Quaestiones physicae

81쪽

cum corpore luminoso. Cum enim diametet corporis opaci, aequet diametrum corporis Iuminosi: id ed lineae earum eXtremitates coniungentes productae in infinitum, nunquatit concu rru n t: sed sem p er aequ alibus spacijs iii ter se distant, per definitionem linearum re qui distantium N p.r Evcl. 8c 16. secundi Via lienionis Κνλiνηoajus autem dicitura figura cy llindri seu columnae. Quid est ἁαaαθoan Quae fit cum corpus opacum corpore luci, ido maius est: ita in ima sui parte circa corpus lopacum angustissima:qud ueror longius por rigitur,ed am plior 3c spissior redditur. Lines

enim, extremitatem diametrorum corporis opaci dc luminosi contingentes,quo longius ultra corpus opacum producuntur,ed magis a se inuicem recedunt & longius due stant: dc minorem portionem medietate corporis opaci ilium in rit per α8 secudi Vitellionis. Και autem dicitur a calathr seu inuersae pyramid1s seu turbinis recti cui Plinius uos car figura. cQuid est

Quae fit quando corpus opacum corpore lucido minus est: ital crassissima est prope corpus

82쪽

L I B E R IIII. 83 corpus d pacum: qud ueta longIus ducitur, eo magiS attenuatur,donec talem in mucronem desinat. Extremi enim radii corporis lucidi incidentes in corpus opacum, PluS me dietate eius illuminant,ac producti ultra co PUS OPacum,concurrunt: per αν. secundi Viatellionis & definitionem linearum non pa-a allelarum. Κανοεisti uerod dicitur a coni seu metae seu rectae pyramidis figura: Atque hse doctrina de umbris aperuit quantitatem Soatis, Lunae dc Terrae: sicu i insta de eclipsibus dicemuS.

Quid est talari

Est qualitas mixti corporis,orta a commixtione lucidorum corporum cum obscuris. In coloribus con sunt tria: prim3 unde fiant: secundo quod nam ipsorum adiunctum: ter- tid quae nam sint eorum species.

Vnde fiunt colores

omnia tincta colores sumimi ar tingentibus: ut er floribus e plantis, e radicibuS, e comticibus, et lignis, e talus, e fructibus,et terra, espuma,eX atramento, ex animantium succis,

83쪽

varietas. Haec enim proprie de coloribus dicitur. Hinc uestis uaria, equus uarius, coetu luarium. Vestis enim uaria,est discolor, diueta lcoloribus consula: equus uarius non totus candidus aut niger, sed his alijsq; colori- lhus distinctus: Coelum uarium, cuius partesserenae interlucent, partes nubilae tristatur.

eerit,alii incerti: id est qui intuentium oculos fallunt : ut est coeli nitor, quod cum tenebro sum quidam autument, illustratum radiis sos Iaribus, cyaneum uidetur. Sic incerta est iris: sic nubes,quas suspicimus, nonnunqua igne scere uidentur: sic mare ipsum, pWaeter caeru leum, modo atrum horret, modo virescit, interdum etiam flauit, ravum in se ostendit, aut

84쪽

specie quadam uiolacea purpurascit Non idequom decor in collo columbae S pationis cernitur, unde aues saepe dicuntur uersicolores: quale est serici genus satis notum, quod ei di uersis partibus spectanti non eandem offert coloris suauitatem. IL Alii sunt floridi alq austeri.Floridi sunt minium , purpurissum, cinnabaris, armentu, chrysocolla, indicum. Praeter hos,reliqui omnes austeri. Ι I L AIqsuaues, alii tristes lugubres.suaves sunt, flavus, purpureus, candidus, inprimis roseus. Humanis autem oculis,Uenu sti hominis colore nihil suauius uidetur. E'iundi is autem coloribus suauissimi sunt tres, quos in aenigmate quondam mihi proposititos memini i Generoso domino Georgio Comite a Nellenberg& Thengen mimirum ru- heus, candidus, uiridis. Tristes uerὰ &lugu bres sunt,ate pullus,ferrugineus: irem sordi di,ut impluviatus & suasus quibus rei,ut mi serico rdiam apud iudices captarent, se detur pabant. III I. Colores stpe distinguunturi locis, ut Puniceus quo librorum titulos notabant ueteres,in hono rςminaemoriam. Phoenicii, quos tradui literaru in uetores fuisse) Tyrius, idem Sarranus. Purpurei sunt hi, Indicum, Si, nopis genus rubricae γ melinus, Hispanus,' F , Baeticus,

85쪽

Baeticus, Mutinensis, Colossinus a Colossis turbe Troadis, ubi lana inficitur: florem resti irens cyclamini, quod tum rapum, tum terr lmalum ac tuber uocatur: fulget flos inter can idorem & purpuram lV. A metallis nuncupati sunt plumbeur, serrugineus,argenteus,aureus. lVI. A plantis nome accepit phoeniceus seu palmeus xerampelinuS buxeus id est,pallidus: pallet prae caeteris buxea materia roseus,hyacinthinus in quo purpura lucet sub nigra hysginus,coccinus, utri similis sandycinus,uiolaceus seu ianthinus, tyriathinus ex purpura Suiola, croceus, byssinus, cirrosus,papaueratus,galbinus,malachinus,balaustinus,prasinus. VI I. Ab animalibus ceruinus,murinus, mustelinus, ictericiis, κανε , cygneus seu Oierinus, coracinus, Ostrinus, conchyliatus, muriceus,purpureus ab Hercule primum inuentus

VIII. Ab elementis , fgneus, flammeus, coeruleus a coelo marino seu thalassinus ima Vi,cymatilis & cymatius ab unda,arquatus ab

arcu pluuiarum.

IX. Ab at is quibusdam rebusi ut a uitro

hyalinus seu uitreus: a niue niueus: sic ma moreus,lacteus eburneus,amethystinus, san

daracinus qui est flameus impluviarui,

86쪽

L I E E R I I I I. Wguineus, herbidus, cereus, piceus, cinereus, umeus,maculosus,guttatus,muscatus,scuis

Quae nam sunt praecipue boris disrentiae

Aristoteles colores diuidit in simplices 8c mixtos: κωμα α ἡ συνθέτα: duo simplices sunt albus &niger: ex omnib. enim maximἐcouarq scintiquare nihil aeque appare arm in alba papyro atramentu. Reliqui omnes sunt mixti nam ex albo dc nigro uariae & innume. rae species penE oriuntur. AT ER horribilis color est, uelut anthrmseu carbo. Hic enim colorMprie est carbonis extincti. Quare scite Tereeius: Tam excocta, 1nqui redda at atram,quim est carbo. Sanguis praeterea caloris ali coloris ignei particeps,effusus aς frigefactus amista rubore tanquam in carbonem mutatus,ater Uocatur. Dicitur & mors atra:quia cadauer extincto caloare illo vitali quo corpus alitur, atru relinqui tur, Differt autem ater a nigro colo ne,quod ut omnis ater est niger. sic non omnis nigxr est a ter.horrendus est hic tristis,uisu iniucudus agentibus accommodatus : ille contra non un- qua lepids ac uenustus: ut humani oculi sentcomplures, quos nemo arros diceret, sed niagros, ijsq; ramen nihil maiori cum uoluptate spectamus. Vocabatur aute ater ab antiquis

87쪽

minus sunt nigri liuidus & sustus. Alter εχ' graui co poris ictu prouenies deformitatem habet: alter non insuauis 6c in homine perisaepe laudatus: qui tamen si modum excedit fac maxime fuscus est, dc quas nigrescit, pres lsus dicitur: ut uestis, quae aliquandiu sub prae, Io pressa nimium coloratur. Legimus etiam ei qui colorem pressum. Econtra fasciolae colo riscae dictae fuerunKqus non saturatae, sed uix colore aliquo illitae ἡ coronis dependebant. Aquilum ueteres hunc fuscum a colore aquae uocaru qui inter nigru est dc album, id quod Plato etiam docet. ALBVS color purissimus est, quare ad antimum translatus, pro syncero capituras nulli- hi qualm in niue clarior est: quam tame atram esse Anaxagoras affirmabat. Sumitur pro pallido, unde timor albus legitur &metu exauhuit.Quam ob rem Rom.mulieres quondam funera sequebantur in ueste alba , tanquam mortui, quem efferebant, colorem referrent. Candidus elucet, & oculos delectat . At can, dens no tantum candidus est, sed Sc pro igni, to accipitur, ut ferrum candens. Eiusdem generis est canus,qui etsi ad alia trans fertur,pro, prier tamen est capilli & barbae senilis. L E V C o p Η ΑΕ v S est color albi, nigrim particeps. Genus est coloris natiui: non enim inficitur,sed ouis ipsa sic natura quasi pingitur.

88쪽

L I B E R l I I I. Dp VLLVS color qualis sit, ostedit terra ipsarmaior enim illius pars pulla est. Ita 3 quonili

ea mortuis iniicitur,uoluerunt ueteres,ut qui lugerent,pullis pallis terrae similibus,essent a. micti. Dorsum etiam leporinum propriu est pullum: quamobrem naturae ipsius magisterio doctus, terram recenter ab aratro proscinsam metu pauidus quaerit , ibi nonnunquastr tus, nulla ci; re tectus, uenatores,canes. ipsos praetereuntes ac sagaciter prope omnia perquirentes, coloris tantum beneficio *pis, smii latet.N ulla arte aut impensa color hic paraturmatura enim sic prouenit, unde natiuus quom uocatus est. Est autem pullus diminutivum a puro, ueluti rara uestimenti genere fit rallat ut latia pulla fit pura,nullo alio colore infecta. sed suo tantum d ingenuo contenta.

Atin in diem dicti pulli equorum, aliarsim Apecudum, quasi puri, nullam adhuc libidine aut labore uiolati. Pullo fimillimi sunt color impluviatus, dictus quasi fumato stillicidio implutus:& suasus seu insuasus,qui tutiim re fert: qui&ipse e stillicidio fumoso factus est

in uestimento albo.

F E R. R V GIN E V S color est,quem ferru Iongo situ rubiginosum ostenditi ferri enim coolore agit:id est,refert, ut ipsa uox indicat Tunica nuclei pinei lanugine quadam puluer tenta, ferruginea est.Eratis quom lugentium F s colon

89쪽

so DE COLORIBVs color.Ita capitur nonnuquam pro funesto. pica: ea de causis hyacinthi diciti fuerunt a Vitigilio ferruginei, quasi lugubres : quia putia um casu interfectum Apollo diu luxit, at in eius solqs uelut epitaphium in sui doloti, Perpetuum monimentum inscripsit,n0 qude floris color uere sit ferrugineus: est enim is,in lquem mutatum ferunt adolescentulum, puri Pureus. eodem modo c tum ferrugineum di

citumd est,nubilum Striste. lCOERILE V scolor dictus est, quasi coetu. Ieus,ut ex ipsa uoce apparet propris coeli, sed Isereni:unde Ennius: l

Atm hinc mare coeruleum: refert enIm eumdem,quem ab ipso superne accipit, coeli nito. rem. Quare ex antiquis nonnulli, sicut ilia. idem propter caedes , de quibus poeta illiclo lquitur,colore sanguineo ornabant: ita Odysistam,ubi Vlysiis idem maritimos errores scri lhit, membrana coeruIea tegebant. Pro tristi, illiquando capitur: quia ccerulei quaedam spe. Icies est pene nigra, ut quod Indicum dicitur, leo que olim uestitu Graecae mulieres amictat lpro ducebant eorum funera, quorum animas in coelum coeruleunti migrasse existimabant lCoeruleum Graeci cyaneum uocant, in quo-lrum commenta*s etiaria l/aurion inuenitus

90쪽

L I B E R I I I I. ' i Aseribitur huic colori dc Venetus,hodie blatauus nucupatus, ex Circensi factione ualde nohilitatus . Fuerunt autem in Circo colores praeter Venetum, roseus, albus Sc prasinus: quih postea additi sunt auratus, Purpureus,

luteus.

C AE S IV Sst coeruIeo differt autoritate M. Tullii lib i. de Nat. Deor.ubi ait Caesios oculos Mineruae, coeruleos esse Neptuni Nec enim quemadmodum legimus coelum. mare, uestem,ssorem coeruleumrira legimUs coelum, mare, uestem. florem coefiumned oculos tariis tum cssos ueteres dixerunt, quibus inest fulgor quidam uisu horrendus. Unde existimo, licui Caesar & Caeso dicuntur a caedendo: ita caesium 2 caede nominatum esse, ut qui caesiussit, caedem quodammodo oculis minari diadeatur , qualis Minerua praelio dc caede gaudens filisse dicitur, ex quo illa ab antiquis Cssa uocata est. Dicitur hic color Graecis glaucus,quae tamen uox Iatius patet.Nam praeter oculos nbcturnos,quos ut auis ipsius Graecunomen declarat) omnes glaucos esse confirmant: multa quo F dicuntur glauca ut uiua, palustris herba: ut sali cuius cum frondes,tum ut eo magis cortex in ramis, prssertim anniculis,nitet hoc colore, que laudat Virgil. in AS: eos in no to carmine glaucos appellat. Naspadices honesti ab eo de uocati)ulus riores