장음표시 사용
291쪽
LIBER XIII. CAP. 1 - 16. 31piendo patris imperio, quod insitus et adoptivus per iniurias
matris exerceret non abnuere se quin cuncta infelieis domus mala patefierent, suae in primis nuptiae, suum e neficium:
id solum dis et sibi provisum quod viveret privignus ituram cum illo in eastra andiretur hino Germanie alia, inde debilis is
Irursus Burrus et exul Seneca, trunca sollicet manu et pro- fossoria lingua generis humani regimen expostulantes simul intendere. manus, adgerere probra, consecratum claudium, insernos Silanorum manes invocare et tot inrita facinora
15. Turbatus his Ner et propinquo die, quo quartum
decumum aetatis annum Britannicus explebat, 'lutare cum modo matris Violentiam, modo ipsius indolem, levi quidem experimento nuper Ognitam, quo tamen lavorem late quaesivisset festis Saturno diebus inter alia aequalium tu sdicra regnum lusu sortientium evenerat ea sors Neroni igitur ceteris diversa ne ruborem adlatura ubi Britannico iussit exsurgeret progressusque in medium antum aliquem inobperet, inrisum ex eo sperans pueri sobrios quoque conrietus, nedum temulentos ignorantis, illa constanter exorsus est car-10men, quo Volutum eum sede patria rebusque summis significabatur unde orta miseratio manifestior, quia dissimulationem nox et lascivia exemerat Nero intellecta invidia odium intendit urguentibusque Agrippinae minis, quia nullum αι me neque iubere caedem fratris palam audebat, occulta mo- 16 Iitur pararique venenum iubet, ministro Pollione Iulio praetoria cohortis tribuno euius cura attinebatur damnata veneficii nomine Locusta multa scelerum ama. nam ut proXimus quisque Britannie neque las neque fidem pensi haberet, olim provisum erat primam venenum ab ipsis educatoribus o-2οcepit, tramisitque exsoluta alvo parum validum, siVetemperamentum inerat ne statim saeviret sed Nero lenti sceleris inpatiens minitari tribuno, iubere supplicium Venelloae, quod, dum rumorem respiciunt, dum parant defensiones, securitatem morarentur promittentibus dein tam praecipitem a necem quam si serro urgueretur, cubiculum caesaris iuxta decoquitur virus cognitis antea venenis rapidum.16. Nos habebatur principum liberos cum ceteris idem aetatis nobilibus sedentes esui in aspectu propinquorum
292쪽
232 CORNELII TACITI ANNALIUM propria et parciore mensa illic epulante Britannico, quia cibos potusque eius delectus ex ministris gustu explorabat,b ne omitteretur institutum aut utriusque morte proderetur so lus, talis dolus repertus est innoxia adhuc ac praecalida et libata gustu potio traditur Britannico; dein, postquam fervore aspernabatur, frigida in aqua adfunditur Veiremini, quod ita cunctos eius artus pervasit, ut vox pariter et spiritus rape- 1 rentur trepidatur a circumsedentibus, diffugiunt inprudentes: at quibus altior intellectus, resistunt defixi et Neronem intuentes ille ut erat reclinis et nescio similis, solitum ita ait per comitialem morbum, quo prima ab insantia adflictaretur Britannicus, et redituros paulatim visus sensusque. at AgrIp-15pinae is pavor, ea consternatio mentis, quamvis Vultu premeretur, emicuit, ut perinde ignaram suisse atque Octaviam sororem Britannici constiterit quippe sibi supremum auxilium ereptum et parricidii exemplum intellegebat Octavia quoque, quamvis rudibus annis, dolorem, caritatem, Omnis et adfectus abscondere didicerat ita post breve silentium' petita convivii laetitia. 17. Nox eadem necem Britannici et rogum coniunxit, proviso ante funebri paratu, qui modicus fuit in campo tamen Martis sepultus est adeo turbidis imbribus, ut vulgustriis deum portendi crediderit adversus lacinus, cui plerique tamen hominum ignoscebant, antiquas fratrum discordias et insociabile regnum aestimantes tradunt plerique eorum temporum scriptores, crebris ante exitium diebus illusum isse pueritiae Britannici Neronem, ut iam non praematura neque saeva mors videri queat, quamvis inter sacra mensae, ne tem- 10 pore quidem ad complexum sororum dato, ante oculos inimici properata sit in illum supremum claudiorum sanguinem, stupro prius quam veneno pollutum festinationem exsequiarum edicto Caesar defendit, ita maioribus institutum referens, subtrahere oculis acerba funera neque claudationibus auti pompa detinere ceterum et sibi amisso tratris auxilio reliquas spes in re publica sitas, et tanto magis fovendum patribus populoque principem, qui unus superesset e familia summum ad fastigium genita. 18. Exim largitione potissimos amicorum auxit. nec
293쪽
LIBER XIII. CAP. 16-19. 233 desuere qui arguerent viros gravitatem adseverantes, quod domos villas id temporis quasi praedam divisissent alii necessitatem adhibitam credebant a principe, sceleris sibi conscio et veniam sperante, si largitionibus validissimum quem sque obstrinxisset a matris ira nulla munificentia leniri, sed amplecti octaviam, crebra cum amicis secreta habere, super ingenitam avaritiam undique pecunias quasi in subsidium corripiens, tribunos et centuriones comiter excipere, nomina et virtutes nobilium, qui etiam tum supererant, in honore ha 16bere, quasi quaereret ducem et partes cognitum id Neroni, excubiasque militares, quae ut coniugi imperatoris olim, tum ut matri servabantur, et Germanos nuper eundem in honorem custodes additos degredi iubet. ac ne coetu salutantium frequentare ur, separat domum matremque transfert in eam 15
quae Antoniae fuerat, quotiens ipse illuc ventitaret, saeptus turba centurionum et post breve osculum digrediens. 19. Nihil rerum mortalium tam instabile ac fluxum est quam fama potentiae non sua vi nixae statim relictum Agrippinae Iimen nemo solari, nemo adire praeter paucas seminas, amore an odio incertas ex quibus erat Iunia Silana, quam matrimonio C. Sili a Mossalina depulsam supra rettuli, insignis genere forma lascivia, et Agrippinae diu percara, mox occultis inter eas offensionibus, quia Sextium Africanum nobilem iuvenem a nuptiis Silanae deterruerat Agrippina, inpudicam et vergentem annis dictitans, non ut Africanum sibi seponeret, sed ne opibus et orbitate Silanae maritus po-10 ter tur illa spe ultionis oblata parat accusatores ex cyemtibus suis, Iturium et calvisium, non vetera et saepius iam audita deferens, quod Britannici mortem lugeret aut Octaviae iniurias evulgaret, sed destinavisse eam Rubellium Plautum, per maternam originem pari a Nero gradu a divo i Augusto, ad res novas extossore coniugioque eius et iam imperi rem publieam rursus invadere haec Iturius et calvisius Atimeto, Domitiae Neronis amitae liberto, aperiunt.
qui laetus oblatis quippe inter Agrippinam et Domitiam in fensa aemulati exercebatur Paridem histrionem, libertum ast et ipsum Domitiae, impulit ire propere crimenque atrociter
294쪽
2M ORNELII TACITI ANNALIUM 20. Provecta nox erat et Neroni per vinolentiam trah batur, cum ingreditur Pariis, solitus alioquin id temporis luxus principis intendere, sed tunc compositus ad maestiuam, -- positoque indiei ordine ita audientem exterret, ut non tans tum matrem Plautumque interlicere, sed Burrum etiam d. movere praelootura destinaret tamquam Agrippinae gratia provectum et vicem reddentem. Fabius Rustieus auctor est, scriptos esse ad caecinam Tuscum codicillos, mandata ei praetoriarum cohortium cura, sed ope Senecae dignationem
10 Burro retentam Plinius et cluvius nihil dubitatum de fido praelaeti reserunt sane Fabius nolinat ad laudes Seno B,
cuius amicitia floruit nos consensum auctorum secuta quais diversa prodiderint, sub nominibus ipsorum trademus. Nero trepidus et interficiendae matris avidus non prius digerri 15 potuit quam Burrus necem eius promitteret, si fae oris coargueretur sed cuicumque, nedum parenti defensiouem tribuemdam ne accusatores adesse, sed vocem unius ex inimica domo adferri reputaret tenebras et vigilatam eonvivio noctem omniaque temeritati et insolitae propiora.
21. si lenito principis metu et luce orta itur ad Agri
pinam, ut nosceret Obiecta dissolveretquo vel poenam lueret. Burrus iis mandatis Seneca coram fungebatur: aderant et ex libertis arbitri sermonis deinde a irro, postquam orbo mina et auctores exposuit, minaciter actum et Agrippina ferociae memor non miror inquit Silanam, numquam edus partu, matrum adsectus ignotos habere neque enim perinde a parentibus Iiberi quam ab inpudica adulteri mutantur. Beos Iturius et calvisius adesis omnibus fortunis novissimam a suscipiendae oousationis operam anui rependunt, ideo aut mihi infamia parricidii aut Caesari conscientia sube-da est. nam Domitiae inimieitiis gratias agerem, si benevolentia in eum in Neronem meum certaret nunc per eone inuin At, metum et histrionem Paridem quasi ea a sabulas e Fas ponit Baiarum suarum piscinas extollebat, cum meis o siliis adoptio et proeonsulare tua et desisnatio eonsulatus et eetera apiscendo imperio praepararentur aut exsiviat qui cohortes in urbe temptatas, qui provinciarum fidem labefactatam, denique servos vel libertos ad scelus orruptos
295쪽
MBER XIII. CAP. 20 - 25. 235 arguat vivere gy. Britannico potiente rerum poteram aeros Plautus aut quis alius rem publicam iudicaturus obtinuerit, iesunt scilicet mihi accusatorss, qui non verba impatientia earitatis aliquando incauta, sed ea rimina obiciant, quibustis a filio absolvi non possim. commotis qui adorant ultro-gae spiritus eius mitigantibus, conloquium filii exposcit, ubi etsaihil pro innocentia, quasi dissideret, nec beneficiis, quasi exprebraret, disseruit, sed ultionem in delatores et praemiamicis obtinuit.
22. Praefectura annonae Faenio Rufo, cura ludorum, quia saesare parabantur, Arrunti Stellae, Aegyptus c. Balbillo permittuntur. Suria P. Anteio destinata, sed variis mox ari sis elusus, ad postremum in urbe retentus est a Silana in exilium acta calvisius quoque et Iturius relegantur de At, slaei supplicium sumptum, validiore apud libidinos principis paride quam ut poena adficeretur. Plautus ad praesens blealio transmissus est.
23. Bolaruntur dehinc consensisse Pallas a Burrus, ut somelius Sulla claritudine generis et adfinitate Claudii, ut
pN auptias Antoniae gener orat, ad imporium Vocaretur.eios accusationis auctor extitit Paetus quidam, exercendis pq aerarium sectionibus famosus et tum vanitatis mani-sse ias nec tam grata Pallantis innocentia quam gravis A
perbia fuit quippe nominatis libertis eius, quos conscios, heret, respoudit nihil umquam se domi nisi nutu aut mauu
ignificasae, vel si plura demonstranda essent, driptis usumi ηρ 0dein consociaret. Burrus quamvis reus irae iudices 10 estientiam dixit exiliumque accusatyri inrogatum et ab exustae sunt, quibus obliterata aerarii nonisin vir hεhat.
24. in anni statio cohortis adsidere ludis solita ''vetur, quo maior species libertatis esset, utque mila thea; si licentias non permixtus incorruptior ageret et plebes δ' exporimentum, an amotis custodibus modestiam retine-:ην urbem princeps lusoravit ex responso haruspisum, quod si is a Minervae aedos de caelo tactae erant.
25 0. Volusio P. Scipione consuluinis otium soris, foeda μρ' lascivia, qua Nero uinora urbis et lupanaria et devert,
296쪽
236 ORNELII TACITI ANNALIUM cula veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat, comitantibus qui raperent venditioni exposita et obviis 5 vulnera inferrent, adversus' ignaros adeo, ut ipse quoque exciperet ictus et ore praeserret deinde ubi Caesarem esse qui grassaretur pernotuit augebanturque iniuriae adversus viros seminasque insignes, et quidam permissa semel licentia sub nomine Neronis inulti propriis cum globis eadem
10 exercebant, in modum captivitatis nox agebatur: Iuliusque Nonianus senatorii ordinis, sed qui nondum honorem capessisset, congressus forte per tenebras cum principe, quia vi attemptantem acriter reppulerat, deinde adgnitum oraverat, quasi exprobrasset, mori adactus est. Nero iam my-1s tuentior in posterum milites sibi et plerosque gladiatores circumdedit, qui rixarum initia modica et quasi privata sinerent: si a laesis validius ageretur, arma inferebant ludicram quoque licentiam et fautores histrionum velut in proelia oonvertit inpunitate et praemiis atque ipse Occultus et ple-etorumque coram prospectans, donec discordi popuI et gravioris motus terrore non aliud remedium repertum est, quam ut histriones Italia pellerentur milesque theatro rursum adsideret. 26. Per idem tempus actum in senatu de traudibus libe torum, emagitatumque ut adversus male meritos revocandae libertatis ius patronis daretur nec deerant qui censerent, sed consules relationem incipere non ausi ignaro principe, perscripsere tamen ei consensum senatus ille an auctor constitutionis fieret consultavit inter paucos et sententiae diversos, quibusdam coalitam libertate inreverentiam eo prorupisse trementibus, ut in an aequo cum patronis iure agerent f sententiam eorum consultarem ac verberibus manus16 ultro intenderent, Impuleae vel poenam suam dissuadentes. quid enim aliud laeso patrono concessum quam ut centesimum nitra lapidem in Oram campaniae libertum releget ceteras actiones promiscas et pares esse tribuendum aliquod telum quod sperni nequeat. nec gravo manu missis per idem obs 15 quium retinendi libertatem, per quod adsecuti sint: at criminum manifestos merito ad servitutem retrahi, ut metu coerceantur quos beneficia non mutavissent.
297쪽
LIBER XIII. CAP. 25-29. 23727. Disserebatur contra paucorum culpam ipsis exitiosam esse debere, nihil universorum iuri derogandum quippe late fusum id corpus hinc plerumque tribus, decurias, ministeria magistratibus et sacerdotibus, cohortes etiam in urbe conscriptas et plurimis equitum, plerisque senatoribus non saliunde Originem trahi si separarentur libertini, manifestam lare penuriam ingenuorum. non frustra maiores, cum dignitatem ordinum dividerent, libertatem in communi posuisse. quin et manu mittendi duas species institutas, ut relinqueretur paenitentiae aut novo benefici locus. quos, vindicta 10 patronus non liberaverit, velut vinclo servitutis attineri dispiceret quisque merita tardeque concederet quod datum, non adimeretur haec sententia valuit, scripsitque caesar senatui, privatim expenderent causam libertorum, quotiens a patronis arguerentur in commune nihil derogarent. nec 15 multo post ereptus amitae libertus Paris quasi iure civili, non sine infamia principis, cuius iussu perpetratum ingenuitatis iudieium erat.
28. Manebat nihilo minus quaedam imago rei publicae. nam inter Vibullium praetorem et plebei tribunum Antistium
ortum certamen, quod inmodestos fautores histrionum et a praetore in vincla ductos tribunus mitti iussisset conprobavere patres, incusata Antistii licentia simul prohibiti ut shuni ius praetorum et consulum praeripere aut vocare ex
Italia cum quibus lege agi posset addidit L. Piso designatus
eonsul, ne quid intra domum pro potestate adverterent, neVemultam ab iis dictam quaestores aerarii in publicas tabulas ante quattuor menses referrent medio temporis contra di-10cere liceret, deque eo consules statuerent cohibita artius et aedilium potestas statutumque quantum curules, quantum plebei pignoris caperent vel poenae inrogarent et Helvidius priscus tribunus plebei adversus Obultronium Sabinum aerarii quaestorem contentiones proprias exercuit, tamquam1ε ius hastae adversus inopes inclementer augeret dein prin-eeps curam tabularum publicarum a quaestoribus ad praefectos transtulit. 29. Varie habita ac saepe mutata eius rei forma. nam Augustus senatui permisit deligere praesectos deinde am-
298쪽
238 CORNELII AcITI ANNALIUM bitu suffragiorum suspecto, sorte ducetiintur ex numero praetorum qui praeessent neque id diu mansit, quia sors deer- rabat ad parum idoneos tunc claudius quaestores rursum imposuit, iisque, ne metu offensionum segnius consulerent, extra ordinem honores promisit sed deerat robur aetatis eum primum magistratum capessentibus igitur Nero praetura perfunctos et experientia probatos delegit. 30. Damnatus isdem consulibus Vipsanius Laenas ob Sa diniam provinciam avare habitam absolutus estius Proculus repetundarum, cretensibus accusantibus. Clodius ovirinalis, quod praefectus remigum, qui Ravennae haberentur,s velut infimam nationum Italiam luxuria saevitiaque adflictavisset, veneno damnationem anteiit caninius Rebilus, ex primoribus peritia legum et pecuniae magnitudine, cruciatus aegrae senectae emisso per Venas sanguine effugit, haud creditus sufficere ad constantiam sumendae mortis, ob libidines 1 muliebriter infamis a L. Volusius egregiariam eonoessit, cui tres et nonaginta anni spatium vivendi praecipuaeque opes bonis artibus inoffensa in imperatorum malitia fuerunt. 31. Nerone iterum L. Pisone consulibus pauca memoria digna evenere, nisi cui libeat laudandis fundamentis et trabibus, quis molem amphitheatri apud campum Martis caesar extruxerat, volumina implere, cum ex dignitate populi Rο-5 mani repertum sit res inlustros annalibu 3, talia diurnis urbisaeus mandare ceterum coloniae Capua atque Nuceria additis veteranis firmatae sunt, plebeique congiarium quadringeni nummi viritim dati, et sestertium quadringentiens aerari inlatum os ad retinendam populi fidem. vestigal quoque quin-10tae et vicensimae venalium mancipiorum rems,sum, petie magis quam vi, quia tum venditor pendere iuberetur, in partem pretii emptoribus adcrescebat edixit Caesar, ne quis magistratus aut procurator in provincia spectaculum gladIatorum aut serarum aut quod aliud ludrerum ederet. nam ante 15 non minus tali largitione nam eorripiendis pecuniis su
leotos adfligebant, dum quae libidine deliquerant, ambitu
propugnant. 32. Factum et senatus conmuum ultioni iuxta et securitati, ut si quis a suis servis interfectus esset, ii quoque,
299쪽
LIBER XIII. CAP. 29-34. 239 qui testamento manumissi sub eodem tecto mansissent, inter servos supplicia penderent redditur ordini Lurius Varus consularis, avaritiae oritanssibus olim perculsus et Pomponia 5
Graecina ins his semina, Plautio, qui ovans se de Britannis
rettulit, nupta ac superstitionis externae rea, mariti iudicio permissa isque prisco instituto propinquis coram de capite famaque coniugis cognovit et insontem nuntiavit longa huic Pomponiae aetas et continua tristitia luit nam post Iuliam 10 Drusi filiam dolo Messalinae interfectam per quadraginta annos non cultu nisi lugubri, non animo nisi maesto egit idque illi imperitante Claudio inpune, mox ad gloriam Vertit. 33. Idem annus lares reos habuit, quorum P. celerem aecusante Asia, quia absolvere nequibat caesar, traxit, senecta doneo mortem obiret; nam celer interfecto, ut memoravi, Silano pro consule magnitudine sceleris cetera flagitia obtegebat cossutianum capitonem ilices detulerant macu 5 Iosum foedumque et idem ius audaciae in provincia ratum quod in urbe exercuerat; sed pervicaci accusatione conflictatus postremo defensionem omisit a lege repetundarum damnatus est. pro Eprio Marcello, a quo Lycii res repetebant, e usque ambitus praevaluit, ut quidam accusatorum eius exi 10 lio multarentur, tamquam insonti periculum fecissent. 34. Nerone tertium consule simul iniit consulatum V lerius uessalla, cuius proavum, oratorem corvinum, divo Augusto, abam Neronis, collegam in eo magistratu fuisse pauci iam senum meminerant sed nobili familiae honor auctus est oblatis in singulos annos quingenis sestertiis, quibus Mes οsalla paupertatem innoxiam sustentaret. Aureli quoque cottae et Hateri Antonino annuam pecuniam statuit princeps, quamvis per luxum avitas opes dissipassent.
Eius anni prinoipio mollibus adhue initiis prolatatum inter Parthos Romanosque de obtinenda Armenia bellum 1οa iter sumitur, quia nec Vologeses sinebat fratrem Tirida te dati a se regni expertem esse an alienae id potentiae donum habere, et corbulo dignum magnitudine popuI R mani rebatur parta olim a Lucullo Pompeioque recipere. ad hoo Armenii ambigua fide utraque arma invitabant, situ 1 terrarum, similitudine morum Parthis propiores conubiisque
300쪽
240 CORNELII TACITI ANNALIUM permixti ac libertate ignota illud magis ad servitium noli
35. Sed corbuloni plus molis adversus ignaviam militum
quam contra perfidian hostium erat quippe Suria transmotae legiones, pace longa segnes, munia Romanor Im aegerrimo tolerabant satis constitit luisse in eo exercitu veteranos, qui non stationem, non Vigilias inissent, vallum lassamque quasi nova et mira viserent, sine galeis, sine loricis, nitidi et quaestuosi, militia per oppida expleta igitur dimissis quibus senectus aut valetudo adversa erat, supplementum petivit. et habiti per Galatiam cappadociamque dilectus, ad- 1 tectaque ex Germania legi cum equitibus alariis et peditatu
cohortium retentusque omnis exercitus sub pellibus, quamvis hieme saeva adeo, ut obducta glacie nisi effossa humus tentoriis locum non praeberet ambusti multorum artus vi frigoris et quidam inter excubias exanimati sunt adnotatus- isque miles, ni fascem lignorum gestabat, ita praeriguisse manus, ut oneri adhaerentes truncis brachiis deciderent ipse cultu levi capito intecto, in agmine, in laboribus frequens adesse, laudem strenuis, solacium invalidis, exemplum omnibus ostendere. dehinc quia duritiam caeli militiaeque multi 20 abnuebant deserebantque, remedium severitate quaesitum est. nec enim, ut in aliis exercitibus, primum alterumque delictum venia prosequebatur, sed qui signa reliquerat, statim capite poenas luebat. Idque usu salubre et misericordia melius apparuit quippe pauciores illa castra deseruere quamas ea in quibus ignoscebatur.36. Interim Corbulo legionibus intra castra habitis, donec ver adolesceret, dispositisque per idoneos locos cohortibus auxiliariis, ne pugnam priores auderent praedieit curam praesidiorum Paccio Orfit primi pili honore perfuncto man- dat is quamquam incautos barbaros et bene gerendae rei casum offerri scripserat, tenere se munimentis et maiores copias opperiri iubetur sed rupto imperio, postquam Paucae proximis castellis turmae advenerant pugnamque imperitia poscebant, congressus cum hoste funditur. et damno insio exterriti qui subsidium serre debuerant, sua quisque in castra trepida fuga rediere. quod graviter Corbulo accepit in