Martini Schoockii De fermento et fermentatione liber, complectens multa singularia, speciatim rationem coctionis cibi in ventriculo.

61쪽

De PermentatI . tatissima in massa frumentacea, per ser- mentum acidum, cujus naturam imitatur . Vel etiam superat iritus ardens ex frumentis extractus , vel faecibus potionum inebriantium, sicut&iplice faeces vini, Vel cervisiae fermentant. Deinde est fermentatio potuum, qua servescunt, &secessu facto repurgantur. Ea item fit per faeces valences, e Vi-l no vel cerevisia lumias. Ita cum e pol lenta aquam ardentem elicere volunt,l eam fermentant. Mutatur enim illamistura ad naturam fermenti, maXil me si bis fiat. Praeterea est fermentatio

in medicinis succisque commistis, quae fit cum digestione ad unam misti crasin.

Ita saepe numero totam milli naturam ad unam quoddam reducere volentes, fermentamus illud valente medicina.

Cum succi per se es Fervescere sinuntur, digestio duritarat fit, quae tanaen ebsimilitudinem etiam nominatur in te dum fermentatio. Eadem tralab fertur etiam ad alteranda corpora per media C s fina Ira

62쪽

cinam haustam: quod i pium & renovari dicunt. Tandem si fermentum fixum est , figit secum rem fermentandam, atque ita fixatio interdum fermentationi est conjuncta. Huc usque Libarim. Cui socio Beguinum , qui ita de Fermentatione lib. I. Tyrocinii Chymici c. 6. mmentatur: Fermentatio est inquii exaltatio rei in substanria, per quam,

mediante digestione, calor agens eXU-perat, inque naturam suam vertit patiens. Caeterum quae fermentantur,sunt

liquida, vel solida. Quae liquida sunt. vel talia sunt simpliciter , ut vinum,

aqua. quae etsi frigida est, tamen cum corpus sit ex quatuor elementis, non dubitandum est, quin etiam suum obtineat calorem : vel spissa & mollia, ut mel, sapa liquida, quae sunt simpliciter talia, si sint simul calida, per se

fermentantur, ut Vinum, pyraeeum,

poma celam. Qirae autem frigida sunt, ut socci expressi frigidi, opus habent ad dirione rei externae, ut faecibus vi-

63쪽

De Fertnmtatiora. ni, cervisiae, sales vel laciditate aliqua , ad accelarationem ebullitionis refermentationis. Spisia autem & mollia sequentem in modum fermentari pos sunt. Recipe verbi gratia mellis libras x. his adde libras quinquaginta aqvq.

Stent in calore moderato, per diem naturalem : deinde lento igne simul bulliant, &desipiamentur. Tertia pars exhalet vel cum liquor effervescit, ovum imponatur recens: quod si sursum fertur, perfectae coctionis signum

est . Tum liquor ab igne remotUS , calide, per duplicem pannum trajiciatur, & ad solem, in vase idoneo, additis drachmis duabus salis tartari, vel

salis communis, vel uncia una alicujus aciditatis, ponatur: &sic per quadraginta dies, aut circiter, donec liquot sit clarus, vinique odorem referat,bulliat. Tunc enim vas claudendum 8chydromel in cella usui reservandum.

Quae solida sunt & dura: ut semina tritici, faeniculum, anisum, baccae jUDi C c Peria

64쪽

Peri ,aromata, &c. comminui debent siisque, aqua assundi: &sal proprius, et analogus, aciditas, vel faeces cere-visiae, vi nive,ad fermentationis accelerationem addi: ita ut ad dolium rei fermentandae pinta f*cum ad ijciatur. Qui vero durissima sunt, ut lapides, prius calcinari , postea fermentari debent: ut in sequentibus , de corallio & plumbo dicetur. Haec etiani Beguinu S. Scro- de rus in tua Pharmacopeta Chymica l. I. c. I. . sequentia habet: Ratio Fermentationis hec est . contrario fermentabilia confusai. e. nondum sub unum Dominum ac potestatem mixtionemque eXa. stam redacta, si aliquatenus vi caloris externi re toluta fuerint, vi potentioris facultatis alterantur, atque inde in certam aliquam temperiem naturamque spirituosiorem evehuntur & exaltan-

ro doctissim us Libavius apud Horstium lib. a. Epist. Medicin. Sect. 1. occasio-

65쪽

Dι Armentatione. 6rmiet tu sole misceri &fermentari volunt, quaedana habeat singularia, quae postea

usum habitura sunt, operae pretium fuerit, eadem hoc loco exhibere. Incupit autem Libavius a Definitione, de qua ita loquitur: Dico primam nostram alexi pharmacam fermentationem, esse motum massae Theriacalis analogia justa commistorum simplicium constantis, ab in sito calore & Spiritu per ese

ternum proportionatum eXcitato, d nec fiat omnium inter se alteratorum

unio perfecta & homogenea , Virtutibus Alexi pharmacis pollens. Motum dico; quia est actus imperfectus inter

fermentans & fermentatum,quorum illud est causis movens, hoc res motu effecta. Nomen unde traxerit vel calones ossicinarum sciunt, quanquam Mysteria artis chymicae aliquid interius doceant. Fermentantur Musta, &alii succi, dum simul ab excrementitiis separantur & alterantur, ut inde existate3 musto vinum, ex aliis sita essentia

66쪽

depurata. Pistores eX primunt rem propius suis massis: pharmacopiae exempla habent plurima misturarum , per Electuaria, Succos, conservas,&c. Chymici non admittunt quicquam non es.sentiale: natura & ars ossicinarum nihil tacit ex toto. Itaque cum secessio quorundam vulgaris fermentatio temper est: chymica mystica nullum habet. Videndum tamen ne confundatur cum

putrefactione, cui videtur similior esse, ossicinalis sermentatio,propter segregationem, quae locum non habet in essen. tiali: putrefactionem non Aristotelicam dico, sed nostram, artificiosam. Digestio δί maturatio quoque potius

est homogeneorum quam heterogeneorum, in quibus est non σύγκεισιςtδntum, sed & δακρισις. Nostra digestio per pelica nationem seu circulationem procuratur, &quanquam Una evenit, ut aliquid faeculenti secedat, tamen nomen habet a perfectione ultima & scopo principali Causa sementatiom extera,

67쪽

quae procream per modum actuandi dicitur , est calor. Frigus enim nequit nisi per accidens ob antiperistisin internum principium actuare. Calor aut humidus est, aut siccus. Humidus magis convenit putrefactioni, cui ideo in arte destinabatur balneum aqua vel vaporis, aut in equinus , aut analoga inventio: Si tamen humiditias est blanda, ut temperiem ad justitiam referat , qualem complexionem veri& anguini, sanguineisque tribuunt, meliorem judico esse, quam calorem siccum, qui motui obstat. Vellem temperamentum ponderis sit calidius paulo atque id eb agitatius ενεργηJικωπρον cum modera tione: led calidum humidum moderatum quoque, non respuendum, praesertim in principio. Nam deinceps potest graduari, atque etiam debet, donec. ad perfectionem sit perventum, ut fit in physica sapientum fermentatione.&,ut natura requirit in generationibus. Huic sententiae qui resistunt, vapidam humidita-

68쪽

miditatem, quae sit putrefactiva, accusant. Sed si Embryonis in utero materno fomenta considerarent, non tam pueriliter hallucinarentur. Alterumum ,1eu fermentans es internum, nempe igniculus ille insitus, qui est cum Spiritu & humore analogo. Hic est immediatus mistor & digestor plane naturalis , quod apparet in fermentatione populari, & ex parte Chymica:

enim votur e liquorem ardentem elicere ex trito frumento, aqua id diluunt, deinde addunt aliquidi cum vini, cere-iuisitae , aut etiam frumentum , repOnuntque totum in loco mediocriter calido. Ita fit,ut Spiritus excitatus cum calore insito omnia permeet, & in actum evocet spiritum illum ignotum , qui prius latebat. Exemplum hoc saltemetio, ut de pistorum fermentatio, per vini Spiritum, fermentum, faeces, stercus columbinum &c. Nam alias Chymicae putrefactioni respondet. Satis autem si inde perspicere possumus, quomodo

69쪽

De Fermentat e. 6smodo internum principium abael uex-l terno exulat tetur, ut postea illud ipsum sit prima, veraque causa fermentati l nis. quoque Libavius loco dicto.

tatione, quaedam tanquam generalia, ex citatis pracedenti capite Auctorum locis, quod usui esse possint , Cillatim exa

minantur.

P Roposita fermentationis facie, juxta Chymicos, hic qtiaedam sunt co ligonda , quae postea ad modum Postu-ι latorum concessorum, non modo nobisi usui esse queant, verum etiam Fermentationi accurate definiendae inservire t Atque primo, ut pateat quo Fermentatio referri possit, convenire videtur in ter Audiores, quorum propria Verba exhibuimus, eam referendam esse, ad Motim , quem actum imperfectim esse, i recte obser vavit Libavius motus liqui- dem non habet sese complete, sed in-

70쪽

complete,atque considerari debet ut est stendentia ad majorem persectionem. ivnde mihi placuit perpetuo descriptio, quam habet magnus ille Melanchthon ilib. I. Diale. Motu, inquit ssuccessi-

va progresio a termiso ad terminum: velen icontinua acquisitio forma accidentalis, ejus - que partim acquisia , partim acquirenda tfluxus. Verum motus generaliter admo- dum patet, atque multiplex est, unde :& variae quoque ejusdem species con- stitui solent. Et tamen Billichius in sua . Definitione duntaxat quoque morum vice generis ponit. Quo ergo deinceps scommodam Desinitionem Fermentationi aptare queamus, secundo despiciamus, ad quainnam motus speciem ex

mente eorundem auctorum Fermenta

tio referri debeat. Libavius, pro motu alibi substituit ExaItationem, quem Be-guinus sequitur. .uod ex mente illorum,non inconvenienter explicat Scro

de rus, quando de iis, quae fermentantur dicit, quod in naturam aliquam liri -