장음표시 사용
51쪽
bulantes;pro sanae manus ea quae tangere nefas erat contreiactantes. i Hostis .i Hostem nonnullii intelligunt Ammonitas & Moabitas, ex eo quia subiungitur, i Quia vidit gentes
ingressas Sanctuarium tuum,de quibus praecepeIas,ne intrarent in Ecclesiam tuam. Hae vero gentes quibus Ecclesiae ingressu interdictum erat, Ammonitae erant &Moabitae. Deutan Nam de ijs praecepit Dominus Deuteron. a 3. i Ammonites&Moabites etiam post decimam generationem non intrabunt in Ecclesiam Domini in aeternum ; quia noluerunt vobis occurrere cum pane & aqua in via quando egressi estis de
Aegypto. t Quamuis possit non in congrue hostis Chaldaeus intelligi: & quod sequitur vidit gentes ingressas, de Moabitis & Ammonitis nihilominus accipi:vt verbum illud i quia,lsit amplificantis, quid mirum si hostis Chaldaeus misit maianum ad desiderabilia, quando etiam Ammonitae &Moabitae, de quibus praeceperas, ne intrarent in Ecclesia tuam, ingressi sunt in Sanctuarium suum ea ut illud i Quia i concurvisum actionis notat, eo tempore hostis misit manum, quo pro. fanas gentes ingressas vidit in Sanctuarium suum. J Ne in trarent in Ecclesiam tuam. l Intrare in Ecclesiam Hebraei esse putant assinitate iungi, prohiberique illo Dei praecepto quod paulo ante citauimus, ne Ammonitis aut Moabitis nubant Israelitides seminae & contra Ine Israelitis viris illarum gentium seminae iungantur. Nonnulli latius id patere volunt , ut non solum coniunctionem connubiorum, sed etiam communionem Iegum, ciuitatis , commerciorum significet. De connubijs certe 3. Regum II. dici manifestum est: i Rex Salomon amauit mulieres alienigenas multas, filiam quoque Pharaonis & Moabitidas & Ammonitidas,Idumaeas & Sidonias & Hetthaeas, de gentibus super quibus dixit Dominus filijs Israel, non ingrediemini ad eas, i nempe gentes, ut in Hebraeo apparet, i neque de illis ingredientur ad vestras, lin Hebraeo, ad vos, hoc est in Ecclesiam vestram is
52쪽
CAPH. L X X. Omnis populuU Hω gementes, quaerentes panem: ederunt disiderabilia eius in cabo ad reuocandam animam . U Ade Domine in considera, quoniam si esI vitis.
OR t c E N i s. Gemebant urgente fame, S pro exiguo cibo qui dcficientem animam reuocaret, res pretiosissimas tradebant.Sed quonam modo desiderabilia, quae iam ab hostibus ablata esse praedictum est, tradebant pro cibo coemendo e Ergo extendit quidem inimicus manum ad omnia: Sed capiendo quae vellet cum expletus esset, residua dereliquit, quibus illi cibos emebant. Eius na M. Vide autem ne diuersa sint desiderabilia, ac praecipue quidem ea quae iam declarata sunt, in quae manum extendit inimicus . Secundo vero loco quae cuiusque de populo erant propria. Et illa quidem communia inimicus accepit, suis vero quisq; cibos emebat.Secundum anagogen vero,Sicut Esau vendidit primoge- Gen. rs. nata pro rufo cibo,unde & cognomen accepit;Edom namquerula terra est,fuit enim vir ille terrenus,cum primogenita coistempserit e, ac terrena praecipua putarit 3 quae Iacob tam qua
necessaria secundo loco expeti jt, propterea quod erat in cor pore S sic Israel quoque .Sed ille ipsi Iacob qui dignus erat,desiderabilia quae habebat concessit, quae tamen Iacob non inter praecipua numerabat e populus vero Israel dedit etiam ipse pro cibo, sed quem non sanctus vir, sed Babyloni j praeparauerant,qui datis desiderabilibus contumeliole usura erant. Nam Iacob ab Esau accepta honestare ornareque nouit zaz Babyloni j datis non ad suum bonum utuntur. Sic etiam anima propter necessariarum rerum inopiam, diuinas disciplinas proijcit ijs qui cui iositate ducti ut calumnientur Sc ri deant discere cupiunt. i Dederunt desiderabilia eius in ci- bo. l OaYMrion. Cibum inquit,vel sensibilem,propter obsidionem, vel altricem animae orationem. IDEM. In obsidione quicquid eximij habebant, tradebant pro coemendis. cibis, ut saltem vitam ducerent, Sc deficientem animam ale- Tent. Aut etiam sic,cum desiderabilem Dei notitiam prodidissent, audire aliquid a pseudoprophetis cupiebant, quo de Scientem animam Iecrcarent. l Vide Domine dc considera quoniam
53쪽
quoniam facta sum vilis. I ORIcguis. Orantis pro Ierusalem verba sunt, vide Domine meam ignominiam, quae mea propter famem amiserim ornamenta.
Omnis populus et tu gemens in quaerens panem: dederunt pretios quaeque pro cibo ad refociliandam animam. Ut de Domine in considera, quoniam fiscia sum Ῥιtis. FAM a vero malum quam graue suit Non enim pauci
homines, sed omnis populus eius eo malo vexabatur: neque eiusmodi fames erat, quae ferri posset, sed omnis populus gemebat: neque delicias & ea sine quibus vita duci posiset, ad explendam voluptatem cupiebat , sed quaerebat panem:neque is quamuis magna tamen tolerabili mercede, sed . pretiosissimis rebus datis vix comparabatur: neque abundanter, sed qui vix ad refocillandam animam & reficiendum quasi extremum spiritum satis esset, ita ut magis ad mortem arcendidam, quam ad vitam producendam pararetur. Vide Domineti considera,dato tam magno pro vili re pretio,quam vilis ipsa facta si , & eiusmodi ut ab omnibus contemnar. ILAMED. L - X X. O vos omnes qui transitu per viam, conuertite vos, stes videte i est dolorsicut dolor meus qui actus ess. Loquutus in me, bum hauit me Dominus ιn de irae furoria sui. ΤΗso oo a i et t. Nihil prohibet haec dicere Ierusalem,
cum pauci e pauperibus terrae illam incolerent. Illa etiam quae sequuntur, i loquutus in me . t Nam cum iligisse e solium, illico mihi mala sunt illata. OLYMP I o non ι. Quum Comminatus est comminatione vera: praeterea cum dixit Synagogae,i Ecce relinquitur vobis domus vestra deserta. l
O vos omnes qui transitu per viam, attendite retudete, si est dolor, sicut dolor meus:quoniam Nindemiavit me, Ni Iocutus ea Pominu/ in die irae furoru sui. O qui alio se sit natis & ad vestra negotia curanda tendi vis, vos compello, ut saltem properantes & in itanere subsista
54쪽
subsistatis tantisper, dum meum dolorem meamque plagam
videatis: nam tanta est, ut etiam per tranti tum conspecta vos commouere polst: Attendite,oculos ad me conuertentes idcvidete,animo considerantes, & hanc saltu exiguam mihi consolatione afferte,ut dicatis mihi, si est dolor sicut dolor meus. Quoniam hosti meo no satis suit urbem cepisse, & ciues meos caecidisse, sed eos qui iram victoris effugerat, tamqua aua rusvindemiator latentes racemos denuo decerpsit de caecidit:
quamuis id nosine diuino iussu atq; decreto persectu sit, quo die Deo placuit meas culpas plectere, & ira furoris sui ta qua
igneo halitu effuso meoru peccatorum stipulas comburere. O vos omnes. t In Graeco est,aἰ- c. puto autem LXX. transtulisse es numquam enim κ, οἱ articulo vertere solent,ne verti quidem hoc modo potest: solent aute in vertere μόquod sic forte intelligi possit,utinam ad vos qui pertransitis dolor meus aut petitio mea perueniat. Chaldaeus reddidit,adiuro vos qui pertransitis adeste, vos compello, oro vos omnes qui pertransitis. i Quoniam vindemiavit me .l Heis braeum verbum significat re vindemiare, praetermissos rac mos rursus decerpere: quod auari vindemiatoris est, & a Debin Deuteronomio illi Iudaeorum populo interdictum eo consilio, ut pauperes relictos racemos oleasq; colligerent. Solet autem per metaphoram hoc verbum ad caedem hominum qui cladi alicui superfuerint significandam transferri, ut aperte est apud Ieremiam capite 6. t Vsque ad racemum inquit Ierem. 6.colligent, quasi in vinea, reliquias Israel: Converte manum tuam quasi vindemiator ad cartallum. In te Iisgit autem vindemiam seu racemationem, saepius iteratam illam Iudaeoru transmigrationem, cum Nabuzardan princeps militiae Chaldaeorum,nunc hos nunc illos qui remanserant in Iudaea, captiuos abduceret,ut legimus in extremo capite Ieremiae .l in
die irae furoris sui. l Sic dicta est ira furoris,tamquam si ipseraret naribus igneum vaporem,qui quaecunque comprehendisset adureret: nam eodem modo dictum est in cantico Moysi, i Milisti iram tuam quae deuorauit eos sicut stipulam : lSic namque de ira Dei,tamquam de flammeo halitu loquitur,
55쪽
te meelseseo misit ignem,in ossibus meu deiecit litam e eo
pandit rete pedibin meu: conuertit me retrorsum: deduine desolatam, tota die dolore confectam . OR t u a M i s . Illud post captam ciuitatem incendium
significavit,quo aedificia firmissima concremauerunt: aut eorum captiuitatem ciuiu,qui in ea urbe tum animo tum externis rebus praestantiores erant, tamquam calamitatum incendio combustorum. Significat etiam inserioris conditionis hominum comprehensionem, cum velut aucupio retibus capti &in seruitutem abacti sunt, qui libertate minus recte Philip. a. usi fuerant. Hi namque non in anteriora extenti posteriorum obliuiscebantur,sed conuertebantur a gloria in ignominiam,
a libertate in seruitutem;&facti sunt pro gloriosis obscuri Mignobiles ex ignominia & contumelia, per quae in iugem aD flictionem illa ciuitas decidit. I De excelso misit ignem, in ossibus meis deiecit illum .l OLYMPIOD. Peruenit enim ad compages & medullas ,& cogitationes & intentiones. iExpandit rete pedibus meis. l OLYMyron. Supplicium ineuia
tabile. Conuertit me retrorsum. l Ina M. E prosperis r bus ad adversas. I Dedit me desolatam. l IDEM . Idest ostendit me desolatam. Tota die dolore consectam. l I D E M . Iugiter supplicio affeciam.
NEM. VULGATA. De excelseo misit ignem in ossibin meu, in erudiuir me: ex
pandit rete pedibω meis , conuertit me retrorsum: posivit me d solatam, tota de maerore confectam. 1 A M ardentes tamque frequentes faces coniecit in me
hostis,ut videretur Deus de excelso iaculatus ignem,&flammas in turres munitionesque meas effudisse, quibus tamquam ossibus nitebar & firma eram: & erudiuit me & tamquavirga caecidit, arietibus quassans muros atque decutiens.Neque vero ab igne ac verberibus sugere & haec mala vitare aliquo consilio potui, & Dei decretis obsistere,non tenebris mCoccultare, non fuga me a calamitatibus eripere: nam expandit rete Dissili su by Cooste
56쪽
dit rete pedibus meis,ut quocunque me verterema aqueo ca vi necesIe esset: nec solum expandit, sed etiam captam & pedibus irretitam conuertit,& retrorsum cadere coegit.Posuit me desolatam, infrequentem , desertam et praeterea adeo exinterritam & metu perculsam, ut quodammodo stupore quodam attonita sim,& vultu in diuersum commutato non agnoscar: In corde vero tamquam intimo vulnere accepto, assiduo imaerore conficiar.
In ossibus meis . t Figurate ossium nomine turres & muros S arcem intelligit. Nam iere eodem modo dixit prophetiae Ierem. suae capite 49. i Succendam inquit ignem in muro Damasci,& deuorabit moenia Benadad. t Quomodo autem id factum sit, legimus eiusdem prophetiae capite I 2.Nabuzardan Ierem. sa. videlicet incendisse domum Domini de domum regis, & omnes domos Ierusalem, & omnem domum magnam igne com-.bussisse. i Conuertit me retrorsum. i Aut quasi laqueo capta cadere secit retrorsum,aut vires ademit ne obsistere hostibus Fossem, sed retro cadens terga verterem:quem sensum auctor interpretationis Chaldaicae probauit.
NUN. L X X. Vigilauit super impietates meas: in manibus meis complica- raesent, ascenderuntsuper costum meum. Infirmata est virtus mea, quia deaet Dominus in manibus meo dolo
OR in avis. Ipsa inquit Prouidentia in meis impietatibus non dormiuit. Deus enim tamquam si illas in manus per examinationem inquisitionemque cepisset,cum retributione opere ipso persecta implicauit ac nexuit,& mihi t quam in collo iugum iniectum factae sunt, & seruitutem imposuerunt. Nam illa seruitus quam Nabuchodonosor seruiui,meae sunt impietates r ideoque infirma facta sum, his tradita, quorum seruitutem ferre non possum. ET PAULO Fos T. Iugum eius super collum meum . his autem verbis indicatur,sgurate esse accipienda, quaecunq; tamquam de nostris perturbationibus sic de Deo dicuntur: qua enim ratione alioqui intelligantur Ierusale impietates Dei manui complicatae,nis si figu- -
57쪽
s figurateὸ Neque enim quisquam haec etiam corporalitex intelligenda dixerit. Qui autem non sit absurdum, collum quidem Ieru talem, quia ciuitas sit figurate accipi , quae vero
tamquam Dei membra dicuntnr,ea non eodem modo intelli, gi Θ Dicamur autem verba haec ad praesens tamquam ab anima quae in impietatibus obdormiuit, in eo quod salutare iu- Matth. tr. sum sani verbi repulit, quod suaue Saluator appellat;& impietatum iugum sub ijt, per quas infirmata est,a diuino respectu dimissa,& peccato vitiorum regi tradita , Cuius volunta: ti propter vitiositatis infinitam interminatamque vim , omni ex parte obsequi, eique laticiatem praebere non potest. m. primit autem reuera peccatum & angit, & deorsum spectare cogit. Iugum quoque ipsa conscientia est obstringens ac via Lnerans,& suspicere non permittens,& omnem libertatem auferens. Dissoluit etiam, inquit,vires meas, quibus non benevsa sum , & e neruor, videns mala quae me undique arctantias Vigilauit super impietates meas. i OLT IOD. Nutilum inquit meorum peccatorum silentio praeteritum est. In manibus meis complicatae sunt a OLYMP Ion. Quae per
opera semina ui, haec S messui. l Ascenderunt super collum meum .l OLYMP. Quia unusquisq; suum onus portabit. Infirmata est virtus mea.l OLYMν. Non potui repugnare aduersariis. Vel sic, Virtus Synagogae lex, quae non potuit illa defendere. I Quia dedit Dominus in manibus meis dolores. lOLYMν Io v. Hoc est, ostendit mihi digna doloribus opera perfecisse. Non potero stare. l OLYMν IOD. Commota est
satio mea,hoc est firmitas mea.
vigilauit iugum iniquitatum mearum in manu eius. Conu γ lutaesunt impositae colla meo: Infirmata est viritu mea: dedit meae ominus in manum de qua non potero surgere.. π NI ITA TvM mearum iugum ac seruitutis necessitate, . A quae mihi ob meas culpas imposita est,uigilater & alte te in manu tenuit: neq; unquam illud iugum de manibus d posuit, vi mihi illud suo tempore in collum inliceret ,& iam impositum vigilater & assidue in manibus suis tenuit, & cum
58쪽
mea vexatione traxit. Eaeque iniquitates conuolutae sunt Se et . tamquam lanis implexae S innexae, ut iugum firmiter tamquam nodis quibusdam insolubilibus adstringerent: Se sic impolitae tamquam grauissimum onus collo meo, de meis nam isque iniquitatibus connexum est iugum, quo onera seruitutis N aerumnarum pondera imposita ferrem. Quo iugo grauissimo atque durissimo infirmata est virtus mea, ita ut cum illud sistinere non valerein ,sub onere corruerina .Et ut clarius apertiusque dicam, dedit me Dominus in manu ac ditione hostis adeo sortis atq; grauis, ut surgere & de ea me liberare & exoluere non valeam, sed temper ei necesse sit subiectu esse & iacere,cu ad libertate capessenda meis viribus erigi non possim. Vigilauit iugum iniquitatum mearum. LXX. transtulerunt
paulo aliter, i Vigilatum est super iniquitatibus meis . l Nam
quod B. Hieronymus iugum, illi, luper, verterunt,cum eaed Hebraicae litterae aliter atq; aliter pronuntiari possint. Sen sus autem iuxta LXX. transtationem hic erit,sollicite,proui- de & attente meae iniquitates inlpectae sunt ut punirentur. Ex Hebraeis aliqui ita hunc locum explicant: Notatae sunt iniquitates meae in manu eius,& quasi punctis quibusdam numerus earum s gnatus: non earum illum obliuio capiet;opti.
me nouit quo numero sint, quidve illis retribuendum, & qua poena plectendae sint, iuxta illud Iob l . i Signasti quasi in iob i.. sacculo delicta mea.l Quidam interpres,ut est apud Theodo
itum, transtulit, aggrauauit iugum . quomodo vertit auctor
Chaldaicae transsationis: hi videntur legisse in Hebraeo ri ps durum &graue fami inest mearum iniquitatum iugum, ut Esaias ait cap. 24. l Grauabit euin iniquitas sua & corruet, de non a dijciet ut tesurgat. t Postremo nonnulli legunt colligatum est de implexum iugum iniquitatum mearum in manu eius, tamquam iniquitatibus nostris veluti nodis quibusdanectatur & implicetur iugum poenae nobis imponendum .Ezhuic sensui fauet quod sequitur, i Conuolutae sunt di impositae collo meo. l Plures interpretationes recensui, sed illam omnibus praeserendam puto, quae cum vulgatae editionis versione congruit. I Infirmata est virtus mea. t Sub tam graui onere me vires desecerunt collapsa sum, ita ut vires ad
59쪽
orig vid tur regiise, in medio
surgendum non habeam, iuxta illud, i Expulsi sunt nec po
tuerunt stare. l. SAMECH. L X X. Mbctulit omnes fortes meos Pominus ex me o mei: Voea uis super me tempus eonterenae electis meos: Torcular
ealcauit Zominus Virgini filiae Iuda.
OR t o E N I s. Non ex medio mei abstulit illos.nam & si ibi is priuata essem, at certe in aliis rebus abuti licuisset: sed in medio mei ut affligerentur decreuit, propter mea impia facta: & mala passi sunt electi mei acerbissima, ipso Domiano in torculari vinum suroris sui calcante, quo ad satietatemvsque Sc ego potarer & virgo regi, generis Iuda. Dicit autem ut puto sortes viros potentes in bello, & patriae propugnatores: electos vero nobiles aut sapietes. Declarat autem quid
sit, i Torcular calcauit, i illud quod de peccatorum supplicio
Pal. σε. dictum est in psalmis, i Calix in manu Domini vini meri pIenus mulo. t qui inclinatur ex hoc quodam punito in hunc p uniendum,quousque bibant omnes peccatores terrae, sece restdua ijs qui grauius quam illi peccauerunt, relicta, in quibras postremo sex illa exinanienda est. Abstulit on nes sortes meos Dominus. l OLYMν Ionosci. Ad littera quidem,ptin cipes &. legis doctores ἱ ad sublimiorem vero sensum volunt . xij propositi more quos destruit obsistens ac praeualens pecoratum. i Vocauit super me tempus. l OLYMMov. Tempuὸ tenebrarum inquit, nam deficiente intelligibili lumine, tenebrae vicissim subeunt. I Conterendi omnes electos meos. ἰEI vava M. Vt destruerentur omnes mei boni mores. t Torcular calcavit Dominus Virgini filiae Iuda. t Ei vana M. Hoc est omnia peccata mea simul collegit, quibus ealcatis fecit vi-Pod. r. num,de quo dicit psalmus, i Calix in manu Domini vini meari idest irae: examinata namque peccata & quodammod rexpressa, diuinam distillant iram , qua potantur peccantes. Ricavis. Haud difficile est videre,quomodo torcular cal-Garua. carit Dominus Virgini filiae Iuda si enim j quae seminat quisque ,haec & metet, I fortasse etiam quae excolit, haec & vindemiat. Quisquis igitur bonum vinum secerit, de suis fructi.
60쪽
bus laetabitur ' Sed qui vineam Sodomorum excoluerit,&
palmitem Gomorrhae,& protulerit uuam sellis & botru amaritudinis,& venenum aspidum insanabile, cum omnia a Domino in unum torcular collecta fuerint ,sactis eius improbis calcatis & expressis, consequeter pro talium qualitate fructuum bibet ut bilem evomat & amaritudinem & iram: & iuxta Ieremiam quidem bibet ut evomat,iuxta Esaiam vero, ut excitetur, & cognatam induat gloriam. Neque enim frustra to culat calcat Dominus N praecipue Virgini filiae Iuda.
.Abydit omnes magnificos meos Dominus de me o mei ruocauit aduersum me tempus, Ut contereret electos meos: Torcular calcavit Dominus Virgini siliae Iuda. FRiN cIν Es ac sortes viros tamquam lapides de via quipedem calcantis possent offendere, de medio mei abstulit Dominus,& abiecit,ut reliqui facilius proculcari & pro te. ti possent: Vocauit & iussu suo secit vi adesset tempus condictusque dies quodammodo solennis ac festus, quo eonu
nirent hostes non ad adorandum sed ad conterendos electos . ac iuuenes fortes meos:& in ciuitate Iuda, quae delicijs abundabat,& omnibus ornamentis tamquam virgo instructa erat L caedem maximam fieri permisit, eamque cruore occisorum exundare passus est,non secus atque in torculari calcatis uuis
I Abstulit omnes magnificos meos Dominus . t Hebraei,conculcauit,protrivit omnes sortes meos. LXX. qui transtuler ut ἐλε & B. Hieronymus qui LXX. secutus vertit, I abstulit, lex viarum similitudine metaphoram intellexerui. Nam ut e viis, ne quid fit quod ingredientes offendat, lapides eligunt,& abiiciunt, ut calcari via sine laetione aliqua pedum pol sit, ad elim dem modum omnes magnificos & fortes viros abstulit & abiecit a ine Dominus,qui ut auferrentur permisit,ut reliqui in nrmiores Sc ignobiliores,nullo qui emineret relicto, facilius co-culcari pollent. Simili figura in sua prophetia dixit Ierentias cap. 3o. Aperite ut exeant qui conculcant eam, i nempe da Ierem. yo.
by lonem: j Tollite de via lapides, & redigite ita aceruos. l. Nota