Martini Schoockii De fermento et fermentatione liber, complectens multa singularia, speciatim rationem coctionis cibi in ventriculo.

81쪽

De Armentati,ne. nent, habeant se complete. Verum quidem est, posse considerari ut actionem, non tamen proinde, si inhaereamus C nonibus Logicae, ad Praedicamentum Actionis pariter referri potest. Actio Haedicamentalis definitum habet Te minum a quo, & Terminum ad quem et

non aeque tamen Fermentatio : quae ratione unius quoque speciei in natura,ut fermentandae, multiplicem habet qua terminum a quo , qua terminum ad

quem : prout postea distincte liquebici Eoque, Liba vitas, sane Philosephus accuratuS, itemque alii ,eam potius ad motum retulerunt. Sed motus, ut Logicae quoque tironibus notum est, per se non pertinet directe ad ullum Pr dicamentum: Verum, ratione sui termini, ut aliarn atque aliam specificationem admittit , ita ad di versa quoque Praedica, menta ratione diversorum terminOrum refertur. Atque, admissa quoque Generatione inter motus species, alias, hoc meritb negatur, quum formaliter

82쪽

& proprie considerata, in momento peragatur eaque reductive relata ad lSubstantiam ; Accretio, ratione sui ter aarini ad quem ,i pertinebit ad Quantitatem ; Alteratio, ad Qualitatem ; Motus localis, ad Ubi: remanebit tamen dubium, ad quam nam ex quatuor his lMotus speciebus Fermentatio referri idebeat: nisi ratio termini ad quem , iantea perspecta fuerit. Atque,cum con- istet , per fermentationem , rei quae ffermentatur, neque acquiri peraccidens quae fiunt, curari non debent

novam formam substantialem: Chymicos, voce substantia &formae substantialis utentes, curare fas non est neque majorem per consequentiam omnium partium molem :neque etiam alium locum: consequens est, eam neque ad Generationem, neque ad Augmentationem sive Accretionem, neque etiam ad motum Localem referri posse. Superest ergo Αlteratio. ad quam omnino Fermentatio

83쪽

pertinet: siquidem res, quae fermentatur, juxta finem proprium Fermentationis, majorem perfectionem, non quidem substantialem, sed, accidentariam acquirit. quatenus acquirit perfectiores qualitates, quam habebat , antequam fermentaretur. quod postecostendi inductione omnium , quae sermentantur, nisi res liquida foret. Deduximus hactenus Fermentationem ad Alterationem, sed, cum illa&variu& inultiplex sit, propius adlluc inquirere debemus qualis sit Alteratio. Haec in communi conliderata distingui solet in Alterationem Perfectivam & Corruptivam. Illa speciem naturalem, cui accidit, perficit, juvat, promovet, auget, Vel restaurat. Haec vero destruit, atque corrumpit naturam alicujus spe ciei. Notum autem omnibus, qui modo

sciunt quid Fermentatio sit, eam per se quae per accidens fiunt, non sunt curanda non destructioni, sed potius conservationi & perfectioni speciei ,cui D accu

84쪽

cecidit, servire. Ergo erit Alteratio perfecti va, quae cum multas iterum subdivisiones recipere possit,despicere debemus , sub quonam subdivisionis membro genus proximum inveniri possit. Divitio vero ulterior peti potest, vela termino ad quem, Vel a forma, sive speciali modo, juxta quem haec alter tio perfectiva variat. Termini hic oc-Currunt in communi .non modo inde si .

niti, & tam multi, ut dissicile quoque sit

Eos omnes enumerare, Verum etiam ra

tione fermentationis dissicillimum hic est, speciem aliquam perfectivae alterationis in venire, qui e Xamiissim respondeat termino, per talem quasi motum acquirendo. Nam, ut pol ea patebit, terminus Fermentationis proprie die arest aliquid aggregati viam; si Ve, congeries Harmonica plurium qualitatum, rei, quae per Fermentationem perficietur, juxta talem actionem debita. Eoique satius est ad Formam confugere, &juata illam genus definire. Ut vero superiori

85쪽

z e Permentatione. 8t

periori jam capite innuebamus r. Forma huJus motus, prout distincta est a Termino per modum effeci us acquisito,

consistit in definita agitatione illius '

quod 'elut subjectum motui Fermen

lationis est substratum. Quando autem res aliqua Fermentatur,humidum principaliter,& secundario illa quoque,quς in illo existunt, Varie agitatur, particulaeque minimae qua humidi, qua humido in existentes, sursum ac deorsum', simul ad latera circumaguntur; adeo ut aliquis judicet cum Lucretio libr. a. de Rerum Natura e Velut alterno certamine prata, pugnasese Edere turmatim certantia, nec darepavLm

Conciliis ac disidiis exercita crebris inuam sormam , non quidem substanti,

lem, sed accidentariam atque sensibus ipsis obviam, si diligentiusattenderimus nullum motum alterativum, aeque de prehendemus Fermentationi conveniis, Ei ullitionis. Quod ut pateas, ullatἱsnis ratio paulo penitius fuerit D I enlt -

86쪽

enucleanda, ne quid scrupuli in alicujus animo superesse possit. In Veteri Glossario legas: Ebullit, paulo post: E re, Simplexin altero Glossario redditur per, & Latine, Immo, uno. VOX nota quoque Hippocrati est, atque significat idem, atque ebulliendo & effervescendo eXpellere. libr. 2.

β σει. 2uandoque etiam fluxum avibrum dicit:ad verbum esset: uuandoque fluxum rubrum velut ebussiendo rejicit. Hinc θαλα. ς, sunt maris rejectamenta& quae aestuando rejici untur. Idem Glossarium: το - ἡ-Re 'uit corpiti. Hinc descendunt quoque Idem Glossarium:' βρασματα, Papula. Hippocrati notum quoque est verbum tibi

quod est Synonymum α βλύζων. Lib. de Morbo sacro: velut liniens pii me cie ac ebullis. Je observavit quoque dilige Im

87쪽

De Armenta time. ligentissimus & accuratissimus Foesius. Hesychius videtur in animo habuisse Hippocratis locum, cum scriberet in

Lexico suo: Α-ανα ει. Eoque , cum Fermentationis motus proxime accedat ad motum Ebullitionis , & , quae in ebullitione comparent, circa illam occurrant, videmur convenientissime Ebustisionem ad modum generis illi attribuere posse. Nechoe dissilentur Chymici, qui, ut supra

vidimus, Fermentationem communiter vocant ebullitionem & effervescentiam. Quae ut non est confundenda

cum permentatione formaliter sit dicta, ita tamen genus rect. statuitur. Nec est , quod aliquis existimet ebulliti nem , duntaxat in iis, quq liquida sunt,

habere locum, & proinde Fermentationi minus convenientem esse, quod circa illam paties terrete & alia quaesolida sunt, ut deinceps liquebit, deprehendantur. Praeterquam enim quod di Lore possemus, ut ex parte liquet eT iis,

88쪽

quae cap. superiori observavimus, eam non nisi in humido recipi , . quod &proximo capite ulterius probandum &vindicandum erit. Illa , quae maXimam partem sunt terrea, si modo humidum habeant sibi inexistens, cum quo bulliant , sive, ebulliant, apud auctores bullire dicuntur. Ita plumbum liquefactum in hoc tamen terram prae- dominari constat) bullire dicitur. Flo-doardus lib. I. Hist. Remens. cap. q. Tunc praeses, ulse vidit esse confusum, dixit: Si fatur Apolinaris, asserte autem mihi plumbum bulllans, mundit in os ipsim: ut no1s talia verba loquatur. Cumque alΤarum D ei plumbum bulliens,'missum in ore ipsius, factum esistigidum tanquam olacies. Talia exempla plura adferri pose sint. Sussicit terrea sicca non posse ad ebullitionem disponi, nisi intervenien re humido : quod haerenus nobis fa

C A P. X.

89쪽

De Frementati . 8sC A P. X. Subiectum proximum , seu, materia

Fermentat M in qua, non eri Terra, sed corpus humidum. Mixtionis natura ct disserentia multiplex declaratur. Quomodo ct quatenus particula minimae, sive,

Atomica considerari posvi sesubjeitium

Fermentatiouis.

Λ Genere proxime accedimus ad sub α xjectum seu, receptivum Fermentationis, quod vulgis alias vocari solet subjectum determinationis , seu, materia in qua . Ex superiori capi,

te jam constat , illud esse humidum :Nec ullum corpus seu Naturale , seu Artificiale, fermentari posse, nisi humidum fuerit. Atque si hoc aliunde non constaret, vel pistores quotidiana experientia edocti, illius rei fidem facere possent: siquidem tempore plenilunii minus fermenti masset farinacee admisecent, quam luna silente : quod tem poro plenilunii , quo cuncta copiosiori D humo-

90쪽

humore turgent, maeta & citius & levius intumescat. In alia omnia ab his lrecedit Cl. Billichius, cujus sententiam lprius debemus proponere, quam eam lexaminemus. Cum omnibus, a quibus suadente veritate dissentire cogor, ago ingenues atque ne quid videar amn-gere, uti multis mos est, antea illorum sententiam optima fide propono, quam in eandem inquiram. Ita ergo Billichius, qui Platonem, ut antea quoque observabamus, sequitur, ex mente quasi Platonis Philosophatur. Th. I . Habet inquit terra rationem terminia quo : aer termino ad quem continetur. Propterea enim movetur terra, ut aerescat.

Atque inde est, quod doctissimo Mercuriali nihil aliud visu 'formem attio, quam partis terrenae motio conversioque in aerem. Th. 16. Omnino enim credo, humore

ad fermentum sise opus, tum bt partium idoneafret cohaesio ae dissstio, tum ut medium detur, per quod terra transirinsit adsverisi a. ' que enim ab uno extremo ad alia