Martini Schoockii De fermento et fermentatione liber, complectens multa singularia, speciatim rationem coctionis cibi in ventriculo.

101쪽

Crius perficiendi. Priori modo, atque in Eordine ad corpus micitum, si partici alae ih considerentur, omnino insensibiliter inmixtione se offerunt. Ut enim mixtio; convenienter possit peragi, misti biba im partes minutissimas debent dividi, hoc populariter tamen intelligi volo, secundum multos Philosophosii minimum naturale non detur ut quod-l vis a quavis minima parte attingi possit,l atque ex omnibus unum fiat, sic, uti quodlibet unius attingat quodlibet auterius: siqiuidem quaelibet pars mixti

mixta esse debet, &iunionem substantialem continere. Observare hoc est marte Pharmaceutica, quae praecipit, ut species com nendae, & medicamentum compositum ingressurae, incidantur, contundantur, & in pulverem

redigantur, quo felicius possint subigi,& arctius inter se commisceri. Quanquam miXtionem , quae a natura fit, . quum accen sieri debeat ejusdem arcanis

ars haut quaquam as qui potest: spi

102쪽

latim assequi illam non postulat pharmacopaei,ut ut industrii quoque, licet in irebus miscendis quam laboriosi & mor- osse accurati sint. Particulae hae minimae literum se exhibere solent in Fermentatione,quam rebus imperfecte mixtis po- itissimum accidere, jam antea ostendi , imus. Atque ut servit ulteriori quoque iallarum perfectioniis, particulae hae, aut i

quod sufficienter non fuerint comminutae , aut minus convenienter distributae, fermentando iterum distatuuntur de varie non modo agitantur in vino & cere visia, quando fermentantur,

videre licet ferme ad oculum) Verum

per hanc agitationem etiam ,tum magis Comminuuntur , tum rectius quoque disponuntur, ad hoc, ut miXtio per fectior reddatur. Sed, cum contingat

fermentationem saepe impediri jam

antea quadantentis hoc innuimus,

infra prolixius atque diistinctius idem declarandum fuerit) particulta quoque hae inaequaliter distribuuntur, &tan -

103쪽

Fermentatio tum abest, ut corpus per fermentationem perficiendum, perfectius reddaltur, impurum manet, atque ad sitium interitum propius Vergit. Caeterum , lutro modo hae particulae confideren

ltationis. Ratione enim habita ipsius mixti, haec distributio miscibilium ini particulas minimas, est duntaxat rei quisitum a parte materiae. Hoc mixtol quoque ut imperfectiori considerato, &,ut per fermentationem ulterius perfici ciendo, particulae hae & agitantur, & fianguntur, de distribuuntur, ad agitain tionem ipsius humidi, fermentationem subjective recipientis: nam si ipsis particulae, quae non sunt humidae, sed siccae aut terreae , subjectum fermentationis essent, absque hunaido quoque fermentarentur. Sed hoc nunquam fuit observatum , ut ipse Billichius fateri compellitur.

104쪽

1oo Mart. Sc&κ ius , C Ap. XI. causa efficiens fermentationu non est

aut Terra, aut aqua, aut ignis Hed Spi- 3 iis proprius, qui tamen concitatur dive simodὶ , tum a calore interno tum etiam l

externo.

Post consideratum το πρωτον δεκπ- κον fermentationis, proTime nos lconvertere debemus ad ejusdem causas. Atque, ne repetamus illa, quae in ante cestum cap. 8. jam confecimus ex ipsis Chymicis, & iterum dicamus de causa extrinseca, fermentationem concitante & in corpore mixto quasi provocante & eliciente, calorem elle in eonfesta est distini ius aliquanto attendemus iis in causam intrinsecam. Qtiae primo non possunt esse terreae particulae inexistentes rei, quae fermentatur, aut terreum concrementum: nam

terra in miXtione , ut antea quoque diximus, stabiliendae mixtioni potius servit, quam ut motum procurret: minime

105쪽

De Fer ntatione. IOInime autem sussicit excitando motui ebullitionis, qui vehemens est,non sini- l plex, sed mixtus motus haberi debet. Secundo nec aqua, aut, quae aquea sunt hunc motum excitare possunt. Aqua bifariam considerari potest aut,ut sui juris est, aut ut alienis terminis continetur. Illo modo spectata, nullis terminis circumscripta vage fertur: sed fermentatio est motus definitus & determinatus in certo subjecto recipiente. Quant quam autem aqua facillime recipit ter-l minos alienos; ut tamen alienis est cir-l cum scripta, solet per gravitatem suaml ad ima deferri: at, quae fermentantural ut visu in multis quae fermentantur ob-l servari potest diversimode agitantur,l sursum ac deorsum, simul vergendo modo in hoc modo in illud latus. Tertis eodem ossicio defungi non potesti ignis, pro quo Billichius, ex Platonisi quasi mente, adeo acriter digladiatur.' Fateor plausibiliter pro eo Viros egre

gios digladiari. Nam r. igni, valde aP-

E 3 positur

106쪽

positus est motui, qui rei mixtae, dum i

fermentatur, contingit. a. Sua tenui- tale facillime permeat , quod in fer- mentatione cumprimis est necessarium . . 3. Omne sermentum arte paratum , t quod adhibetur aut ad procurandam, taut saltem ad facilitandam fermenta - tionem, fervidioris atque igneae est na - turge. .QUqcunqUe ferme 'tantur, post quam fermentata fuerint , atque in4- puritatem suam deposuerint, calidio- ra comparent, sensibus ipsis hoc pro- bantibus. Sed haec non possunt me mo- vere , aut ullum quoque veritatis se- .rium ruspatorem. Nimia en Im Vehe- imentia,ignis partes sibi in agendo commissas exequitur, atque omnia sibi adae quare & in suam naturam converterenititur: unde nec patitur commixtionem, nec etiam fermentationemem cit, aqua Mixtioni major atque ulte-xior perfectio procuretur. Praeterea

ignis immensa siccitas respuit extensio-nom, quae necessaria caeteroquin est in

107쪽

De Frementatione. I o

fermentatione. Denique omnis adtio in quo ignea vis praedominatur, Empyxeumatis sensium praefert, a quo tamen pleraque, quae fermentationem admiserunt, illa finita, non modo immunia sunt, Verum etiam per fermentationem deponunt: prout hoc manifesto liquet ex stillatitiis liquoribus arta Chymica praeparari solitis. Sed, cum

neque terra, neque aqua, neque etiam

ignis, aut, igniculus prout aliis loqui placet ) proxima fermentatiotiis

caussa agnosti debeat, quaerat aliquis, de quidem merito, quidnam ergo admodum agentis proprii,& causet proximae hic agnosci debeat Certe hic nihil aliud occurrit, quam stisitus, corpori, 'quod fermentatur, propriu3: qui, dum fermentatio peragitur, turget & quasi lascivit: cujus evidentissimum indicium exhibent bullae, conspicuae ab ejus

emxu, etiam tum, quando eχtraneus aer non accessit, a quo alias bullas pro Funire, supra observavimus: hae Veis

108쪽

ro bullae haut secus comparent,atque in exagitatis humoribus spuma est conspicua , proveniens ab immissis aere. Spiritum vero hunc esse proprium spiritum manifestum est ex eo, quod corpus mixtumfermentationem recipiens

in majorem molem extendatur. od certe sieri non potest, nisi, aut eXtrinsecum quid accesserit , aut propria substantia rarefacta fuerit. Negari quidem non potest, externum spiritum, sive aerem, quem animalia hauriunt, lac, cedere in locum proprii spiritus, qui effluit: non tamen existimandum est, sp iam illum externum aera procurasse in corpore, quod fermentatur, illam rarefactionem & extensionem; quam procurari ab interioris spiritus rarefactione, inde manifestum est, quod fermentationem ut jam antea diximus& iubsiequenti capite distinctius probabimus ut plurimum perfectior mixtio sequatur, quam quidam coctionem

cara solent. Quod sine fieri non pos

set, si

109쪽

Fermentatione. rcysi siet, si spiritus copiosior externus, sivas aer, in i tam spiritus propri succederet:

l nam is non modo infirmaretur, veruml etiam necessario putredo procurari det beret: ut ignorare illi non possunt,l qui modo sciunt, qua ratione ordinariol atque naturaliter corpora naturalia pu-

tredinem admittere soleant. Quid quod

eXperientia constet, peracta sermentatione in corpore miXto , spiritum , qui prius intumescebat, sua sponted primi. Quod non contingeret, si spiritus hic ab extrinseco accessisset: Sed hic ingens dubium oritur , unde scit. contingat, hunc spiritum i, a quo hu midi ebullitio procurari debet, u lieadeo concitari φ Atque hic caussa aliquae terna, quae pariter eae citans sit, admitti debet. Eam, teste ipso Liba vio,

calorem esse , jam antea ex illo observavimus. Sed non est putandum a calore extraneo ita concitari spiritum pro stum rei fermentandae, ut plane ocio vi maneat calor illi proprius inten-

110쪽

nus. Ego quidem existimem concitari spiritum proprium, quem fermentati tam vocare licet, partim ab excitato caloreinterno,partim ab immisso calore externo. Excitatur internus calor, iterum bifariam: primo, dum spiritus lasciviena atque propagandae formae cupidus,&simul sequacem inferiam nae- ltus, calori ipsi vim suam intinae communicat,calore hoc interno totum quasi spiritum occupante,quod dum contingit, sermentatio simpliciter & placide Peragitur. Secundo contingit calorem internum gravatum es Ie aliquo impu- Io, quod mixtionis perfectioni praejudiciolum sit: quo in casu irritatus, spi-z ittam excitat ad commovendum humidum , pro ulteriori S persee iori mixtione , ut observare licet in sis

maturatione & succorum variorum defaecatione. Calor externuS cum- p imis quoque necessarius, tanquam causa extrinsecus excitans , iterumb fariam considerari debet. Priino im-