장음표시 사용
261쪽
' LIBER XII CAP. 7-12. 201 in hunc modum incipiunt: non se foederis ignaros nec desectione a familia Arsacidarum venire, sed illium Vononis, nepotem Phraatis accersere adversus dominationem Go- staretis nobilitati plebique iuxta intolerandam lati fratres, iam propinquos, iam longius sitos caedibus exhaustos adici eoniuges gravidas, liberos parvos, dum socors domi, bellis infaustus ignaviam saevitia legat veterem sibi ac publice coeptant nobiscum amicitiam, et subveniendum sociis Viriuinio aemulis cedentibusque per reverentiam ideo regum obsides liberos dari ut, si domestici imperii taedeat, sit regressus ad principem patresque, quorum moribus adsuefactus rex melior
11. Ubi haec atque talia dissertavere, incipit orationem caesar de fastigio Romano Parthorumque obsequiis seque divo Augusto adaequabat, petitum ab eo regem reterens, omissa Tiberii memoria, quamquam is quoque miserat addidit praecepta etenim aderat eherdates), ut non domina 5tionem et servos, sed rectorem et cives cogitaret, clementiamque a iustitiam, quanto ignota barbaris, tanto laetiora capesseret hinc versus ad legatos extollit laudibus alumnum urbis, spectatae ad id modestiae a tam ferenda regum ingenia, neque usui crebras mutationes rem Romanam huc iosatietate gloriae provectam, ut externis quoque gentibus quietem velit datum posthac C. Cassio, qui Suriae praeerat, deducere iuvenem ripam ad Euphratis.12. Ea tempestate cassius ceteros praeminebat peritia legum nam militares artes per otium ignotae, industriosque aut ignavos pax in aequo tenet ac tamen quantum sine bello dabatur, revocare priscum morem, exercitare legiones, cura provisu perinde agere ac si hostis ingrueret ita dignum ma sioribus suis et familia assi ratus per illas quoque gentes celebrata igitur excitis quorum de sententia petitus rex, positisque castris apud Zeugma, unde maxime per ius amnis, postquam inlustres Parthi rexque Arabum Acbarus advenerat, monet Neherdaten barbarorum impetus acres cunctatione solanguescere aut in perfidiam mutari ita urgueret coepta.
quod spretum fraude Acbari, qui iuvenem ignarum et summam fortunam in luxu ratum multos per dies attinuit apud oppidum
262쪽
202 ORNELII TACITI ANNALIUM Edessam. et vocante carene promptasque res ostenuinte, si 15 citi advenissent, non comminus Mesopotamiam, sed flexu A
meniam petunt, id temporis inportunam, quia hiems o ipiebat. 13. Exim nivibus et montibus sessi, postquam campos propinquabant, copiis arenis adiunguntur, tramissoque amne Tigri permeant diabenos, quorum rex Izates societatem Meherdatis palam induerat, in Gotarzen per ocoulta et magis fida inclinabat sed capta in transitu urbs Ninos, vetustissima sedes Assyriae, et 'castellum insigne fama, quod postremo inter Darium atque Alexandrum proelio Persarum illi opes conciderant interea Gotarzes apud montem cui nomen San-bulos vota dis loci suscipiebat, praecipua religione Herculi,
i qui tempore stat per quietem monet sacerdotes, ut templum iuxta equos venatui adomatos sistant equi ubi pharetras telis onustas accepere, per saltus vagi noote demum vacuis pharetris multo cum anhelitu redeunt rursum deus, qua silvas pererraverit, nocturn risu demonstrat reperiunturque lusae 15 passim serae.14. ceterum Gotarzes, nondum satis aucto exercitu, flumine corma pro munimento uti, et quamquam per insectationes et nuntios ad proelium vocaretur, neotere moras, lο-cos mutare et missis corruptoribus exuendam ad fidem hostes
emercari. ex quis Izates Adiabenum, mox Acbarus Arabum cum exercitu abscedunt, vitate gentili, et quia experimentis cognitum est barbaros malle Roma petere reges quam habere a Meherdates validis auxiliis nudatus, eterorum proditione suspecta, quod unum reliquum, rem in casumio dare proelioque experiri statuit no detrectavit pugnam Gotarzes deminutis hostibus ferox concursumane magna caede et ata iguo eventu, doneo carenem profligatis obversis longius evectum integer a tergo globus circumveniret tum omni spe perdita Meherdates, promissa Parracis paternii clientis secutus, dolo eius vincitur traditurque victori atque ille non propinquum neque Arsacis de gente, sed alienigenam et R'manum increpans, auribus decisis vivere iubet, ostentui clementiae suae et in nos dehonestamenis dein Gotarzes morbo obiit, coitusque in regnum Vonones Medos a. tum praesidens. nulla huic prospera aut adversa quis me-
263쪽
LIBER XII CAP. 12 7. 203 moraretur brevi et inglorio imperi perfunctus est, resque Parthogim in filium eius Vologesen translatae. 15. At Mithridates Bosporanus amissis opibus Vagus, post' quam Didium ducem Romanum roburque exercitus abisse cognoverat, relictos in novo regno Cotyn iuventa rudem et paucas cohortium cum Iuli Aquila equite Romano, spretis utrisque concire nationes, inlicere perfugas postrem exediscitu coacto regem Dandaridarum exturbat imperioque eius potitur. quae ubi cognita et iam iamque Bosporum invasurus habebatur, diffisi propriis viribus Aquila et colys, quia
Zorsines Siracorum rex hostilia resumpserat, externas et ipsi gratias quaesivere missis legatis ad Eunonen, qui Aorsorum 10 genti praecellebat nec sui in arduo societas potentiam Romanam adversus rebellem Mithridaten ostentantibus. igitur pepigere, equestribus proeliis Eunones certaret, obsidia urbium Romani capesserent.16. Tunc composito agmine incedunt, uius frontem et terga Aorsi, media cohortes et Bosporani tutabantur nostris in armis si pulsus hostis, ventumque Sozam, oppidum Dandaricae, quod desertum a Mithridatem ambiguos popularium animos optineri relicto ibi praesidio visum exim in Siracos , pergunt, et transgressi amnem Pandam circumveniunt urbem Vspen, editam loco et moenibus ac fossis munitam, nisi quod moenia non saxo sed oratibus et vimentis ac media humo adversum inrumpentes invalida erant eductaeque altius turre lacibus atque hastis turbabant obsessos ac ni proelium noxaodiremisset, coepta patrataque expugnatio eundem intra diem
17. Poster misere legatos, veniam liberis corporibus orantes servitii decem milia offerebant quod aspernati sunt victores, quia trucidare deditos saevum, tantam multitudinem custodia ingere arduum, ut belli potius iure aderent datumque militibus, qui sealis evaserant, signum caedis exei bdio Vspensium metus ceteris iniectus, nihil tutum ratis, cum arma, munimenta, impediti vel eminentes loci amnesque et urbes iuxta perrumperentur igitur Zorsines, diu pensitato Mithridatisne rebus extremis an patri regno consuleret,
postquam praevaluit gentilis utilitas, datis obsidibus apud e is
264쪽
204 CORNELII TACITI ANNALIUM figiem caesaris prootinuit, magna gloria exercitus Romani, quem incruentum et victorem tridui itinere aluisse ab amne Ianai constitit sed in regressu dispar fortuna fuit, quia navium quasdam quippe mari remeabant in litora Taurorum is delatas circumvenere barbari, praefecto cohortis et plerisque auxiliarium interfectis.18. Interea Mithridates nullo in armis subsidio consulta ocius misericordiam experiretur frater Ous, proditor olim, deinde hostis, metuebatur Romanorum nemo id auctoritatis
aderat, ut promissa eius magni penderentur ad Eunonen con-s vertit, propriis diis non infensum et recens coniuncta nobiscum amieitia validum igitur cultu vultuque quam maxime ad praesentem fortunam comparat regiam ingreditur geni-husque eius provolutus Mithridates inquit terra marique Romanis per tot annos quaesitus spesne adsum utere, ut Vo-ioles, prole magni Achaemenis, quod mihi solum hostes non
19. At Eunone olaritudine viri, mutatione rerum et prece haud degeneri permotus, adlevat supplicei laudatque quod gentem Aorsorum, quod suam dextram petendae veniae delegerit. simul legatos literasque ad caesarem in hunc modum omittit populi Romani imperatoribus magnam nationum regibus primam ex similitudine fortunae amicitiam, sibi et claudio etiam communionem vietoriae esse bellorum egregios fines, quotiens ignoscendo transigatur: sic Zorsini victo nihil ereptum pro Mithridate, quando gravius mereretur,
i non potentiam neque regnum precari, sed ne triumphareturneVe poenas capite expenderet.
20. At Claudius, quamquam nobilitatibus extemis mitis, dubitavit tamen, accipere captivum pacto salutis an repetere armis rectius foret hino dolor iniuriarem et libido vi totae adigebat sed disserebatur contra suscipi bellum avio itinere, sinportuoso mari: ad hoc reges feroces, vagos populos, solum frugum egenum taedium ex mora, pericula ex properae tia, modicam victoribus laudem aemultum in amiae, si pellerentur quin arriperet oblata et servaret exulem, cui inopi quanto longiorem vitam, tanto plus supplicii lare his pedii motus scripsit Eunoni, meritum quidem novissima exempla
265쪽
LIBER XII CAP. 17 3. 205 Mithridatem, nec sibi vim ad exsequendum deesse verum ita maioribus placitum, quanta pervicacia in hostem, tanta beneficentia adversiis supplices utendum; nam triumphos depopulis regnisque integris acquiri. 21. Traditus posthac Mithridates vectusque Romam per Iunium Cilonem, procuratorem Ponti, sero eius quam pro fortuna disseruisse apud Caesarem ferebatur, elataque VOX eius in vulgum hisce verbis non sum remissus ad te, sed reversus vel si non credis, dimitte et quaere. vultu quoque sinterrit permansit, cum rostra iuxta custodibus circumdatus
visu populo praeberetur consularia insignia ciloni, Aquilae
22. Isdem consulibus atrox odii Agrippina ac Lolliae
infensa, quod secum de matrimonio principis certayisset, molitur crimina et accusatorem, qui obiceret Chaldaeos, magos interrogatumque Apollinis clarii simulacrum super nuptiis imperatoris exim claudius inaudita rea multa de claritudine seius apud senatum praelatus, sorore L. Volusii genitam, maiorem ei patruum cottam Messalinum esse, Memmi quondam Regulo nuptam nam de Gai Caesaris nuptiis consulto reticebat), addidit perniciosa in rem publicam consilia et materiem sceleri detrahendam proin publicatis bonis cederet Italia ita 16 quinquagiens sestertium ex opibus immensis exuli relictum. et cal-nia inlustris femina pervertitur, quia formam eius laudaverat princeps, nulla libidine, sed fortuito sermone, unde ira Agrippinae citra ultima stetit in Lolliam mittitur tribunus, a quo ad mortem adi retur damnatus et lege repetundarum 15 Cadius Rufus accusantibus Bithynis. 23 Galliae Narbonensi ob egregiam in patres reverentiam latum, ut senatoribus eius provinciae non exquisita principis sententia, iure quo Sicilia haberetur, res suas invisere Iiceret Ituraeique et Iudaei defunctis regibus, Sobaem atque Agrippa, provinciae Suriae additi. Salutis augurium quin aque et septuaginta annis omissum repeti ac deinde continuari placitum et pomerium urbis auxit caesar, more prisco, quo iis qui protulere imperium etiam terminos urbis propagare datur nec tamen duces Romani, quamquam magnis nationibus subactis, usurpaverant, nisi L. Sulla et divus Augustus HO
266쪽
206 ORNELII AOITI.ANNALIUM 24. Regum in eo ambitio vel gloria varie vulgata sed initium condendi, et quod pomerium Romulus posuerit, noscere haud absurdum reor igitur a foro boario, ubi aereum tauri simulacrum aspicimus, quia id genus animalium arutro, subditur, sulcus designand oppidi coeptus, ut magnam Hereulis aram amplecteretur inde certis spatiis interieoti lapides per ima montis Palatini ad aram Consi, mox curias Veteres, tum ad sacellum Larundae forumque Romanum et capitolium non a Romulo, sed a Tito Tasio additum urbi credidere mox 16 pro fortuna pomerium auctum et quos tum claudius terminos posuerit, facile cognitu et publicis actis perscriptum 25. c. Antistio M. Suillio consulibus adoptio in Domitium auctoritate Pallantis festinatur, qui obstrictus Agrippinae ut conciliator nuptiarum et mox stupro eius inligatus, stimulabat claudium consuleret rei publicae, Britanniel pueritiam frobore circumdaret: sic apud divum Augustum, quamquam nepotibus subnixum viguisse pri ignos a Tiberi super propriam stirpem Germanicum adsumptum se quoque accingeret iuvene partem curarum capessituro his evictus biennio maiorem natu Domitium filio anteponit, habita apud senatum
10 oratione eundem in quem a liberto acceperat modum adnotabant periti nullam antehac adoptionem inter patricios clandios reperiri, eosque ab Atto clauso continuos duravisse. 26. ceterum actae principi grates, quaesitiore in Domitium adulatione rogataque lex qua in familiam claudiam et nomen Neronis transiret augetur et Agrippina cognomento Augustae. quibus patratis nemo adeo expers misericordiae fuit, quem non Britannici fortuna maerore adficeret desolatus paulatim etiam servilibus ministeriis perintempestre novercae officia in ludibrium vertebat, intellegens salsi neque enim segnem ei suisse indolem ferunt, sive verum, seu pericu is commendatus retinuit famam sine experimento. 27. Sed Agrippina quo vim suam sociis quoque nationibus ostentaret, in oppidum Ubiorum,' quo genita erat, Veteranos coloniamque deduci impetrat, cui nomen inditum evocabni ipsius. ac forte acciderat ut eam gentem Rheno transgressam avus Agrippa in fidem acciperet. Isdem temporibus in superiore Germania trepidatum ad-
267쪽
LIBER II CAP. 24-30. 207ventu Chattorum latrocinia agitantium deinci Pomponius legatus auxiliares Vangionas ac Nemetas, addit equite alario, mpnitos ut anteirent populatores vel dilapsis inprovisi circumfunderentur et secuta consilium ducis industria militum, 16 divisique in duo agmina, qui laevum iter petiverant, recens
reversos praedaque per luxum usos et somno graves circumvenere aucta laetitia, quod quosdam e clade Variana quadragensimum post annum servitio exemerant.
28. At qui dextris et propioribus compendiis ierant Obvio hosti et aciem auso plus cladis faciunt; et praeda famaque onusti ad montem Taunum revertuntur, ubi Pomponius cum legionibus opperiebatur, si Chatti cupidine ulciscendi casum pugnae praeberent illi metu, ne hinc Romanus, inde, Cherusci, cum quis aeternum discordant, circumgrederentur, legatos in urbem et obsides misere decretusque Pomponi triumphalis honos, modica pars famae eius apud posteros, in quis carminum gloria praecellit. 29. Per idem tempus Vannius Suebis a Druso caesare inpositus pellitur regno, prima imperii aetate clarus acceptusque popularibus, mox diuturnitate in superbiam mutans et odio accolarum, simul domesticis discordiis circumventus. auctores luere Vibilius Hermundurorum rex et Vangi ac Sido sorore Vannii geniti nec claudius, quamquam saepe oratus, arma certantibus Karbaris interposuit, tutum Vannio perfugium promittens, si pelleretur: scripsitque Palpello Histro, qyi Pannoniam praesidebat, legionem ipsaque e provincia lecta auxilia pro ripa componeret, subsidi victis et ioterrorem adversus victores, ne fortuna elati nostram quoque pacem turbarent. nam vis innumera Lugii aliaeque gentes adventabant, fama ditis regni, quod Vannius triginta per annos praedationibus et vectigalibus auxerat ipsi manus propria pedites, eques e Sarmatis Iazygibus erat, impar multi-1εtudini hostium, eoqRe castellis sese defensare bellumque ducere statuerat.
30. Sed Iazyges obsidionis impatientes et proximos per campos vagi necessitudinem pugnae attulere, qui Lugius Hermundurusque illic ingruerant igitur degressus castellis Fannius funditur proelio, quamquam rebus adversis laudatus,
268쪽
208 CORNELII TACITI ANNALIUM quod et pugnam manu capessiit et orpore adverso miluaera excepit ceterum ad assem in Danuvio opperientem perfugit secuti mox clientes et aeceptis agris in Pannonia loeati sunt regnum Vangio ao Sido inter se partivere, egregia adversus nos fide, subiectis, suone an servitii ingenio, dura id adipiscerentur dominationis, innita caritate, et maiore odio, postquam adepti sunt. 31. At in Britannia P. Ostorium .pro praetore turbidaBres excepere, effusis in agrum sociorum hostibus eo viole tius, quod novum ducem exercitu ignoto et coepta hieme iturum obviam non rebantur. ille gnarus primis eventibus 5 metum aut fiduciam gigni, citas cohortes rapit, et caesis qui restiterant, disiectos consectatus, ne rursus conglobarentur insensaque et infida pax non duci, non militi requiem permitteret, detrahere arma suspectis cunetaque astris Av nam via et Sabrinam fluvios cohibere parat. quod primi 1 Iceni abnuere, valida gens nec proeliis contusi, quia societatem nostram volentes accesserant. Isque auctoribus circumiectae nationes locum pugnae delegere, saeptum agresti aggere et aditu angusto, ne pervius equiti foret ea munimenta dux Romanus, quamquam sine robore legionum a 15 ciales copias ducebat, perrumper adgreditur et distributis cohortibus turmas quoque peditum ad munia accingit tunc dat signo perfringunt aggerem suisque claustria impeditos turbant atque illi conscientia rebellionis et obsaeptis estigiis multa et clara aetnora secere, qua pugna filius legati N. . ad 0storius servati civis decus meruit. 32. Ceterum clade Icenorum ompositi qui bellum interet pacem dubitabant et ductus in Decangos exercitus. V stati agri, praedae passim actae, non ausis aciem hostibus, vel si ex oculi carpere agmen temptarent, punito dolo. 5 iamque ventum haud procul mari quod Hiberniam insulam aspectat, cum ortae apud Brigantas discordiae retraxere ducem, destinationis certum, ne nova moliretur nisi prioribus firmatis et Brigantes quidem, meis qui arma coeptabant interfectis, in reliquos data venia, refodere Silurum gens 10 non atrocitate, non elementia mutabatur, quin bellum exedioeret castrisque legionum premenda loret id quo promptius
269쪽
veniret, colonia amulodunum valida Veseranorum manu d ducitur in agros aptivos, subsidium adversus rebelles et imbuendis sociis ad officia Iegum. 33 Itum inde in Siluras, super propriam ferociam C ratae viribus confisos, quem multa ambigua, multa prospera extulerant, ut ceteros Britannorum imperatores praemineret.
sed tum astu locorum fraude prior, vi militum inserior, transfert bellum in Ordovicas, additisque qui pacem nostram smetuebant, novissimum casum experitur, sumpto ad proelium loco, ut aditus, abscessus, cuncta nobis inportuna et suis in melius essent, hinc montibus arduis, et si qua clementer ae-eedi poterant, in modum valli saxa praestruit et praestu
bat amnis ad incerto, catervaeque ars atorum pro muni- is mentis constiterant.
34. Ad hoc gentium ductores circumire, hortari, firmare animos minuendo metu, accendenda spe liisque belli incitamentis enimvero caratacus huc illae volitans illum diem, illam aciem testabatur aut reciperandae libertatis aut servitutis aeternae initium fore vocabatque nomina maiorum, quis dictatorem caesarem pepulissent, quorum Virtute acui a securibus et tributis intemerata coniugum et liberorum corpora retinerent haec atque talia dicenti adstrepere Vulgus, gem tili quisque religione obstringi, non telis, non vulneribus
35. bstupefecit ea alacritas dueem Romanum simul obiectus amnis, additum vallum, inminentia iuga, nihil nisi atrox et propugnatoribus frequens terrebat sed miles pro lium poscere, cuncta virtute expugnabilia clamitare: pra sectique et tribuni paria disserentes ardorem exercitus inten 1 d bant tum storius, cironmspectis quae inpenetrabilia qua que pervia, ducit infensos amnemque haud difficulter evadit. ubi ventum ad aggerem, dum missilibus certabatur, plus vulnerum in nos et pleraeque caedes oriebantur: postquam facta testudine rudes et informes saxorum conpages distractae parque comminus acies, Medere barbari in iuga montium. sed e quoque inrupere ferentarius gravisque miles, illi telis adsultantes, hi conferto gradu, turbatis contra Britannorum ordinibus, apud quos nulla loricarum galearumve tegmina;
270쪽
210 CORNELII TAPITI ANNALIUM ,, et si auxiliaribus hesisterent, gladiis Minis legionariorum, si huc verterent, spathis et hastis auxiliarium sternebantur. Hara ea victoria fuit, captaque uxor et filia Mataci fratresque in deditionem accepti. 36. Ipse, ut ferme intuta sunt adversa, cum fidem Cartimanduae reginae Brigantum petivisset, vinctus a victoribus traditus est, non post anno quam bellum in aritamitaeoeptum unde fama eius evecta insulas et proximas Pros vincias pervagata per Italiam quoque celebrabatur avehant que visere, quis ille tot per annos opes nostras sprevisset. ne Romae quidem ignobile carataci nomen erat; et caesar dum suum decus extollit, addidit gloriam victo vocaelus quippe ut ad insigne spectaculum populus stetere in armisio praetoriae cohortes campo qui castra praeiacet tunc inCedentibus regiis clientelis phalerae torques quaeque bellis externis quaesiverat traducta, mox fratres et coniunx et filia, postremo ipse ostentatus ceterorum preces degenere fuere ex metu: at non caratacus aut vultu demisso aut verbia mi- is sericordiam requirens, ubi tribunali adstitit, in hunc modum
37. Si quanta nobilitas et fortuna mihi fuit, tanta rerum prosperarum moderati fuisset, amicus potius in hanc rhomquam captus Venissem, neque dedignatus .esses, claris maioribus ortum, pluribus gentibus imperitantem laedere paeem accipere praesens sors mea ut mihi informis, si tibi magnifica est habui equos viros, arma opes quid mirum, si haec invitus amisi .nam si vos omnibus imperitare vultis, sequitur ut Omnes servitutem accipiant si statim deditus tradere neque mea fortuna meque tua gloria inclaruisset et supplicium id mei oblivio sequeretur at si in lumem servaveris, aeternum exemplar clemenuae ero. ad ea caesar veniam ipsique
et coniug et fratribus tribuit atque illi vinolis fabisoluti
Agrippinam quoque, haud procul alio suggestu conspicuam, isdem quibus principem laudibus gratibusque venerati sunt.15nόvum sane et moribus veterum insolitum, feminam signis Romanis praesidere ipsa semet parti a maioribus avis imperii sociam serebat. 38. Vocati posthac patres multa et magnifica super a-