Martini Schoockii De fermento et fermentatione liber, complectens multa singularia, speciatim rationem coctionis cibi in ventriculo.

441쪽

Iius fundatur ; ac in partes secedat,

fiatque crassi & terrestris a tenui secretio ; cuius ratione, cruor minus idonee in vasis circulatur, quin portiones ejus gelatae , in extremis defigi, aut in corde stagnare aptae, motum aequa bilem interrumpunt, aut graviter impediunt: cujus restaurandae gratia es fervescentiae solito majores in sanguine concitantur; quales nimirum inpleu,ritide, peste, variolis, & morbis Venenatis passim occurrunt. Hac D. Willis Observari velim , quam circumspecte loquatur D. M illis quamvis prolixe

antea exposuisset naturam Fermentationis, abstinet tamen hac voce, quan do de Febribus accurate vult loqui licet enim in sanguine naturalem aliquam Fermentationem putet admittendam

esse; illam supra expendimus proa

ternaturalem tamen illam haberi vult, quae in Febri debeat attendi. Con- sunt sequentia verba pδg. XI S. Occurrentia. Explicatius cin-

442쪽

quit aliquanto agamus de praeternaturali , seu mei vescentia nimia, ὲ qua febrium ' , o parstvsini dependent. Fermentationem nimiam seu praeternaturalem dico, quandosanguis inituro a super ignem ebussientis ultra modum esset vesicit, is turgescentia tumosa rarefactus , rasa dissendit; pulum celeriorem excitat, velut liquor sulphurem incendio concepto , calorem adurentem quaquaversis dissundit. adeoque non est vel secundaria sermentatio, nedum primaria, 'proprie sic dicta. Nam ne illam quidem in Febribus admittendam esse, hinc patet , quod non contingat per hanc ebul. litionem sangularis ipsius corporis, quod

fermentatur , mutatio: nec eo quO-que vergat haec effervescentia. quum notari solummodo possit in sanguine ebullitio , sive quare & Cl. Willis modo usus fuit similitudine oga, super ignem ebullientis. Fateor, alios viros egregios in hac doctrina uti quidem voce Eermentationis, sed improprie, atque

443쪽

atque ita ut innuant se per eam aliud non intelligere, quam eservescentiam. Ex multis, qui ad suffragili in vocari possent, sum ciat ad diixisse Medicum Celeberrimum, Dia. Simonem Pauli, meritissimum Academie Hamiensis Profectbrem : qui in Commentario acc irato & erudito de Febribus malignuscripturus Febrim, pag. 8. cum dixisset eam esse quandam , Fermentationem , aut , seu ebustitionem sanguinis ; proxime τὴ παρενει- inserta haec verba subjicit: hic loci inter eadVtinguere, licet aliqua diseremia interea intercedat: Innuendo clare, i se non aliter voce fermentationis hic uti, atque quatenus illa coincidit. cum emerueiacentia. Qtio modo & ipse Galenus l. 1. de Dimer. Febr. c. s . considerans Ephemeram in illa ἴδεν, seu ebullitionem sanguinis nobis exhibet. Nam in febri, quae est morbus calidus, solummodo

notari debet caloris excessus, provenienε non quidem ab ardore sulphuris,

T ut post

444쪽

ut post Paracelsum vellent Chymici sed juxta communem Medicorum sen tentiam, ab effervescentia spirituum, si fuerit Ephemera: Vel ab effervescentia sanguinis, si sit Synocha non putrida: vel a fatiguine putrescente, si sit Syrio cha putrida: vel a bile putrescente, si Tertiara: vel putrescente Melancholia , si Quartana: vel pituita putrescente, si istidiana : vel ab insigni putredi Ine totius mas ae sanguineae, cum qualitate prava, &quasi venefica, si maligna, aut pestilens. Qui febres siccas quoque esse contendunt, mihi videntur nescire distinguere inter ipsum febrim & consequens illius. Quam Vis enim omnis c lor febrilis ad corporis exsiccationem tendat & calori succitas societur : siccitas tamen non est deessentia Febris unde & Galenus, lib. I. de Diis rent. lFebr. cap. 3. & alibi ,

febrem solummodo per caloris abundantiam , nulla faeta mentione alterius

qualitatis , definivit: atque alicubi quoque a

445쪽

que, adducto ad hoc exemplo, ostendere laborat, calorem febrilem nori semper cum siccitate, sed quandoque cum humiditate conjungi: ut v. c. si quis humidiori corporis constitutione praeditus febri corripiatur, is licet simul calida intemperie laboret, non tamen protinus sicca simul assicietur, sed aliquantis per labrilis caliditas cum humiditate subsistet. Nec mihi videtur

multum metuendum essio ab auctoritate Hippocratis, alias de hic ipse homo mit) quando ita sciscit Aphor. I S. sec. I. Victis hiιmidi j liquidus non febrisitantibus solum, sed is auiis, qui cibos solidiores

conficere haud possimi , convenit. Nam nor, curationis, sed praeservationis gratia victum humidum febrientibus praescri bit; non ut morbus eo tollatur, sed, ut corpus in suo statu conservetur, simulque praemuniatur , ne in morbumsccum incidat: quod vel inde liquet, quia pueris, & iis, qui tali vietu illi

conlae Verunt, maXime utilem esse do-

446쪽

cet. Frigidam vero febrim esse, multo minus putandum est. licet nomen, quod fert alicubi in Germania & Belgio , hoc quasi suadere videatur, maxime vero ingens horror, qui aestum praecedere solet. Horror enim ille assiecta frigoris accidentarii est: quod contingit, quatenus cor opprimitur a vaporibus frigidis, qui prohjbent distributionem caloris praeternaturalis per Corpus. Eoque febrim convenit duntaXat agnoscere calidam, & simul calidum morbum : non video enim quomodo potuerit Galenus in Comm. Aphoris. 66.&73. distinguere cum ratione Mater febrem morbum & febrem symptoma: licet patiar quasdam febres vos iri symptomaticas, per similitudinem tamen magis, quam vere eo quod sequantur aliarum partium affe- eius. Contingit vero hic morbus calidus ab effervescentia ipsius sangmnis: sa guine scit. Jate conssiderato atque se-Gandum omnes ilias partea, quae vulgo in eo

447쪽

in eo notari solent: neque enim est quid homogeneum sanguis, sed respondet lacti, ut memini me illam comparationem legere apud Galenum quod

licet appareat ut corpus simpleta , ex triplici tamen substantia constat: serosa , butyrosa, & caseos a. Unde vero contingat effervescere sanguinem varie inquirunt Medentium filii , quorum messem cum non lubeat ingredi, ne di- vager a fermentatione, quae non debet cum effervescentia confundi suia fecerit mihi hoc loco exhibuisse illa, quae Cl. Hostmannus habet in Pathologia parva, ubi cap. IO. ut agit de Caussis Febris, ita illas distinguit in Externas & Internas, atque de illis quidem

ira loquitur: Quod ad externas, quae eaedem remota sunt, de , ita primo occurrit Motus, isque vel corporis, vel animi. Illius Labores facit,

sive quis studiose sibi illos imperet, suae

spontis alias: sive in vocatione sua quis que cogatur obire. Huyus Afectio animi T si vulgo

448쪽

vulgo dictos. Labores faciunt febres, cum quis in illo exercitio ita commovet sanguinem ut jam in corde effervescat sanguis, & laesio sequatur actionum. Assectuum quidam v. g. ita

agunt eadem effervescentia : quidam V. g. maeror praevia concentratione : quidam forte aliter. II . Vicc0

γris cesidi: Ut si quis diutius sub sole agat, ad ignem, in stuptiis nostris, in

balii is, III. Vsus in cibo ct potu aromatum, allii, porri, caeparum, S c. Vi Dorum generosorum. I V. di- icta Graecis, consipam pororum cutis, sive id fiat ob sordes ab excrementiS tertiae concoctionis collectas, sive ab externo frjgore, natatione in aquis frigidis, aut alioquin aluminosis. Tum

Lim prohibita insensili dicta transpiratione, conculcatus intus calor efferve cit, eo modo, quo dixi, V. Putredo e lib. De qua observandum est discrimen. Aut enim fit in inflammationibus , unde. Resci s*mptomaticae Voca , quae huc non fa -

449쪽

non faciunt. In his enim dum pus fit, febris & dolor, et. Aph. 7. Aut fit in habitudine ianitatis, cum sanguis gi Di nitur vitiosus, qui, accedem e calore e Xterno, eXardescit & facit

potius, quam Aut denique fit in febribus contagiosis, malignis, pestilentibus, in quibus proprie

dicta. Qno loco monendum est, ut συγγπυεις illa est in qualitatibus manifestu:

ita haec est in occultis sisve in tota siιb- stantia Gal. Quod ad internas, quae eaedem propinqua sunt, s sunt illae in sanguine vitiolo. Si enim copia ille peccet, & Plethora oriatur, simpliciter dicta, Ephemerae & nochi sunt: sin qualitate & Plethora exiriaticum assiectione, biliosa, Melancholica, tuitola,siunt putridet eaeque benignae. . Ad cacochmiam ubi ventum est, atque oritur-s σηπεών , fiunt putrida malignae , pestilentesque. Atque haec quidem loco dicto Clarig. BI mannae. . Uin hactenus admitto, quodierviant

450쪽

Ieclaraudae effervescentiae in Febri oecurrenti. cujus arcana nulli mortalium hactenus accessa , dum quidam instituerunt explicare per Fermenta tionem, quasi proprie sic dictam ostenderunt se neque intelligere rationem Fermentationis, neque etiam Febris, cum non possit notari veraFermentatio, sive duntax at εο ς;quq continget , quotiescunque sanguis solito magis hoc est, quam e Xigit temperies ipsius animalis incaluerit: neque enim haec ζέm, quam Latini efferves Centiam Vocant , definite , & quasi formaliter ut vulgo in Scholis loquuntur exigi potest ad ea omnia , quae notari possunt in lebete, fervente mi,

seu ebullientem aquam continente.Solito in Morem calorem, adeo ut effervescentiae assimilari queat, per putredinem humorum procurari poste , &quidem per intervalla temporum,convenienti similitudine Galenus explicare instituit lib. I. de Differ. Febr. ubi ita