Quaestiones physicae

51쪽

2 DY co suo P EI A crearet, pulcherrimum domicilium aedifiea xiit,in quo eundem collocareri& quidem eius aedificii tectum, miranda arte & pulchrituduno ornatum,secundo isto die extruxit. Quid creauit Deci tertio dies Tertio die praeclari illius aedificii inferiores contignationes &sedes expothe, Terram scilicet: & ut homo in illo domicilio collocan. dus, penu ditissimum ,resertissimum p haberet, unde necessaria alimera uberrime depromere posset:terram omnis generis plantis otinauit. Hinc uarietas prope: infinita arborum, fructuum, herbarum, frugum, florum, leguminum,olerum, succorum, liquorum &cae terorum terra nascentium. Hinc etiam modus propagationis seu generationis plantarum: hinc mirandae & arcanae διαπια uret earum dc uires: hinc stupenda terrae foecunditas 5c feracitaS.

id creauit Dem quarto die

Luminaria duo coeli,Solem 3c Luna Nam, ut ait lustinus martyr, natura lucis quae initio Per omnes mundi partes diffusa fuit: postea distinctis elementis Sc si ellis creatis, in solare

corpus collecta est, unde per omnia diffunde retur. Arcu hsc quidem Moses praecipue nobis commendare uidetur usum dc obseruationem Solis&Lunae: quae duo magna coeli com

52쪽

L I B E R. a I. II1 corpora, in primis admirabilia & aspectabilia sunt.

luminaria in Rahia coelorum, ut sint malail seu discrimen inter diem dc noctem dc sint insigna & festa,&dies. annos.Nam: i. Faciunt discrimina diei dc noctis, ut steinteruallum laboris quietis. Sic enim Cita cero ait: Diei, noctitat ustissitudo conseruae animantes: tribuens aliud agendi tempus, a liud quiescendi. a. Sunt signa prouidentiae & bonitatis di. iuinae tem irae & impendentium poenaru: plauiarum seu tempestatum. s. Secundum motum Solis 6c Lunae praeacipua festa distributa sunt &olim in populo

Israelitico hodie in ecclesia. 4. lienescio motus Solis Ac Lunae anima aduersae sunt statae uices Anni, dierum mensium. Atm hactenus prior nostri Hexaemeripars est in priori quatriduo seu creatione rerum inanimatarum Discussis enim tenebris& aquis subductis , terratque exiccata,stirpi-hus ueluti uestita, dc aere aethered educto, Luna conglobata,Sole lucente, Planetis in re

o , liquis

53쪽

st c O S Mo P ΟE I A, lios uagatib.& coelo firmato, stellis infixis, effecta sunt, quae utriusq; orbis 8c coelastis deterrestris erant: Vnde Mundi dc quasi dano τελεσμα concipitur. Sequitur altera Hexae

meri pars, in posteri0ri biduo, quod creatio. ii ummum animalium est attributum: ad ibitus operis ornatum proPrium. Quid creduit Devi quinto dies

Pisces 8c Aues: dc eas quidem ex una,eadem 3 materia, uidelicet Aqua, ut pisces tantum in aqua labili natent: aues aurem plerae in aqua flabili seu aere tantum uiuere possint. Benedixit autem piscibus S auibus Deus hoc est, foecunda reddidit: Experientia enim ostendit horum animantium foecunditatem esse singularem. Thaonim aute proprie sunt animalia oblonga,quae prae seserunt formam serpentis: Moses uero accipit pro aquatilibus immensae magnitudinis, ut sunt quas Latini

Balenas,Graeci ιικτου uocant.

Quid ereavit Dein sexto Aethnimalia terrestria S Hominem. Q modo diuidit Moses animii . terrestrias Diuidit in tres species. In iumenta ricina

quae nos in operibus d*mesticis in arado aut rebus transuehendi iuuant, ut sunt bouel Gqui, asini. in Reps ilia humi repentia, ut suns.

54쪽

L I B E R. ὶΙ. , syserpentes. In Bestias terrae, quaIes sunt serae, ut Leones, Apri,Vrsi, &c. Audiuimus quale, quantam qi ueluti domum Deus extruxerit: quibus: γ' ornamentis expolieri decorarit. nunc qualem dominum & incolam immis xi audiamus. De hominis igitur natura tandem uideamuS,D E H o M I N E.

Qvtfiunt confiderandam hominu erea tiones Duo:Causae,& Adiuncta.

Tota diuinitas seu trinitas: sic enim apud molam Deus inquit:Faciamus hominem ad imagine nostram Nam,ut Hilarius ait: Deus adcinnmunem sibi cum Deo imaginem eandem similitudinem Hominem operatur, Ut nee significatio efficientis admittat intelligentiam soIitudinis: nec operatio constituta ad eandem imaginem,diuersitate diuinitatis. a n est hominum amat jussi Humus,unde u Latinis Homo & Hebriis . am dicitur . Sic enim ait Moses: Formauit Dominus Deus Hominem puluerem deter ra. De quo Basilius homil.H in-: irrua

55쪽

Anima rat1onalis. Nam caeteris quidam a nimantibus indidit Deus spiritum uitalem, qui per totam corporis machinam deuehit eaiorem uiuificum & omnibus membris impertit uim exercendi actiones animales. Athos mini praeter hunc spiritum uitalem, cum P cudibus communem,& uni cum corporibus intereuntem amauit Deus Animam rationalem. Vnde etiam Ethnici quidam sapietes dixerunt: Animam esse diuinae particulam raee dc Hebraei uocabulurn rinoa derivant aa coelo, quod fit spiritus de coelo, seu a Deo ortus: ideo 3 Sc Graecis ανθρωπ2 quasi α- να αθρωὶν id est, sursum uidens, quasi suae origia sis memor. Vnde Ovidius: ἡPronal cum spectent animalia caetera terram, Os homini sublime dedit,coel juidere Iulli ererestos adsidera tollere austin. Me nam est causa insus

Finis hominis praecipuus fuit: ut esset cultor primου Dei optimax. deinde paradisi,que

nissita

56쪽

L'I B E I I. Inissimum in hoc orbe terraru ceu uasta qua dam ciuitate palatium dedit. Et quidem Moses indicat fuisse certum in mesopotamia lo cum irriguum , quem homo incolere iussiis est. Ueteres Christiani Persica uoce appelliarunt paradi : qua uoce Xenophon in Oeconomico indicat uocatos proprie fuisse horatos Regum Persicorum. Cicero in Catone interpres Xenophontis dixit agrum conseptu,

diligenter consitum. In sibyllinis uersibus, quos Lactantius citat, ubi de hoc Adami domicilio agitur , legimus κῆπον.

Neque ueta procul a Persidis finibus situs filisse uidetur ille Adami p radisus , quem

molas no sim pliciter aut confuse n0tat in Oriente fuisse, sed indicat in mesopotamia ad confluentes aut ripas eorum fluminum fuisse, quae abalus scriptoribus appellari uidentur Tigris Euphrates: quos quide fluuios apud Babylonem conssuere& coire: deinde rursus diuisi. alueis in mare Persicum effundi,ex Strabonis & Plinij deo iptione intelligimus. Fuisse itam paradisum non procul ab ea regione, in qua postea codita est Babylon, uerisimile est. Amoenitatem autem eam fuisse cogitemus,qualem necν insulae fortunari, neque Tempe Thessalica aequa re possint.

57쪽

Qi OthmAerint bom adiuncta in ista creuione Tria suerunti Imago Dei, Dominesum &

QMdAit imago Dei in homines

Fuit rectitudo-excellens praestantia om/nsum uirium. hominis: mentis, Voluntatis&Cordis,congruens cli archetypo seu naen, te diuina . Fuit enim in mente lux diuina seu illustris noticia Dei 3c firma assensio sine ulladuiatatione de Deo, eiust prouidentia. In voluntate uero fuit ardens dilectio Dei 3c o, mnes uirtutes excitatae ac flagrantes. Denis Cor& omnes affectus,appetitiones in menti Voluntati obtemperabant. Lucebat ceruin Sole, at aded in uniuersi mundi mole dc compage,non obscura Dei imago. Sed in hoomine dc eius anim , melior qusdam 8c uerior Dei essigies expressa fuit. Hoc ethnici quo uel ex doctrina sanctorum patrum, uel nat rati luce intelle friar. Unde Manilius lib.4:

Exempl-s ori quis, est in imagine parua.

Et Sibyllae uersus citatur a Lactantio libro

Et Pselli dictu ab Eugubino citatur: ο

58쪽

dius describunt, cum de nobis in quibus deleta quodammodo est haec imago) in integrIrestituendis,renovandis alis instaurandis io quunturi S in Christo qui alter ueluti Ada, mus propterea dicitur qualis illa sit, osten- dunt: ut ad eius imaginem S similitudinem

reuocari,fiamus homines noui, uel ut loquutur)induamus nouum hominem, qualis primum conditus fuU. Iam uero si quae in nostra corruptione supersunt extrema ueluti lineamenta ut Augustinus uocato imaginis diuitiae: Philosophis tam admirabilia uisa sunt, ut hominem propterea dicerent quendam esse Deum: quid nos de imagine integra perseacta dicemus e David sene noster cum reputat, quibus facultatibus & beneflahs Deus homicinem creatum cumularit, attonitus prope ob-ctupescit. Vertim nunc post lapsum Protoplasti meminisse nos oportet, nobis rem essexum hominibus,non eius conditionis,in qua creatus primo Adamus fuit: sed eius quae peccatum est consecuta:.licet raro, aliquando tamen fieri potest,ut dicere liceati

59쪽

6o DE Cos MOPOEIA, eas, qua omnibus creaturis ad salutem uti de iis imperare,easq; ad nutum suum habere po. terat,sicut Poetae de Orpheo fabulantur.Nue post lapium, non modd illo dominio priua. tus,sed e contra etiam minimorum animalculorum urculicum, cimicum, pediculorum morsiunculis 8c molestiis r aliorum etiam uenenatis morsibus &lethalibus ictibus, raptanis,uiolentiis in est subiectus. Quodnam tertium ῖi fEua seu uxor de hominis costa sumpta. Ne

enim Adamus solus esset,dedit ei Deus osθαι seu adiutricem, quae coram eo esset,ei 3 obsequeretur &ministraret. Et quoniam nunc in utrow latere uiri& mulieris costae duodecim sunt: uerisimile est in Adamo tredecim iuga costarum fuisse, 6c postea ex uno exempto Euam aedificatam esse. Costam autem quidam ad formam corporis accommodant. Nam ut

in aedificηs fastigium est angustus, fundamentum amplius & firmiusi sic foeminae podicem

habent latiorem,pectus angustius. Debent e nim οικουροι esse & domi sedere. Viri autem hahent ampla pectora. id est, debent uallere consilio & sustinere onus gubernationis. Sicut mulieres ideo inamas in pectore habent: quia non solum nutritrientum, ut caetera animantia sed etiam st=ργίω communicant. Ideo autem

60쪽

LIAE R II. istex latere uiti sumpta est mulier,nori ex eapite uel pedibus, ut significetur eam esse sociat ut ri , non dominam uel ancillam. Mosi dicitur Ischa nixu quasi Virago ut Aiaquila noua uoce uertit, se Atque haec de Hexaemero seu creationibus sex dierum.

Quid egit Dein septimo dies

Requieuit ab omni opere suo ut ait Moses, antiquissimus ille &diuinus Physicus. cur condito homine quieuit Deus a

creationes ut ostenderet,Hominem esse finem omnisii creaturarum, propter quem S cuius gratia omnes aliae xes conditae fine: 8c in quo Deus Praecipuo laetario acquiescere uelit. DE G v B E R N A TI ONE S E vi divina.

her discedit ab extructa naue&relinquit eami nautis sed Ppetud adest suae creaturae eam sustentat dc conseruat: Deum enim non tariorum