Quaestiones physicae

171쪽

praesidio est ingenti beluae, ita contra a minu, tissimis exitiuest maximis. Est pisciculus scolph erigie, magnitudine aranei piscis: is sub .

pinna assigit sese aculeo thynniS interdu maagnitudinem delphini superantibus, tanto dolore,ut nonnunquam in naues insiliant: idem lfacit mugilibus. Quid est, cur leo animal cun ctis tremendum, expauescat galli gallinacei

cantu me

Verum mirabilius est hoc genus sympa thias S antipathias sic enim Graeci uocant a. micitis δc inimicitis naturales affectus etia in

rebus anima aut certe sensu carentibus deprae hedi Omitto iam dicere de fraxino, cuius nec umbram, quamuis in longu porrecta ferunt serpentesi adeo ut si locu in gyrum circundes igni,serpens citius in flamma eat,quam ad ar- .hore fugiat.Nam huius generis exempla sunt

innumera. Erucae cum membranis inclusae, occulto naturae opificio transfiguratur in pa-

Piliones,mortuis similims uidetur,ne ad conaractum quidem sese mouet, nisi transeunte raneo.Hominis premetis digitu no sentiunt,& sentiunt leuissimi animantis leuiter inc dentis pedes.lbi demum uiuit.Ita sentit hoste capitalem nondum natu insectum.Tantu ausdissensionis est inter quercum & oleam, ut v tram in alteris scrobe posita emoriatur. Que cui autem tam male c5uenire cum iuglande,

172쪽

L I B E R VIII. 373

ut in propinquo posita eaetinguatur, tametsi

iuglans cunctis fere satis δc arboribus noxia est. Rursus cum uitis clauiculis suis omnia coaplecti soleat, solam brassicam refugit, pera inde quasi sentiat, in diuersam parte sese ue tit. Quis admonet uitem hostem esse in proipinquo Est enim brassicae succus uino con trarius,eo solet edi aduersus ebrietate. Nee

deest brassicae tuus hostis. Siquide oppofita

cyclamino-origano exarescit. Similis asse.ctus est inter cicuram 8c uinum: cicuta homiani uenenum est, cicutae uinu. Quid est illud arcanum comercium inter lilium Sc allisi, ut in propinquo nascentia mutuo sibi gratificetur

Na allio pIus est uigoris, Sc lith flores suavius

olent. Quid ii cniemorem de coiugns arborum,quarum foemins sterilescunt, nisi in proapinquo fit mascula e Oleu soli calci miscetur,

cum utra res pariter oderit aquam. Pix a trahit oleum cum utrunc3 fit pingue.Arge to uiuo innatant omnia,excepto auro:id sola

ad se trahit & coplectitur Quis ille namrs sensus ut adamas qualibet duris resistes, sanguiane hircino mollescatρ in Sc inter ipsa ueneana dissidia uideas. Scorpius si forte: repat per

aconitum pallascit ac torpescit. Eidem adeon OSia est herba, cui nomen cerastis, ut qui semen modὼ eius tractarit digitis,impune cor Rrectet scorpiu. Quae nam est illa uis uel acii ciciae

173쪽

irg. DE SYMPAT. t T ANTIPATHiis. lcitiae uel dissidst inter chalybem dc magnetε

ut materia natura grauis ad lapidem currat de inhaereat uelut osculo dc ab eodem citra coli, Aqui. tactum refugiate Iam cum aqua se facile mi steat rebus omnibus,maxime sibi: tame laniquae tanquam odio mutuo misturam resus unquelut amnis qui in pucinum lacum inutactus supermeat,in Larium Addua, in Uerba. num Ticinus, in Benacum Mincius in Seuianum Ollius, in Lemanum Rhodanus: equLhus nonnulli multorum millium transitu hospitales suas aquas tantu,nec largiores, qtiem intulere euehunt. Tigris inquit in lacum A. rethusam, ac per eum uelut hospes fertur , ut

nec color,nec pisces,nec aquarum natura misceatur. Ad haec cum caetera fere flumina properent in mare procurrere,quaedam tame uelut exosa mare prius quam eo perueniar, abdunt sese in terra. Simile quiddam uidem venti. in uentis. Auster homini pestiles est h uic contrarius Boreas saIubris. Alter nubes contra.

hit,alter dissipat. Iam siqua fides Asthologis, sunt & syderibus quidam amicitiae 8c inimiscitiae assectus: quaedam amica homini, quaedam infesta. Rursus sunt quae homini aduersus nocentium uim opitulantur. Aded nihil est in ulla naturae parte, quod no per haec dis

fidia,concordias p dc noxam Sc remedium homini suppeditet. illud quoque admirandum

174쪽

LIBER VIII. 37s est,quddin eadem prorsus animantium spe, oe, dhprehendamus amoris 8c odii uestigia, nulla evidense causa. Sic enim nobis persuadere conatur equisones & hobulci: in ijsdem pascuis,aut eodem in stabulo, hos bovem, eis quus equum gaudet habere uicinum , qui alium non ferat. Equidem arbitror similes assectus esse in omni animantium genere, praeter sexus fauore. Sed in nullo genere euidentius, quam in homine. Siquidem in plurimis manifestum est , quod de suo in Volusiu affecta profitetur Catullus: Non amo te volusii,neepos detere quare: me tantin possis Mere:Non amo te. Verum in adultis fortasse diuiner alius Mliam causam: in pueris, qui solo naturae sensa ducuntur,quid est illud quod sic hunc illi tanis amore conciliat,rursus alium ab hoc tanto

dissidio separet ' Sed de qualitatibus phy, scis satis: ueniamus ad Ipecies physicas.

175쪽

LIBER IM DE ASTRO,

m o pus physicum est simplex,aut

compositum seu mixtum.

simplex

s Constans,ut Coelum.

Rin i sentiens, ut

i Animal

Est eorpus mixtis essentiale:ut coelum & e-Ιementa: haec enim mixtis corporibus essentiam mariti S uim communicant. CoeIum Gnim causa efficiens est:elementa, materiae uim obtinent in compositis.

176쪽

Ex ipsorum natura S motu.QsOmodo ex natura Quia coelum est corpus constantius: et menta minus constantia. momorio ex motu Vniuscuius corporis simplicis,unicus est motus perseri uel circularis,uel rectus. Circularis motus fit circa medium: hoe est,centra terrae: is , motus coeli dc corporum coelestia est. Rectus est qui fit recta linea uel sursum uel

deorsum, qui motus es emetorum est. Motus rectus sursum uocatur motus a medio: id est, centro terrae : quo motu moventur elementa leuia, ut igniso aer. Μotus rectus deorsum uocatur motus ad medium:id est ad centrum terrae: quo mouentur elementa grauia, ut a qua dc terra.

Est mundi pars superior lucida,circum et menta perpetuo mobilis. Eius consideratio artem praestantissimam Astronomiam peperit: cuius tanta suauitas Ptolemaeo uisa est,ut hoc illi carmen expresserit:

177쪽

Idem assedi auit Ouidius, cum canat: Felices anime quibM haec cogno cere primum,lnj domos supe scandere cura hincredibile est istos pariter uitljssiocubAltivibi anis exeruisse caput. Non Uenus eruin sublimia pectora stetit: iei uefri militiae, labor. Nec leuis ambitio,perfusa gloria luco, Magnarin ue fames follicitauit opi . lAdmouere oculis ditantiasidera nostru, Aethera, ingenio supposuere uo. Quid est plaga coelis Est differentia situs seu positionis secundu

dextrum, sinistrum, anticum, posticu. In qua re scriptores es seipsis plurimum discrepanta Homerus,Aristoteles, Plato,Galenus, Pythagoras, Averro es mundi huius quem animalu'cant dextrum latus in ortu posuere: finiastrum in occasu . Plinius & Varro contrasta.

tuunt,in ortu laeua,in Occasu dextra, ex uete rum Latinorum more. Sinistra inquit Var. νο in templis ab oriente, dextra ab occasu. Templa uocat coeli regiones ab auguribus ii tuo diuisas. Augures tamen ad ortum se conuertebat,ut Liuius libro x. scribit: augur deς

178쪽

tras ad meridiem partes, laruas ad septentriois nem.Cui sane congruere uidetur Dauidis Pssy. Aquilonem dc dextrum,tu creasti eos: ubi omnes interpretes plagam australem pro dextro intelligunt: sic enim Chaldaeus interpres Huc accedit qu6d Hebraei orieritem Panimi id est,faciem appellant: ex quo sequitur Austrum lateri dextro tribui facie ad orientem conuersa. Sed cum nullam sui dicti rationem

afferant, Philonem sequemur, cui etiam conά sentiunt Empedocles, Lucanus. Cleomedes, Solinus. Nam inoses sacraru sinistru ad nne ridiem, dextrum ad Septentrionem coriue tit: id optima ratione: quia motus rapidugest ab ortu uehius occ fiam : hominis ueta gressius,non in terga fit,aut latera, sed ad anteriora. Graecis quidem textra sinistris meliorat

sed apud Latinos sinistra in augurijs ualdὁ prospera existimantur, ut Plutarchus & Plinius tradunt: non quia Sol oritur sinistra, ut Plinius uoluitised quia pars siriistia vergit ad Austrum: quae mundi plaga reliquis praestat. lue stirpium, siue metallorum, siue gemmarum,stue hominum,sive animorum, siue coelestium corporsi dignitate: ac propterea uersius Austrum Abrahae profectiones dirigi puxant Hebraeii ab Aquilone ueta, inquit Ezechiel, uenit omne mesum. Quinetia Arabes

M uri cui est apud Picum mirandulam γ

179쪽

iso DE ASTRONOMIA, malos daemones ad Austrum aut nullos,aut 'raros esse aiunt: siue Propter lucis copia, qua fugari putantur: siue Propter aeris tenuitate, qua sustineri nequeunt. Ad Septentrione uta lxd nusquam maior copia daemonum 3c malea lficarum, si Saxoni Gramatico &Olao fidem habemus. Prsterea septentrionales robustioa tres, australes debiliores sunt: at sinist a pars hominis debilior est, dextra ualidior, ut Maacrobius lib. 6. cap. 4. Satur. scribit:&in utero dextro mares, in sinistro foeminas moueri Plinius cum Varrone, Aristotele dc Hippocrate scribit. Et Artemidorus dextrum oculum Llium,finistrum foeminam significare scribit in

somniorum interpretatione: 8c detes dextros amicos, sinistros amicas interpretatur:& in uniuersum lib. ατ. dextras partes uiris aut iunioribus. sinistras steminis aut senioribus tribuendas esse:& Arist.lib. .cap. 3.&s. & lib. 4. cap. 1.&lib. t. cap de histor. animal. ait dextram partem esse masculam, sinistram scemuriam. Pes quo ιδ dexter & brachium dextrum maius est ud quod sutores etiamnum intelligunt)S uegetius sinistro. Deinde Scythae ru hicundi sunt & multo sanguine abudant: Australes uerd exangues 8 arra bile pleni. at in dextro latere situm est epar,in sinistro liemhic atrae bilis,illud sanguinis conceptaculu. Scythae item intemperantes dc iracundi, impexu

180쪽

ad uindictam feruntur: Australes consilio sitia scepto: hoc quot dextro, 'illud sinistro lateri

congruit. Nam atra bilis quietos, fel iracundos,iecur intemperantes effcit. Nec nos moisueat quod Hebraei perinde ut reliqui populi dextra sinistris praestare putant, ut uidere est

dextram capiti Ephraim superposuit ben dicendi causa. In qua sententia etiam Baldus fuit ad Ldecernimus. C.de sacroseccles.& Curtius senior consilio 84 honoratiorem locum esse a dextris. Nihil ital haec nos moueant: plericvenim ex ueterib.dextra sinistra. uari acceperunt. Nam ubim Hebraei omnium populorum morem secuti, dextra in meridie,s1-nistra in Aquilone posuerunt:quia populi Othnes solem adorabant facie ad orietem consuersa, quod uetuit Moses. Sed utcu fit, Me ridiem hoc uel illo modo aquiloni praestare constat,& hominis dextram aquilonis esse. Quottuplax est coelis Principales mundi partes, secundum uulgatam diuisionem, in uniuersum lquindecim

statuuntur, undecim uidelicet orbes: Sc quatuor elementat ubi superius corpus perpetuὼ circundat inferius ex omni parte, pene sicut elicundat in feriores in caepis,circundantinis riores c Coelum autem ,quod Undecim orbes