor suae infamiae, an scelerum Seiani diu, nescius mox quoquo modo dicta vulgari malebat veritatisque, cui adulatio officit, per probra saltem gnarus fieri. isdemi diebus Granius Marcianus senator, a C. Graccho maiestatis 1 postulatus, vim vitae suae attulit, Tariusque Gratianus praetura functus lege eadem extremum ad supplicium damnatus.
3 45. Nec dispares Trebellieni ast et Sextii Paeoniani
exitus nam Trebellienus sua manu cecidit, Paconianus in carcere ob carmina illic in principem factitata strangulatus est 'aeo Tiberius non mari, ut olim, divis' neque per lon- ginquos nuntios accipiebat, sed urbem iuxta eodem ut die vel noctis interiectu literis consulum rescriberet, quasi aspiciens undantem per domos sanguinem aut manus carnifieum fine anni Poppaeus Sabinus concessit vita, modicus Originis, principum amicitia consulatum ac triumphale decus adeptus ad maximisque provinciis per quattuor et vigii ii annos inpositus, nullam ob eximiam artem, sed quod par negotiis neque s
40 46. Q. Plautius Sex. Papinius consules sequuntur eo anno neque quod L. Aruseius morte adsecti forent, adsuetudine malorum ut atrox advertebatur, sed exterruit quod Vibulenus Agrippa eques Romanus, cum perorassent accus satores, in ipsa curia depromptum sinu venenum hausit, pr lapsusque ac moribundus festinatis lictorum manibus in adicerem raptus est, faucesque iam exanimis laque vexatae. ne Tigranes qvidem, Armenia quondam potitus ac tunc reus,
nomine regi supplicia civium effugit. at C. Galba consulatoris et duo Blaesi voluntari exitu cecidere, Galba triatibus
233쪽
LIBER VI CAP. 44-48 38 2). 173 caesaris literis provinciam sortiri prohibitus Blaesis sacerdotia, integra eorum domo destinata, convulsa distulerat, tuno ut Vacua contulit in alios, quod signum mortis intellexere et exsecuti sunt et Aemilia Lepida, quam iuveni Druso nuptam rettuli, crebris criminibus maritum insectata, quamquam ibintestabiss, tamen impunita agebat, dum superfuit pater Lepidus post a delatoribus eorripitur ob seri um adulterum, nec dubitabatur de stagitio ergo missa defensione finem vitae sibi posuit. 47. Per idem .mpus Clitarum natio Cappadoci Arehe- ala subiecta quia nostrum in modum deferre census, pati tributa adigebatur, in iuga Tauri montis abscessit lohorumque ingenio sese contra imbelles regis opias tutabatur, donec M. Trebellius legatus, a Vitellio praeside furiae cum quat-οtuor milibus legionariorum et delectis auxiliis missus, duos. sollis, quos barbari insederant minori adra, alteri Davara nomen est), operibus circumdedit et erumpere ausos ferro, ceteros siti ad deditionem coegit. At Tiridates volentibus Parthis Nioephorium et Anthemu 103iada ceterasque urbes, quae Macedonibus sitae Graeca vo- sabula usurpant, Halumque et Artemitam Parthica oppida recepit, certantibus gaudio qui Artabanum Scythas inter ed stum ob saevitiam exsecrati come Tiridatis ingenium Romanas per artes sperabant. 1548. Plurimum adulationis Seleucenses induere, civitas Q potens, saepta muris neque in barbarum corrupta, sed conditoris seleuci retinens. Ireeenti opibus aut sapientia deleeti ut senatus, sua populo vis. et quotiens concordes agunt, spernitur Parthus ubi dissensere, dum sibi quisque contra 5 aemulos subsidium vocant, accitus in partem adversum innes valescit id nuper aceideratoris no regnante, qui plebem primoribus tradidit ex suo usu: nam populi imperium iuxta libertatem, paucorum dominatio regiae libidini propior
est tum adventantem Tiridaten extoll- veterim regum ho- is noritas et quos recens aetas largius invenit simul probra in Artabanum luridebant, materna origine Arsaciden, cetera degenerem. Tiridates rem Seleucensem populo permittito m0x consultans, quonam te sollemnia regni capesseret.
234쪽
174 ORNELII TACITI ANNAMUM is literas Phraatis et Hieronis, qui validissimas praefecturas optinebant, accipit, brevem moram precantium placitumque opperiri ros praepollentis, atque interim Ctesiphon sedes imperii petita sed ubi diem ex die prolatabant, multis coram et adprobantibus Surena patrio more Tiridaten insigni regio
43 49. Ac si statim interiora ceterasque nationes petivisset, oppressa cunctantium dubitati et omnes in unum cedebant: adsidendo castellum, in quod pecuniam et paelices Artabanus contulerat, dedit spatium exuendi pacta. nam Phraates et
Hiero et si qui alii delectum capiendo diademati diem haut
concelebraverant, pars metu, quidam invidia in Abdagaesen, qui tum aula et novo rege potiebatur, ad Artabanum vertere; isque in Hyrtamis repertus est, inluvie obsitus et a)imenta arcu expediens ac prim tamquam dolus pararetur territus, 10 ubi data fides reddendae dominationi venisse, adlevatur animum et quae repentina mutatio exquirit tum Hiero pueritiam Tiridatis increpat, neque penes Aesaciden mperium, sed inane nomen apud inbellem externa mollitia, vim in Abdagaesis domo. 44 50. Sensit vetus regnandi salsos in amore odia non fingere nec ultra moratus, quam dum Scytharum auxilia conciret, pergit properus et praeveniens inimicorum astus, a corum paenitentiam neque exuerat paedorem, ut Vulgum 5 miseratione adverteret non fraus, non preces, nihil missum quo ambiguos inliceret, prompti firmarentur iamque multa manu propinqua Seleuciae adventabat, cum Tiridat simul fama atque ipso Artabano perculsus distrahi consiliis, iret contra an bellum cunctatione tractaret. quibus proelium 10 et festinati casus placebant, disiectos et longinquitate itineris sessos ne animo quidem satis ad opsequium coaluisse disserunt, proditores nuper hostesque eius, quem rursum laveant. verum Abdagaeses regrediendum in Mesopotamiam censebat, ut amne obiecto, Armeniis interim Elymaeisque et ceteri a id tergo excitis, audii copiis socialibus et quas dux Romanus misisset fortunam temptarent ea sententia valuit, quia plurima auctoritas penes Abdagaesen et Tiridates ignavus ad pericula erat. sed fugae specie discessum: ac principi a
235쪽
LIBER VI CAP. 48 2 42 6). 175 gente Arabum facto ceteri domos abeunt vel in castra Artabani, donec Tiridates cum paucis in Suriam revectus pudore 20 proditionis omnes exsolvit. 51. Idem annus gravi igne urbem adfecit, deusta parte 45 circi, quae Aventin contigua, ipsoque Aventino quod dam mam Caesar ad gloriam vertit exsolutis domuum et insularum pretiis miliens sestertium in munificentia conlocatum, tanto acceptius in vulgum, quant modicus privatis aedificationibus 5 ne publice quidem nisi duo opera struxit, templum Augusto et scaenam Pompeiani theatri eaque perfecta, contemptu ambitionis an per senectutem, haud dedicavit. sed aestimando cuiusque detrimento quattuor progeneri Caesaris, Cn. ο- mitius, Cassius Longinus, M. Vinicius Rubellius Blandus de id lecti additusque nominatione consulum P. Petronius. et pro ingenio cuiusque quaesiti decretique in principem honores: quos omiserit receperitve in lacerto sui ob propinquum vitae sinem. neque enim multo post supremi Tiberio consules, Cn. Acerronius C. Pontius, tagistratum coepere, nimia iam io, potentia Macronis, qui gratiam Gai Caesaris numquam sibi neglectam acrius in dies fovebat impuleratque post mortem claudiae, quam nuptam ei rettuli, uxorem suam Enniam imitando amorem iuvenem inlicere pactoque matrimonii vincire, nihil abnuentem, dum dominationis apisceretur: nam etsi com 20. motus ingenio simulationum tamen falsa in sinu avi perdidicerat.
52. Gnarum hoc principi, eoque dubitavit de tradenda 46
re publica, primum inter nepotes, quorum Druso genitus sanguine et caritate propior, sed nondum pubertatem ingressus, Germanici filio robur iuventae, vulgi studia, eaque apud a modi causa etiam de Claudio agitanti, quod is conposita aetate 5
bonarum artium cupiens erat, inminuta mens eius obstitit sinextra domum successor quaereretur, ne memoria Augusti, ne nomen caesarum in ludibria et contumelias verterent metuebat quippe illi non perinde curae gratia praesentium quam in posteros ambitio mox incertus animi, fesso corpore con losilium, cui impar erat, fato permisit, iactis tamen vocibus per quas intellegeretur providus futurorum namque Macroni non abdita ambage occidentem ab eo deseri, orientem spectari
236쪽
176 CORNELII TACITI ANNALIUM exprobravit et Gaio caesari, sorte orto sermone L. Stillam 1 inridenti, omnia Sullae vitia et nullam eiusdem virtutem --biturum praedixit simul crebris cum lacrimis minorem ex nepotibus onplexus, true alterius vultu, occides hunc tu inquit et te alius. sed gravescente valetudine nihil e libidinibus omitte M in patientia firmitudinem simulans solitus-etoque eludere medicorum artes atque eos, qui post tricesimum aetatis annum ad internoscenda corpori suo utilia vel noxia
alieni consilii indigerent. 47 3. Interim Romae futuris etiam post Tiberium caedibus semina iaciebantur Laelius Balbus Acutiam, P. Vitellii quondam uxorem, maiestatis postulaverat qua damnata cum praemium accusatori decerneretur, Iunius oth tribunus plebeis intercessit, unde illis odia, mox Othoni exitium dein muDtorum amoribus famosa Albucilla, cui matrimomum cum Satrio Secundo coniurationis indice fuerat, defertur inpietatis in principem conectebantur ut conscii et adulteri eius Cn. Domitius, Vibius Marsus, L. Arruntius de claritudine Do- 10 miti supra memoravi Marsus quoque vetustis honoribus et inlustris studiis erat sed testium interrogationi, tormentis servorum Macronem praesedisse commentarii ad senatum missi ferebant, nullaeque in eos imperatoris literae suspitionem dabant, invalido ac fortasse ignaro ficta pleraque ob 1 inimicitias Macronis notas in Arruntium. 48 54. Igitur Domitius defensionem meditans, Marsus -- quam inediam destinavisset, produxere vitam Arrantius, cunctationem et moras suadentibus amicis, non eadem omnibus decora respondit: sibi satis aetatis, neque aliud paen, stendnm quam quod inter ludibria et perieula anxiam senectam toleravisset, diu Seiano, nunc Macroni, semper alicui potentium invisus, non culpa, sed ut flagitiorum inpatiens. sane paucos et supremos prineipis dies posse vitari quem admodum evasurum imminentis iuventam' an, cum Tiberius 10 post tantam rem experientiam vi dominationis convulaus et mutatas sit, Gaium caesarem vix finita pueritia, ignarum omnium aut pessimis innutritum, meliora capessiturum na-erone duce em ut deterior ad opprimendum Seianum delectus plura per scelera rem publicam conssiotavisset pro-
237쪽
spectare iam se orius servitium, eoque fugere simul aetata et instantia haec vatis in modum dictitans venas resolvit. documento sequentia erunt bene Arruntium morte usum. Albucilla inrito ictu ab semet vulnerata iussu senatus In ca cerem fertur stuprorum eius ministri, carsidius Sacerdos praetorius ut in insulam deportaretur, Pontius Fregellanus mamitteret ordinem senatorium, et eaed'em poenae In Laelium
Balbum decernuntur, id quidem a laetantibus, quia Balbus
truci eloquentia habebatur, promptus adversum insontes. 55. . Isdem diebus Sex. Papinius consulari familia repen-4 linum et informem exitum delegit, iacto In praeceps corpore. causa ad matrem reserebatur, quae pridem repudiata adsentationibus atque luxu perpulisset iuvenem ad ea quorum es sugium non nisi morte inveniret igitur accusata in senatu, quamquam genua patrum advolveretur luctumque communem
et magis inbecillum tali super eas seminarum animum aliaque in eundem dolorem maesta et miseranda diu ferret, urbei me in deceni annos prohibita est, donec minor filius lubri-
eum iuventae exiret lo56. Iam Tiberium eorpus, iam vires, nondum dissimula-Ilii deserebat idem animi rigor sermone ac vultu intentus quaesita interdum Oomitate quamvis manifestam defectionem tegebat mutatisque saepius locis tandem apud promunturium Miseni onsedit in villa, ous L. Lucullus quondam do sminus cillio eum adpropinquare supremis tali modo compertum. erat medicus arte insignis, nomine charicles, non quidem regere valetudines princis solitus, consilii tamen φ0piam praebere cis velut propria ad negotia digrediens et per speciem officii manum complexus pulsum Venarum at 10 ligit neque fefellit nam Tiberius, incertum an offensus tant 'que magis iram premens, instaurari epulas iubet discum-hiique ultra solitum, quasi honori abeuntis amici tribueret. charicles tamen labi spiritum ne ultra biduum duraturum Reroni firmavit. inde cuncta conloquiis inter praesentes 1 η'ntiis apud legatos et exercitus , festinabantur. septimum desimum kal. Aprilis interclusa anima reditus est mortali-''tem explevisse et multo gratantum concursu ad capienda imperii primordia Gaius caesar egrediebatur, cum repente
238쪽
l RNELII AcITI ANNALIUM is adiarim redire Tiberis voeam a via- Mari me qui re-ereandae deleolisa cibum adlagrant pavor iano in Omnes, et eiuri patinim dispergi, se quis- maearum aut meacium fingere: -- in silentium fixus a Mnma p. Harima ex Maba ualeo intrepidas opprimi senem iniecini malineis vestia iubet di odique ab limine sie Tibariusi finivit, octavo et septuagesimo aetatis anno. I T. Pater e Nero et virisque rigo gentia Claudiae, quamquam mater in Liviam et mox Iuliam familiam adopti nuriae transierit eam prim ab infamia ancipites nam prωgoriptam patre- exul seeutus, ubi domum Augusti privinus sintroiu, mulsis emina conflictatus est, dum nae uua et Agrippa, mox salusaueiusque caesares viguere; si a Datet eius Drusus prosperiore eivium amore orta aed maxime in lubris egit euepta in matrimonium Iulia, inpudiauiam uxoris tMerans an deetinans. dein Rhodo regre a vacuos 1ο principis penates duodecim annis, mox rei Romanu arbitrium tribus immo et viginti obtinuit morum quo in tepora illi diversa: egregium vita famaque, qua ad privistus vel
in treperiis sub Augusto sua OoculΦum a subdolum fingendis
virtutibus, donee Germanicus a Drusus superluere idem 1 inter bova malaque mixtus ineolami malae in est uia saevitia, sed obtectis libidinibus, dum Seianum dilexit timuitve: postremo in Melisa simul ac dedecora prorupit, postquam remoto Mordi et metu suo tanium iugem Mehatur.
239쪽
BREVIARIUM. cap. i. 2 3. Valerius Asiaticus a Suillio et Sosibio accusatus fraude Messalinae et Vitellii evertitur, et hilare moritur. . Somnium saevitiae causa. 5. In perfidiam advocatorum lax si ei flagitatur. 6. 7. Praemiis pro patroeinio modus ponitur a principe. 8. Parthi discordant Gotarzes pulsus ire reparat. s. Paceminit cum Vardane. 10. Hic victor a suis caeditur. 11. Ludi sae culares Domitius ero destinatur imperio. 12. essalina Silium deperit. 3. Claudius aliud agit. Leges fert. Novas literarum formas ulmi 14. De literarum inventoribus. 15. Claudius h ruspiees firmat.16. Italicus rex Cheruscis petentibus datur. 17. o de eo discordia gentis et bellum. 18. Rebellantes Chaucos corbulo primit is severe . in milites. 10. Frisios componit Gamascum eaedit. 20. Ardor eius a clistudio repressus. Fossam inter visam et Rhenum ducit. Insignia triumphi ei indulta. 21 Sic et curtio Ruso. 22. Nonius perit. De speetaeulo gladiatorum et quaestoribus. 23. 24. Galli civitatem plenam affectant et principe patrocinante 2b impetrant, et primo quidem Aedui Patricii suppleti Lustrum conditum. 26 27. Messalina amore vaee s. ilio Mam ambit. 28. --bantur auliei. 29. 30. arcissus per paelices rem desert 31 clis diu trepidat. essalina bacchatur 32. reces per Vestalem parat. 33. Narcissus principem nutantem incitat 34. preces amolitur, 35. 36 sontium, in his mesteris, supplieium nrget. 37 38. Messalinam languente prinei pe, dein ignaro caedi curat. Haec gest. --nis fere duobus, Ti. Claudio caesare IIII L. Vitellio III, A. Vitellio L. Vipstano coss.1 nam Valerium Asiaticum, bis consulem fuisse quo dam adauerum eius credidit parum que hortis labians, quos ille a Lucullo eoapis insigni magnifieentia extollebae, Sui, lium accusandis utrisque immiuit adiunguur Sosibias Bru-126
240쪽
180 ORNELII TACITI ANNALIUM smici educator, qui per speciem benevolentiae moneret lumdium cavere vim atque opes principibus infensas praecipuum auctorem Asiaticum interficiendi Gai Caesaris non e timuisse contione in populi Romani lateri gloriamque facinoris ultro petere clarum ex eo in urbe, didit per provin-1scias fama parare iter ad Germanicos exercitus, quando genitus Viennae multisque et validis propinquitatibus subnixus turbare gentiles nationes promptum haberet a claudius nihil ultra scrutatus citis cum militibus tamquam opprimendo bello crispinum praetorii praefectum misit, a quo repertus1s est apud Baias vinclisque inditis in urbem raptus. 2. Neque data senatus copia intra cubiculum auditur, Messalina coram et Suillio corruptionem militum, quos Pecunia et stupro in omne flagitium obstrictos arguebat, exim adulterium 'ppaeae, postremum mollitiam corporis obie- sciante ad quod victo silentio prorupit reus et 'rinterroga inquit, Suilli, filios tuos virum esse me fatebuntur. su- gressusque defensionem, commoto maiorem in modum Claudio, Messalinae quoque lacrimas excivit quibus abluendiscubidulo egrediens monet Vitellium ne elabi reum sineret: 1 ipsa ad perniciem poppaeae festinat, subditis qui terrore a . ceris ad Voluntariam mortem propellerent, adeo ignaro caesare, ut paucos post dies epulantem apud se maritum eius Scipionem percontaretur, cur sine uxore discubuisset, atque ille functam fato responderet. 3. Sed consultanti super absolutione Asiatio flens V tellius, commemorata vetustate amicitiae utque Antoniam principis matrem pariter observavissent, dein percursis Asiatio in rem publicam officiis recentique adversus Britanniam 5 militia, quaeque alia conciliandae misericordiae videbantur, liberum mortis arbitrium ei permisit et secuta sunt claudii verba in eandem clementiam hortantibus dehinc quibasdam inediam et lenem exitum, remittere beneficium Asiaticus ait: et usurpatis quibus insueverat exercitationibus, aut cor- 10 pore, hilare epulatus, cum se honestius calliditate Tiberii veΙ impetu Gai Caesaris periturum dixisset, quam quod fraude muliebri et inpudiso Vitellii ore caderet, venas exsolvit, Viso tamen ante rogo iussoque transferri partem in aliam, ne pa-