장음표시 사용
91쪽
V IMI partem alteram UNDE Raggredientes , quae nobis initio proposita NECTUS, fuit ut scilicet Bonum Senectutis, interio.6 o: u
ribus veluti cancellis inclusum profera-o,1nius, paulo altius totum hoc argumentum repetendum N E. esse duximus ad rem clarius eXplicandam Ac primum ab ipsa Senectutis eiusque imbecillitatis origine, totius declinantis, ac languescentis artatis causa, exordiemur. Nam qui secum cogitat hominem initio ad Dei imaginem, similitudinem procreatum, ac paulominus ab Angelis diminutum, gloriad honore coronatum,& constitutum super opera manuum Domini extitisse; videt deinde, hisce gustis vita spatiis eum concludi, tanta circiundari fragilitate, breui annorum cursu inueterascere,in consumi ac periculis
92쪽
riculis undiq; ita circumueniri,ut in singula prope temporis momenta, expectare interitum, inopinatos deflere casus, naturae eius conditio quodammodo compellath non potest non admirari vehementer, in tam praeclaro opere, tot tristia, lamentabiliaque subesse. Quemadmodum enim si Architectus,magnificum, ac sublime palatium extrueret,funda metis haudquaquam firmis, ac murorum commissuris parum ad stabilitatem aptis facile fieret, ut vel leui terrae motu concussum, vel vi ventorum quassatum , rimas ageret , aut minaretur ruinam, non sine eorum admiratione, atque dolore , qui opus tam insigne, tantoque exaedificatum artificio,iam facile ruiturum cernerent Θ Sic in hominis fabrica, opificio rerum omnium humanarum praestantissimo qui illud videt tam caducum tam fragile, tot mutationibus , ac periculis expositum certe vix poterit, si haec omnia attenta cogitatione percurrerit , ipsas lacrymas continere. Sed ut non damnantur lacrynnae , non improbatur moeror sic nemo pius,aut sapiens ferre unquam iure queat nestrias voces, atque in sancmaledicta, quae non minus inique, quam falso, hac lecausa, in ipsius humanae naturae parentem, nonnulli perditi homines conij cere solent. IGIT VI ad haec,&alia quaecunque absurda uellenda, quae in hoc genere possent humana menti sese ob ij cere; necesse est ad certa sacrarum literarum fundamenta recurrere, quae Omnem rei originem , ac progressum patetiiciunt . Docent enim hominem initio non omnino caducum imbecillum, nec etiam natura sua incorruptibilem, aut immortalem procreatum fuisse. iii ippe qui ex limo terrae, cuius proprium est putrescere,&distblui, ac ex finitis contrarijs clementorum qualitatibus conditus fuerat . Verum superna
93쪽
Dei gratia, ac extraordinario iustitiae Originalis fuisse , i amunitum priuilegio , quo ille fideliter utens , in
Dei obedientia perseuerasset, nunquam mortem suis i. ctari. 4.iet expertus '
SED UT HAEC intelligantur, oportet rem al-Q VM tius repetere. Constat, Vt Omnibus patet, homo ipse 'hubh 'exanimo,& corpore corpus aut in , cum ad sui con Ahi 1 seruationem necessario cibis indigeat, non poterat ille , s C r quidem esca naturali utens , vitam perpetuo produce BIS INDIre. Nam cum calor naturalis, qui est animae instrumen GVERIT. tum, humidum radicate quotidie absumat, quamuis haec diminutio, aliorum ciborum sumptione soleat instaurari ; non tamen potest illa usquequaque redintegrari , quin aliquid de illius robore depereat , humidum illud paulatim decrescat unde vires languescere, Senectus subrepere, post certam aetatem selet. Accedit, quod cum virtus, quae dicitur activa spe .ciei , ex adiunctione rei extraneae semper debilitari Q-leat sicuti ex aqua adiuncta vino, diminuitur vini robur, pro ut plus , aut minus ei infunditu , ita ut an idem 'inum ad aquam proxime acceda , quod viribus 1 omnino caret; Necesse fuisset homini ob naturae pro- cy39. priae vim,vitae decrementa paulatim sentire, ac dissolutionem corporis tandem experiri. Hanc itaque imbecillitatem nullus naturalis cibus, nullum humanum praesidium sarcire perfecte poterat.
Vnde Aristoteles cirridens Hesiodum,4 alios eius aeta
tis philosophos, dicentes , eos qui gustarent ambro siam, nectar, fieri immortales: ait, hoc nullo pacto
erici post te; nam quod cibo indiget, suapte natura es: solubile vi mortale.
94쪽
DEUS IGITUR, ut huic li omini si inbecillitati consuleret, illum in paradiso voluptatis cCllocauit; in itiko quo ut maximam reliquarum arborum multitudinenae
si illi O Nil tam , duae erant pulcherrimae altera , quae vitae TIAE O propagandae vim habebat, cuius frudiu hominem vesci N pode voluit altera, quae scientia boni, is ali diccba. M A I tu , a cuius fructu eundem abstinere iussit, ut e verbis illis patet: Ex omni ligno paradisi comeris de ligno autem scientia bonio mali, necomedasci quacunque enim
die comederis ex eo, morte morieris. .
Ex quibus verbis constar, Ultra virtutem supernaturalem, tunc animae impressam, ad conseruandum corpus ab omni corruptiones interitu, concessum etiam
friisse homini,vesci fruci ii 'arboris vitae, ad vitam produ
bicuisti cendam quod docet egregie Sanctus Augustinus , cu- s. ii'. ὰ iuchaec sunt verba Ibre aderat , ne esuriret potu , clis i. De b, ne sitiret lignum vitae, ne illum SenecI Hsolueret: nihil '' cer optionis im torpore vel ex corpore, illas molestas ullis eius sensebus ingerebat nullus intrinsecus morbus bustus ictus metuebatur extrinsecus iumma in carne sanitas , in anima tota tranquillitaΥ. Cum autem homo superbe legem sibi praescriptam violasset , fructumque vetitum comedisset, grauissimi criminis reus merito a Dco damnatus fuit: Maleaecta, G.msca inquit , terra in opere ruo in laboribus comedes ex ea cunctis diebus vir. tuae spina , tribulos germinabit Iibi est comedes herbas terrae et Infudore vultus tui e ceris pane tuo , donec reuertaris AE terram, de qua sumptus es quia puluis es, o inpulverem reuerteris.
95쪽
ITA IE EX HAC praeuaricatione non O p L. tum sanctitas, iustitia originalis, in qua constitutus Rς ruris fuerat homo, amissa fuit: sed etiana ira, Dei indigna m X Atio aduersus eundem prouocata in indeque pertur MVLTI-
bationes, Maliae calamitates, quae a Theologis, f ttitates vocantur b, acriter concitatae: praesertim 'in morum inaequalitas , caloris natiui debilitas, humidi
radicalis coni imptio, virium languor, infirmitates, Se Diri nectutis imbecillitas, mors denique ipsa subsequuta vASSE.est Sicuti enim arce hostibus prodita,tota Ciuitas in C., est. tu, perturbationibus agitatur, atque in captiuitatem Tri4 s s. tandem redigitur sic mente hominis a Deo per praeuaricationem praecepti alienata, inferiora omnia tumul- Thom mxu ri, quasi perfidiam hominis furore suo vindicare ' i' ' ε' permis afuerunt . Haec enim hominem in statu illo Q. β ''
licinimo potitum, minime la tmcnt, nec ante legem UIO De e. 6.
latam,mors ullo modo suam vim ostendis eisqui Deus, ut in Sapientia legiturboli mors introiuit in orbem terrarum Nnded Apostolus,Bmb.aria ait : Sicut per unum hominem , peccatum in hunc mun ' Eum intrauit, I per 'ccatum mors Ita In omnes homInes ara I. Op stra pertransi t in quo omnes peccauerunt . Et Sanctus 7 Augustiuatas: Deus hominem scis,qui quamdiu non peccaret. Celemn. r.
immortalitate uigeret , ut i est auctor esset ad uitam au 'I 'Mimo tem Visie e. i. HAEC cum ita se habeant , quaeret sertasse ali- sapi-n.e. t 'Vi , quomodo nos commentarium hunc nostrum, De Bono Senectutis inscribamus cum Seneci ut is imbecil-j ad Idom .s litas, flaccescentis huius aetatis origo, caetera quae t b. θυὰλ illam comitantur incommoda, ex priori illa culpa pro γέ t. nov. fugerint, quae non Bonum Senectutis, sed malum po- tius neces ario ostendunt.
96쪽
iTAQUE LOCUS videtur necessario postula
re, Ut ante omnia declaretur, quo sensi, Boncm , accipiamus deinde etiam, quid Senectutis vocabulo signiticemus: & simul quomodo, hoc nomen Mnuia cum Senectute coniungatur. Atqui hoc nomen Bonum , cuius contrarium est ma- Ium, cum latissime pateat nosque superius in prima huius operis parte veterum Gentilium Opinioneiret Ierimus, cum illae ad rem nostram parum pertinere Viadeantur munc tantum, quo sensu a nobis, Bonum,accis
piatur , ex Theologorum sententia , qui hac in re cum melior Philosophorum Schola consentiunt , breuiter explicabimus AB ILLIS igitur generatim hoc traditum est,Bonum,id uniuscuiusque rei censeri, lappellari, quod ei conuenit, secundum suam formam & Malum, quod est praeter ordinem suae formae'. Hincque dixerunt,quando utrumque hoc nomen,ad hominis actiones refertur, tunc considerandum esse prout hominis formae,quoad debitam operationem conuenit , quae est ratio, seu usus rationis V ita ut Bonum dicatur hominis quod est secundum usum rationis malum autem, quod cst praeter rationem' quod alias peccatum,seu culpa appellatur. T SI quis diceret, quonam modo nos Bonum hoc Senectuti tribuere velimus , cum certium sit , si eius statum conditionem ex rationis persectione , usu aestimamus: tantum abosis,ut hoc Bonum quod ash- ueramus , Senectitii congruat , ut ob illius aetatis languorem, imbecillitatem , non minus in animo vis mentis, atque rationis obtorpescat, quam in corpore
vires id robur dςbilitantur, atque languescunt
97쪽
lare videtur, ut quo sensu etiam Senectuti nomen i tio,ipti hoc commentario sit accipiendum,breuiter eXplicemu SQ eis scum certum sit iam antea de industria, nos huiusmodi v. 1N controuersiam, in hunc locum reseruasse'. HOC LI-Quoniam autem hac ipsa explicatione, huius com BRO AC-mentari fundamentum maxime nititur, operae pre ζ 'tium erit, ne nostra vagari cogatur oratio, prius certam aliquam Senis, de quo agimus, formam describe re V ex ea, quid nobis in hac disputatione propositum ' sit, aperte constet. Sicuti enim qui de Rege, de prae fecto militum de Oratore, de patrefamilias, alijsque huiusmodi muneribus scripserunt id in primis ante
oculos habuis videntur, ut persectam aliquam exer-li cendae illius administrationis regulam,exprimerent. Si- ue etiam qui de rebus , quae natura, aut arte constant, veluti de stellis, de metallis , de plantis, de musica, de historia 4 alijs huiusmodi rebus, disserere statuerunt: cum varia sint metallorum, stirpium, historiarum genera; ante omnia explicare c6tendunt, cuiusmodi illud sit, ex propria eius natura, de quo sunt loquuturi. SI cum nos, de Bono Senectutis disputationem suerimus aggressi, quod argumentum perpauci hacte nus attigerunt cumq; pr terea in Senibus multa aeque concurrere, multa item in quibusdam desiderari, alia
probari , alia improbari soleant fortasse non esset alienum a nostro instituto, de quo Senum genere sit haec nostra disputatio satim a principio significare, Mea qua Senibus ad hoc Bonum obtinendum sunt necessaria, summatim saltem attingere, denique aliqua ea parte, quam animo concepimus, Senectutis intaginem verbiae3primeIe. V
98쪽
NONPOS VERUM ANIMADVER TENDUM EST,
Yh, h Guim totam hanc disputationem cum multis viris ma- ,ihi si is eruditione, prudentia praeditis, interdum com-
Tvi RE naunicauerimus , in eandem omnes sententiam venisse; G LΑ non posse eadem methodo, seu regulis, aut rationibus, CONSTI quibus caltera solent , restringi absoliti nec certum ullum statum Senis alicuius a nobis praefiniri , ad quem MYβRβ praecipue orationis nostra cursus sit dirigendus. Nam cum nos de Bono Senectutis,e Christianae disciplinae regulis agere profiteamur, quae Omnium per senarum status aeque complectitur, diuite ,&pauperes , Principes plebeios, ciues, peregrinos, POntifices &reliquos sacerdotes sane non potest certus aliquis omnibus Senibus status, in tanta varietate constitui: nec perseetae Senectutis una aliqua imago efformari, praeter illam, quam paulopost discribere conabimur. Cum enim Deus non respiciat personas more hominum,& hoc Bonum de quo agimus, sit quoddam ipsus immensa liberalitatis donum; certe omnibus tam Graecis, quam Barbaris,iam liberis, quam seruis,omnibus denique, qua, ut ait Apostolus, Gnvocant nomen IPIus, cum ad hanc aetatem perueniunt, dummodo ipsi, ut
par est , se comparent, hoc singulare beneficium, benignissime largietur. ILL D praeterea animaduertendum est licet veteres Philosophi δε cdici, qui Senectuti aliquid tribuunt, de ea senserint, qua corporis viribus constat operamque suam&publice, priuatim alijs praestare potest; id tamen longe a Christianae disciplina pietate differre, quae non Senes tantum corpore validos edalios etiam membris languido , in lecto iacentes, dummodo mente erga Deum aleant, tantum abest, ut
99쪽
contemnat ut eos ae Ille, atque alios, qui robustiores sunt,complectatur ipse enim Senex, licet pedem electo et erre nequeat certe legendo, meditando orandi, docendo denique suas omnes cogitationes in res diuinas transferendo , multum abi, de alijs pro-ἡ esse , ac Sene flutis Bono feliciter perfrui potest quod ex verbis Prophetae constat ' : Non ira oriundine equi voluntatem habebit, nec in tibi s viri beneplacitum erit ei Teneplacitum es Domino Joeris entes eum , essem eis, qui sperant sive misericordia eius . Quae verba ad omnes
ACCEDIT etiam , quod in Senectutes, quaedam ex propria declinantis aetatis Vi ac natura, Vt plurimum spectantur, veluti imbecillitas, pallor, tarditas gressus, oculorum hebetudo quaedam extrinsecus ad-siumpta comperiuntur, eg alijs atque alijspnaecedentibus morbis, seu fortuitis casibus contracta quae non
omnibus aeque conueniunt ideoque sigillatim ista persequi , longum nimis, ac molestum esset negocium . Et propterea, quod in alijs argumentis pertractandis . in quibus de muneribus gerendis, siue de ijs rebus disserentis Mute suis sunt finibus circumscriptae, ac proprijs conditionibus constant, non admodum difficile videri potest id in hac Senectutis disputatione , dissicillimum esse patet, ac exitu fere carens deprehenderetur Vnde mirum nemini esse debebit, si nos subtilioribus auctorum concertationibus , de Senectutis praetermissis,ea contenti erimus explicatione, quae uni I. uerso Senili ordini clarior, manifestior esse poterit. 'ge nimirum, Senectutem eam nos interpretari, simplicior
quo uam lentu, quae communi crurum appellatione, ac
vulgari populi iudicio, ex aspecti , colore, imbecilli ltate, ac corpori motu, talis nominari, talisque habe I
100쪽
ri solet; sicuti etiam minor aetas, ex aspectu quandoque non mulium referre existimantes, quod
Praesidὸ de ad rem nostram attinet, an aliquid plus, aut minus V ' δs possint nonnulli inter se discrepare, in aestimanda ali- cuius eniSaetate, quae vere talis non sit: cum haec, ar- Abb.ctat bitri plerunque sint, nec inter omnes Iacile conue-
D' 4.qua. Illud etiam addimus, cum de Senectutis Bono Iosiane quimur, eam late , atque indistincte nos accipere, tam scilicet illam, quae validis adhuc corporis viribus constet quam eam , quae debilitari, lebescere incipiat denique illam etiam,quae effoetum corpus eneruatum reddiderit dummodo mentis acie vigeat,atque ratione, iudicio minime destituatur.
ὴo,VM VJ, Bonum hoc, quod Senectuti deferimus, ad camsi 14M etia in Senectutem pertinere , cuius vires sint confe- D ME cta , membra languentia, totumque corpus adeo ami-NES Ametum, ut Senem nec pedem foris efferre, nec etiam e GVEN cubili descendere valeat. Respondemus hoc Christiana charitatis, ac benefi- , ' ' celatiae munus esse, quae hominis allectum , alacremque voluntatem instar operis excipit, ubi homo, si vires illi suppeterent, paratus est, id vere , i animo adimplere. a. q. ro ari. Hincque receptum est a Sacris Theologis, bonita- est j. QIn litiam, prunum ac praercipue in actu interiod in ari. i. reperu i, quo deinde CXterioris actus bonitas mainfri litia pendet', tanquam in sum. executionem in os .ea ., terioris illius praecedentis . Vnde apud Oseam legi- s. M., h. tur . Fariri si mo simiab/les, sicut ea quae Hlexerunt. .i, Et Saluator noster dicit Ex corde exeunt a uiseria,