De bono senectutis auctore Gabriele Palaeoto S.R.E. card

251쪽

ac IQVOD SI VI dicat, innumeros suturos esse homines, qui ingenii, aut opum, siue doctrina inopia, hiae minime capere, aut ex iliis commodum aliquod consequi poterunt Dicimus Ore , ut Deus pro κimia sua clementia spiritum talem Episcopis, Parochis, Concionatoribus, publicis sacrarum literarum profensoribus , ac alijs pijs, eruditisque viris dignetur concedere ut agnoscentes quantopere in Ecclesia Dei, rerum harum cognitio esset profutura, libenter in erudiendis imperitioribus operam suam vel mi ponere certo scientes, se immortalem apud omnipotentem Deum , hoc

nomine,mercedem promerituro S.

Quorum summa haec est, ut unusquisque ambulet vocatione, qua vocatus est; statumque illum peculiarena ad animae suae salutem , tanquam agrum proprium ad familiam suam alendam sibi assignatum, fideliter, seduloque exerceat sciens eum,qui partes suas non praestat, non solum maxime Reipublicae nocere,dum munia omnia,quantum in eo est perturbat; sed etiam reum magnis criminiscsistituere, qui minime contentus eo ministerio videatur, quod ei Diuina prouidentia commisit; ideoque temeritatis huius graues poenas,eum daturum esse. Sicuti vicissim, qui industriam suam ad id opus confert, quod suae vocationis est, in eoque sibi elaborandum statuit, dubitare non debet tutissimum hunc sibi cursum,non solum ad Senectutis Bonum .sed etiam ad aeternam gloriam assequendam, futurum esse.

Ac non ignoramus quidem, huius etiam aetatis mediae tot esse difficultates, ut non facile sit, eas prae nutamero,&magnitudine, ut ait Cicero,enumerare'. Attamen cum sciat Christianus se in hoc vitae stadio possitum ess , ad laborandum, operandum, ac desudandum, Cc a Sene-

cicer in lib.

252쪽

Senectutemque tanquam ultimum esse huius conti ictationis terminum eo acriores sibi stimulos admotos existimare debebit, ad c quae sibi incumbunt, strenue subeunda quo magis otium omne ac desidiam a Christianis praeceptis abhorrere intelligit quaecum otiosi etiam verbi rationem reddendam esse iubeant, eo grauius temporis iacturam , ac socordiam omnem, ad calculos reuocandam esse, sibi persuadebit. TEM pvs ET UONIAM multos inaestimandis vitae ope a VOMO-ribus decipi plerumque contingit , qui ne inertes Vi-DO OCCV deantur, bonas horas in leuioribus rebus impendunt; AH VM ideo haec cauenda, fugienda,breuem Senecae sententiam sub ij ciemus, valde huic inconsiderato hominum generi accommodatam. Ait enim orumdam non otiosa ira es dicenda se desidio et occupatio veluti qui Corinthia concinnat anxia subtilitate .guiomaiorem diei partem in aeruginosis lamesiis consimit; quispectator puerorum rixantium erit; qui ainritorum suorum greges in alatum, se colorum paria deducit qui apud tonsorem multas horas Ira mittit , qui de singiuis capillis in considium venii , si quid extra ordinem iacuit qui malunt Rempublicam turbari , quam barbam suam , inter pectinem in peculum occupantur qui incomponendis , discendisque canticis detinentur non habent isti titim , sed iners negotium.

QV AIT ut ineptis istis temporis traductionibus,

ex crassiore nimis inconsid cratione irrepentibus Licilius occurratur , tutissinium erit consilium supra a nobis memoratum ut intelligamus, duabus quali nos cis b. L, ' a natura indutos esse personis ' quarum una st communis, ex eo quod omnes participes sumus rationis,

253쪽

praestantiaeque eius , qua antecellimus bestijs, qua Omne honestum, decorumque trahitur,&e qua ratio inueniendi ossici exquiritur altera autem , quae proprie singulis est attributa V in ea nos ipsos perpetuo exerceamus; quippe quae tantam quotidie cogitandi , agendi neces artaque multa obeundi, materiam praebet; ut is, qui leuiter ad haec mentem ad ij ciat, in magno semper opere, ac fructuosissimo, per Dei gratiam sit versatur u S.

NUNC AD SENECTUTIS tempus per C TVTE, ET uenimus , in quo necesse est, lectorem praemoneri'. quemadmodum de adolescenti aetate constante diximus, quae suis disciplinis, institutis sunt excolendae sic multo magis in Senectutis cursu id praestandum , t scilicet Senex perennia maturitatis suae doculamenta praebere quotidie contendat, si Bono hoc, quod Senectuti inesse asserimus, sibi perfruendum esse putet alioquin nihil ideo auctoritatem suam augeri

censeat, quod caput canities tegat nisi etiam morum incrementa accedant.

Nam cum bifariam in scripturis sanctis crescere quid dicatur unum, ut aiunt, corporaliter , ubi voluntas humana nihil prodestri alterum spiritualiter , ubi cau- Τ. sa crescendi,in studio consistit humano Senes tum de mum reuisse artate censendum est, cum per eam doctiores, ac sapientiores effecti, ea quae sunt paruuli deposuerint , ac senili dignitate, grauitate digna praestiterint.

QVOD

254쪽

2ο DE BONO SENECT s.

1 fg g QUOD DE verum est, ut nec susciat Seni

T V E adolescenti: e suae,&constantis cetatis praeterit OS JabOP res, merita recensere nisi tunc ma Xime cum Sene-

QVAM o aduenit, pietas , vigilantia, & probitas non solum ii hos , . in eo producatur , sed etiam alacrius augeatur, quo nil Ε i ii au in Senectute magis viget, minusque affectibus

Qvisti permoveri debet alioquin, ut dicebat Cato, eo res esset indignior , cum caetera partes aetatis bene transactae essent , extremum actum tanquam ab inerti Poeta fuisse neglectum. Ac scimus quidem , non omnes viventes pari modo vel feruentes spiritu , vel disciplinis Xculto , aut Oribus institutos conspici neque et ianta cuncto Se- 1..cQ. .ll. in Odem modo perfectos , aut probatos reperiri. Ve-a .c. is rum id dolemus , ut Abbas Moyses tradidit ' Maioremes Hiquando istorum , quam Aiorum multitudinem, In epore suo , quem ab adolescentia conceperunt , atque Una

uia Senescentes , auctoritatem ibi, non maturItate morum , sed annorum numero state conquirunt.

Hanc igitur magnam varietatem non cessamus nos inculcare ut memor sit Senex de vigilem maxime,& solicitum esse oportere me quem sibi cas honorem, grauitatem peperit, ille iuuenilibus stii iij confundat. - . V .us an Via Sancto Chrysostomo scriptum est' 'egem ho-Haebrie . . si m*, icius purpuram, O Had ma quoniam si sunt -- Lue signa Principatij si uero iderimus altam indutum purpura con put, ab armigeris suis conculcari, prae cari, in cit iam milit, si pari nunquid reueremur Iunc purpliram, aut Ha-Gmi non ne j ipsum schema plorabimus ' Sic Sciae X est Rex quidam, si nouerit sapientia Senilis decus tueri. Atqui purpura tantum canitiei induitur, sed a solio Regiose dijci, seruum pecuniarum, delitiarum,

255쪽

ebrietatis libidinis esci patiatur; quomodo non schema splendidum, honorabile Senectutis perturbat,

dissipat Θ Hinc Sanctus Ambrosius scripsit Vere Scηe

ctis ilia eis enerabilis, quae non canis , sediveritis albescit. Ea ea enim reuerenda canities,quae es canities animae, in canis cogitationibus, ct operibus effulgens. γ' est enim vere aetas Senecfutis , ni si vita immaculata, quae non diebus out en sibi , sed faeculis propugatur, cui inestae es diuturnitas, sine debilitate Longaeuita si Et rursu S ait': Haec imbo' Q;. i. syavi. nis moribi dulcior , in consili, utilior , ad conisantiam sub cap. 8.eundae,mrtis paratior, ad reprimendas libidinessirmior.

Itaq; cum Senectutis laus id iure suo exigat, ut sicut Senex alios aetate praeit, sic exemplo, & vitae actionibus antecellat quomodo poterit ille partes suas praestare, atq; adolescentes praeter decorum se gerentes, ad modestiam redigere, si ipse in canitie tam iuueniliter se gerat quomodo poterit fili mores componeres quomodo in seruum peccantem animaduertere: quomodo amico inoificio cessanti consulerea si ipse sic in extrema Senectute inepti ab Qq id vero si in taberna sedeat, si ad vana spectacula', ludos, choreas, ac saltationes concurro bret' ,' re non erubescat' instar pueri currens cum plebe, ad I aha theatrum ascenda es Vere confusio est, irriso, ut ca ira et in pist. nitie Ornetur extrinsecus, at intrinsecus animum ge- , 'rat puerilem minc etiam scripsit Cicero ' Nihil ma f gis cauendum eis Seneri uri, quam, ne languori se, desidiae uisque dedat. Quod si libidinum intemperantia ei accesserit, duplex malum est quod&ipsa Senectus concipit dedecus 4 facit adolescentium impudentiorem intemi

perantiam,

256쪽

, Virris HAEC a nobis dicta sint; ut intelligant Senes, in-

1N sim g continentiam , leuitatem, libidinem, iracundiam, aua-CTUTE F ritiam, periuria,aliasque culpas,in js multo grauiores,GIENDIS quam in caeteris se proderes; nec excusari ullo pacto, si virtutes his viiij contrarias , ac integrum Claristianae disciplinae chorum, Praelatis tantum, Sacerdotibus, aut monachis praescribi putent; non alijs, qui in homi num commercio vivunt, in ciuitatibus consanguinitates, familiaritates, propinquitates, mutua cum alijs ossicia colunt. Nam im beatitudines, quae a Christo praedicantur non Monachis tantum dicitae sunt, alioquin totus mundus periret; sed haec virtutum munera, iuxta Ecclesiae sanctae constitutiones, ac sanctorum patrum traditiones, uniuersos homines. Senes praecipue complectulitur , ut ait Sanctus Chryso-

, otio, CUR ERGO, dicat fortasse aliquis, nos Sene

s stis civ ctutis Bonum appellamus , si ad titulum hunc obtinen- Tis RECTE dum necesse est, eam assiduis laboribus studiis, actio-D1CI Cuginibus &meditationibus exerceri nonne hoc caete- LABORI ris quoque omnibus aetatibus est commune ut scilicet cum partes suas, ubi opus fuerit, digne praestiterint; Bono quoque, ac praemio illo dignae habeantur, quod congrue potest illi aetati conuenires unde sicut Bonum Senectutis , sic etiam Bonum virilis aetatis recte poterit appellari. Respondemus sine controuersia esse, virtutes quocunque tempore, aut Ocic Xerceantur suum secum honorem ac digia itatem sempc adiunctam habere hoc tamen Boni elogium a nobis Senecit uti praecipue adscribi, non solum quia laec aetas, quae a multis odiosa, molesta,

257쪽

testa, amarulenta, ad res praeclaras inepta , atque inutilis perperam censebatur,a nobis suo digna honore, atque auctoritate ostenderetur, sed etiam quia cum totus humanae vitae cursus ad Deum colendun1 b, iustitiamq; eius implendam fuerit homini assignatus nulla est aetas generaliter loquendo quae plenius facilius, tutius, ac sanctius, quam haec ipsa id praestare queat. Nam quemadmodum in agris, qui pari agricolaruni

labor &industria coluntur, videre est eum, qui caeteris natura feracior est, uberiorem fructuum edere copiam: Sic in hominum aetatibus, quamuis fruges, messes bonorum operumI, pro illarum ratione, ab omnibus commode possint expectari in Senecta tamen,

atque illius maturitate, mirum est, quam multiplex, copiosa, densaque frugum collectio subsequatur, atque horrea spiritualia repleat, modo non desit agricolae industria, solicitudo. Quare cum haec ipsa artas prae caeteris ad praeclara opera exercenda, ut alias etiam diximus, praecipue emineat Idcirco non possit mus, non magnam eorum desidiam, ac tarditatem deplorares; qui tantam rei bene gerendae, lucri in aeternum faciendi occasionem Omittentes , fructum hunc maximum,atque emolumentum sibi misere deperire patiuntur. O tandem, ut quale, quantumque sit, pau- γε FRv-

Io clarius ostendamus visum nobis alias fuit, bene' i i h

ctutem ipsam, similitudine quadam, tanquam hum Πα sciviis vitae arborem proferre,quae altis bonitatis, ac sapientiae radicibus innixa, fructus deinde foecundos, ac multiplices probitatis ederet. Itaq; cum illius radices quinque, magno virtutu robore defixas iuperius crimus per se a Par. r./u.quuti': Nunc superest, ut de eius fructibus agere aggre sis

258쪽

diamur quae tractatio extremo hoc loco maxime cogi uere videtur, eo quod fructus proprie dici soleat, qui postremus est rei peri decae, Mabsolutae scelus. Et tametsi Boni appellatio fructui etiam conuenire potest; non tamen contra , frudi us vocabulum ad omne boniana solet pertineres cum triticum donec in culmo est, aut in spica ante messem, Bonum dicaturi fructu tamen nomen non nisi ex maturitate consequatur. Vnde scuti illud dum in campo,&in agro est, indiget rebus multis a mitiuari, ut ad fructum, ad messem possit peruenire: Sic Senectutem diximus, ut cXpectata a se munera largiatur, antea adolescentior, virilitatis ope fulciendam quae tamen neutiquam sunt frucuus, sed potius ad fructum ferendum auxilia, atque instrumenta, prout ex

superius dictis , facile est colligeres diu civ CVM autem fruestus dupliciter considerari possit;

V PLICI primum,ut comparatur ad arborem producentem, quasi TER CON effletus ad causam: deinde, ut refertur ad hominem,

MERARI. qui eo fruitur, tanquam finis quidam operantis . Sic proportione quadam possumus nos hunc fructum in Senectute bifariam considerare primo,ut est Senei tutiscifectus. secundo, ut est vitae hominis finis, qui vitimi delectabilis rationem habet. Et sicut nihil prohibet, quin illud, quod est fruetus unius rei , alium quoque ex hq se ipse fluctum emittat, sicuti finis ad finem ordinatur

adi Sic operationes maturae aetatis quatenti Scum ratione

conueniunt,3 delectationem habent, extremuetiam illud exeuntis vitae attingunt,fructus aliquo modo dici, S. Tho. i. r. possimi quatenus etiam variis usibus, ac diuersis fi-r Ar operantis propost applicari possunt , quo

modo triticum. Vua, olea, nuX, vari s humanae vitae

259쪽

commoditatibus inseruiunt, in eo etiam fructus nomen

Nolumus tamen ita intra fines litanis milionis 1eptos teneri, quin nobis liceat liuitis vocabuli significationem, prout res postulabit, aut etiam instituto nostro commodius esse arbitrabimur, latius etiam aliquando multorum aliorum exemplo ploxς0 ς ς' . M. Sicut ergo ex Philosophorum sententiari fructus accipi solet, tam pro ultimo effectu, qui ab arbore,seu alia causa producithir, quam pro eo extremo, quod desiderari let, ex cuius usu, fruitione delectationem, de suauitatem homo percipit. Eodem modo nos in praesenti, Iatiore quidem ensu, ac morali potius modo, quam certa Verborum proprietate obseruata, a primo illo capite inchoamus , quo fructum Senectutis in uniuersum, tanquam causae effectum vult aliquis metiri. Et hic illud memoramus; quod is cui intemplo Salomonis erictae erant arbores,& plantae illae praecipue,quae semina,& fructus plurimos serebant Sic inter caetera Senectutis ornamenta , hoc in primis decus censeri , quod fructuum abundantia sit referta quos superiora eiusdem hominis aetatis spatia, vix unquam, aut certe non aeque agno

uerunt.

ID AUTEM c ostenditur quod cum fructus hos, dein ilibus agitiatis, nil aliud esse intelligamus,

quam actiones maturae aetati cum Virtute coniunctas;

actus autem virtutis nillil aliud sit, quam bonus usus lib'ri arbὶ ris, ut ait Sanctius Augustinus'; constat quidem hoc liberum arbitrium omni hominis aetati, quae rationi sit capax. commune esse , secundum naturam socci ei, Quae omnes homines peraeque complectis Dd tur.

260쪽

a1 DE BONO SENECTUTI .

itur. At secundum naturam quam vocant indiuidui; constat etiani, aliquos homines ex corporis constitution e caeli ubi degit, temperie ex habitu, ac morum assuetudine, ali que circunstant ijs, plus minusue aptos, propensosque ad hanc, vel illam virtutem, aut prauitatem esse'. Vnde alter altero in hac etiam vitatu spori beatior dici blet , in fruendo bono, eo quod melius di , S. Tho. i. f. postus quoad corpus inuenitur, melius quoad alia quaedam instrumenta aptus,4 idoneus eXtat, ad illam

pq t. HINC sequitur, quod cum Senectus a nullis prorsus consequendis virtutibus e X cludatur, quae in aliam aetatem cadere post unici contra Vero, adolescentia vi unquam morales virtutes obtineat ivirilis aetas etiam ad virtutum cliorum complectendum Senectuti non sit aequalis,ob experientiae diuturnitatem , prudentiae vim , a cessi aenatae cupiditatis impetum repressum, quae maturam aetatem solet peculiariter comitari &ob

t , . sp alia multa antea a nobis commemorata , alijs aetatibus non ita perspecta probata . Hinc inquam sequitur , aptiorem multo , quod nemo in uniuersum n gabit , reliquis omnibus artatibus Senecitutem futuram, ι. abbonum illum liberi arbitri usii in exercendum qui q. nasi. . praecipue in modo, speci &ordine solet consistere tueo . 8s κη. quod summam circumspectionem , vigilantiam, ac maturitatem,quae Senilis aetatis propria est, requirit. UVARE non immerito dicimus, fructuum foecunditatem, bonarumque operationum desideratum, delectabilem usum i generatim nunc loquendo Senio adscribi nam de proprijs, singularibus virtutibus, quae plurimae sunt in serius agemus. Vnde scuti loca quaedam vetustate fieri sanctiora; arbores, quo On