장음표시 사용
71쪽
rationis elicere actum dilectionis Dei: quod licet impugnen i pIu
res Neoterici, efficacissimis, ne dicam eVidentibus rationibus ad homistis propugnatur: videtur autem valde dissonum, ut se quentibus rationibus constabit, nunquam amplius toto vitae de cursu ad id teneri: & si diuturna vita non sit, saltem ad id tene bitur in fine vite, ut plures docent ;& quia passim hoc asseritur de actu Contritionis, qui saltem concomitanter est cum actu Charitatis: ergo quilibet adminus bis teneretur actum Charita
Prob. secunda Pars. Praeceptum di Iigendi Deum est maximum , & primum mandatum, e X quo universa lex pendet, &Prophetae. Quod non solum Verificatur propter dignitatem ipsius; sed etiam, quia est primum absol ute nam ut dicit S. Th. a. 2. I. in quolibet genere id, quod est per se, potius est eo, quod est per aliud sed indignum videtur maximum praeceptu msemel tantum in vita obligare,cum caetera prςcepta pluries obli-πnt: ergo dicendum est pluries, quam semel obligare. Quo ad tertiam partem, scilicet, si semel dicatur in fine vitae; improbatur a Dominico Soto his verbis tib a de Iust & J ure q. 3.art. 1 o. Si dixeris satis esesemetin vita, idque in articulo mortis , praeceptum dilectionis Dei implere , pro to longe a nasura bujus prisecepti
aberras: cum enim praec prum hoc cari rorum omnium si praeambulum,
ut ait Paulus, Ois nam fris praecepti egi Cbarism9 ridiculum esset dicere, quod liceat tranfigere roram vitam antequam nos obliget. 6 Dico 3. Praeceptum Charitatis minus, quam singulis quinquenniis obligat.
Probatur. Ccetera praecepta minoris dignitatis, & praesta imtiς ,& quae ordinatur ad Charitatem, tanquam ad finem froquentius Obligant: ergo multo magis Prςceptum Charitatis , quod est coetexis p stantius, frequen tius debet obligare, quam singulis quinquenniiS. Confirmatur. Praeceptum sumendi Eucharistram obsigat sim mel in anno: ergo saltem, ita obligabit praeceptum Charitatis. Probatur consequentia; quia hoc pr eptum correspondet Vim tuti Charitatis, cum hoc sit Sacramentum Amoris,. ut passim loquuntur SS. PP. & sit institutum, ut maxime uniamur Deo,
quod fit per vinculum Charitatis; unde ad augendam Charitatem
72쪽
tatem ordinatur ergo multo magis saltem semel in anno debet obligare praeceptum Charitatis. Quod si dicas. Obligare praeceptum sumendi Eucharistiam semel in anno ex pincepto Ecclesiae ; hoc autem non habetur de
Contra est; quia preceptum sumendi Eucharistiam est Divinum , sed quia non fuit tempus a Christo determinatum, Ecclesia solum taXavit, & determinavit tempus, ut, stilicet, hoc fiat in Paschate; ut dicemus infra propositione s s. ex S. Th Dcolligitur ex cap. Omniis utriusque sexus. Confirmatur amplius & roboratur doctrina Scoti nam si iis probabilis est doctrina Scoti in s. a 27. q. 3. hoc praeceptum obligare singulis Dominicis diebus; & licet omnes recentiores existiment, nulla efficaci ratione probari: attamen ego existumo efficaciter probari posse, saltem, si non pro determinato die Dominico, pro aliquo cujuslibet hebdomadς die: nam Virtus Religionis obligat ad aliquem cultum Deo exhibendum pro aliquo die cujuslibet hebdomadae: ergo multo magis prςceptum Charitatis erga Deum. Probatur consequentia. Id quod est propter se, seu sinis, magis debet quςri, quam id, quod est propter aliud, seu medium; sicut sanitas, quς est finis aegroti magis , S i pius quςritur ab aegroto , quam medicina: sed Charitas est per se intenta, & finis aliarum Virtutum, S Virtus RGligionis , ct cultus Divinus est medium ad illam ordinatum, cum ordinetur ad uniendum hominem cum Deo , ut probat S. Th. loco cit. ergo magis debet quaeri, & frequentius actus Charitatis debet exerceri , magi sique ejus praeceptum obligare , quam praeceptum colendi festa & consequenter, si illud obligat pro cujuslibet hebdomadae die, potiori jure istud. Eo , vel magis, quia Deus a nobis multo magis exigit cultum inter
Quod si dicas ex Tambur. Ideo illud obligare pro qualibet
hebdomada, quia expresse praecipitur, non autem istud: illa autem, quς non habent tempus determinatum, non obligant per se, sed per accidens, ex vi aliorum prςceptorum. Ita colligitur ex ejus doctrina lib. 2. Dc a cap. I. I. I. uum. 9.Sed contra est 1. Quia ex hoc sequeretur, nunquam obliga-D a re
73쪽
re: nam etiam alia tempora assignata a Variis Doctoribus, non reperiuntur eXpresse praecepta sic in iis non obligaret, ne que post quinquennium, quod concedit I ambur.cum Agorio: tempus, quo tenemurjustificari, assignatum ab ipso, praeter quamquod jam refutatum est etiam non esset respectu omnium , & contingere potest, ut nunquam reperiatur talis necessitas; vel saltem respectu I ustorum. Et sic non omnes obligaret hoc praeceptum & saltem respectu aliquorum esset super-
Vacaneum hoc maximum , & primum mandatum. a. Quia sicet non sit eXpresse tempus determinatum: tamen certum est
ipsum aliquando obligare: ergo eX natura ipsius Virtutis, S liparitate aliorum convenient illime potest deduci tempus, quOties obliget; hoc enim non est novum praeceptum inducere, sed tempus prςcepti indagare. 3. Quia hoc modo in pluribus aliis casibus procedunt non ignobiles Doctores; alii assignantes tempus Sacerdoti, quando teneatur, di quoties in anno celebrare, alii assignantes tempus, quo obligat praeceptum Contritionis .
Ita etiam antiqui Patres ante determinationem Ecclesiς de confessionis, dc communionis annuae determinatione: ergo non est
cur hic pariter philosophari non possimus, & licet hoc non demonstrative probetur, satis congruenter ostenditur , quod in his materiis, piis fidelium animis satis deberet esset. Vel si haec nimis rigida videatur opinio, dicerem cum solo, obligare quando aliquod speciale, & insigne beneficium a
Deo accipimus: limitando tamen, ut nomine beneficii, non intelligatur temporale; sed spirituale, & generale, universo generi humano eXhibitum: ut quando recoluntur mysteria priζcipua nostrae Redemptionis: videlicet, Incarnationis, Nativitatis ,
Passionis, Resurreetionis Domini nostri Iesu Christi, eiusdem Ascensionis in Coelum , Pentecostes, Corporis Christi; in quibus
maxima beneficia nobis collata recoluntur. Et contra hunc modum dicendi, sic explicatum,non militat ratio, quam contra SO- tum adducunt Adversiarii; scilicet, quod si beneficium ad aliquem ad tum impellit, satis est,si fit gratiarum actio & non oportere,ut sit adius dileditonis nam haec recensita beneficia,non tam sunt Divinae largitatis beneficia, quam Divini Amoris eXpressa testimonia ut Sacra Scriptura,& PP passim loquuntur, & Di Vi nae Cha-
74쪽
nς Charitatis opera.ergo ipsis debetur non minus gratiaruactio, quam actus dilectionis. Probatur conseq. quia sicuti beneficus correspondet gratiarum actio: ita amorr correspondere debet amor; amor enim amore compensiatur , in commune proloquium transit. Igitur, nonnisi beneficiis ingrati,& Di vini amoris immemoris est illa vox '. Probabile est, nesingulis quidem rigo se quinquenniis , perse obligare praeceptum Coaritatis erga Deum . Haec tamen temporis praefiXio, probabiliter , & quidem
fortiter a me sua fae sustinetur tempus enim determinare pr. ceptorum Observantiae, non tam meum, quam Ecclesiae munus est : nec enim in re tanti momenti, mea tam perexigua suincit auctoritas..
Comedere, o bibere ob solam voluptatem inrue aiabat ietatem, nubium e fi peccatum, dummodo non obsit valetudini ; quia licite potest, appetitus naturalis suis aditibusfrui. x xx Anc Propositionem docuit Escobar. tradit. a. examin. 2. num io et citans praea Ioann. Sanc. eam tamen impugnavit, ac reIecit S.Th. 2.2. q. i 48 .art. I. O 2. unde patet ,quam
veridicum sit illud Innocentii VI. de doctrina Sancti Doctoris encomtum,quod alter hodie fςliciter Ecclesiam regens Innocentius, vere Sanctissimus, moribus,& vita Innoces,illud faeto commendat plurimo,quo pollet Zelo hanc S.Th.doctrinae adversam Propositionem, tanquam de veritate suspectam damnans: hujus igitur damnationi obsequens, illiusque vestigiis inhaerens a Dico: Falsam esse Propositionem praedietam . Et primo , quidem falsa est ex eo capite , quo asserit opus illud faetum ob solam Voluptatem nullum esse peccatum . Quod patet eX hoc, quia in homine ratione praedito, a ratione debent regulari ejus actus, non a sensuali delectatione;unde ipsς delectationes non sunt finis , a quibus homo debet moveri, sed medium ad adtiones honestas; unde ad facilitandas actiones honestas inseruit natura provida actionibus delectationem; qua propter solius bruti est deleetationem sensualem per se primo appetere, ut ait Ause
75쪽
de peccato Orig. cap. . Tantae si si VtiG si iv comparatione pecori, homo, ut vitium bominis, naturas ς p coris . Ubi Sanctus Do 20rasserit esse vitium hominis, quod est natura brutorum, sed prae dicta Propossitio asserit, ipsam Voluptatem sensualem posse per se appeti, dum ait, nullum esse peccatum; ac proinde actum illum non regulat tam a ratione, sed a sensuali delectatione, non esse malum hominem non altiorem finem quaerentem, quam brutum, in actibus suis , relicto rationis ductu, vel prse termisso, madentem in operando similem jumentis insipientibus,
nec plusiquam brutalem vitam agentem pervertentem ordinem rerum utendo mediis, tanquam fine, in quo peccatum consistit , dicente Augustino in lib. 8 3. quot. cap. 3O. tom. Omnis θumana perversitas est utifruendis, ct frui ut uis. Licite agere. Quod
quam sit humanae naturae rationali, dc supra bruta usque ad Angelicam naturam evectae, indignum, non nisi, qui brutalitate ducuntur, percipere nequCunt. Hinc S. Th. qui bene dignitatem huma me nat utae prae brutis agnovit. I. 2. q. q. ar. 2. ad 2. hoc statuit discrimen inter homines& bruta; dicens. Appreb Uro Jossitiva non attingit ad communem
rationem boni, seda aliquod bonum particulare, quod est delectabile: oe ideo secundum appetitum 1en sitivum , qui ut ire animatibus ,
operationes quaeruntur propter Glactationem sed intellectus an mbendit universalem rationem boni, ad cujus cons uuiisuem sequitur dele Utio; unde principalius intendit sevum, quam delectationem, o inde 6ὶ qaod Di uinus Intellectus, qui est institutor naturae, delem dationes apposuit propter op rationes bserVa ergo, quantum sit contra instituta Auchoris naturae operationes ad delectationem ordinare, cum potius e converso, propter operationes ab ipso institutae sint delectationes, ut, scilicet, facilius actiones honestae, vel individui, vel speciei conservationi necessariae , delectationibus affectae, ab homine peragerentur.3 Prob. a. ratione ejusdem S. Th. a. a. q. cit. ar. I. in Corpor . Quod contrariatur Virtuti est peccatum. Virtuti enim morali non opponitur nisi vitium; sed comedere, & bibere usque ad statietatem ob solam voluptatent,opponitur virtuti Temperantiae quae est virtus moralis: ergo est peccatum. Probo minorem, CX communi sententia assignante qua tuor virtutes morales , seu
76쪽
communi vocabulo, Cardinales, inter quas est Temperantia,& qubd ei opponatur comedere, & bibere ob solam voluptatem , probatur eX S. Th. a. a. q. I I. 6. in corpore. Temperantia conssistit in hoc, quod ponat regulam delectationibus, &in ea imponenda utatur mensura necessitatis, ita ut tantum delectabilibus utatur, quantum necessitas hujus vitς requirit; indcomedere, & bibere, &α ob solam voluptatem, non mensiuratur a necessitate; sed est contra regulas necessitatis, & non est medium ad necessitatem ducens, sed usurpatur tanquam iInis : ergo opponitur Virtuti Morali Temperantiς. Hic tantisper horere mihi fas sit. Μiror quidem homines doctos, intellectu perspicaci prςditos, ac professione Deo mancipatos,minus,quam Gentiles in hac materia moderatos fui ste& docuisse,quod ab eorum praxi longe fua ste arbitror . Seneca
namque lib. de vita beata c. IO quendam Epicureum redarguens, sic ait. Tu voluptatem compleciteris, ego compesco ; tu voluptatr frueris, go utori cui Occinit quoddam memorabile dictum nobilis cujusdam Siculi,crapulonem ita exprobrantis: ego com do,ut UiNam,su vivis, ut come s. Ubi adverte differentiam inter 1 rui,& uti f tui enim pertinet ad eum, qui voluptatem habet pro fine: uti vero, ad illum,qui eam assumit,ut medium. Unde idem Ethnicus epist 8 8. sic inq ui t. Temperantia voluptatibus imperis,alias odit,atquc ab git,alias dipensat,b a anum modum reddit, nec unquam ad illas propter ipsim venit: tam egregie Ethnicus loquutus est, ut S. P. A ug. hoc ipsum a scripturis, tam veteris,quam novi testamenti doceri asserat, dicit enim lib. de moribus Ecclesiς cap. 2I . tom. I. Ha'bet vir temps atos in rebus hujus vitae regulam utroque testamento fr-matam,ut forum nil diligat, uil nota per se appetendum putet, sed ad Vi Φ bujus,atque miciorum necessitatem, quantum satis est, u Ct,ut uris moisya,non amantis asseritu,& Sah.ar. 6 cit.sic concludit. Temperantia accipit necessitatem bujus vitae, sicut regulam deleritabilium, quibus utitur, ut scilicet, tantum eis utatur, quantum necessitas bubus vitae requirit. s Prob. tertio. Certum est Gulam secundum se esse pecca tum , immb vitium capitale, sed non esset secundum se peccatum,si solum,quia obest valetudini,malum esset comedere,& bbbere,quia in tali casu, non esset peccatum gulae secundum se, sed quia
77쪽
quia reducitur ad homicidium I ergo absque eo, qu bd obsit va letudini est peccatum. Remanet ergo Videndum, in quo con
sistat peccatum gulae, & quidem si dicatur in edendis cibis veti tis; sic non esset peccatum secundum se sed ratione inobedien
tiae: ergo est: secundum se peccatum, ratione immoderatae sum ptionis ciborum; sed nulla major immoderatio, quam comedere, & bibere ob solam Voluptatem ; nam reliquae immode. rationes gulς solum eXcedunt limites necessitatis hςc autem pervertit ; cum voluptate utatur , tanquam fine, qui tamen deberet constitui in necelsitate ,. ut patet eX supradictis: ergo est peccatum gulae. Vide infra in Appendice. 6 Remaneret inquirendum, quando nam gula si t peccatum veniale , quando vero mortale eX genere suo, absque aliquo adjuncto, cui respondendum breviter, ne fines mei instituti ex
Ie , quando est inordinatus appetitus ,& concupiscentia cibi, taliter qudd, ita concupiscatur ut non avertat hominem a fine debito , sed tantum sit i ordinatus quo ad media: ut scilicet, inordinate appetantur delectationes cibi, & non sint commensuratae fini debito et tunc autem est peccatum mortale, quando ita inordinate appetuntur hujusmodi cibi delectationes , ut avem
tant hominem a fine debito, & in eis sistat homo, tanquam in sine; in quo sensu de gulosis dixit Apost. quorum Deus venter est
Quomodo autem cognoscendum est, an aliquis in delectationibus cibi constituat suum ultimum finem, si ungitur a S. Th c gnosci posse ex hoc,quod aliquis taliter gulae inhaereat,ut Deum Contemnat, ejus praecepta non curet, & sit paratus,propter suae gulς satisfaciendum, contra Dei legere: facere. Non qu bdim hoc formali ter peccatum mortale gulς consistat sed quia ex hoc tanquam a signo cognosci potest: in ordinatus afled is, & inhaerentia gula, tanquam fim . Quando vero non ita adhςret gulae, ut paratus contra legem Dei facere, imo potius e contra, licet nimis inordinate cibos appetat; tamen ipse tunc dicitur esse inordinatus circa media, quia, scilicet, sine debita m en si ra ,& pi oportione ad finem, utitur mediis, species vero gulς hoc
versu continentur. Praepropcr ,. Mut , uim s, a denter , Liudisse.
78쪽
Tres pertinent ad ipsum cibum: laute, pertinet ad substan. tiam, i pretiositatem cibi; studiose, pertinet ad qualitatem; ut, scilicet, sint nimis diligenter, & accurate praeparati : numis, pertinet ad quantitatem, ut, scilicet, sit super fluitas :reliquet vero duae adsumptionem cibi spectant; praepropere, si1-gnificat praeventionem debiti temporis; ardenter, Vero, significat inordinatum modum edendi , quadam nempe ingluvie,& ardore nimis soli cito, & inordinato.
Q conjugii ob solam voluptatem exercitum, omni penitus caret culpa, ac dejerita veniali., a TAnc Propositionem docuit Ioan . Sanc. disp. 23. num. 23. JC X at eisdem rationibus, qua prςcedens improbatur : delectationes namque non debent esse finis creaturae rationalis, sed medium ad actiones honestas, & necessarias pro individui, vel speciei conservatione . Nec miniis opponitur Temperan tias venereorum usus, unde ab ea secundum mensuram necessitatis
cohiberi, & regulari debeat, si est inordinatus; quam cibi,&potus immoderata sumptio ut docet S. Th. a. a. q. ΙΑΙ. art. 4. &Philosophus 3. Ethic. cap. 1 O. ait: Temperantia proprie in circa
concupiscentias , ct delectationes tactus; Unde ut docet ibidem Saneius Doctor q I 3. art. i. castitas, & pudicitia, quae pertinent ad venereorum moderationem, sunt species Temperan tiς, sicut abstinentia, dc sobrietas, quae cibi , re potus moderantur inordinatum v sunt. Igitur eaedem rationes pro utraque pugnant, a Rddo solum hic SS. PP auctoritates, quibus praedicta Propositio adversatur, & primo se osteri S. Aug. lib. de bono conjugali cap. 6. ubi ait: Conjugalis concubitus generandi gratia non bibet culpam ς concupificentiae vero batiaπαM , sed tamen cum com juge , p rcpicr fim tbori , venialem baset culpam . Et cap. 7. inquit ; reddere debitum conjugale nullius e ri criminiis , exigere autem ultra generandi necessitatem e si culpa venialis. Item docet S. G reg.
79쪽
S. Greg. lib. II. Mor. cap. 17. vel 2O. ubi ait : tunc solum conis. ges in a. ixtione sine culpa sunt, cum νον pro explenda libidis Je pro fiscipiendaprole miscentur, & eXpressius lib. de cura Pasti. rati p. 3. a onit. 28. Idem docuit S. Th. iu aes. 3I. q. a. art. a. in corpore, ubi inquit: Duobus solum modis conjuges absque omni peccato conveniunt, scilicet, causa prolis procreanda , ct debiti reddendi, alias semper ibi est peccatum, ad minus veniale . 3 Ex his tamen non sequitur usum conjugii cum gravida , vel decrepita semper esse peccatum veniale, quia absolute non est impossibile superfoetari, nec decrepitam concipere, licet sit rarum. Unde etiam in his casibus possunt habere conjuges intentionem procreandi prolem , per accidens enim est, quod non sequatur. Insuper ad hoc fusticit quod absolute non ducantur motivo Voluptatis, ut a peccato eXcusentur; quantum est ex vi damnationis prςsentis Propositionis.
Non tenemur proximum diligere aditu laterno , formab .
Praecepto proximum diligendi Jatisfacere possumus per flor
1 Α Μbae istae Propositiones in idem coincidunt; nam id , Ex quod una docet de positivo, quae est secunda in ordine, alia de negativo; & secunda infertur eX prima, ideoque smmul impugnandas apposui. Primo autem loco est examinanda quςdam propositio Tam-bur. lib. s. in Decal cap. I. num. 1 quam tribuit S Th. ut appareat differentia inter ipsius, & D. Th. doctrinam. Tam bur. itaques c ai t. Sicuti autem certum est nos obligari ad proximum diligendum, Iuxta illud Mati. 22. Diliges proximum tuum, sicut te ipsum, re inibi certum videtur, vide, quam certitudinem sibi arrogat
80쪽
non adese obligationem eum diligendi per aliquem a Z- internum, expresse tendentem in ipsum proximum. Ita D. Th.. 2.2. q. 26.ar. 3. in corp. Suari de Charit. d. I. seel. . n. . Conin b. de Charit. d. 2 .dub. . satis enim, superque eri si ames Drum , ejusque voluntatem velis exequi; utflic enim jam involvitur amor proximi, qui est
de Dei voluntate. Hactenus Tam b. S. Th. vero non q. 26. ut citatur a Tambur. ibi enim nihil de hoc agit, ut videre potes; sed q. 2s ar. 8. loquens de dilectione inimici, sic ait. Alio modo potest accipi diseritio inimicorum, quantum ad naturam , sed in universali., o sic dilectio inimicorum ent de necestate Garitatis , ut, scilieri aliquis diligens Deum, oe proximum, ab Ela generalitate diseritionis proximi, inimicos suos non excludat. Tertio potest confoderari diseritio inimicorum in speciali, ut scilicet aliquis in speciali moveatur motu dilectionis ad inimicum , S istud non est de nece itate Garitatis absolute ; quia, nec etiam moveri motu dilectionis inspeciali ad quoslibet bomines singulariter, si de necessitate Cbaruatis, quia hoc est impol bile. tamen de nec sitate maritatis secundum praeparationem animi, ut 'cillari, bomo babeat animum paratum ad hoc, quod in singulari inimicum diligeret, Decustas occurreret, haec S. I h. Ponderentur quaeso, & conferantur haec Verba. Primo namque Tam bur. ait, non adesse obligationem diligendi proximum per aliquem actum internum; S. Th. verti admittit actum in te num dum dicit; Et sc dilectio inimicorum s de necessitate Garitatis; quia scilicet, est proximus ; dilectio autem est actus intennus; ad disterentiam beneficentiae. Quod si dicas Tambur. non non negare actum internum, sed solum, hunc actum non debere eXpresse tendere in proximum, fateor quidem hunc sensum verbis ejus aptari; sed contrarium hujus docuit S. Th. tum
Verbis citatis, tum alibi; eademq. an. r. &g. in .art. 3. nam S.
Th. ait: diligens Deum, o proximum . Ecce actum dilectionis CXpresse tendentem ad proXimum; non involutum in dilectione Dei, ut vult Tam bur. sed distinetum, quod expressitis dixit q. 44. art. 3. Convenienter de Cbaritate duo praeceptas ficiunt: unum quidem, quo inducimur ad Deum diligendum , sicut sinem: aliud autem, quo inducimur ad diligendum proximum propter Deum, sicut propter finem dcari. r. q. 2 s.cit. supponit distinctionem actus
amoris Dei ab actu amoris proximi, &solum determinat non distim