장음표시 사용
21쪽
xo magis quo mgior fuerit. Itaque ab apto principio morsus est , t Quomodo, i quod verbum non t/m causas' inquirentis est, qua incredibilem paene dc longe diuersam vicillitudinem dolentis Unde & ad lamentationes assumi in Scriptura solet, ut in hoc libro ter assumitur,hoc loco semel,iterum capite lecundo, i Quomodo obtexit ea ligine in furore suo Dominus filiam Sion: l & tertio, is momodo obscuratum est aurum
Miratur ergo simulq; de stet ,mutationem tantam florentissimae quondani opuletissimaeq; ciuitatis, eamq; dolet in adeo infelicem statum deuenit se,ut sit incredibile. Eam porro commutationem tribus in rebus politam dicit. Vt enim praeclarasit ciuitas, primo necesse est populi frequentia celebrem esse: deinde optimis magistra tibus aut Regi prudentia gubernari: .postremo no alij sub tana eaqserui e ciuitati, sed alijs ciuitatibus imperare: quibus omnibus, cum abunde illi ciuitati adfuissent, illico spoliata est: nain e3 frequentissimo populo ad maximam est infrequentlam selitudinemq; redactardeinde Rege magistratibusq;vidii ta 3Postremo, cui multae prouinciae subiectae erant ac tributa pendebant, ea exterarum gentium imperio ac dominationi parere tributumque persoluere coacta est Sedet sola, i tamquam leprosa a commercio & coniunctione Sanctorum separata, quod peccatorum plaga contacta esset. Sic namq; praeceperat Deus, ut te Leuicl. 11. prosu Sextra castra sederet solus, ut est in Leuitico cap. Iῖ Quousq; igitur a lepra mundetur sedet sola, ut immunditiami pia suam agnoscat Sc defleat. Est etiam solitudo luctui cor
Ueniens: nam quum maeremus, consuetudinem hominum &frequentiai I uitamus r ut igitur eius ciuitatis maerore na ac luctu in indicet, solam sede re dicit 3 non'aliter atque de se ipso I s. Ieremias dixerat , i Non sedi in concilio ludenti uim lotus sedebam quoniam amaritudine replestime . t Postremo sedendi verbum deiectam csse illam atque a sublimi statu deturbatam iacere signincat, regi js insignibus ac maiestate spoliata; I -- 3. quomodo capite et 3. dictum legimus, I Dic Regi Dominatrici, humiliamini, sedete, quoniam descendit de capite vestro corona gloriae vestrae. Quasi vidua, i orbata viro quem vel Regem, vel Deum ipsum intelligere debemus, qui illam
22쪽
peccatorum suorum merito reliquerat: quae loquendi figura Ieremiae non insolita est,quum in suae prophetiae cap. 3 3. dicat, i Quoniam non suit viduatus Israel & Iuda a Deo suo
Domino exercituum: terra autem eorum repleta est delicto
a sancto Israel. l Siue autem Regem virum accipiamus, siue Deum,caute adiectum est, i quasi, i non enim vidua prorsus' erat, sed quasi vidua : nam & Rex nondum excesserat Sedeiacias , sed in vinculis habebatur a Rege Nabuchodonosor; dc Deus ipse non prorsus illam reliquerat, licet ad tempus abiecisset, expleto captiuitatis tempore rursus illi conciliandus. Illud autem in his verbis non absurde quaeri potest, quomodo viduitas dominationi gentium opponi possit. Sic namque
dictum est, i Facta est quasi vidua Domina gentium, i ac lividuam esse, ei quod est Dominam esse Sentium, Opponatur. Nam in ijs quae praecesserunt, i Quomodo sedet sola ciuitas plena populo, i satis apparet,solam esse,& plenam populo inter se opponi ; in eo vero quod ait, I facta est quasi vidua domina gentium, non satis apparet quae sit oppositio. Quamobrem non displicet illa Hebraeorum interpunctio, qui post
verbum vidua, distinguunt ,ut sit totus versus ad hunc modum
distinctus, i Quomodo sedet sola, ciuitas plena populo, facta est quasi vidua P l deinde ex alio initio sequatur, 3 Domina
gentium, Princeps prouinciarum facta est sub tributoo Et quamuis Origenes alteram distinctionem sequi videatur, beatus certe Hieronymus Hebraeorum distinctionem probauit. quod e X eo apparet,quia cum vox,plena,& Domina utrobio eadem sit in Hebraeo, & potuisset ille eodem modo transferre,plenam populo,plenam gentibus, in eoq; exemplum LXX. interpretum haberet,quos sine reprehensione sequeretur, tamen maluit secundo loco Dominam gentium vertere,& consulto oppositionem illam abrumpere, ita ut non cum voc praecedenti, hoc est cum vidua, tamquam vox illi opposita coniungeretur, sed cum voce sequenti hoc est cum principe prouinciarum ad cladem amplificandam necteretur. i Princeps prouinciarum , t quae prouincias multas imperio suo su begerat, quas principibus viris missis regebat,has HGr aeci vocant,quo nomine licet Graeco in hoc loco is qui m. I Chal-
23쪽
Chaldaeum sermonem hunc librum vertit, usus est. Igitur quae prius erat Domina non unius sed plurium gelium,quae .i H Princeps erat no vnius proximo Re sud multarum,nam & Phi-'listhaeis 6 Chananaeis dominabatur, & eoirii reoones tribum tarias habebat,dunc 4 Facta est sub tributo. t Quam vero miserum sit,quamve turpe sub tributo esse, ex contietudine sermonis quo scriptura utitur intelligendum est. neque enim solum is qui tributum aut censum pendit sub tributo esse dici. tur,sed qui ad publica opera facienda damnatus, oneribus serendis,aut agris colendis mancipatur, unde tributu censumq; persoluat . multa sunt in Scriptura loca quae id doceant. sed pauca proserre satis erit: vexbum enim Hebraeum Pu nonnunquam publicorum operum operarios indicat qui praeser- Exod. I. tim onera feriit,ut Exodi primo de Pharaone legimus, i Praeposuit eis magistros operum ut affligerent eos oneribus: l R '' agricolam in Genesi LXX. idem Hebraeum nomen transtu Ierunt cap. s. de Issachar, t supposuit, i inquit Iacob, humeros suos ad portandum,&factus est tributis seruiens. lIςxς - 49, νή ,-ὴρ factus est homo agricolai & apud Ieremiam cap. M scriptum legimus, Nabuzardan principem mi-.litiae Chaldaeoru reliquisse de pauperibus terrae ad vineas agrosq; colendos. Vtrumcumq; sit certe laboriosum & ignominiosum fuit in primis 'tam clarae nobilique ciuitati fieri
sub tributo. I llBETH. i ἰ L X Xes Floransplorauit in nocte, Et lacry mae eius in maxiltas eius: non fuit qui constaretur eam ex omnibus amantduae eam: omnes diligentes eam streuerunt eam,siseunt ei. inimici. .
OR t o a v I s. In prima lamentatione cuius initium eraDAleph , litteram seruare potuimus ; in hac vero quidnam dici possit, ubi ciuitas in nocte plorasse dicitur, adeo ut lacrymae essent in maxillis eius Θ nisi fortasse qui spiam habitatores nomine ciuitatis appellatos, eosque tributum ferentes. plorasse dicat, memoria repetentes ex qua pace ac libertate
ad quatam seruitutem & abiectionem deuenissent. Quonam is itur
24쪽
TARE NORVM IEREMIAE. yigitur modo etiam illud i in nocte i exponemus an quod tem
pore communis omnium quietis ciuitas illa hoc est habitato. res illius ciuitatis commemorando calamitates, line vita requie plorabant , lacrymarum rivis ad maxillas defluentibus: augebatur autem eorum fietus maxime , & affluebant lacrymae, quod ne unus quidem de tam multis dilectoribus adesset consolator, amicis iura amicitiae violantibus atque spernentibus,& in inimicos conuersis. Qui nam igitur iuxta lute. ram sunt qui prius illam amabant, e quibus nullus qui cacon solaretur fuit Θ Fortasse illae reliquae Iudaeae ciuitates, quae
suam metropolim cum prius amarent, tempore calamitatis non consolabantur. ET pos T PAuc A. Haec de littera.Sin vero Scriptura ut in praecedentibus exposuimus, Ierusalem intelligit eiusmodi quadam animam, ipsa tortalIc ideo plorare dicitur, quod exul a sua regione facta, in confusione posita est, & in longe diuerso statu versatur, quam ut illum rideat risum qui ex gaudio atque hilaritate proficiscitur, quuDominus noster eis affuturum, qui beatum illum luctum luxerint, pollicetur,dicens, i Beati qui lugent nunc, quia ridebunt. l & in Iob quoque, i Veracium os implebit risu . t Fortasse etiam hac de causa unus e Patriarchis Risus dicitur. Igitur qui gemit eo quod sit in hoc tabernaculo, ut declarauit Apostolus dicens, E tenim qui sumus in hoc tabernaculo, ingemiscimus grauati, i promi IIum risum diuinamque hilaritatem cupiens, is demum vitalem ploratum, de animae utilis simum plorat. I Et lacrymae eius in maxillis eius. l O L Y M. v Io D. Vt intelligimus oculos animae, sic maxillae quoque animae dicuntur, per quas rationis viribus alitur, illasq; terit ac mandit. I Non fuit qui consolaretur eam ex omnibus a. mantibus eam . t OLYMpio D. Secundum historiam quidem, quia super omnes erat ira, neque alter alterum amplius consolabatur: potest autem intelligi, quod qui hanc animam prius amabant sancti angeli, cam cum se viiijs dediderit, sine
consolatione relinquunt. ORI OENI s. Putamus enim ipsum amare diuinum quiddam esse,& ut ita dicam,spiritale:diligere vero ad corpus magis Ic humana pertinere: ac fortasse
quia nemo quippiam humile amat, illud obseruandum sit des prac-
25쪽
praestantioribus dici,s non est qui consoletur eam: l de minus
bonis vero, i omnes diligentes eam spreuerunt eam ,&facti sunt ei inimici nam impersectiores etiam spreuerunt eam,&sacti sunt ei inimicit at persectiores non sunt consolatitantummodo. OLYMPIOD. Transgredientes diuinas leges illi Ierusalem habitatores & pseudoprophetae, qui etiam pridem eiusmodi animam amare simulabant impuri daemones, more inimicorum de illius casu laetantur .
BEΤΗ. ' V V L G A T A. Plorans plorauit in nocte , m lacumae eius in maxilia
HAEC itaq; ciuitas cum interdiu laboribus operibusq;
vexaretur, neq; spatium ei ad calamitatis suae magni. tudinem cogitandam daretur, de nocte cum a laboribus seriata esset, & ad mala sua cogitanda tempus haberet, assidue plorabat, & tempus a natura quieti concessum, in gemitu ac luctii traducebat. Neque vero luctum voce tantummodo ploratuque continuo promebat, sed lacrymis quoque tamquam rivis iugiter defluentibus, intimum acerbissimumq, dolorem testabatur. Ac fuisset nonnulla dolori ac luctui quies, si inflictum cordi maerentis vulnus amicorum osticijs atque consolatione tamquam adhibito medicamento lenitum esset: Sed medicina doloris nulla est,nullum linguae fouentis leuamen: neque tam dolendum esset,si alieni nullaq; beneuolentia coniuncti consolationis officium non praestaret: Illud maxime dolorem auget,quod amici derelinquunt, & ab afflicta amicitia recedunt,& se amicos fuisse obliuiscuntur: parum est, etiam inimici fiunt, & de malis eius exu Itant. Plarans plorauit .l Sic de ciuitate propheta,tamquam de muliere viro destituta loquitur,eiq; persona lugentis affingit. Ciuitate porro, aut locu ipsum, aut potius paucos illos homines in ciuitate post excidium illius relictos debemus accipere,qui publicis operibus agrisq; colendis seruiebant,ac tributa Regi victori pendebat. Ploratus aute ad vocem perIinet, lacrymae
26쪽
.eto ad illu ex animi dolore ab oculis fluentem humorem .Ergo ut maximum dolorem Ostendat, utrumq; coniungit. Sunt enim qui ficto aut mediocri dolore plorent. At qui ita plorativi cum ploratu lacrymas ubertim defluentes adiungat, ille demum in vero & summo luctu est. i In nocte, i hac voce vel cotinuus luctus indicatur , tamquam ne de nocte quidem, quum a molestijs& angoribus quiescere solent homines, ipsa cesset a fletu; vel opportunum ad sua mala cogitanda tempus,quum sensibus quiescentibus, mens suo operi intenta est,& aerumnas ipsa suas repetit atque reuoluit. i omnes amici eius. l Nihil in aduersis rebus luctuosius, quam illa amicorum inconstantia atque perfidia, de qua praecipue Iob conqueritur dicens, lFratres meos longe fecit a me, S noti mei ibs
quasi alieni recesserunt a me . Dereliquerunt me propinqui mei,& qui me nouerant obliti sunt mei . t In eo enim non amicum dilexisse cum floreret, sed res amici demonstrant. Hos Ierusalem amicos, vel foederatos cum illa populos intelligere possiimus, vel exterarum gentium Deos, qui cum ipsi infirmi essent, nulla in re adiumento laboranti Ierusalem esse potuerunt 3 immo vero etiam perniciem attulerunt, cum Chaldaei a quibus colebantur &pro Dijs habebantur, illam euerterint,& hostes illius fuerint. Quod enim populi ipsorum cultores secerunt, id illorum Dijs iure ascribi potest. Ita per Erechielem Dominus dicit, i Ecce ego suscitabo omnes amatores tuos contra te, de quibus satiata est anima tua, & congre- - ''gabo eos aduersum te in circuitu, & agent tecum in odio, &tollent omnes labores tuos, dc dimittent te nudam Sc ignominia plenam.
Migrauit Iudaea propter humiliationem suam, , propter
multitudinem seruitutu suae: Sedi ingentibuae , non inuenit requiem: Omnes persecutores eius Vprebenderunt eam in meaeo tribulantium. OR t c a Μ i s. Ad litteram talis erit sensus. Suum Ioiacum Iudaea mutauit: cuius demigrationis causam illi
attulit partim eius humiliatio,in quam deiecta est peccando, B a di sta-
27쪽
S: statum illum sublimem & erectum quem prius habebat euin pietate maneret relinquendo et partim magna seruitus eius in quam se viiijs ac passionibus subij ciendo redacta est:trassa. ta vero in gentibus collocata est,ubi requiem inuenire no potuit, omnibus inimicis illam insectantibus & comprendenti. bus atque tenentibus, cum inter gentes esset illam tribula tes. OLYMνIOD. I Migrauit Iudaea. t Asede virtutis,adviiij locum . i Et propter multitudinem seruitutis suae. t Spoliata namque gloria quam prius habebat, in seruitutem tra, dita est. l Non inuenit requiem. l Nam quia se tradidit aduersarijs, ideo a Dei requie longe facta est. I Omnes persecutores
eius apprehcderunt eam in medio tribulantium. l Vbi namque a Dei via quisquam diuerterit,a viiijs capitum,tribulantes vero dicit impuros daemones: quoniam igitur vitia insequuntur animam δε simul vitiorum effectores daemones,praecipit. a Apostolus dicens, i Fugite semicationem. lGIMEL. VULGATA. Migrauit Iudas propter a 'ctionem O multitud nem semstitutis s habitauit inter gentes , nec inuenit requiem :Omnes persecutores eius apprehenderunt eam mIer an in
daeorum imperio amigi,atque laboriosis operibus &tributis vexatos opprimi, maluerunt in alias terras migrare, quam in suis sedibus tam infeliciter vivere. Itaque ad gentes quae finitimae erant, confugerunt, apud quas peregre habitarent: neque tamen ibi tuto consistere ac requiescere potuerunt. Multi etiam cum contra praeceptum Domini in Aegyptum descendissent, ibi tamquam in angustiis quibusdam ab insequentibus Chaldaeis comprehensi, victi, captique sunt. Itaque nullum illis perfugium fuit, nullus tutus ad habitandum Iocus, sed aut in sua terra necesse erat misero seruitutis genere afflictari,aut in aliena quiete simul & vitam amittere.. Migrauit Iudas . t Hoc de illis Iudaeis dictum puto, qui capta iam ciuitate, prae timore Chaldaeorum & propter multitudinem seruitutis ac laborum quos si in Iudaea mansiue Perpeti
28쪽
perpeti necesse erat, in alias oras atq; regiones proficisci maluerunt 3 quales illi fuerunt, quos hic idem Propheta inuitus
licet,secutus est in Aegyptum, ut est in eius prophetia ca. ψo. ac deinceps.neque vero obijci potest,quod LXX. transtulerunt stam κίει, migrare coactus est, quasi non sponte sed inuiti alieno imperio parere coacti migrauerint. nam & si sponte in Aegyptu profecti videantur, tamen re vera etiam ipti coacti sunt eo descendere, cum Chaldaeorum saeuitiam,& victoris Regis iras pertimescerent,& tamquam a duro Domino ad labores & onera,& tributa adigente refugerent. Sed quamuis apud exteras gentes exulare, quam in patria sua seruire Chaldaeis latius putarent, tamen ne apud illas quidem gentes ad quas confugerant requiescere, & sedes quietas habere potuerunt : nam iidem hostes, quos fugerant, in Aegyptum insecuti,coprehenderunt eos,& in suam ditione redegerunt.
i Propter afflictionem. l Cum cepisset Nabu Zardan urbem
Ierusalem, multos e Iudaeis occidit,multos captiuos asportauit: de pauperibus vero terrae reliquit in vinitores & agricolas . quorum afflictione na atque vexationem quum ij viderent, qui fugerant,& in Agyptum proficisci vellent,diu multumq; verbis Domini egit Ieremias ut eos ab ea sententia deduceret, neque quicquam prosecit. vicit igitur eorum obstinatio, & in Aegyptum descenderunt. Sed quod metuebant effugere minime potuerunt .Quum enim in Aegypto se tutos est e a Regis Nabuchodonosor saeuitia putaret, teremias Dei spiritu instinctus praedixit sore ut eodem Nabuchodonosor
cum exercitu veniret ,&Iudaeos omnes ad unum fame se roq; interimeret. Afflictionem itaq; vocat vexationem pauperum illorum, qui in Ierusale & in Iudaea vinitores & agria colae relicti erant, qui & operari ex labore suo tributum Regi Chaldaeorum pendere cogebantur . I Et multitudinem seruit ut i s. l Et conditio ipsa serui, & eius officia omnia
seruitutis nomine comprehenduntur.Sed speciali quadam significatione ad agricolationis munera significanda hoc nomine scriptura solet uti, ut psal io 3. i Exibit homo ad opus suum,& ad operationem suam usque ad vesperam, i quod in Hebraeo legitur,1 & ad seruitutem suam usque ad vespera. lnimirum
29쪽
nimirum colendorum agrorum laborem seruitutis nomine NM.t.ε. Scriptura indicauit . psalmo quoque i 6. Qui producit in montibus senum, & herbam seruituti hominum. l non enim
quod ait, i seruituti hominum, i idem est ac si dixisset usui hominum, sed i seruituti hominum i id significat,culturae hominum . nam cum prius dixisset Deum producere in montihus tamquam in incultis locis senum iumentorum pabulum , opponere voluit loco locum,fructui fructum. itaq; loco inculto seruitutem hominum,feno iumentotum cibo,herbam qua vescuntur homines opposuit. Habitauit inter gentes, nec inuenit requiem .l Qui ex Iudaeis fugerant, locum nullum ubi tuto possent consistere inuenerunt: nam,& in Idumaeam,& ad filios Amnion sugerunt: & postea cum audissent Godoliam a Rege Babylonis reliquijs Iudaeorum esse praesectum,
rursus in terram Iuda ad eum conuenerunt: quo occiso timentes a Chaldaeis,in Aegyptum profecti sunt: ibi eos exercitus Chaldaeorum adueniens oppressit. itaque nusquam requiem,hoc est tutas firmasq; sedes inuenerunt, adeo ut etiam Baruch,qui non sponte,sed ducum voluntati cedens simul cuIerem. s. ceteriS eo descenderat, conquereretur dicens, i Vae misero mihi,quoniam addidit Dominus dolorem dolori meo,nec iuueni requiem .J poenis nimirum illis agebantur &vrgeba Deut. r8. tur, quas Moyses in Deuteronomio praedixerat ; i Disperget, inquit, te Dominus in omnes populos, a summitate terrae usque ad terminos eius ὁ & seruies ibi Dijs alienis, quos Sctu ignoras & patres tui; lignis 6c lapidibus ; in gentibus quoque illis non quiesces, neque erit requies vestigio pedis tui Adabit tibi Dominus ibi cor pauiduin dc deficientes oculos, &animam consumptam maerore, dc erit vita tua quali pendens ante te,dc non credes vitae tuae. t i omnes persecutores eius
apprehenderunt eum inter angustias . t Allegoria elegantis. ma Iudaeorum qui in Aegyptum fugerant oppressionem I tenter indicare videturr de qua re in Ieremiae prophetia legimus capite qa. εc M. Fugientes enim si in angustias aliquas venerint, unde nullus pateat exitus, facile ab insequentibus comprehenduntur. Non solum autem eleganti allegoria usus
est , sed etiam ad Aegypti nomen aptissima: Simillima enim
30쪽
sunt in Hebraica lingua Aegipti nomen & angustiarum. haenamque metiarim dicuntur, Aegyptus vero Metsraim.Nomine itaque angustiarum,tamquam simillimo,Aegyptum intellexit .Praedixerat autem illis Ieremias fore ut si in Aegyptum ingrederentur, a Chaldaeis persecutoribus ibidem comprehenderentur . i Audite inquit verbum Domini reliquiae Iuda,haec dicit Dominus Deus exercituum,Deus Israe I Si posueritis faciem vestram ut ingrediamini Aegyptum, & intraueritis ut ibi habitetis, gladius quem vos formidatis, ibi comprehendet vos in terra Agypti ὁ & fames pro qua estis soliciti,adhaerebit vobis in Aegypto,& ibi moriemini. DALETH. L X X.
viae Sion lugent, eo quod non sint qui veniant ad tinnia
tatem . Omnes portae eius deluciae: Sacerdotes eius
gemunte virgines eius abductae, es ipsa amaricata in se.
Ieru talem : ideo etiam Sion appellatur. Sion enim subli-inem speculam significat,quae est Ecclesia, terrenis rebus exin celsior 3 eo quod mundum hunc visibilem,& quae in eo est fictam speciem contemnit, ac Deum solum spectat,&ipsum excelsum spectatorem habet, qui non modo uniuersis rebus conditis excelsior est, verum etiam illam diuina sublimitate subleuat. Osti Nis. Sensus ad litteram pertinens hic est. Quia lex praeceperat, i ter in anno apparebit omne masculinum tuum in conspectu Domini Dei tui, i extructo iam templo in Sion tempore Salomonis, populi quae praecepta fuerant exequi properabant.& cum circa Ierusalem essent Iudaeae ciuitates,undiq; viae erant in Sion serentes. has igitur vias propheta luget captiuitatis causa maerentes, & ad summam solitudinem redactas; idque eo etiam tempore quo maxima laetitia & hilaritas erat, Iudaeis ad sestum diem undiq; in monte Sion festinantibus. Praeterea cum portae multae essent in Sion extructae per omnes tractus, eas omnes scriptura destructas esse dicit: Et sacerdotes gemere, quod nimirum sacerdotalia munera pro festorum aliorumq; dierum consuetudine exequi minime liceret :vel quia captiui abducti erant,