Martini Schoockii De fermento et fermentatione liber, complectens multa singularia, speciatim rationem coctionis cibi in ventriculo.

611쪽

solaribus omnis ad eam accelsus. Sexto partes eXcrementitiae, quae cum spuma inter fervescendum per superius vasis orificium expelluntur , motu ViOIento ut adiguntur ; ita immixtae sunt, per agglutinationem quasi , partibus his spumosis, simulque pinguibus, quibus spiritus fermentativus inexistit. Adeoque ut plurimum , per fermentationem, clarior reddi & deiscari magis folet cervisia crassior , quam tenuior. quod in tenuiori cervilia partes

terreae, quae Violento motu sursum feruntur, aeque non CSendant coagulum

oleo sum de pingue, cui quasi implicentur. Septimo, faeX, quam Dia. Willis subsidere dicit, pariter quoque exagitata sursum tendebat, caeterum non potuit extra vas se liberare, sed deorsum

propulia fuit: quod fieri potest quatuor de caussis. I. Quod partes illae minus fuerint deductae, & proinde, cum c

haererent, manserunt ponderosiores. a.

Spiritus fermentans potuetit minus est Ce 4 valid sa

612쪽

validus ad fermentandum. 3. Partes diductae licet, potuerint minus illigatae esse partibus spumosis & pinguibus. , Partes quoque agitatae, & simul tendentes ad eruptionem eXtra Vas, pΟ-

tuerint se in vice m premere, atque deturbare : cumque deturbatq partes de- Ors ina tendant, hinc contingit illas infundo vasis non minus stib sidere, quam eidem adhaerere. Octavo faeci illi multas partes spirituosae , ex accidenti iterum fermentari aptas, inelle, nemo mi rabitur, si attenderit ad illa, qdae antea diximus de origine hujusce spiritus, qui accersi debet a granis & quidem tonis, quae contingit in aqua, pro constituenda Cervilia coqui Sed f*X continet reliquias horum σκυία λων. quae

habet de fulmine, experientiae per omnia respondent quidem, caeterum aliquanto distinctius explicari debent. Eoque initio notetur, fulmen non semper, aut omni cervisiae obelse , sed

duntaxat recenti, & quando ebulli is

613쪽

De Frementatione. 6o

eujus rei hanc reddiderim rationem, quod in hoc casu, spiritu cervisiae ebululiente omnes ejusdem non solum partes hient, verum etiam spiritus, in quo virtus & elegantia eJusdem consistunt, facillimo negotio recipiant atque ir tromittant sulphureum fulminis spiritum, quo admissa, non potest non ea ipsa derepente acessere. Sic experientia constat, vitem facile a fulmine laedi,

quod lignum illius sit mollius, poros

habens patulos, atque quos illa gressus spiritus fulmineus levi negotio laedere

atque corrumpere potest. Sed , arr1plius ratione cervisite quaeritur, an ir

star vini ex aliquorumlail. sententia, ut superiori capite vidimus) de novo ebullire, & fermentari incipiat, qUaΠ-do hordeum floret Aliquibus hoc persuasum esse scio, de ex illorum sententia ita loquitur D. Strausius in Epist. ad Digbartim, pag. 1 9. Sunt urbes inquit) a quibus amora prata arcem hor P

614쪽

ii probant, cervista consonantia1nsui cum iabbente hordeo forido : quantum caseratio intentiaegerminandi crescendiquelles ab u-

ure: ac demum aqua piis , detenta ac re- clusa intra cerer am, cadum carceremque

cellarii non potessopita cervii a divagari per

aliquot leucas ad forentem hordei aristam, tit inde redux procedo u,re duam cerer; Iam lmulta turbet confusone. At dolendum , haec & similia, velut per certa eriperimenta liquida, propinari credulis Lectoribus. Fallium omnino est, florente :hordeo, cervisiam in vasis reconditam ebullire , & ad Fermentationem sese componere. Si contingat, per accidens fieri putandum est,ut superiori capite circa vinum ob ervabam. Florentis hordei spicae, copiosae quoque , cervisi e d0lio impositae Fermentationem nequaquam pro Vocant: imo, in vici Ais quoque hordeo florenti domibus,.

condita cervilia ordinario manet &in, statu suo, secura Fermentationi S. atque

Cervilia , semel probe de cata haud

615쪽

De Tementa me. 6IT facile turbulenta redditur, nisi vas, in

quo recondita est, agitetur, neque enim par ratio est cervi fide, quaevini: quod quoniam subtilioribus gaudet spiritibus,&consequenter magis mobilibus , post primam defaecationem saepius de novo termentatur. Quae iterata Fermen tatio in cervisia de novo post agitationem attendi non potest, licet per conciliasionem vasis. aepe turbulenta reddi consueverit.

C A p. XXXIV. De Fermentatione in Panisci est

iuifestante. O Ut in Fermentationis natura er plicanda prae aliis voluerunt videri diligentes & accurati, pro illius illustratione multas res, artificio ita tem- Peratas, ut a Fermentatione tamen sti-Premam manum exspectare debeant , sollicitare solent, speciatim mel, mul-sium, & compositiones pharmace uti- eas, sive modo communi, sive juXta

616쪽

ἀκώβωαν Chymicam praeparatas. quod eum in finem maXime facere videntur , quia confidunt, in iis, velut palpabilibus exemplis, se probaturos esse illa, quae alias, de Fermentatione in Thesi agentes, minus accurate, si non negligenter traei a re solent. Illos si sequi Praesumet rem, Tractatus hic in molem ingentem excresceret, & multa, speciatim mel, oscitanter tractata, ad amultim diligentioris Examinis revocanda forent. Sed , cum initio praesumpserim duntaxat proponere illa, quae ser--Vnant eXplicandae genuinae indoli Fer mentationis, eamque eX pendere in talibus , quorum naetura praecaeteris est recondita , Pharmacetatica, mel, Jc alia his non dissimilia, hoc tempore seponam. Haud aeque panem missum facere possumus, siquidem cibus nobis est quotidianus & communis, qui fermentando,in salubrem usum corporum nostrorum, a pistore praeparari consuevit. Atque Eermenti vota primitus circa Palaemi

617쪽

Panem agnosci & frequentari caepit , prout in vestibulo hujus Tractatus quoque ostendimus. Hoc capite juxta principia nostra, tantummodo considerabimus Fermentationis motum, in pane sese exhibentem. Quem cum D. Willis quoque explicare iustituerit, antea verba illius proponemus, quae ita habent :Circa panificium haec sint praecipue ob

servanda: farina triticea, hordeacea, aut alius generis, cum aqua communi

subael a , in clibano coquenda. Huic si nihil praeterea addatur, protinus gravis, & ponderosa instar luti, vitacida, saporis ita grati& coctionis dissicilis, evadit: Sin fermentum inter subigendum adhibeatur, massa protinus effervet, mole intumescit, ac postea cocta fit levis , spongiosa , εωπε δω& comestui grata. Si discriminis ratio inquiratur, ita se habet. Frumenti farina, spirituum, nec non salis & sulphuris, proportione mediocri imbuitur ἰ horum vero particulae in massia Cc 7 cum aqua

618쪽

cum aqua subacta, viscosa humiditate

obruuntur adeo ut se invicem non exis agitent, nec in motum exerant: quare intercoquendum humiditas qu damsuperflua evaporat ; quod reliquum est, tenax, viscidum, instar luti compressum, & ponderosum existit. Cum Vero mas et farinace et fermentum admiscetur, particular ahivae fermenti, prius in motum exertae consocias suas in maias a farinacea prehendunt & secum inmotum vindicant: Hoc ritu, dum aliae alias exagitant, brevi omnes in feriamentationem concitantur ; hinc illinc tumultuantes totam permeant & per-Vadunt pastam , partes viscidas&terrenas subtiliunt & attenuant, motu que suo massam attollunt, & foraminutis excavant; quae tamen interea, ne spongiosa nimis evadat, & quo partes eXcavatae & attenuatae exactius mis reantur, longa subactione pinsitatur, deinde postea antequam cessat fermen

tatio . . parieta excavat denuo sub ,

sidunt

619쪽

fidunt, debet statim in Clibano coqui.

Inter coquendum humiditas superfluae vaporat, & praeterea quam plurimae

spiritus, talis, &sulphuris, particulae avolant; quare massa levior & minus ponderosa existit: interim quae in pane subsistunt , eXaltatae admodum&ad maturitatem evectae, consistentiam ei laudabilem, cum sepore, & odore grato, conciliant. Fermentum vulgo usitatum, est vel portio mas fermentata farinaceae, & incoctae, quae sale imbuta ad acorem servatur: Dicitur levisin Gallice , quia masiam attollit vel fores cerussa aut horum defectu, cervistia faces, aut ora conqiuassata, adhibentur. In fermento farinaceo, particulas salinae fluorem adeptae, imprimis emicant: sic etiam in cervisiae fe- cibus. Quare panis ab his fermentatus,

sit austerus Si nonnihil acestens: interim cervisis flores spiritu plurimum turgidi panem potentius fermentant, ac levitatem , & dulcedinem Pe gratam

620쪽

gratam conferunt. Hactenus IVistis. Ia a cujus dissertatione , quanquam multa , t quam accurate Observata occurrunt, inon abs re tamen fuerit quaedam super- . addere. Ergo primo notetur, quomodo ifermentum pro panifieio pret parari con- sueverit. Bruerinus, qui natione Galis illis fuit lib. 6. de Re cibaria cap. s. haec :habet: Apud nos is plerasque Christiani

orbis terras, ex Jarina triticea bubacta in panes triticeos adhibetur, in panes verὸρ- catinos ex secate, quae relinquuntur cooperta, donec acescat: nam palam est nat ram acore fermentari. Aliqui addunt interdum acetum, interdum per)succum acerbum agrestium pomorum, pirorumque. Et

concreta pro fermento utebantur. Qui mos hodie quoque durat apud Flandros, qua de causa levior istis quam caeteris panis est. Sed haec fusius supra, cap. secundo constaderata sunt. Secundo, ut Scriptura quoque innuiti Fermentum molis licet ex-