Martini Schoockii De fermento et fermentatione liber, complectens multa singularia, speciatim rationem coctionis cibi in ventriculo.

421쪽

De Per relatone. I stra vero illud quaeras, sive in sero, sive in limosa hac litibstantia ) per arterias

olen civi essundere in ventriculum sit bibulum ejus parencuma, per Penin elis.cere, ter emungere seversuum humorem ex ventriculo , ut melior fat concoctio. Sed, ut ad alieram Thetin accedam, quam& hactenus patior suis Auctoribus &fautoribus relinqui: quomodo fermen tum lienosum reliquo sanguini depurgando serviat, optarim, aliquis, qui fiduciam ingenii sui habere videtur , ingeniose mihi explicet ζ Sanguinis circulationem considerans Cl. Riolanus lib. de Circul. Sanguinis cap. 18. & eX- pendens usus sanguinis ut circulati, inter alia haec habet: Per VIam inqui: Circulationem sanguis a putredine vindica rur , nisi aliunde accedat , quia per motum circulatorium di utur, suisque fuliginibus expurgatur , o, sputredo hareat intra fi

bras j foveas Cordis, fecunda aut tertia admissione sanguinis, eluitur θ' rebicitur. Iou-bertuS, a. De cade, Parad. a. docet '. s morect

422쪽

res non putreficere in venis, ergo multo minus, si circulentur per arterius o ut valde sunt rationabilia, ita non video, cur fermentum a liene quasi suppeditandum, pro ulteriori sui perfectioneetndigeat satagnis. Rationem cur hoc fieri debeat, & modum, secundum quem fiat , si aliquis ostenderit, promitto me fore docilem. Interea, ut hactenus intoncedendo fui facilis; quod non ostendere potuerim rationem ullam, qua illa firmarentur, quaeliberalissime conces si , calculum reduco : atque ut cum Persio loquar Sat. s. dederamsupra, repeto; funem' se

simulque lubet cum Plauto Mostel

laria loqui ) insecta dona facio. Si quid

fermentationis, a Liene usque accersi debeat, illud animadvertetur, quando natura a succo Melancholico redundante se liberare fuerit anniXa. Quod cum nullus, aut distinctius, aut Operosius e taplicuerit , quam accuratissimus Hic h-

423쪽

mus Higmorus, quantivis apud me pretii, & instar sexcentorum aliorum , verbis illius utar. Ita ergo lib. Di quis

quit Melancholici in lienis substantia

separationem inter fibrasejus,hoc modo fieri existimamus. Cum sanguis Lienisporosam substantiam, undique ab a teriis in illam effusus, pertranseat, iacultate quadam innata, quam nulla alia pars habet) si accus Melancholicus, qui antea cum sanguine confundeba-

tuti, fermentatur, congregatur, particulaeque homogeneae uniuntur: qum sic unitae Naturae nullo modo cognatae, nec in nutrimentum illius domari aprae, si multae non sint, una cum sanguine ulterius progredi poterunt ; Sin

Vero in majore congregantur quantitate, ut Naturae molestiam afferant, eam ad expulsionem quocunque modo δίloco irritant. Ideoque insurgens natura , ad proximam, aut magis conVenientem evacuationis viam de locum S 6 eas Pro-

424쪽

eas propellit; nunc ad Mesaraicas, &Per alvum , aut haemorrhoides; Idque yr .mo splenico per venas minuri-Ias in Pancreas; unde perductum illius in Duodenum estunditur ad Renes, cum in Aorta maxima quantitate naturam lacessunt, & per urinas: nunc Per arterias minores, ad habitum corporis & per sudorem deponit. Hac Higmo . Caeterum quando haec materia crassa & faeculenta, superabundans in Liene, per hanc naturalem fermenta tionem non excernitur convenienter, sive cum urina, sive cum alvinis faeci-hus , sive per haemorragiam, atque reliquo sanguini in se bono permiscetur, Cum non tarnreddit torpidum,& quan

tum in se mulctat spiritibus 8, sed potius aut importuna fermentatione ,

nempe secundario ita dicta sanguinis

ebullitionem procurat,tat capite proXimo fusius ostendetur: aut, si viscosior sit, quam Ut convenienter tali fermentatione agitari possit, inter bras Lienis

425쪽

Dι Armretati m. somplicatus retinetur sunt verba Hio mori loco diisto adeo ut si multum acervetur , obstructiones in porosa ejussub santia facile inde oriri positi, atque hinc tumores, infaminationes, ct tenuiore parte evaporata, schtrri. Si etiam sanguis humore hoc adeo abundet, ut in liene, postseparationem, usque dum per vias assuetas evacuetur , contineri nequeat, per ramum Splenicum ad Hepar deducitur,eumque in cit,is obstruit etiam. Porro quid de scor butointernos admodum vulgari , existimandum sit, convenienter pro illustratione eorum, quae dicta sunt, &postea inquirenda ulterius erunt, hoc loco eX pendere licet. ad Lienis morbosam intemperiem eum refert nostras Laevinus Lemnius i. r. Complex. quem plerique sequuntur. Non tamen vir summUS,& Medicus incomparabilisCasparHosF- mannus, absolute Lienem sustinet statuere ejusdem subjectum, eoque, quam circumspeete ita loquitur libr. 3. Instit.

426쪽

accersiere volui, Lienis obstructio,

o qua isti silentialia huius inplomata, mul-ram familiaritatem habeant cum dictis morbis. attendamus Scorbuti satis concinnam definitionem, propositam a Celeberrimo Seianerto cap. I. lib. de Scorbulo , de solo Liene non admodum erimus solliciti. Definitio, vero ita ha bet: Scorbutus est prava j occulta qualitas , seu dillo itio , toti corpori, praecipue vero visceribin nutritioni dicatA impre1sa, ab humore melancholico , crasso, sero se, seu laborosio, peculiari modo corrupta , cum Jontanea lassitudinis gravitatis , in cruribus praecipue siensu, pectoris angus tia, mre1 irationis difficultate, gingivarum corruptione , ct oris graveolentia, ac maculis purpureis, in acribus imprimis , aliisque morbis ac symptomatibus plurimis, ab eadem causta pendentibus, orta. atque Lienem in Scorbulo non posse agnosci pamtem praecipue affectam, inde colligitur, quod in Scorbuticis eum salvum deprehenderunt Forestus libr. ao. Ob-

427쪽

serv. Medic. Item Horstius pari. 2.l . Observ. 3. Neca splenis obstructione,& melancholia malum hoc simpliciter deduci posse opinor, cum multi splenis

obstructione laborent, nec tamen scorbulo assiciantur : atque in iis regionibus, ubi humoris atri, propter majorem aeris fervorem, collectio familiaris est, Scorbutus sit ignotus ipsis prompe modum Medicis. Eoque accedo libentius illis,qui morbi hujus antecedentem caussam statuunt humorem Melancholicui crudum , simulque ichorosum : quod vel patet eN praecedanea diaeta : nam ad inducendum Scorbutum, plurimum momenti habent cibi corrupti, crassi, coctu dissiciles, siale& aceto conditi, fumo indurati,&c. item cibi irrcorrupta aqua, aut saltem non admodum bona cocti , unde Ron-sseusMedicus Gotadanufam ante LXXX.

annos,non inconvenienter notavit Am-stelodami & Alcmariae in Hollandia plures scorbuticos inveniri, quam aus

428쪽

Goudae, Roterodami, & Dordraci, quod inquilini harum urbium ineliori

aqua gaudeant. His addatur potus corruptus , speciatim cerVisia eX corrupto frumento confecta : item otium , Vitae genus deses, evacuationum soli tarum suppressio: somnus immoderatus, vigiliae nimiae, timor, & tristitia. Nec silentio omnino praeteriri debet aer frigidus, humidus, crassius, salsugmosus,dc impurus: quomodo olaus

Magnus in Hist. Septentr.GentiumL16. cap. I. frigida murorum exhalatione morbum hunc foveri, intra tabulata vero mitescere, perhibuit. Quae omnia ut aggravant hunc morbum,ita & succo Melancholico accumulando serviunt. Cui tamen interdum admiscentur alii humores crudi & corrupti,ut vel urina, tum multiplex varietas & crebratatio ostendunt. Quae tamen non Videntur proximae caussae rationem in duere, nisi peculiarem corruptionem

dc morbo huic propriam susceperint:

429쪽

quod cum ex aliis Scorbuti symptom tibus, tum praecipue ex contagio, quod eidem adhaeret, manifesto liquet. Nam contagiosum esse morbum certis 4mnm est. Mirum ergo, quosdam docere, speciatim scorbutu in , provenire a defe- fermentationis in sanguine. conti git nuper admirari singularem in afferendo audaciam, viri alicujus scriptis etiam celebris , cum in Tractatu illius Medico- Physico sequentia legerem :Scorbutus, inquit cujus fomes semper est in liene, nobis etiam viam pandit ad indagandum, quod sit lienis Oseficium. Quibus lien bene est constitutus, illi ab eo morbo immunes sunt; qui illi morbo obnoxii sunt , iis liena naturali statu defecit. At ferment tionis defectus,est praecipua eo in mombo caussa symptomatum : ergo recte statuitur vim fermentationis a liene pr

ficisci,&c. st polea: Spirituum vacuutas in massia languinis, torpidum reddit corpus; nec sinit hominem sese erugere ad

430쪽

426 Mart. Sobbochius,

gere ad alacritatem: partes nitidae, &l acres, propter immaturitatem nervos: ubique lancinant, mollem carnem ex- edunt: partes crassores & fixiores ossibus , gravitate lita atque acrimonia , iquibus qualitatibus sal fixus praeditus test, molestiam & dolorem creant. Et hinc jam liquet, unde veniat nullum salium morbum,tot tamque di versis ma- lis hominem obnoxium premere atque :Urgere, quam scorbutum. haec ibi. sed i quae hic claris verbis enunciantur, non fiat si cerebrinae speculationes censeri de- bent. Nam ut breviter illa e X pendam: :I. Medicus ignorare non deberet a viris i summissaepius observatum fuisse, scor-

butum homines letho dedissse, integro i& incolumi liene. r. Sanguinem spi- ritibus indigere, quo vividus sit, prolixe supra c. 17. e X pendimUs; at nun- quam probabitur,eos illi obtingere a Li- enis fermcnto. A defectu fermenti ioboriri Scorbutum novum est, &PrO- , batione indiget. . Nimis quam an-

dacter